T a ü . CXI.
I - I f l '
Lic. f. f.
i. i.
k. k. k. k.
m.
n.
T H E S A U R U S .
BranchiiE fere perfedlionem indeptx.
Cor refupinatum.
Hepar in fitu naturali, medium inter Pulmones locum tcnens.
Pulmones Ranini, iam iam ícfc contrAhentes.
Inteílinalis fiftula, mefenterii 1. ope in plures fpiras feu Helices convoluta.
Iiiteftinum ultimum, abfciffum.
Renes gemini.
Pinguedo ftriata.
1 2 9
Atque hae funt maxime notabiles in hicce Rana Pifce partes; quas qui confert iis, quarum in figura
priore data eft expofitio, videt ille, Metamotphofm hancce, pluribus fpeciminibus in Operis hujusTomo
pnmo demonftratam, non patrari folum in externis quibusdam partibus, fed ipfa quoque interanea, modo
figur® externa: congruo, fucceifivè transmutari, & Ranam, è Pifciculo pnmum nacam, dum redit
in Pifcem, abolitis Rana? propriis partibus, tam externis, quam intcrnis, t.ilcs itcìum adipifci, quales habuerat
fub formi primigenii Pifciculi. Nonne id Branchia: renafcentes, nonne finguLiris i la hitclUnorum
gyratio,in primo Pifciculo itidem obvix,in Rana vero perfeftà .abfentes, quam manifeftiffimè innuunt?
Novi quidem eile, quibus & heic & alibi in hanc rem prolata à me tam fpecimina, quam argument
a , nondum videntur lufficcre ad demonftrandum, quod ha;c fecunda fit 8c retrograda Rana- metamorphofis;
fiquidem inde non magis pateat Rana: mutano in Pifcem , quam Pifcis in Ranam; adeoque adhuc
incertum fic, an non fpecmiina illa omnia nafcentes potius è Pilce (prout & in noftraribus dudum
conftitit) quam redeuntes in Pifcem, Ranas exhibeant. At eos, qui ita ientiunt, id monitos faltem velim;
confiderent nimirum Tabulam Tomi primi hujus Operis, m qua utramque Ranarum Metamorphofm
figuris plurimis rcpra:fentavinms, conferantque diverfas magnitudines Pifciculi illius primigenii, alteriusque
Pifcis, è Rana nati; tum itidem Rana: primo in ortu è Pifciculo conllituta:, ejusdemque dein in
Pifcem redire parantis. Nonne inde manifeftò conftat, Pifciculum primum effe minimum, Ranulamque
inde nafcentem admodum pufillam, & multò ante exa£bum incrementi lui terminum jam inde ptodiiflc
integram; contri vera Ranam alteram effe adultam, quousque fieri poteft, maximam, Pilcemque
inde nafcentem vel namm, non primo folum Pifciculo, fed & ipfà Rana, è qua immediate nafcitur, effe
vaftiorem; Fallit me animus vadopere, nifi hoc argumentum cjusce fuerit momenti, ut Alethoploilos,
fi non pertraliat, liltem reddat prouiores meam in fententiam,
TABULA CENTESIMA ET UNDECIMA.
Qinndoquidem & priore, & altero hocce Noftri Operis Tomo, iconas & defcriptiones nonnulloriim
Vegecantium, Animancium, aliorumque rarioriam rei Naturalis fpeciminum, exhibendas, quousque infìitutum
erat, ad finem perduximus, id faltem nobis incumbere adliuc videtur, antcquam ad alia prot^rediamur,
ut qua;dam addamus, Brutorum squc ac Homìnum argrituduies nonnullas ipcdaiuia. Prxpri-
Lec. f. f. De kiewen, die ook fchier kant en klaar ayn.
f. Het hert, a,chcer over gekeert.
. De lever in hare muuurlyke legginge, tuÖchen
de longzakken in het midden geplaatft.
i. i. De kikvorfch-longj die reeds begint in tc krimpen.
k. k. k. k. Het darmen-kanaal, dat door behulp van het
darmfchuil 1. in verfchcidc kr ingcn, als een
wcntclcrap, gcdraait is.
m. De afgclnedcn enJcldarm.
n. De twcc nicrcno.
Het gcürccpte vet.
