jjj nier , door aai getrokken. Voorts heeft de
ArDKBi.. Magneet die byzondere eigenfchap in geen
Hoofd- ander Lig haam bekend, van eene Naaide, die
stuk ’er aan geftreejfeu }s 5 te brengen in eene rich-
Magneet tinge , welke de Aspunten des Aardkloots
aanwystt Van alle die eigenfchappen wordt
hy, door gloeijing in *t Vuur, beroofd.
Gebruik, ’t Voornaame gebruik van den Zeilfteen ,
zogenaamd, is tot het maaken van Kompas-
fen, als ook by de Mynwerken , zo om de
Yzerdeelen te haaien uit fommige geroofte of
natuurlyke Ertfen, als om het Yzer in de My-
nen te ontdekken, en in de Natuurkunde
heeft hy aanleiding tot veele fraaije Waarnee-
mingen aan de Irnd gegeven (a).
Verfchei- Zelfs zyn ’ er van den Magneetfleen nog aan-
deoheden. merkelyke Verfcheidenheden. Ten opzigtr
van de Zelfftandigheid is hy of Staaldigt, ge-
lyk men hem op ’ t Eiland'EIba, in verharde
Kley, ook in Saxen, Sweeden, Bohemen en
elders vindt: ook fyn- of grofkorrelig, die
zeldzaamer voorkomt: Glimmerig , genaamd
Magneetifch Yzer - Glimmer, by Kongsberg
in Noorwegen vallende. Ten opzigt van de
Geftalte vindt men hem fomtyds Droezig of
in Kryftallen , die wat dieper uit de Mynen
ko-
0 0 Vid. Musschenbroek Disfert. de Magnele, &c.
& l'explication de deux Phemmenes de VAimant, par M
nu T our. Mem, de Jjfath, & Phys. Tom. I. 175Q?V*
375. Als ook Stocbh, Verband, XXX. Th. p, 238.
I) E Y z e r - E r t s e n . 125
komen, in Siberie: maar deeze worden zwak- . ITT*
ker bevonden. Elders heeft men hem aange- XXV.
troffen in Wigvormige Kryftallen, die zeszy-STU°“tD
dig zyn, met twee breede kanten, aan beide Magneet,
enden gefpitst *, of ook agthoekig •, hoeda-
nigen de Heer l e S a g e , van ’ t Eiland Ilis-
panjola afkomftig, befchryft.
VI. Schraale Yzer-Ertfen. .
Alle die Stoffen, byna, in welken een aan-
merkelyk gedeelte Yzer huisvest, ’t welk zy
meestendeels door de Kleur vertoonen, heeft
de Heer W ai l erius mede onder de Yzer-
Ertfen betrokken. Offchoon . onze Ridder
dezelven elders geplaatst had , .daar zy in
andere opzigten behoorden , zo dat zy ook
meestal door my befchreeven zyn, zal ik ’er
hier nog kortelyk gewag van maaken.
In de eerde plaats befchouwen wy dan de
zogenaamde Moeras of Modder • Erts, (Minera der Erts.
Ferrï Lacuftris) ook FM -Erts of Tzer-Tufx]J\r.
geheten, daar ik van fprak als een Aardig- Ft8* 7>*•
Okerachtige Tuffteen (b). In Sweeden noemt
menze Myrmalm en Sïómalm, dat is Meiren
bf Zee-Erts. Buiten twyfel zal zy voorheen,
op de manier der Tuffteenen, door een Wate
-
( O l i l . D e e l s . II. S t u k , b la d z . 324. III. Deel. V. Stuk.