Difpofuitque nefas . alii per terga ferocia
Danubii iolidata ruunt, capertacjue retnos
Frangunt ftagna rotis. alii per Cafpia ciauilra,
Armeniafqne nives inopino tramite duòli.
Invadunt Orientis opes, jam pafciia fumant
Cappadocnm, volucrnmque parens Argeus equorum •
Jam rubet altus Halys: nec ft defendit iniquo
Monte C ilix . Syriz traflus vaflantur amosni ;
Alluetumque choris, & l®ta plebe canorum
Proterit imbellem fonipes hoftilis Orontem.
Hinc planflus Ali® : Geticis Europa catervis
Ludibrio prasdzque datur, frondentis adufque
Dalmati® fines : omnis qua mobile Ponti
AEquor, & Hadriacas tellus interjacet undas,
Squaler inops pecudum, nullis babitata colonis,
Inftar anhelantis Libya:, qu® torrida Temper
Solibus, humano nefcit manfuefcere culm.
Theffalus ardet ager . rèticet pallore fugato
Pelion. Emathias ignis populatur ariilas,
Jam plaga Pannoni®, miferandaque moenia Tbracum,
Arvaque Myfornm, jam nulli flebile damnum,
Sed curfus folemnis erat, campufque furori
Expofitus, fenfurpque malis detraxerat ufus,
Eheu quam brevibus pereunt ingenti* fatisi 1
Imperituri tanto qua fu uni fapguine, tanto
•Servatum, quod mille ducum peperete labores,
Quod tantis Romana manus contexuit annis,
Proditor unus iners anguflo tempore vertit ,
Hinc Rufinus agit: quibus arva fretumque ntganturj
Magna quidem per rura lues; fed major oberrat
lntra tedia rimor, tandem luccurre ruenti
Heu patria;, Sálico, diledla hie pignora certe,
Hie domus: hie thalamis primum genialibus ornea»
Hie tibí felices erexit regia tzdas,
Vel folus fperate veni. te przlia vifo
Languefcent, avidique cadet dementia monflrt.
Talibus urgetur difcors Aurora procellis,
At Sálico, Zephyris cum primum bruma remitti
Et juga diff'ufis nudari coepta pruinis,-
Partibus Italia: tranquilla in pace locatts,
Utraque callra movens, Phtsbi properabat ad ortus,
Gallica difctetis Eoaque robora turmis
Complexus. numquam tanta: dirione fub una
Convenere manus, nec rot difcrimina vocum.
■Illinc Armenia vibratis crinibus ala
Herbida coiledla facili velamina nodo,
Inde truces flavo comitantur vertice Galii,
Quos Rhodanus velox, Araris quos tardior ambit,
Et quos nafcentes explorat gurgite Rhenus,
Quofque rigat retro pernicior unda Garumns,
Oceani pleno quoties impellitur aftu.
Mens eadem cunflis, animique recentia ponunt
Vulnera, non odit viftus, viflorve fuperbit.
p t quamvis prafens tumor, & civilli nuper
Claffica, bellatrixque etiam nunc ira caleret,
In ducis eximium confpiravere favorem.
Haud aljter JCerxen toto fimul orbe fecutus
Narratur rapuifle vagos exercitus amnes,
Et telis umbrafle diem , cum claflibus iret
Per icopulus, teilumque pedes contemncret zquor.
Vix Alpes tranfgreflus erat, nec jam amplius errat
Barbaras;, adventumque tremens , fe cogit in unam
Planitiem, tutoque includit pafcna gyro.
Turn duplicem fofTam non exfuperabile vallum
Afperat alternis fudibus, murique Iocata
■In fpeciem.czfis obrendit plauflra juvencis.
At propul exfanguis Rufinum perculit horror:
Infeft® pallore gen®. Petit ore gelato
tncerrus peteretne fngam, veniamne fubaflqs
Pofceret, an lidos fefe transferret in boíles .
Quid nunc diviti®, quid fulvi valla metalli
Congeries ? quid purpuréis effulra columnis
Atria ? prolatzve juvant ad fidera moles ?
Audit iter, numeratque dies, fpatloque viarura
Metitur vitam. torquetur pace futura,
Nec recipit fomnos,& f®pe cubilibus atqens
Excutitqr, poenamque luit formidine pcens.
Sed redit in rahiem, fceleruraque immane refumit
Ingenium, facrafque fores przdivitis aul®
intrar, & Arcadium miflo terrore precatur.
Per fratás regale jubar, per faRa parentis
^therii, floremque tuj te deprecor ®vi,
Eripe me gladiis. iiceat Stiliconis iniquas
Evitare minas, in noflram Gallia csdem
Conjurata venit. quidquid ligat ultima Tetbys,
Extremos ultra volitat gens fi qua Britannos ,
Mora jnihi. tantis capiendi credimur armis ?
