324 J Ù V E N A t I S S A T Y R A VI.
Profpiciunt aliquando viri; fngufque, famemque,
Formica tandem quidam expavere magiftra.
Prodiga non fentit pereuntem femina cenfuni ;
A t velut exhaufta redivivus pullufet arca
Nummus, & e pieno femper tollatur acervo,
Non umquam reputai, quanti fibi gaudia conftent*
Sunt quas eunuchi imbelles, ac molfia femper
Ofcula deleólent, & defpèratio barb«,
Et quod abortivo non eft opus, illa voluptas
Summa tamen, quod jam calida & matura juvetrta
Inguina ttaduntur Medicis, jam pedine nigro*
Ergo expedatos ac iuttbs crefcere primum
Tefliculos, poftquam coeperunt ette bilibres,
Tonforis damno tantum rapit Heliodorus.
Confpicuus longe, cundifque notabilis in trat
Balnea, nec dubie cuftodem vitis & borri
Provocar, a domina fadus fpado : dormiat ille
Cum domina: fed tu jam durum, Pofthume, jamque
Tondendum eunucho Bromium committere noli •
Si gaudet cantu, nullius fibula durat-
Vocem vendentis Pr«toribus; organa femper
In manibus ; denfi radiant teftudine tota
Sardonyches .* crifpo numerantur pedine chord«-,
Quo tener Hedymeles operato dedit : hunc tenet, hociè
Soiatur, gratoque indulget balìa pledro^
Qu«datn de numero Lamiarum, ac norainis alt»
Cum farre &. vino Janum, Veftamque rogabat *
A-n Capitolinara deberet Pollio quercum
Sperare, & fidibus promittere. quid faceret plus-
iEgrorante viro ì Medicis quid trifttbus erga
Filiolum? ftetit ante aram , nec turpe putavit
Pro cithara velare caput; didataque verba
Protulit, ut mos eft, & aperta palluir agna*
Die mihi nane qu«fo, die antiquiffime divum ;
Refpondes bis, Jane pater? magna ocia c«li.
Non eli (ut video) non eft,. quod agatur apud vos*
H«c de. Comcedis te confulit : illa Tranced una
Commendare volet; varicofus fiet harufpex.
Sed cantet potius, quam totani pervolet urbem
Audax, & ccetus. polfit quam- ierre virorum;
Cumque paludati* ducibus, pr«fente marito*
Ipfa loqui, reda facie,, ftridifque mamillis*
H«c eadem novit, quid tato fiat in orbe:
Qñd Seres, quid T braces agant : fecreta» noverca; *
Et puerL* quis amet; quis decipiatur adulrer^
Dicec quis viduam pr«gnaarem fecerif^;& quo
Menfe, quibus verbis concumbat quáquíf nnodis quot.
Inllantem regi Armenio, Parthoqne cometem.
Prima videt : faraam, rumorefque illa- recentes
Excipit ad: portas: quofdatn- facit: iflé Niphatent
In populos, magnoque illic cunda arva teneri
Diluvio: notare urbes, fubfidere terras-,
Quocumquè in trivio-, cuicumque eft obvia, narrat *
Nec tamen id- vitium magis intolerabile, quam quod
Vicinos hu railes -rapare & con cid e re- lori*
Exocata folet.* nam- fi, 1 at rat ib us alti-
Rumpuntur fomni ;. Fuftes hue ocyus,; in quit,:
Afifèrte, atque illis. dominum-jubet ante feriri,,
Deinde canem : gravis occurfu, teterrima vultu*
Balnea node Cubit: conchas,-. &• caft’ra moverá
Node jubet ; magno gaudet fudare tumultuv
Cum. laflata gravi eeciderunt brachia mafia ,.