Dit zyn de merkwaardigftc dclen in dezen mccll: in vifch veranderdcn
kikvoi-fch. VVanncer mcn de zelve vergelykt mec die
cene, welke in de voorgaando Figuar verklaart zyn, kan men
auidelyk zicn, d.it dcze gcdaant-vcrandcring, waar van in hec
cer llc Deel van dit We r k vcrichcidc rtaaltjcs zyn opgegeven,niet
allccn in ecnige uitcrlykc Icdcn ibndt gvypt, maar dat ook zelfs
de inwendige dclcn, ovcrccnkomllig mct de uitcrlykc gcdaante,
allengskens cen ander wezen vcrkrygcn, en dac de kikvorich,die
cerft uit ccn virchjc is aangegroeit, wanucer Iiy weder io,t vifch
werde, alle de uit- cii inwendige dclen, die eigen aan den kikvorfch
zyn, aflegc, en in de plaats van dcze wcdcroni aanncemt
die delen, welke hy in zync eerlle gcboorte als vifchje gohad
heefc. Dit blykt imaiers klaarlyk uit het weder voortkomcn der
kicjvcn, en uit die byzondcve draaiinge der darmen, die mcn in
her eerftgebovcn viichje ook gewaar wordt , maar die mcn in dea
kikvorich, als hy voU'ooit is, nirt vcincemt.
Jk wcct wel, dat "er noc ondcr de Liefhcbbers zyn, die mencn,
dat alle de proeflhikken en bewysredencn , die ik zo hier
als cldcrs omtrcnt dcze zaak heb bygcbragt ,nog niet genoegzyn
om te bewyzen, dat dit de twede cn tc rüg gaande verandcring
van den kikvorich is, vermits zy zccgcn , dat het veranderen
y^n den kikyorfch jn vifch daar Biet ¿ ^ d e r in bcgrepea is daa
Tom. I I ,
het veränderen van den vifch in een kikvorfchj en dat het derhalven
nog onzeker is, ot niec alle die opgegevene ftaaltjes veel
meer het aangroqcn van den kikvorfch uit een vifch (het geen
ook in de kikvorichen van ons landt voor lang gebleken is) dan
wel het wederkeren van den kikvorfch tot een vifch aan den dag
Jeggen. Maar die van dat eevoelen zyn, verzoeke ik allecn, dat
zy dat Tafereel van het eerlte Deel dezes Werks,waar in ik hicc
verfcheide afbeeiding en beide de veranderingen van de kikvor»
fchen heb voorgertck, gelieven te befchouwen, en zo wcl hec
eerftgeboren vifchje mec den anderen vifch , die uit den kikvorfch
verändert is, als het kikvorfchjc, dat zo cven eerll uit het
vifchje geboren is, met den kikvorfch, die wcdcrom in vifch
ftaat te veranderen, teu opzichte van hunne verfcheide grootce,
te vcrgelyken: dus zullen ze duidclyk zien,dat zo wcl hec eerlie
vifchje als het daar uit voortkomcnde kikvorfchje zeer klein
zyn, en dat het kikvorfchjc lang te voren voltooit is, eer het
zynvolkomen wafchdom heeft vcrkregenj daar in 't tegendeel
de andere kikvorfch al volwalfcn, ja zo groot is, als hy worden
kan, ende vifch, die daar uit voor tkomt , niet alleen groter is
dan het eerfte vifchje, maar zelfs als de kikvorfch, uit welken
hy onmiddelyk geboren wordc. Ik bedricgc niy zeer, indicn
deze bewysrcden niet van zo veel kracht is, dat beminnaars der
waarheit daar door, zo niet gchcel ovei gchaalt, ten minite vry
wat genegcner tot het aanneraenvanmync itcllinge gemaakt zullen
worden.
HONDERD ELFDE TAFEREEL.
Alzo wy nu her eerfte en twede Deel van ons tegenwoordig
W e r k , beheizende de afbceldingen en befchryvingen van ecnigc
planten, dicren, en andere Icldzaamheden en woiideren der Nat
u r e , hebbcn voleindigr, vindcn wy, voor dat wy geheel daar
van affchciden, ons verplicht jiog ie'c te zeggen aangaande de ongemakken
en toevallen, w^elke de dieren\ zo wel als de menfchen,
onderworpen zyn. - Insonderheit vinden wy in hen hec
^ ^ aan