120 S I L I I I T A L I C I
Noftra eft ducendum, tardam ne fperne fenedam,
Opponam membra, atque enfem extorquere negatutn
Morte mea eripiam. lacrima tunc ore profufae,
Et magna Superum cura* fervatus in arma
Scipiada Poenus, nec tantum fata dederunt
Externa pecagt dextra. pulcherrimus ira ,
Et dignus fieri, compos memorabiiis aulì,
Amifit quantam polito conamine laudem,
Cui tantum eft voluiffe decus ? tum reddere fefe
Feftinant epulis, & triftia fronte ferenant,
Donec lata virum folvit convivia fomnus.
Porterà lux Phaethontis equos proferre parabat
Jam rapido fummis curru Splendente fub undis.
Et juvenis magno generatus Amilcare, duras
Jam dudum exercet curas. Carthaginis arces
Ire ferox Mago, & patribus portare jubetur
Nuntia fada ducis, prada & captiva leguntur
Corpora, direptaque viris lub Marte cruento
Exuvia, faufti Superis fi barn ina belli.
Altera curarum Libycts demittitur oris
Heu Decius, reduci lentas fervatus ad iras,
Ni pcena juvenem indigna miferatus ab alto
Jupiter, antiquam Batti vertiffet ad urbeni.
Hic Pellaa virum Ptolemai fceptra vehentum
Eripuere minisrefolutaque vincula collo ,
Atque eadem vita cuftos,. mox deinde quieto
Accepit tellus offa inviolata fepulcro.
Nec Venerem interea fugit exoptabile tempus,
Pcenorum mentes caco per. lata premendo
Exitio, &.luxu corda importuna, domandi.
Spargere tela manu palfirn fallentia natis .
Imperat, & tacitas in pedora mittere fiammas#
Tum pueris dulce arrìdens : TEat improba Juno, , ^
Et nos ( nec mirum, quid enirn lumus ? ) ada fecundis
Defpiciat, valer illa manu, valet illa lacertis,
Parvula nos arcu puerili fpicula fenfim
Fundimus, & nullus noftro de vuinere fanguis .
Verum agite o mea turba, precor,nunc tempus,aderte,
Et Tyriam pubem tacitis exurite telis. jp
Amplexu, multoque mero, fomnoque virorum
Pronigaqda acies, quam non perfregerit enfis ,
Non ignes, non emiflìs Gradivus habenis.
Combibat illapfos dudor per vifeera lpxus ,
Nec pudeat pido fultum jacuiffe cubili,
Nec crinem Affyrio perfundere pugnet amomo*
I He fub hiberno fomnos educere cxlo
Jadator, tedis malit confumere nodes.
Ac ponat ritus vefeendi, fa:pe citato
Dum refidet fub callide equo, difcatque Lyaeo
Imbellem donare diem. tum deinde madenti
Poft epulas fit grata chelys, fegnifque foporas
Aut noftro vigiles ducat fub numine nodes .
Hsec poftquam Venus, applaudit lafcivus, & alto
Mittit fe caelo niveis exercitus alis •
Sentit fiammiferas pubes Maurufia pennas,
Et pariter fufìs tepuerunt pecora telis :
Bacchi dona volunt, epulafque, & carmina rurfus
Pieria liquefada lyra. non acer aperto
Defudat campo fonipes, non ulla per auras
Lancea nudatos exercet torta lacertos.
Molliti flammis lympha: languentia fomno
Membra fovent, miferifque bonis perit horrida virtus»
Ipfe etiam , adflatus fallente Cupidine,, dudor
lnftaurat menfas dapibus, repetitque volentum
Hofpitia, & patrias paulatim decolor artes
Exuit, occulta mentem vitiante fagitta.
Altera jam patria, atque squo fub honore vocatur
Altera Carthago Capua , intedutnque fecundx ’
Fortuna: ingenium vitia adlatrantia quaffant.
Nec luxus ullus, merfaeque libidine vita:
Campanis modus: accumulant, variafque per artes
Scenarum, certant epulas diftinguere ludo,
Ut ftrepit aflidue Phrygiam ad Nilotica loton
Memphis A mycheo pallini lafciva Canopo.
Imprimis dulcem, Pceno Istante, per aures
Nunc voce infundit Teuthras, nune pedine cantuni ■
Ifque ubi mirantem refonantia pollice fila
Dudorem vidit Libys, canere inde fuperbas
Aoniae laudes fenfim teftudinis orfus,
Concordem cithars movit per carmina linguatn
Vincere linquentes vitam qua: poflìt olores.
Atque hsc e multis carpfit mollirtìma menfs
Fatta antiqua virum , placidas queis mulceat aures,
Argolicis quondam populis [ mirabile didu ]
Exaudita chelys \ lapiderà teftudine promta
Ducere, & in muros pedalile volentia faxa.