Callidus & crift« dígitos imprefllt aliptes*
Ac fummum domin« fémur exclamare coegjt *•
Conviv«.miferi interea fomnoque-, fameque;
Urgentur. tandem i lk venit rqbicundula, totmn
OEnophorum fitiens, plena quod tenditur urna
Admotum pedibus, de quo ieftarins alter
Ducitur ante eibum, rabidam fadurus orexim
Dum redit, & terram loto ferit mteftino. *
Marmoribus rivi properant, aut km Falerno
Peluis olet. nam lie tamquam alta in dolia lonsua
Decident terpens, bibit, & vomit: ergo- maritiis
Naufeat, atque oculis bilem fubftringit opertis.
Ilia tamen gravior, qu« cum difcumbere ceepit
Laudat Virgilium, peritur« ignofcit Elife: *
Committit vates, & comparat inde Maronem,
Atque alia, parte^ in trutina fufpendit Homeruni*
Cedutìt grammatici, vincuntur rhetores, omnis
Turba tacet, nec caufidicus, nec pr«co loquatur,
Altera nec mulier: verborum tanta cadit vis.
Tot pariter pelves, & tintinnabula dicas
Putfari: jam nemo tubas atque «ra fatigetV
Una Iaboranti poterle fuccurrere lun« *
Imponit finem fapiens & rebus honeftis,.
Nam qu« doda nimis cupit & facunda viderr,.
Crure tenus medio tunicas fuccingere debet,
C«dere Silvano porcu-m, quadrante la vari,
Non habeat matrona, tibi qu« junéla. recumbit*
I Dicendi genus, aut curtum lermone rotato
Torqueat enthymema, nec hiftorias fciat omnes.
1 Sed qu«dam ex libris & non intelligat : odi.
Hanc ego, qu« repetit, volvitque Pal«moais arte®’
Servata femper lege, & ratione loquendi,
Ignotofque mihi tenet antiquaria verfus ,
Nec curanda. viris Opic« caftigat amie«
Verba, foloecifinum. liceat fecifle maritò.
Nil non permittit mulier libi, turpe putat nil,
Cum virides gemmas collo ci-rcumdedk v &. cum
Auribus- extenfis magno* commilit elenchos-*
Incolerabilius nihil eft, quaiii' femina dives*.
: Interea fcsda. afpedu, ridendaque. multo»
Pane tumet facies, aut pinguia. Popp«ana-
Spirat, & hinc miferi vileantur labra. mariti.*.
Ad mcechum veniet lota cute : quando vidert
Vult formola domi ? moechis foliata paramur.
His emitur quidqnid graciles hoc mittitis indi*
Tandem aperit vultum^ & tedoria prima repomt.
Incipit^ agnofciatque ilio lade fovetur,
Propter quad fecum comires educir afeilas,,
Exul Hyperboreum fi dimittarur. ad axem-.
Sed qu« mutatis inducitur, atque- fovetur
Tot medicaminibus „ cod«que. liiighiis oflfas
Accipit^ .& madid« ; facies dicetur, an ulcus?-
“'K ,°Per^ pretiuna. peni tu* cognofcere tot-o»
Qutd faciant, agitentque die* fi nofle maritus^
Averlus jacu itpe riit libraria, ponunt
Cofmet« tunicas, tarde ve ni ITe Liburnus
Dicitur, &. pcenas alieni pendere, fomni
Cogitur: hinc frangit ferulas, rqbet ille flagelli*,
. me tcutica ; funt qn« tortorlbus annua pr«fient.
Verberat, atque obiter faciem- linit ; audit arnicas ?
Aut latum- pid« veftis confiderat aurum ;
Et, cxdens longi relegit tranfaòta diurni *
Et c«du, donee lafils c«dentibus ,t Exi-
Intonet horrendum , jam- cognitione perada *
Pr«fectura- domus SicuU non mitior aula.
Namt fi’ conftituit ; folitoque decenrius oprat
Ornati; & properat, fimque expedatur in. hortiiji
Ant apud.. Ifiac« potius facraria. len« y
Comppnk crlnem laceratis ipfa capillis,.
