IH
HflMü•T Hli"ft
-'I'
, il;,
ll'i'i«: ^
ii'íi;
'if,:'''
! .Vi il
G E E S T E L Y K E .
1 2 4 6
„ grootlieic van G O D , en dat dczelve het on-
„ eindige gewaar Word, in hec welke dezelve
„ zig verlieft ; in pUacs dac onze inbeelding
,, en onze zinnen hec weric van G O D klein-
„ der maken, en ons geven eene dwaaze ver-
„ trouwendheit, dewelke ons blindelingsiode
,, dwaling van boven nedcr plofc,,.
Predikei' X. vers. i.
Eene doode vliege doed de zalve des Apothekers ßmken ende opmllen : akoü een
netnig äwaaiheiäs eenen man, die koßelyk is van wyshetd ende van eere.
roem overwaardig zynde. Ook maakt een lafteraardoor
zyne achterklappingen de goedenaatn
van eenen menfch ftinkende, dewelke by eene
vliege hier en daar zwervende , en door hare
drek alle dingen aanfteekende gevoegelyk kan
worden vergeleken, ja by honds-vliegen , dewelke
fteeken. üok onrbreeken wel niet eigentlyke
vliegen den alderwyften en alderverftandigften
, den alderwyften der wyzen ook te
dwakn. Gelegendheit tot eene nieiiwe coepaffing
geefc de ovcrzettlng van Luither: Darum
ifts zuweilen bejfcr Thorbeit, dann -weifheii md
Ehr, daarom is het zorawylen becer Dwaasheit,
dan VVyfhcir en Eer. Eene zekere verboodtftc
hec zy vergeecing, of verachtingvanbeledigin«
gen, by anderen voor dwaas gehouden, is bet
e r , dan het hoogfte recht, waar door wy ons
moeyelykheden op den hals halen, fchadentoebrengen.
Menmoct nu endan weleensvyvegelykgetalnoemen.
HoratiuslV, ß. der Gedichten
12. Lierzang:
Vermeng een klein fcheutje zotheit in uwema'
nierenvan doen; het ts aangenaam op zyn tyd,
voor gek te fpeelen.
Ook onze Pelhcanus over den Prediker bl.
26x. b. fchifc hec cweede voorftel een weimg
dvüaafheits is koflelyker dan -wyfheid en eere van
hec eerfte, van den vliegen. Deflelfe woorden
luiden aldus.- „ Pryfwaardiger is eene middel-
„ madge en nederige wyshdt, weinig ofniets
j, zig latende voorftaan , de ondeugendheden
van anderen gevoelende en ontveinzende, en
„ zwygcnde in het midden der trotsmoedigen,
„ 200 dat hy voor dwaas word gehouden, dan
„ imand anders is, zeer veelop zyne wyfheid
„ fteunende , en groote Zorge dragende vooc
„ zyne eer-roein , willende dac niemand hem
,, minder acht, dan hy zieh zelven toefchync.
„ Beece^ishet, tamelyk dwaas ofeenvoudig,
„ dan hovaardiglyk verftandig te zyn„. En
fchynt inderdaad deze laacfte overzectmg n^ec
den oorfpronkelyken Tcxc meer gelykformig,
de welke dus luid: jakar niechokmah mikkeboih
ßklooth, dierbaar van wysheit, van eere, wc;-
nig dwaashcic.
Eene Vliege noemd Salomon zehbiibh , de
Kaldeeuwen debhubha , de Syriers debhabha,
de Arabieren dfebab, zübab. In het Mcervoud
ezibbet weinige , in hec Meervoud zübb, zibzab
, vele. Eene Vhege zübabet, kwalyk
zibbabet. Meninzk. Woordmb. 2228. 2229.
De oorfprong der naam fchynd Arabifch te
zyn . djabba betekenr op onz.kcre ftandplaaczen
zwcrven , gelyk de vliegen gewoon zyn.
Liicianns tn 'de Löf der Viiege : ,, de Vliege
„ timmerc zyn neft nict op eene plaats, maar
„ zwerfcgintsenweder, evcn gelyk de Ìc;««,
„ overnachtende daar, alwaar de donkerheic
„ dezelve overvalc,, . Hier van daan hec zeggen
der Arabieren van een rondomzwervend
menfch, dewelke op gene vafte plaats vertoefc,
ofook van eenen ongeftadigen, vaneenligtgewapend
krygsknechc, dac hyonftandvaftigeris
dan eene vliege.
Van de vliege, zegd de Prediker, datzydood
zynde ßmken ende o)>ivellen doed des Jfothekers
zalve. Mtiiai thanatoufai faprioufìjkeìtafìan
elaiou heydußnatos. Eene zaak ieder een bekend.
Die is de reden waarom de Apothekers zoo
naauwkeurig zorg dragen, dat 'er gene vliegen
bySiropen, of andere gifting onderhevige zaken
komen. Namentlyk in alle bloedelooze
diertjes is een fchorp vluchtig zout , het welk
mec zoete, ook ferpachrige zouten vermengd
deze tot grooter bewecging aanprikkelt, tot
gifting aanzet, en tot verrotting zelve , waar
door de vlugge beginfelen vervliegen, dedikker
achcergelaten zynde, worden te gelyk ende
reukenen de fmaaken verändert, dewelriekende
in Hinkende , de zoete in fmakelooze. De
verandering, dewelkehier gefchied, opendde
weg tot eene zedelyke toepaümg : eene kleine
d-juaafheit verderft, dat koftelyk is int wyfheid
en eere. De LXX. Timion oligonjbphias hiiper
doxan aphr ofmeys megaleyn. Dierbaar een wei
nig wyfheids boven groote eere van d-waafheit.
