Ons tegonwoordig muntstuk, dat alLeen van N". 42 in muntteeken. on jaaital
verschilt ,:.heeft op de vz. ’a Vorsten:' vijfveldig gekroond wapenschild, ;pmgeven
door de Orde van het Gulden. Yfas.,:;;Qmschriffc:
PUS • D ; G • H1SP • Z ■ REX • PVX - BRA •
Op de kz. ziet men een zeer veraierd, aan de niteinden fraai gebloemd,, krais;
in deszelfs midden vertoont zich een roosvormig sieraad. Boven bet krais van
N‘. 41 het jaartal 1576, door het muntteeken.van.Maastricht in twee.deesj.cn
gesplitst; boven NV 42 het jaartal 1571 (het eerste jaaf, waarin deze munt ge-
alagen schijnt te zijn), dooir het. Antwerpsche muntteeken van een gescheiden.
Omschrift van beide:
DOMINVS • MIHI • ADIVTOR.
De twintigste deelen van den Philippus .komen het; eerst voor in de Antwerp-
sche Rekening MMM, loopende van 30 April 1564(5).tot 4 Junij 1.567. Wij
lezen daar: »Dese voergenoempde. meester particulier. heeft nqeh binnqn den
». voirschreve tyt. doen. wercken ende munten in silvere twintiqhste deelen van
«den silveren halven reael, gevalueert op drye grooten vlaems tstuck houdende
», thien penningen fyns silvers, int alloy ende yap. hondert tweenveertich pennin-
» gen een achtste. een zesthiepste duel ende ,e.en vierentzestichste deel van eenen
»penningen [142§|] in der snede int troyssche marck de quantiteit van veeren-
//vyftioh marck vier onchen, waervan bevonden zyn achtervolgende des waer-
»deyns boeck aen sissalien twee marck ende thien penningen om de busse te.
n maken [sic].» Verder is er stellig verwarring, maar zoo veel blijkt, dat het gehee-
le getal der vervaardigde stukken niet veel meer dan 7,500 zal bedragen hebben.
Zij waren geslagen voor // drye grootpn vlaems tstuck,» doch getolereerd op
S i groot Vlaamsch.
In de Rekening Antwerpen OOO, loopende van 16 Junij 1569 tot 6 Mei
1572, lezen wij van; een twintigste deelen van den Philippus, die slechts 5 penn.
zilver hidden en waarvan er 71J|1 op een mark gingen.
Men sloeg daarvan in dien tijd 251,263 stuks.
en,van 18 Sept. 1573 tot 8 Nov. 1574, Rekening RRR, 60,852 —-
8.Nov.-1574 tot 31 Aug. 1575, ..r-------- ■ ' 12,598 —..
’9‘— 1 Sept. 1575 tot 9 Junij 1576, —- TTT, 83,854 —- '
Te zamen 408,567 stuks.
De Maastrichtsche vinden wij het eerst geslagen tusschen 10 Julij 1571 en
9 Junij 1572, kders hebbende voor een en een halven stuiver , of drie grooten
Vlaamsch, op een gehalte van .5 penn. en van 7l|f§ in.het mark. Men sloeg
er toen .41,643 stuks. Zie Rekening V, waar ook staat, dat men ze daelers
stooters heette. De Rekening W vermeldt, dat de Muntmeester Christoffel Bue-
del, die den vroegeren Reinier Borreman verving:, van 13 Augustus 1572 tot
18 Augustus 1574 onder anderen liet slaan 89,351 stuks stooters of A P^-
lippus-daelders. De Heer Perreau beschnjft (J%evue> T. II, p. 375) deze stooters,
als zullende geweest zijn van den Stempel van onze N". 44; Heeft hier
geene vergissing plaats?
Afgebeeld in de Beeldenaars der zestiende en zeventiende eeuw.
Z. B. weegt 3;2 w.
N°. 43 is het deel, de helft van N”. 42 en 43, en, volgens het medege-
deelde bij Groebe, hi. 124 in de noot, eerst ingevolge de Ordonnantie van 2
Maart 1570 geslagen. Dus op een gehalte van 4 penningen 22 gr. , even als
de is deelen van den lateren slag. In de Muntmeestersrekening Antwerpen
OOO, van 16 Junij 1569 tot 6 Mei 1572, komt voor, dat er slechts 6,939
exemplaren van deze muntsoort geslagen zijn, doch op een gehalte van 5 penn.
Wij lezen: »aen viertichste deelen van den Philippus-daler gevalueert op. onder-
»halven {sic) grooten vlaems [doch uitgegeven voor J vlaems ses myten], hou-
»dende vyf penningen fyns silvers int alloy, ende van een hondert dryenvier-
» tich een zessendertichste deel een twee hondert sestiende deel van . eenen pen-
»ninck in de troyssche marck in de snede, die quantiteyt van vyftich marck
» seven oncen.»
De type is juist de. zelfde als van de twintigste deelen.
Van Maastricht komen er geene voor. Trouwens de Muntregisters bewijzen
ook, dat er daar geene geslagen zijn.
Afgebeeld (doch veel te groot) in de Beeldenaars van het einde der zestiende
en het begin der zeventiende eeuw. — Z. B. weegt 1,6 w.
Deze munt komt uiterst zeldzaam voor.
N\ 44. Een tinntigste gedeelte van den Filips-daalder; daarover handel-
den wij reeds vroeger onder N“. 41 en 42.
-37*