Sitola rurfus Teucris pugnabitis umbra.
Punica Romuleos quatient mOx fpicula muros,'
Multaque Afdrubalis fulgebit ftrage Metaurus.
Hinc ille c furto genitus', patruique piabit
Idem ultor patrifque necem : tum littus Eiifs
Implebit flammis, avelletque Itala Poenum
V iicera torrentem , & propriis fuperabit in oris.
Huic Carthago armis, hutc Africa nomine cedet ■
Hic dabit ex fefe, qui tertia bella fàtiget,
Et cinerem Libya ferat in Capitolia vtftor.
Qua dum arcana deum vates evólvit in antro.
Jam monita & Fabinm bellique equitumque magiiier
Exuerat mente, ac przceps tendebat in holiem,
Pafcere nec Póenus pravum ac-nutrire favorem
Deerat, & ut parvo majora ad pralia damno
Elicerer, dabat interdum fimulantia terga :
Non aliter, quam qui fparfa per {lagna profundi
Evocat e iiquidis pifcem penetralibus efca :
Quumque levem lumina vidit jam nare fub unda,
Ducit captivum {innato ad litora lino.
Fama furit, verfos holies, Poenumque falutem
Invernile fuga, licear fi vincere, finem
Promitti cladum, fed enim ditione carere
Virtutem, & poenas vincentibus effe repoilas.^
Claufurum jam caflra ducem, rurfufque referri
Vagina juffurum enfes, reddatur in armis
Ut ratio, purget miles, cur vicerit hoftem.
H.ì’C vulgus, nechon patrum Saturnia mentes
Invidia “ffimulo fodit, & popularibus auris.
Tunc indigna fide cenfent, optandaque Pcerio,
Qua mox haud parvo luerent damnata pèriclo.
Bividitur miles, Fabioque equitumque magiilro
Imperia zquantur. penitus cemebar : & expers
Irarum femor, magnas ne penderet alti
Erroris pcenas patria inconfulta, timebat.
Ac rum multa purans fecum, ut rerneavit ab urbe,
Partitus focias vires, vicina propinquis
Signa jugis locat, & fpecula fublimis ab alta
Non Romana minus fervat, quam Punica caflra.
Nec mora, disjeélo Minuci vecordia vallo
Perdendi fimul & percundi ardebat amore •
Quem pollquam rapidum vidit procedere caftris,
Hinc ISbys, hinC Fabius, fimul accendere fagaces
In fubitum curas : propere capere arma maniplis
Edicit, nulloque tenet munimine turmas
Aufonius ; torquet totas in przlia vires
Pa-norun) duclor, propellitque agmina voce:
Bum diflator abell, rape miles tempora pugnar,
Non fperata diu plano certamina campo
Offert ecce deus: quoniam data copia, longum
Betetgete fitum ferro , multoque cruore
Exfatiate viriplenos rnbigiuis enfes.
Atque ea cunrator penlabat ab aggere v alli,
Perluftrans campos oculis, tantoque periclo
Bifcere quifnam effet Fabius te , Roma, dolebaf.
Cui natus junéla arma ferens, Oabit improbus, inquit,
Quas dignum ptenas, qui per fuffragia caca
Invafit nollros bzc ad difcrimina fafces.
Infanas fpeilate tribus. proh lubrica roflra,
Et vanis fora lata viris: nunc munera Marris
. JEquent imperio, & folenl concedere notti
Scifcant. imbelles magna mercede piabunt
Erroris rabiem, & nollrum violaffe parentem ■
Tum fenior quatiens hailam, laciimifque coortis:
Sanguine Pcenorum, juvenis, tam triilia dieta
Sunt abólenda tibi : patiarne ante ora manufque
Civem deieri noftras? aut vincere Poenum .
Me fpeflante finàm ? nos squaviffe, minori 1
Solvetur culpa, fi fint miki talia corda,
lamque hoc ( ne dubites) longzvi, nate, parenti?
Accipe, & aeterno fixuin fub peclore ferva:
Succenfere nefas patria, nec feedior ulla
Culpa fub extremas fertur mortàlibus umbras.
Sic docuere fenes : quantus, qualifqtte fuilli
Quum pulfus lare & extorris Capitolia curru
Intrares exful, tibi corpora caefa, Camille,
Damnata quot funt dextra! pacata fuiffent
Ni confulta viro, menfque ìihpenetrabilis trae5
Mutaffentque folum feeptris Sneia regna,
Nullaque nunc ftares terrariim vertice Roma.
Pone iras, o nate, meas, focia arma feramus,
Acceleremus opem. jam jamque immixta fonabant
Gallica, concurfufque viros colliferar acer.
Primus clauftra manti portae diflator, & altss
Disjecit poftes, rupitque in przlia curfum.