I Kor. V. 6. fl^eet gy niet , dat een weinig
zuurdeejfems het gehele deeg zuur maakt. Hy
verdonkert, en cekcnt als met cene zwarte
kole allerley kwaad, een dwaas woord, ongeryradegebaarden,
zottedaad, gavenanderflins
Pre-
N A T U U R K U N D E .
Prediker X. vers 8,
Wie eene nttiitr doorhreekt, eene flange %al hem byien.
1 2 4 7
Deze zelve plaats, gelyk meer andere is ten
gecuige, dat de aldcrwyfte Koning mec alle
naarftigheit zyne opmerking heeft genomen op
alderhande ligchamen in denatuurvoorkomend
e , dog byzonderlyk op den menfchen, hec
leven en daden van dezelve, ten deleopdathy
den aldergoedften Schepper zoude grooc maken,
ten dele op dat hy daar uic, naar de gewoonte
der üofterfche Volkeren , eene zedelyke
Leering zoude trekken. De ondervinding
heeft hem geleert, ende leert ons, dac
de Slangen hec aldermeeft zig onchouden in
kreupelboflchen , ftriiwcllen en heggen. De
Harten op ilangen zullende ter jagt gaan by
Nicander.
Trekken naar de rotzen , en heggens, en dé
Hec zedelyke leeraarc ons, dat de gene, die
zig in kwaad doen Verheugen doorgaans vallen
in de kuüen , dewelke zy voor anderen graven.
IVie eene muur van zynen naallen doorbreekt,
ho ortijjbon bothron, eysautone. z. v.
IVie eene knil graap zal daar in vallen : ende
•wie eene muur do'orbreekt eene ßange zdl hem
byten. JVte ßeenen weg draagt, zal fmerte
daar door lydcn: Wie bout klieft zal daar door
in gevaar zyn. Prediker X. 8. 9. om het verwand
fchap van deze plaats zoo ziet Pred,
VIL 7.
Prediker X. vers i i ,
Indien de flange geheeten heeft eer de hezmerhig gefct
7iuttigheit voor den alderwelj^rekenflen bezweerder.
is, dan en is daar gene
Eenen lafteraar ziet gy hier vergeleken by
eene flange en die by tende, en OH pßthurißnoo,
in niet zacht gertiifch, in metfehuifeien. Niet
meer zult gy u können wachcen voor den lafteraar,
dan voor den ilangen, namentlyk zulken,
dewelkedebezweeringennierachten. Dac
'er dusdanige flangen gevonden worden, is uic
andere piaatzen vao de Heilige Schriftuurklaar.
Jerem. VIII. 17. bedreigd GOD zyn wederfpannig
volk , dat Hy onder het zelve zoude
zenden ßangen, tegen dewelke gene bezweeringe
is: dewelke het zelve zouden byten. Beichouw
ook op hoedanige wyze de Koninklyke Pfalmzinger
den lafteraars affchildert. Pf: LVl l L 5.
zy hebben vyerigfenyn, naageJykheit van vyerig
ßangen-fenyn: zy zyn als eene doove adder-, die
hare oore toeßopt. vers 6. Op datze niet enhoore
naa de ßcmme des belezers, des genen die ervaren
ts met bezweeringen omme te gaan. Uic
dusdanige piaatzen befluit Jben Ezra^ dat de
wederfpannigen tegen GOD onder het volk van
Ifrael daarom van ilangen zyn gebeeten geweeft
Num. XXL om dat zy van eener Hange boosaardigheit
waren. Zy fcherpen hare tonge, als
eene ßange: heet adder-vergif is onder hare Uppen
Pf CXL. 4. van de bezweeringe zelve
meerder konnende gezien wordencp Pf. LVIIL
Prediker XL vers 3.
Als de IVolken vol geworden zyn y xpo ßortenze piasregen uit op der aar de : ende
als de boom naa 't Zuiden, of als hy naa 't Noorden valt, in de piaatze daar
de boom valt, daar zal by ivezm.
De Wyze Man maakt alle dingen, dewelke
van allen kanten zig voor den zinnen op
doen, op zyn eigen gebruik en tot mit van anderen
toepailelyk. Zoo hy de wölken ziet vol
geworden, ean pleyßhooß tanepheyhuetou, opgezwollcn
door regen, waar van de bobbeltjes
nader te zamen vcrgaderd,nadcrhand gcbrooken,
regen zullen unßorten op der aarde, zoo ziet
hy eenen menfch overvloeyende van rykdommen,
wiens fchatkamcrencnfchuerendebutkcn
zyn der bchoeftigen, die zyne gcederen rykelyk
op den armen uirgiet: de Wolken, dewelke
hare wateren van eiders hebben, uit de alderwelvoorzienfte
voorraadkamer der aarde en
benedenfte wateren : ryken, wien de goederen
toevloeyen eeniglyk van de Goddelyke zegening;
de Wolken, aan welken de Zonen winden
de wateren aanvoeren, niet op dac dezelve
alcyd in de rondom het aardryk leggende
damp zouden blyven opgehangen , rnaar op
dac