( 1 9 I
kerlyk ook aldus by deeze Zee-fchepfelen gelegen zyn, en
het is zonder twjlFel, dat daar door ook hun kouleur zoude
veränderen kunnen. Bygevolg houden wy het daar voor, dat,
zo jemand by voorbeeld een bruine, geele en/warte Hartetoot
heeft, hy zulke niet voör Byzoorten te houden hebbe, maar
dat het drie gelyke Itukken z yn , waar van de'eene Bewoonder
gezonder was, als de andere, o f ook dat een verfchillend Zee-
klimaat, o f verfchillend voedzel dit onderfcheid veroorzaakt
hebben (<;). »
Op dezelfde wyze heeft men ook fluit redenen te maaken
nopens deFiguurenen Tekeningen, en eenige kleine veran-
deringen in de ftru&uure, want ’er kan by een iegelyk Dier
eene tegennatuurlyke ftru&uure, o f eene verkeerae läge der
Vezelen plaats hebben, een Dier kan ook enge en wyde lweet-
gaaten hebben, en dan moet ook de Schaal noodzakelyk anders
getekend z yn, fchoon dit nog geene Reden geeft, zoda-
nige verfchillende Hoorns o f Schulpen voor een geheel ander
Zoort o f Byzoort te houden. W y haalen dit alleen maar aan ,
terwyl het een aanleidinge geven kan om te verhoeden, dat
men de Geflagten en Zoorten deezer Schepfelen by een Syfte-
matife verdeelinge buiten noodzakelykheid niet vermenigvul-
dige. '
Aangaande nu de Afbeeidingen die wy van dit flag van
fchepzelen.-indit Werk mede deelen, zo vinden wy noodza-
kelyk te herigten, dat terwyl wy in ohs Werk van Hoorns
en Schulpen, (het geen in quärto onder den Titel van Verlußi-
ging der Oogen en des -Geefles het Lieht ziet, en nu ook in het
Nederduyts by de Erven Van F. Houttuyn te Amfi. uytgegeven
word) uytvoeriger handelen, w y ons daar mede thans verge*
noegen, dat wy uyt de voornaamfte Geflagten maar een o f
twee ftukken vertoonen , om by ieder ftuk van een ander
Geflagt gelegentheid te hebben, eenig narigt van dat geheele
Geflagt en derZelver Zoorten te geven, op dat de Liefhebi
bers, die daar van Verzamelingen maaken, eenige Handleidinge
mögen hebben; want het is zeker, dat *er onder de hier
voorgenoemde Orde en Geflagten wel 540 Zoorten, en wei
meer als 1200 Byzoorten zyn ; en rekend men het verfchil
der kouleuren en tekeningen daarby, zo zyn ’er wel over de
2000 Zoorten, om nu liiet tegewagen, hoe veele Zoorten
’er nog in de ondoorgrondelyke dieptens woonen, en ons on-
bekend zyn, waar van ons het Ryk der Verfteeningen klaar
overtuigt.
Vootts verzekeren w y , dat de Afbeeidingen geenzints op-
geprönkt, o f te fraay in kouleuren gebragt zyn , gelyk die
geene denken mogten, die geeii gelegen heid geliad hebben V
veele fraaije Hoorns o f Schulpen te zien: Veel eer moeten
wy betuigen, dat gelyk men moeite gedaan heeft de Natuur
ftiptelyk te volgen, de Kunft en het Penzeel veeltyds te
kört fchooten,zynde de glants, tekening en kouleuren, in ver-
fcheide oorfpronkelyke op het Papier onnavolgelyk, het geen
een iegelyk toeftemmen moet, die een zulk Origineel met de
Afbeeldinge, hoe fraay die ook zyn mag, vergelykt.
W y gaan dan tot de nadere Befchryvinge der Geflagten
o ve r , naarmate ons de Afbfeeldingen daartoe aanleidinge geven.
T A B . B.
V
Fig. r . T T e t Geflagt der Nautiluffen heeft genoegzaam by alle
X X Schryvers de Eere boven aan geplaatftte worden,
en maakt ook hier het begin. Men teld eigentlyk tot dit Geflagt
alle SchaalS\ o f Hoörns, die veele Kameren o f Holtens
hebben, en dan nög eenige weinige, die van buiten veele oVer-
eenkomft met dit Zoort hebben, fchoon zy maar met een Karner
voörzien zyn. Die geene,' die veele Kameren hebben,
zyn de dikke, zo groote, als kleine Nautilus, eenige Amms-Hoorns
en de Poß- Hoorns; maar de overige, die maar met e'en Karner
o f Holligheid voorzien z yn, zyn de Papier Nautilus, Doekebuh,
Kwallebootje en eenige. Ammons-Hoorns. De oörzaak, waarom
men deeze ftukken te zamen onder een Geflagt brengt, is niet
eenderly, en bygevolg is ook deeze Verdeeling niet de netfte
of beite. Van regtswegen zoo zouden de veelkamerige Nauti-
lusfen, een byzonaer Geflagt uytmaaken, dog men teld ook
de dünne Nautilus, wegens de üytterlyke overeenkomft van
draaijing en mond , daartw, fthooÄtyg mastf een Karner heeft.