Non graviore movent venti certamina mole,
Odryfius Boreas, & Syrtira tollere pollens
Africus, obnixi cum bella fiirentia torquent:
Diltraxere fretum, ac diverfa ad litora volvunt
Aequor quifque fuum, fequitur {Indente procella
Nunc hue, nunc illue raptirn mare, & intonatundisj
Haud tantum daret ullus honos, tellufque fubaila
Phcenicum, & Carthago ruens, injuria quantum
I Orta ex invidia decoris tulit : omnia namque
Dura fimul devifla viro, metus , Annibai, ir®.
Invidia , atqne una fama & fortuna fubaflz,
Poenus ab excelfo rapidos decurrere vallo
Ut vidit, tremuere ìr z , ceciditque repente
Cum gemitu fpes haud dubiz przfumta ruins:
Quippe aciem denfo cireumvallaverat orbe
Hauflurus claufos conjeélìs undiqne telis.
Atque hic Dardanius pravo cenamine duilor
Jam Styga, & sternas intrarat mente tenebras.
Nam Fabium, auxiliumque viri fperare pudebat,
Cum fenior gemino cemplexus przlia cornu
Ulteriore ligat Poenorum terga corona.
Et modo claudentes aciem, nunc extima cingens, I
Claufos ipfe tenet : majorem furgere in arma,
Majoremque dedit cerni Tirynthius. alts
Scintillant crillz , & ( mirum ) velocibus ingens
Per fubitum membris venit vigor, ingerii hailas,
Averfumque premit telorum nubiSus hoflein.
Qualis poli juvenem nondum fubeunte fiSieéla
Reilor erat Pylius beilis ztate fecunda.
Inde ruens, Turin, & Buten, & Mario, & Arfen
Dar leto, fifumque manus conferre Maleon,
Cui decus infigne, & quzfitum cufpide nomen.
TumGaradum, largumque corns conilernit Adherbes,
Et geminas acies fuperantem vertice Tylin,
Qui fummas alto prenfabat in aggere pinnas.
Eminus hòs : gladio Sapharum , gladioque Mone fu*
Et Morinum pugnas zris ilridore cientem ,
Dexteriore gena fedir cui letifer iflus,
Perque tubam fixz decurcens vulnere mais,
Extremo fluxit propulfus murinure fanguis.
Proximus huic jaculo Nalamonius occidit Idmon.
Namque fuper tepido lapfantem fanguine, & zgta
Lubrica nitentem nequidquam evadere pianta
Impaélo proflernit equo, trepideque levantem
Membra adfliéla folo, preffa violentius halta
Implicuit te tr i, telumque in czde reliquit.
Hsret humi corpus mota fremefaila jacentis,
• Et caffifervat
mandatum adfixa cadaver.
Etjeantpts , , j-is furiata juventus,
3 cnon exemp ^ j g p f junélofque Metello
Sm*^ne > c ,9 dextrz Torquatus, inibant
»n"nimi ve'Ì morte elniffe volebant
Fabio- mifer hinc vefttgw retro
^ m m molem fubduflo corpore vitat
f e i u t e ™ , pXenhufque in vif«ra adegit,
Fxfiabat fixo quod forte cadavere fcrrum .
H,u fortem g S g S f J t ó fufus
- fi« ..
Volvitut exanimis, turpatque decora mvema
Ììra novus pallor: membris dimiffa Iplutis
*ima fluunt, erratque niger per lumrna fomnus.
Venerat ad bellum Tyria Sidone, nepotum
S prece, & auxilio focia arma ferebat
Eoa tumidus pharetrati militis ala #
Gens Cadmi Cleadas, fulva cut plurima paffuti
Caffule, & aurato fulgebat gemma monili.
Qualis ubi oceani renovatus luciler unda
Laudanir Veneti, & certat majonbus «««■
Olirò iple, ac fonipes offro, totumque per apmea
pipura Agenoreis faturata micabat ahems .
Hic avidum pugns, & tam clarum exfctndere nomen
Brutum exoptantem, varie nunc lsvus in otbem,
None dextet levibus flexo per devia gyris_
ludificatus equo, volucrem poli terga fagittam
Fundir, Achzmenio detreftans przlia ritu.
Nec damnata manus, medio fed ( flebile ) mento
Armigeri Caicz penetrabilis hzfit arundo,
Obliquumque fecans fubreila cufpide vulnus
Ufenii.ferrum admovit tepefada palato.
At Brutus diro cafu turbatus amici, > rvlttlXc
Aufum multa vkum, & f p a r g e n t e m m ynlnera fzros
Fraude fugz calamos, jam nullis curfibns in«at
Prèndere comipedis, fed totam peaori!i iram
Mandat atrox hallz , telumque volati e nodo
S cu tit, & fummum , qua laxa monrlia crebro
Nudabant curfu, tranfmittit cufpide peCtus.
