I N L E I D I N - G
T O T D E
H I S T O R ]t E
D E R
HOORENS EN SCHULPEN.
t E N vind niet alleen in de Ze e, maar ook in
’ de Rivieren en zoete Wateren, en zelfs op
het vaite Land zekere harde Schaalen, waar-
„ i Dieren als in Huisjes woonen. Deeze
1 noemdmen Hoorens en Schulpen, ofSchaal-
s dieren. Schoon nu de Zee-Appels, enZee-
Starren ook wel onder de Schaaldieren ge-
teld worden, zo fpreken wy egter hier alleen maar van de
Hoorens en Schulpen, dew.yl van de overige naderhand eeni-
ge Plaaten byzonder volgen zullen.
Die Schaalviflen, welkers Huis in Gieren Schroefsgewys,
om een Middelpunt loopc, worden Hoorens genaamd, maar de
overige Schaalen , die vlak als fchoteltjes, en min o f meer
diepzyn, noemtmen Schulpen. Men drukt zieh dus niet duide-
lyk-genoeg uit, wanneer men geheele verzamelingen, tfaarin
zo wel Hoorns zyn als Schulpen, alleen met den Naam van Schul-
pen-Kabinet beftempelt (a) ofte een Hoorn een Schulp noemt.
Om dat nu deeze harde Schaalen ten opzigten van de Bouwor-
dre van elkanderen verfchillen ; zo heeft men zedert lange veel
moeite aangewend, om ze in zekere Geilagten te verdeelen,
maar door dien die wegens de onzeker(e bepalingen en kenmer-
ken, die men aan ieder Geflagc geven kan een bezwaarlyke
zaak is , zo zyn de Schryvers in deeze ondememing ook niet
alle even gelukkig geflaagt: te meer, wanneer zy veele ver-
fdüllende Schaalen onder een Geilagt hebben willen brengen,
om dien Regel niet buiten het oog teverliezen, welke zegt,
dat men de Geilagten niet buiten rede van noodzakelykheit
vermeerderen moet, wanneer men eene Syflematifche ver-
deeling maakt. Daartegen hebben andere deeze wetenichap
door al te veel finaldeehrigen veel wydlopiger gemaakt, als
nodig was, en van enkelde afwykingen nieuwe Geilagten ge*
maakt. Het is geheel buiten ons oogmerk, om hier de ver-
fchillende verdeelingon-, die de Schryvers gemaakt hebben,
aan te haalen o f te beoörueeien;— ixici ova -£fa
Rumpf, Lißer, Klein , Unnaus, d’Argenville, Lejfer, en meer andere
breedvoerig genoeg, en die van alle deze vermaarde Schryvers
een körte en toerykende Schets verlangt, ten opzigten
van de wyze der afdeelingen van de Hoorns en Schulpen, die
behoeft ilegts de Clajfes Concbyliomm van de Heer van Bergen te
lezen , nademaal hy in weinig bladeren een kort en fraai Uit-
trekzel van verfcheide Schryveren te famengefteld en door den
druk gemeen gemaakt heeft.
Om egter, zo veel als tot ons oogmerk nodig is , eenig na-
rigt van de menigerly Zoorten der Hoorens en Schulpen te
geven, zeggen wy alleen dat, de befte Schryvers door-
gaans en in de meeite gevallen in de navolgende verdeelinge
overeen Itemmen.
Vooreerit verdeelt men deeze Schaalviflen in drie Ordens,
als in Een- Tmee- en Veelfcbalige. Ieder Orde word alsdan in
Hoofdzoorten en Geflagten verdeeld, ieder Geilagt heeft weder-
om zyn Zoorten, en ieder Zoort is voor het meerdergedeelte
met Onderzoorten en veranderingen voorzien.
Aangaande de b e r s t e Orde,.beheizende de eenfcbalige
Villen, zo deeld men die gantfehe Orde in drie Hoofdzoorten af.
De eerße Hoofdzoort beltaat in zulke Schaalen welke Schroefsgewys
in een Gier om een zeker Middelpunt gedraait zyn,
en deeze noemt men in een eigentlyken zin Hoorns. " De tweede
Hoofdzoort beltaat alleen maar in enkelde platte Schaalen, en de
derde Hoofdzoort behelft de Pypagtige of Kokervormige Schaalen.
De b e r s t e H o o f d z o o r t van de E E R S T E O R D E ,
inhoudende enkel gedraaide Hoorns, kan gevoeglyk in elf Ge-
flagten verdeeld worden, welke zyn
1 .} De Nautili, Schippers, Ammons en Poit-Hooms.
2 .) De Cochlea lunata, Maan-Hoorns, Olykoek-Hoorns.
3 .) De Cochlea Valvata, Halvemaans-Hooms,Alykruiken.
4 .) De CaJJides, Stormhoeden.
5 .) De Cocblaa globofa, Kogel-Hooms, Blaas- o f Schei-
Hoorns.
6 .) De Buccina, Trompet - Hoorns, Kink-Hoorns,
7 . ) De Strombi, Naald- o f Pen-Hoorns.
8 .) De Voluta, Kegel-Hoorns o f Tooten.
9 . ) De Alata, Vleugel-Hoorns, Lap-Hoorns.
10 .) De Porcellana Majores Minoris, Groote en Kleind
Porcelein - Hoorns.
1 1 . ) De Cylinders, Rollen o f Dadeis.
De T w e e d e H o o f d z o o r t heeft law« Geflagten, nä-
mentlyk de Aures Marina, o f Zee-Ooren, en de Patella o f
Klipklevers.
De D e r d e H o o f d z o o r t behelsd de eenfchalige Sole-
nes, o f koker en pypvormige Schaalen.
Aang^hde de x w E JE u k t j e , inhoudende de tweefchalige
Villen, zo noemt men die eigentlyk Schulpen, en men
vind onder hun de volgende zeven Geflagten.
1 ) . De Cbttma, Gaper-Schulpen.
2 .) De Peftmes, Kam* o f St. Jacobs • Schulpen, Bonte
Mantels.
3 .) De Tellina, Langwerpige-Schulpen, Goote-Doubletten.
^ 4 . ) De Solenes bibahi, Pyp-Schulpen.
5 . ) De Mituli, MoiTelen.
6 ;) De Pinna, Ham - Doubletten, Holiter-Schulpen^
7 . ) De Oßrea, Oelters.
Eindelyk volgt de D E R D E O R D E , die uit Veelfchaligd
Villen beltaat, beheizende twee Geilagten. 1. De Balani o f
Zee-Tulpen, en 2. de Concba Amtif 'era o f Langhalfen. Töt
deeze Orde is he t, dat zommige Liefhebbers dan nog de Zee-
Appels en Zee-Starren voegen, die egter in die Werk eene
byzondere verzameling uitmaken.
Deeze verdeeling, die zo weinige Geilagten maakt als mogelyk
(a) Dit is tot nog toe, feboon ten onregte, onder de Duitfers zeer gebruikelyk, en men vind
bun misbruikt.
E
dit word dus by verfcheide Schryvers ondet