Nuda Jiumeros Pfecas. infelix, nudifque marniliis
f U V ET N A L I S
Itiof-hic quare cincinnus? Taiirea punit
rnntinuo flexi crimen facinufque captili.
luid P^ecas eft hie culpa pueil«,
i i tibi difpficuit nafus tuus? altera l«vum
Fxtendit, peditque comas, & volvit in orbem.
Eft in confilio matrona, admotaque lanis
Emerita qu« ceflat acu : lententia prima
Hujus erit; poft hanc «tate, atque arte minores
irenfebunt : tamquam fam« difcrlmen agatur,
■ tque anim«: tanta eft qusrendi cura decori«,
fot premit ordinibus, tot adhuc compagi bus altum
Edificat caput: Andromachèn a fronte videbis;
Joft minor eft: aliam credas . cedo, fi breve parvi
Sortita eft lateris fpattum, breviorque videtur
Virgine Pygmsa, nullis adjuta cothurnis;
Et levis ereda confurgit ad ofcula pianta .
Kulla viri cura interea, nec mentio fiet |
i)amnorum : vivit tamquam vicina mariti.
Hoc lolo propior, quod amicos conjugis odit,
Et fervos. gravis eft rationibus . ecce ¿furentis
llellon«, matrifque Deum chorus intrat : & ingens
Semivir obfcceno facies reverenda minori,
follia qui rapta fecuit genitalia tefta;
Jam pridem cui rauca cohors, cui tympana cedunt
llebeia, & Phrygia veftitnr bucca tiara .
»rande fonat, metuique jubet Septembriy & Auftri
|Ldv?ntum, nifi fe centum lufiraverit ovis,
Et xerampelinas veteres donaverit ipfi :
lit quidquid fubiti & magni diferiminis inftat,
jn tunicas ear, & totum Temei expiet annum*
Kibernum frada giade defeendet in am-nem,.
ffer maturino Tibcri mergetur, & ipfis
Ifomcibus timidum caput abluet. inde Superbi
Totum regis agrum , nuda, ae tremebunda cruentls
Ìrepet genibus. fi candida juilerit Io-,
Ibir ad TEgypti finem, calidaque petitas
A Meroe portabit aquas, ut fpargat in «de
Ifidis, antiquo qu« proxima furgit ovili -
Eredit enim ipfius domin« le voce moneri*
Èn animam, & mentem , cum qua Di node Ioquantur.
Ergo htc pr«cipuum fummumqùe meretur honorem,
|)ui grege linigero circumdatus', & grege calvo-
Jlangentis populi currit derifor Anubls.
ille petit veniam, quoties non abilinet uxor
toncubitu facris obfervandifque diebus r
pagnaque debetur violato poena cadurcor
St movtfie caput vtlà, eli argentea ferpens.
lilius lacrim« meditataq.ue murmura pr«ftant,
Bit veniam culp« non abnuat, anfere magno
Bcilicet , & tenui popano correptus Ofiris.
^um dedit ille locum, copbino fòenoque relido,,
||Arcanam ]ud«a tremens : mendicat in aurem,
Bnterpres legum Solymarum, & magna' Sacerdos-
HArboris,.ac fummi fida ijiternuncia csii.^
Bmplet & illa manum, fed parcius «re minuto»-
Rualiacumque voles Jud«i iornnia vendunt.
Bpondet amatorem tenerum,. vel divitis- orbi
Peilamentam ingens , cali de paknone columb«
Fraftato,. Armenius,- vel Comagenus harufpex 7-
IMora pullorwn rimatur, & exta catelli,
■Jnterdurn & pueri. faciet quod deferat i-pfe *•
T'haldais fed major erit fiducia-: quidquia*
P1Jterit A'ftrologus, credent a- fonte reiatum*
K rnm°nis ; quoniam: Delphis oracula cefiantr
genus humanum- darnnat caligo« futuri;..