Labitur intento cornu transfixus, & una
Ajcum laeva cadens, dimifit dextra lagittam *
At non tam trifti fortitus prashà Marte
Phabei Soraais honor Charmelus agebat/
Sanguine quippe f u o j a m Bragada tinxerat enfem,
Dux reftorque Jubz populi, jam fufus eidera
Mufis, Amyclei ftirps impacata Phalann,;
Quetn tuìerat mater claro Phcemffa Laconi.
Talia dum metuit, nec pugnz fifus m holte
Tarn rapido, nec deinde fugz, fuadente pavore,
Pfr dumos mifer in vicina cacumina quercus
Re p fé rat, atque alta fefe occultabat in umbra ^
Nampllcus, infiftens tremulis fub pondere ramis.
nunc longa, multa oranrem Charmelus oc altos
Mutantem faltu ramos, tranfverbetat hafta :
Ut qui vifeatos populatur arundine lucos,
Bum nemoris celfi ptocera cacumina fenfitn
Subtrafta certat tacitus contingere mèta,
#iblimem calamo fequitur crefcente volucrem •
f ’iudit vitam, atque alte manante cruore
Membra pependerunt curvato exfanguia ramo,
lamque in palante? ac verfos terga, feroces
Ìugnabant Itali, fubitus quum mole pavenda
Terríficos nigris prorumpit Maurus iti armis.
Nigra viro membra, oc furvi juga celia trahebant
Cornipedes, totufque nevz formidinis arte
Concolor zquabat liventia currus equorutn
Terga, nec ereilis fimiles imponere criftis
Ceffaraf pennas, aterque tegebat amiclus. _
Ceu quondam sternz regnator ñoñis, ad imos
Cum fugeret thalamos, jEtnza virgine rapta
Egit nigrantem Stygia caligine currum .
At Cato tum prima fparfus lanugine malas,
Quod péperere decus Circzo Tufcula dorio
’ Moènia, Laertz quondam regnata nepoti,
Quamquam tardatos turbata’ fronte Latinos
Collegiffe gradum videt, imperterritus ipfe
Ferrata calce, atque effufa largus habena
Cunflantem impeflebat equum: negai obvius ire,
Et trepidat craffa fonipes exterritus umbra.
Tum celer in pugnam dorfo delatus ab 'alto
Alipedem pianta currum premit, atque volanti
Adblit a tergo: cecidere & lora repente,
Et flimuli, ferramque fuper cervice tremifeens.
Palluit infelix fubduflo fanguine Mauras ,
Ora rapit gladio, przfixaque cufpide portat.
At fzvo Mavorte ferox perrumpit annelum
Diñator cum czde globum ( miferabile vifu J
Vulneribùs feffum, ac multo labente cruore
Duñoretn cernit fuprema ac feeda precantem.
Manavere genis lacrimz, clypeoque paventem
Protegit, 8c natum ftimulans, Fortimme labem
Hanc pellamus, ait, Pocnoque ob mitia faña,
■Quod nullos noftris ignes difperferit agris,
Dignum expendamus pretium : tunc arre paterna
Ac ftimulis gaùdens juvenis, circumdata Poenum
Agmina deturbat gladio, campnmque relaxat,
Doñee Sidonius decederet zquore duñor.
Ceu {Umiliante fame , rapuit cum Martius agnum
Averfó pallore lupus, feetumque trementem
Ore tener preffo, tum fi veftigia curfu
Auditis celeret balatibus obvia paftor,
Jam fibimer metuens, fpirantém denribus imis
Rejeñat przdam, & vacuò fugit zger hiatu.
Tum demum te’rris, quas circumfuderat atra
Tempeffas, Stygiz tandem fugete tenebrz.
Torpebant dextrz & fefe meruiffe negabant
Servari, fubitifque bonis mens zgra natabat.
Ut qui collapfa predi jacuere ruma,
Eruta dum fubito membra, & nox atra receffit,
Conuivent, folemque pavent agnofeere vifu.
Queis aflis, fenior numerato milite Iztus,
Colles, & tuto repetebat in aggere caffra.
Ecce autem e media jam morte renata juventus
Clamorem toliens ad fiderà, & ordine longo
Ibat ovans, Fabiumque decus, Fabiumque falutem
Certatim, & magna memorabat voce parentem •
Tum qui partitis difeefferat ante maniplis,
Sanñe, ait, o genitor revocati ad lucís honorem,
Si fas'vera queri, cur nobis caffra virofque
Dividere eli iicitum? patièns cur arma dediili,
Quz folus rexiffe vales? hoc muñere lapfi
Sternas multo cum fanguine vidimus umbras.
Ocyus huc aquilas fervataque figna referte,
ì Hic patria ed, mùrique urbis ftant peñore in uno.
Tuque dplos, Pfletìé, atque aftus tandeni exue notos,
Cum folo tibi jam Fabio funt bella gerenda.
Hrc ubi diña dedit, mille hinc, venerabile vifu,
Cefpite de viridi furgùnt properantius ars.