Hsc Amphionio . vallavit pedine Thebas,
Ac lìlice aggeribus per le icandente vocatis,
Juifit in immenfum cantatas furgere turres.
Altera turbatum pledro moderata profundum
Et tenuit phocas , & in omni Protea forma
Traxit, & squoreo portavit Ariona dorfo.
Nam qua: Peiiaca frsnabat rupe canendo
Heroum mentes, & magni pedora Achillis,
Centauro dileda chelys, compefcerèt iras ,
Percuila fide, yel pelagi, vel triftis A verni «
Namque chaos, cscam quondam fine fidere molem,
Non furgente die, ac mundum fine luce canebat.
Tum Deus ut liquidi difeiffet ftagna profundi,
Tellurifque globum media compage locaffef,
Ut celfurn Superis habitare dediflet Olympum,
Caftaque Saturni monftrabat fecula patris.
Sed quos pulfabat Riphsum ad Strymona nervos
Auditus- Superis, auditus manibus Orpheus ,
Emerito fulgent clara inter fiderà pledro.
Hunc etiam mater , tota comitante fororum
Aonidum turba, màter mirata canentem.
Non ilio . Pangasa juga, aut Mavortius Hamus,
Non ilio modulante fonos ftetit ultima Thrace,
Cum filvis venere fera:, cum montibus amaes .
Immemor & dulcis nidi, pofitoque volaru
Non mota volucris captiva pependit in »ethra.
Quin etiam Pagafsea ratis, cum csrula nondum
Cognita terrigenis, pontoque intrare negaret,
Ad puppim faers cithara eliciente carina .
Addudum cantu venit mare : pallida regna
Biftonius vates, flammrfque Acheronta fonantem
Placavit pledro, & fixit revolubile faxum.
O dira Ciconum- matres, Geticique furores.,
Et damnata deis Rhodope ! tuiit ora revulfa
In pontum ripis utrimque feqnentibus Hebrus.
Tum quoque cum rapidi caput a cervice recifum
Portarent fludus, fubito emicuere per undas
Ad murmur cete toto exfultantia ponto.
Sic tum Pierius bellis durata virorum
Pedora Cartai io frangebat carmine Teuthras.
Interea placida attulerant jam fiamma terris
Magonem Libycis : lauro redimita lubibat
Optatos puppis portus , pelagoque micabant
! Captiva arma procul celfa fulgentia prora.
* At patulo furgens jam dudum ex aquore late
I Nauticus implebat refonantia litora clamor,
I k t fi mul addudis percuffa ad pedora ronfis, I Centeno fradus fpumabat verbere pontus.
I Nec lentum in medios rapienda ad gaudia vulgus
%Procurrit fludus, elataque turba favore
Hcertatim ingenti celebranr nova gaudia plaufu.
B fc q u a tu r redor divis, illum undique matres,
■llum turba minor, moniti laudare nepotes,
■ÌEr fenior manus, & juxra populufqué, patrefque,
BÜadatis Superum dignantur honose juvencis.
* i c patriam Mago, & portas ingreffus ovantes
»raterna laudis fama, ruit inde fenatus,
» t multo patrum. ftiparur curia coetu.
.§nm divos veneratus, avum de more vetufto,
mlarrem, air, egregium, & fradas, queis Itala tellus
liitebatur, opes, pars ipfe haud parva laborum
Nuntio: pugnatum Superis in vota fecundis. Kft locus, Ä.toli fignat quem -gloria regis,
foffeffus quondam prifea inter fecula Dauno,
liumenres rapido circumdat gurgite campos
Aufidus, & ftagnis inte/cipit arva refulìs,
Mox fludus ferit Adriacos, magnoque fragore
(fecienrem: impellit rerrorfus in aquora pontum.
Hic Varrò, & magnum Laria inter nomina PauIIus
Komen, queis rerum ducibus permiffa poteftas,
Vixdum depulfa nigra caligine nodis
Ihvadunt campum, & late fulgentibus armis
Accendunt ulrro lucem furgentis Eoi.
Nos contra [nam germanum furor acer agebat
Oprata pugna ] caftris cita lìgna movemus.
Intremuit tellus, & pulfus mugit olvmpus.
Hic fluvium & campos abfcondit ftrage virorum
Dudor, quo numquam majorem ad bella tulerunt
Rledorem terra, vidi quum turbine lavo
Aulonia^ & fonitu bellantis fufa per a^ros
Uni terga daret : vidi quum Varrò citato
Auferretur equo, projedis. degener armis.
Quin & magnanimum, perfolTo corpore telis,
Sfare fuper locium vidi te , Paulle, cadentem#
Sgates ille &.fervilia feedera, larga
Uitus cade dies : non plus optaffe libere?,
Quam tum conceffit dexter deus ; altera jam lux
Sii talis redeat, populis fis omnibus una
Tum Carthago caput, Terrafque colere per omnes. !