P^cipuus tamen eft horum, qui f«piusssul>K
S A T Y R A V I . 3:25
Cujns amicitia, conducendaque tabella
Magnus civis obit, & formidatus Othoni.
Inde fides arti, fonuit fi dextera ferro,
L«vaque fi longo caftrorum in carcere manfít.
Nemo mathematteus genium indemnatus habebit :
Sed qui pene perit, cui vix in Cyclada mitti
Contigit, & parva tandem caruifle Seripho.
Confulit ideric« lento de funere matris,
Ante tamen de te, Tanaquil tua; quando fororera
Efferat, & patruos : an fit vidurus adulter
Poft ipfam . quid enim majus dare numina poiTunt?
H«c tamen ignorat quid fidus trifte minetur
Saturni; quo l«ta Venus fe proferat aftro;
Qui menfis damno, qu« dentur tempora lucro •
lilius occurfus etiam vitare memento ,
In cujus manibus ceu pinguia fuccina tritas
Cernis ephemeridas; qu« nullum confulit, & jam
Confulitur; qu« caftra viro, patriamque petente
Non ibit pariter, numeri* revocata Thralylli.
Ad primum lapidem vedart cum placet, hora
Sumitur ex libro : fi prurit fridus ocelli
Angulus, infpeda genefi collyrk pofeit.
^Egra dicet jaceat, capiendo nulla videtur
Aptior hora cibo, nifi quam dederit Petofiris.
Si mediocris erit, fpatium luftrabit utrumque
Metarum, & fortes ducer, frontemque manumque
Pr«bebit vati crebrum poppyfma roganti.
Divitibus refpqnfa dabit Ph-ryx augur, & inde-
Condudus dabit aftrorum; mundique peritus :
Atque aliquis fenior, qui publica fulgura condit.
Plebejum in circo pofitum eft, & in aggere fatum*
Qu« nudi* longum oftendit ce^vicibus aurum ,
Confulit ante Phalas, delphinocumque columnas;
An faga vendenti rmbat eaupone re lido .
H« tamen. & partus fubeunt diferimen, &. omnes
Nutrici* tolerant fortuna urgente labores.
Sed jacer ausato vix ulla puerpera ledo*
Tantum artes hujus, tantum medicamina poiTunt,
Qu« fteriles facit, arque homines in ventre necandos
Conducit * gaud e infèli-x , atque- ipfe bibendum
Porrige quidquid erit: nam fi diftend'ere vellet*
Et vexare uterum puerrs falientibus, efies.
ditbiopis- fortafle pater: mox decolor h.eres
Impleret tabulas, numquam- tibi mane- videndus*
Tranfeo- fuppofito*, & gaudi»,, voraque- f«pe
Ad fpurcos decepta lacu-s, atque- inde peritos.
Pontifices,. Safios , Scaurorum nomina falfo
Corpore iaturos. ftat fortuna improba nodu r
Arridens nudis infantibus, hos fovet omnes,
Involvitque finu : domibus tunc porrigit altis,.
Secretumque fibi mimum parat: hos amat, his fé
Ingerit, atque fuos ridens producit alumnos.
Hic mágicos aftert cantus, hic Thellala vendit
Philtra,. quibus valeant mentem. vexare mariti,
Et folea pulfare; nates.. quod defipis, inde eft,
Inde animi caligo, & magna oblivio rerum«,. .
Quas moda gefilili. tamen hoc tolerabile, fi noti
Et furére kicipias,. ut avunculus ille Neronis ,
Cui totam tremuli frontem C«fonia pulii
lnfudir. qu« non feciet, quod Principis axor?
Ardebant cunóla r & fraóla compage ruebant,
Non afiter , quam fi feciflèt Juno maritum«
Infanum * minus ergo« nocens erit Agrippina;
Boletus: fiqutdem unius pr«cordia prefiit
ille fenis y. tremulumque caput defeendere jufllt
I« c«lum, & long^a manantía labra faliva.»