Verder is bekend, dat de dünne Nautilus^ 1™.w < r a « a * ,
en zulks doen de liwallebootjes qpk, om dies wille rekenen dan
ook eenige Schryvers de laatfte tot het Geflagt der eerften,
niettegenilaande de Schaal van de laatfte, die zeer dun is ,
meer overeenkomft met een gemeene Siek heeft, die op het
Land, o f in de Tuinen gevonden word.
Die geene, die eene naauwkeurige en onderfcheidende
Verdeeling der Hoorns verlangen, kunnen met den Vermaar-
den Ridder Unnaus in zyn Syfidma Natura Raadplegen. Wy
doen in deeze Befchryvinge, zo als meermaale gezegd is, verder
niets, als d atwy by ieder Geflagt, de voornaamfte ftukken,
die men tot dat Geflagt gewoon is te rekenen, ophaa-
len, om door deeze Befchryving aan de Liefhebbers eenige
Gelegenheid te verfchaffen, dat zy by het befchouwen der
Afbeeidingen een kleine Aanwyzinge verkrygen, welke an*
dere Hoorns nog daartoe geteld worden, en op welke men
byzonder in het Verzamelen van de Kabinetten pleegt te letten.
Men-ziet dus op deeze Plaat een volkomen groote en zoge-
naamde ü i k k e N a u t i l u s , zo als hy van Natuur met zyn
buitenfte Hüid zieh laat aan zien, zonder dat de kunft iets meer
daar aan gedaan heeft, als dat de kalkagtige Zee-flym, die
hem omvartgt daaraf gefchuurd is. Op een heldere grond fchy-
nen donker bruine Golven en geboge ftraalen uytgegooten te
zyn. De fwarte Piek, die ’er aan den Boog te z ien is , waar
zig de Gieren naar binnen toe draaijen, is natuurlyk", en ont-
ft^ t van zeker V o g t , het welk de Inwoonder , die als een
Klomp in de voorfte Karner legt, naar de wyze der Zeekatten
van zig uytläat. Het Dier zelf is een Polypus o f Veelvoet ^
en zit flegts door middel van een dünne ftreng, die met behulp
van eenige Kokertjes door alle Karners gaat, tot in het mid-
del-punt vaft, waar van wy in de Befchryvinge van de vol-
gende Plaat fig. 1. een nader Berigt geven zuUen. De Kiel
van de Schaale, die dikwils op het Water pleegt te fwemmeii
is rond, zy wasfen veeltyds tot de gröote van ddn tot ander-
halve Vo et in haar middellyn, dog de Schaal word nooit
dikker als een Lonis d’Or. Men vind ze het meeft aan de
punt van Africa aan de Kaap de göede Hoop, alwaar men ze na
een Stortn boven op het water ziet komen. Z y worden flegts
by geluk Van de Visfers gevangen, o f oök wel toevalliger wy-,
7.e aan het ftrand geworpen, wanneer het Dier by ongelub'
daar uyt gerooft 01 üytgeilingert is-
Ftg. 2. Wanneer men van de zo even befchreve dikke Nautilus
de buitenfte bonte Hüid afetzt, zo ziet men deSchaald
in dien glants, waarin ze hier vertoond is , en men moet bekennen,
dat het moeijelyk te beflisfen is , in welke gedaantä
de Schaale met de meefte prägt Verichynt, want geen Paerle-
moer is zo koftelyk van aanzien als deze gepolyfte Nautilus. Een
ligtblinkende zilverglants is doörgooten met groene ftraalen,
en over dezelve verfpreid zig wederom een Appel- bloeizel
kouleur, die te zaamen by ieder wendmg, na dat men de
Schaale tegens het Licht houd, in de kouleuren van een Ree-
genboog fpeelen, zoo dat zig de mengeling van de fynfte kou-
leuren, welke de Schaal roüdfom verßert, niet wel met de
Pen ö f het Penzeel befchry ven laat.
Voormaals heeft .zig de Hand der Konftenaaren zeerbeezig
gehouden met deeze Schaälen fraäy te graveeren, en met
verheven o f ook doorbrooken arbeid te verfieren, ja zomtyds
alleen maar met Figuuren te befnyden,en de Linien methetftof
van Houtskoolen te wryven en zigtbaar te maaken, en dit is
de Reden, dat men zeer dikwils in de Kabinetten Nautilusfen
ontmoet, welker Schaalen rondfom met Hieroglyphifche Figuuren,
Bachänalien, Jagten, Visferyen, Bloem-en Lof-werk,
Bybelfe en Waereldfche Gefchiedenisfen, Leen- en Zinipreuken,
( c ) Hoe de kouleur van de Oppervlakte door de verandering der Zappen veränderen kan, ziet een iegelyk aan een Menfcb, die de Geelzugt
heeft, en boe bet voedzel de Zappen veränderen kan, mag een iegelyk befluim, die op de Pis of Zweet l i t , wanneer by Rhabarber ingenomen
heeft. Alle deeze en zoortgelyke Waamemingen pleiten voor de waarfcbynlykbeit Vän ons gevoelen nopens de kouleur en tekening dir Hoorns en
Schulpen. E 2