Tfèftes hi ftragis, quos fignum illuftre fuperbis
Mos lava geftare viris. tum funditur ante
Ofa admirantum prafulgens annulus auro,
Darque fidem verbis, haud parvo infignis acervo.
Hinc iterum repetens: Reftat nunc fedibus imis
Vprtenda, atque aquanda folo jam fubruta Roma.
Adnitamur, ait, vires refovete tot hauftas
Safbus, & pateant non parca araria dextris,
Qluas emimus bellis. defit iam bellua triftis
Äufoniis terror, nec non alimenta fatigant.
Atque ea dum memorat, torvo converfus in ora
A^inonis vultu, quem glifcens gloria parvum
Hudoris rtudio jamdudum agitabat acerbo.
Jamque tibi dextras, incepraque noftra probamus,
»m fas Dardanio me non fervire colono.
Anne irerum Annibalem dedi placet? atra veneno
Ihvidias nigroque undanria pedora felle
Randem tot titulis, totque exorata troparìs
#fèlix muta dextra ha.’c , en dextera, quam tu
■neadis lacerare dabas, & litora, & amnes,
Ht ftagna, & latos implevit fanguine campos.
f c cM ig o , atque animos fa vor haud obfcurus habebar.
»u i, fimul invidia atque ira rtimulantibus, Anno:
Talla vefani juvenis convicia miror
Haud equidem: tumet ingenio, fraternaque corda
Non tarde agnofeas, & virus futile lingua: •
Qui ne mutatum vanis abfiftere credat,
Nunc pacem orandum, nunc improba feedere rupto
Arma reponendum, & bellum exitiale cavendum
Audor ego: atque adeo vofmet perpendite, quaefo,
Quid ferat : haud aliud nobis cenfere relidum eft «
Tela, viros, aurum, claftis alimenta precatur,
Belligeramque feram : vidus non plura dediffem.
Sanguine Dardanio Rutulos faturavimus agros,
Et jacet in campis Latium, deponere curas
Tandem ergo bone da vidor, liceatque federe
In patria, liceat non exhaurire rapacis
Impenfis belli vacuatos fa:pe penates,
Nunc en, nunc inquam (falfa ut praefagia noftra
Sint, oro, menfque augurio ludatur inar> )
Haud procul eft funefta dies: atrocia novi
Corda, ac profpicio natas e cladibus iras.
Vos ego, vos metuo, Canna: ; fubmittite figna,
Atque adeo tentate, agedum, & depofeite pacem.
No^n dabitur. parat ¿Ile dolor ( mihi credi te ) majus
Exitium accepto, citiufque ha:c feedera vidor,
Quam vidus, dabit, atque adeo qui tanta fuperbo
Fada fonas ore, & fpumanti turbine perflas
Ignorantum aures, die en germanus ili armis
IHe tuus par Gradivo, per fecula tellus
Cui fimilem numquam audorem in bella creavit,
Mcenia Romulea cur nondum viderit urbis f
Scilicet a gremio matrum rapiamus in hoftem
Nondum portandis habiles graviorìbus armis.
^ratas jufli texamus mille carinas,
Atque omnis Libya quaratur bellua terris,
Ut longa imperia, atque armatus proroget annos
Annibai, & regnum trahat ufque in tempora fati.
Vos vero ( neque enim occulto circumdamur aftu)
Ne dulces fpoliate domos, caftrifque potentum
Atque opibus fancite modum . pax optima rerum,
Quas homini noviffe datum eft: pax una triumphis
Innumeris potior: pax cuftodire lalutem
Et cives aquare potens, revocetur in arces
Tandem Sidoftias, & fama fugetur ab urbe *
Perfidia, Phceniffa, tua: fi tanta libido
Armorum tenet, atque enfes non reddere perftat
Pofcenti patria, n-il fuppeditare furori
Horror, & hac fratri Magonem dida referre •
Plura adnedentem (neque enim fatiaverat iras
Dicendo ) clamor turbat diverfa volentum :
Si Libya decus, haud ulli fuperabilis armis,
Annibai eft ira tibi, deftituemus ad ipfas
Vidorem metas? nec opum ad/umenta feremus,
Invidia unius fceptra ut jam parta retardet ?
Inde alacres tribuunt, qua belli pofeeret ufus :
Abfentique fuum jadant fub tefte favorem.
Mox eadem terris placitum traducere Iberìs,
Dum malus obtredat fada immortalia livor,
Nec finit adjutas dudoris crefcere laudes .
L I B E R X I I .
TAm terra glaciale caput, fcecundaque nimbis
Tempora, & auftriferonebulofam vertice frontem,
Immitis condebat hiems, blandifque falubre
Ver Zephyris, tepido mulcebat rara fereno.
Q Pro»