Tot fignis unum petitur caput ? unde cruoris
lila litis? geminum caeli fibi vindicar axem ,
Et nullum vult efle parem : fuccumbere pofcit
Cunda fibi. regit Italiam , Libyenque coercet:
Hifpanis, Gallilque jubet. non órbita Solis,
Non ilium natura capit ■ quafcuir.que paravit
Hie Augutlus opes, & quas poll bella recepjr,
Urbs etiam, magna qua dicitpr xmtjla Roma,
Et Cbalcedonias contra defpedlat arenas,
Jam non finitimo Martis terrore movetur;
Sed propius lucere faces, & rauca fonare
Cornua, vibratifqqe peti falligia teli?
Adfpicit. hi vigili muros (lattone tueri,
Hi junilis properant portus munire carinis.
Obfefla tamen ille ferus lztatur in urbe,
Exfultatque malis. fummoque e culmine turris
Impia vicini cernit ipeflacula campi.
Vinétas ire nurus, bunc in vada protfima mergi
Seminecem, hunc fubito percuiTum vulnere labi,
Dum fugit, bunc animam portis efHare fub iplis,
Nec canos prodefle feni, puerique cruore
Materno? undare finus. immenla voluptas, i
E t rifus plerumque fubit, dolor afficit unus, t
Quod fertat non ipfe manu. videt omnia late
Except!? incenfa fuis, & crimine tanto .
Luxuriat, carumque (ibi non abnuit hoflem, J
Jaflabatque ultro, quod foli callra paterent, ]
Sermonumque foret vicibus permifla potefias, ]
Egregii quoties exifTet foederis an£lor, <
Stipatur fociis , circumque armata clientum 1
Agmina privatis ¡bant famulantia fignis, 1
Ipfe inter medios, ne qua de parte relinquat I
Barbariem, revocat fulvas in peilora pelles , J
Erznaque, & immanes pharetras, arcufque lonoros 1
Alfimulat, mentemque palam teilatur amiilu . ]
Nec pudet Aufonios currus & jura regentetn (
Sumere deformes ritus, veflemque Getarum.- ]
Infignemque habitum Latii mutare coadbe I
Moerent captive pellito judice leges. 1
Quis populi tunc vultus erat ! qu® murmura furtim? 1
Nam miferis nec Apre quidem, aut lenire dolorem 1
Colloqui is impone licet, Quonam ufque feremus (
Exitiale jugum? dir® quis terminus umquam • I
Sorris erit ? quis nos funeilo turbine reru m I
Aut tantis folvet lacrimisi1 quos Barbarus illinc, I
Solus
Solus h a b e t . poiTeifa ièmel non reddere c u r a t .
Scilicet ille quidem tran q u illa pace fruatur :
Nos premat obfidio ? quid partem invadere tentai ì
Deferat lllyricos fines ; Eoa remittat
Aginin.1 ; fraternas ex asquo dividat hailas ;
Nec feeptri tantum fueris, fed militis , hieres •
Quod f i diílimulas noilras fuccurrere m o r t i ,
Nec prohibere paras : Manes & fidera teftor,
Hsc cervix non fola cadet, mifcebitur alter
Sanguis, nec Stygias ferar incomitatus ad umbras,
Nec mea fecurus ridebit fuñera viélor.
H*c ubi : diélatur facinus, miflufque repente
Qui ferát extortas invito principe voces.
Interea Stilico. jam la;tior bolle propinquo,
Nec muko fparii diftantibus aquore vallis ,
Pugnandi-cupidas àccendit voce cohortes.
Armeniis frons l^va datur; per cornua Gallos
Dexteriora locar.1 ¡fpumis ignefeere frsna,
Pulveris extolli nimbos, lateque videres
Surgere purpuréis undantes anguibus bailas,
Serpentumque vago cslum fe vire volatu.
Implet Theífaliam ferri nitor: antraque doéli
Cornipedis-, teneroque am ais rapratus Achilli, *
Et nernus. (Etzum radiat : clamore nivalis
Offa, tonat, pulfoque fragor gerainatur Olympo •
Inrumuit virtus, & hicis prodigus arfit
Impetus, haud illos rupes, haud alta vetarent
Flumina. precipiti firaviflent omnia curfu.
His fi tunc animis acies collata fuifièt,
Prodita non tantas vidiflet Grascia clades.*
Oppida femoto Pelopeia Marte vigerent.*
Starent Arcadiae , ilarent Lacedsmonis arces*
Non mare fumaffet geminum flagrante Corintho :
Nec fera Cecropia* traxiflent vincula raatres.
Ilia dies potuit noilris imponere finem
Cladibus, & fceleris cauflas auferre futuri.
Invida, proh, quantum rapuit Fortuna triumphum.
Inter equos, interque tubas mandata feruntur
Regia, & armati veniunt duóloris ad àures.
Obilupuit, fimul ira virum , fimul obruit ingens
Moeror, & ignavo tantum licuifle nocenti
Miratur. dubios anceps fententia volvit
Eventus : peragat pugnas, an fortia coepta
Deferat ? lllyricis ardet luccurrexe flamnis :
Pneceptis obliare timet. reverentia frangir
Virtutis ilimuios. hinc publica commoda fuadent',
Hinc metus invidia, tandem indignatus ad allra
Exrollit palmas, & ab imo pedore fatur:
Numina Romanis needum fetiàta ruinis,
Si jiivat imperium penitus de itirpe revelli,
Dno fi placuit deieri fecuia lapfu,
Si piget humani generis prorumpat in arva
Libertas eflfrana tnaris, vel limite nullo
Devius errantes Phaethon confundat habenas.
Cur per Rufinum geritur ? procumbere mundum
Hoc audore pudet. mediis revocamur ab armis,
Proh dolor , & ftridos deponere cogimur enfes.
Vos arfura urbes , perituraque moenia teilor .
pfla- ^ u‘iierum pertnitto cafibus orbem.
Piedire figna, duces : r-edeat jam miles Eous.
1 arendum efl : taceant litui : prohíbete fegittas ,
1 arcite qontiguo, Rufinus pracipit, hofti.
His didis,, omnes una fremuere manipli :
Quantum non Italo percufla Ceraunia fludu :
Quantum non madidis iilila tonitrua Goris .
àecerniqueneganr, ereptaque.pralia pofeunt;
Infignemque dueem populus defendit uterque,
Et libi quifque trahit. magno certatur amore,
Alternamque fidem non illaudata laceflìt
Seditio, talique fimul clamore queruntur :
Quis mihi nudatos enies, quis tela lacertis
Excutit, & folvi curvatos imperai arcus ?
Quifnam audet leges vibrato imponere ferro?
Infiammata iemel nefcit mitefeere virtus *
Jam jam Barbaricos fitientia pila cruores
Spoute volant, ultrixque manus mucrone ruenti
Ducitur, & ficcum gladium vagina recufat.
Non patiar ? femperne Getis difeordia noflra
Proderit? en iterum belli civilis imago.
Quid confanguineas acies, quid dividis olirn
Concordes aquilas? non difiòciabiie corpus,
Conjundumque fumus. te, quo libet ire, fequemur*
Te vel Hyperboreo damnatarn fidere Thulen,
Te vel ad incenfas Libyæ comitabor arenas •
Indorum fi ilagua petas, rubrique receflus
Litoris, auriferum veniam poturus Hydafpen .
, Si calcare Notum, fecretaque litora Nili
Nafcentis jubeas, mundum poil terga relinquam,
Et quocumque loco Stilico tentoria figet,
Hic patria eil. Dux inde vetat: Defiilite, quæfo,
Atque avidam diflerre manum. cadat ifle minacis
Invidiæ^cumulus, non eli vidoria tanti,
Ut videar vicifle mihi. vos, fida juventus,
Ite ipei quondam ibcii. Nec plura locutus
Flexit iter ; vacuo qualis ■difeedit hiatu
Impatiens remeare leo, quem plurima cufpis,
' Et paflorales pepulerunt igne catervæ,
j Inchnarque jubas, dimiifaque lumina velar,
| Et trépidas moeilo rimatur murmure filvas.
Ut fefe legio vidit disjunda reiinqui,
lngentem tollit gemitum, galeafque folutis
Humedat lacrimis, preflamque morantia vocem
Thoracum validos pulfant lufpiria nexus.
Tradimur., heu, rantumque fequi prohibemur amorem,
Exciamant, fpernifque tuas, Dus optime, dextras,
Quas tibi vidrices toties Bellona proba vit ^
Nos adeo viles? adeo felicior axis
Hefperius, nieruit qui te redore teneri?
Quid nobis patriam, quid cara revifere tandem
1 ignora, diledofve juvat coluifie penates ?
Te fine dulce nihil. jam formidara tyranni
Tempeilas fubeunda mihi : qui -forte nefandas
Jam parai infidias i qui nos aut turpibus Hunnis.
Aut impacatis famnlos præilabit Alanis.
Quamquam non adeo robur defecérit omne
Tantave geilandi fuerit penuria ferri,
Tu licet occiduo maneas fub cardine Solis
Tu mihi dux femper, Stilico, noilramque vel abfc-ns
Expenere fidem . dabirur tibi debira pridem
Vidima, promiifis longum placabere facris.
Triflior Æmoniis miles digreflus ab oris
Tangebat Macetum fines, murofque fubibat
Theflalonica tuos. fenfu dolor hæret in alto
Abditus, & tacitas vindidæ præilruir iras,
Spedaturque favens odiis locus, aptaque leto
Tempora, nec quifquam tanta de pube repertus
Proderet incautis qui corda minantia verbis.
Quæ non pofteritas, quae non mirabitur «etas
Tanti confilium vulgi potuifle taceri,
Aut facinus tam grande tegi ? mentifque calorem
Non fermone viæ, non inter pocula rumpi?
Æqualis tantam tenait conflantia turbam,
M mm £ r