E x o d .+ . ii . ravifiè effe,qui Moyfi dixerat-; E g o a p e r ia m o s i
t u u m , & ì n f t r u a m t é q u i d d e b e a s lo q u i . Ergo lise
fàpientia divina, inenarrabilis, impermixta acque
incorrupta fanctorum animis fui infundic
gratiam, Se cognicionem revelat, ut fpeculen-
■tur ejus gloriam.
y. Illa aucem moralis fapientix difciplina eft,
qua: mitticur in crateras ,•& ex illis perei pit-«
acque hauritur. Crateres igitur fenfutim recep-
lacula. Crateres oculi fune duo, aures fune,
n'ares fune, os quoque , Se alia: partes conve- !
nientes muneri j oculi enim vifum recqriunt Se
miniftrant, auditum aures, odorem nares, ora
guftatum, Sc cetera. In iftos crateres Verbum
illud,in quo eft principatus facerdotii veLpro-
phetix, effundit fanguinis fui partes^ ut vivifi-
•cet atque animet irrationabiles portiones , Se
fa ciac rationabiles.
31. 6. Denique;ubi Legis prxcepta enumeravit
&fei- atque annuntiavit po,pulo, theoriam poftea intelligibilis
illius are* teftimonii, vel candela-
a bri, avel thymiamacerii loquuturus, immolavit
hoftias Se libavit, fanguinis partem affundens
altaribus fac-ris, partem autem infundens cra-
teribus.
7. Fit ergo divifìo myfticx illius, hoc eft,
<divinx moraiifque fapientix. Ary©-1 enim divi-
for eft animarum atque virtutum : \óy>i autem
i t e b r .4 . 1 1 . verbum Dei validum Se acutum, quod pertran-
fit ac penetrat ufque ad diviiionem anìmx,
virtutes quoque diftinguic Se dividit j cujuomini
fter Moyfès divifione fanguinis virtutum genera
diftinxit.
8. Et quia nihil prx ceteris in Lege, nifi
Chrifti adventus annuntiatur, atque ejus prx-
-figùratur paffio ; vide ne ifta fit boftia falutaris,
quam Verbum Deus in fernet ipfo obrulit, atque
in fuo immolavit corpore : quod primo
moralem in Evangelio, fed edam in Lege do-
ouit difciplinam , Se in fua patientia acque in
ipfo aftu Se opere monftravit, tamquam in crateras
, ita in mores noftros fenfufque transfun-
dens velut fubftantiam quamdam Se vitalia ipfà
iàpientix, quibus mentes hominum vivificavi
ad virtutis fèminarium , Se inftituta pietatis :
deinde accedens ad altare, efFudit hoftix fu*
fanguiném.
9. Itaque five ita h*c accipias ,pius,'ut ar-
bicror, fenfus eft : five fecundùm Salomonem
velis, concurrit *que, ut quia fanguiném mifit
in crateras Moyfes propheta, cognofcas ipfum
Prov.?. 1. effe fanguiném, de quo fcriptum eft quia fà-
pientia mifeuit in cratere vinum fuum, dicens
ut relinquerent infipientiam , Se qu*rerent fa-
pientiam. Hauritur ergo de cratere fàpientia,
hauritur difciplina , hauritur intellectus, hauritur
corredio, hauritur vit* emendati o , hauritur
morum Se confiliorum temperano, pietatis
gratia, virtutis incrementum, fons ubertatis.
10. Quod vero ad altare effundit fanguiném,
b b ut inteliigas licet ablutionem mundi, remif.
a . Nonnulli mff. & vet. edir. v e l thymiamatis ; a l i i , Se Rorn.
edit. v e l thymiamaterii.
b. I t a mff. edit. v e ro, int eiligere licet.
c . Nonnulii mff. & quxdam Parif. edit. alloquia tudantur: Rom.
fola , alloquia conferantur : zl\ì m ff. frequenti flimi, àc vet. edit. a l .
loquia cidantnr. Qua quidem locutione jacn ufum videas Ambro-
iium cpift.37. num.i. cftquc imitatio, ut Naunius advertit, T ereu -
fionem omnium peccatorum. Etenim fangui-
nem illum ad altare quafi hoftiam effundit ad
multorum exhaurienda peccata. Agnus enim
hoftia eft, fèd agnusnon irrationabilis naturx,
fed divin* potenti* , de quo di&um eft : Ecce fohan.li,.
agnus Dei, ecce qui tolti t pece ut um mundi. N on
folum enim mundavit fànguine deli&a univer-
forum ,fed edam divina poteftate donavit. An
non cibi videtur effudiflè fanguiném fuum, de
cujus lacere fupra ipfum paffìonis altare aqua ibìd.
cucurrit Se fanguis ? Vale, Se nos parentis affec-
tu dilige, ut facis.
E P I S T O L A L X VI.
'Pramijfa laude epiflolarum > maxime qua de re utili inßi-
tmntur > docetper id quod Aaron mulierum itjaures in
vitali caput conflaverit ,ßgnißcari ereptum Jirpentinis
flatibus fidei flgnaculum, ac pr&monflratam Judaorunt
idololatriam : per id vero quod fraSlis tabulis, Aioyfes
vitulum comminitit , indicari deltndam fìiperbiam ac
perfidiam : per illud tandem quod in proximum juflit
fdtvire > nos admoneri , ut confanguineos pofthabea-
rnus religioni, & quidquid Deo in nobis refift'it, pra-
cidamus.
A m b r o s iu s R o m u lo .
i . 1 A Piftolarum genus propterea repertum,
I * j ut quidam nobis cum abfentibus fermo
fit, in dubium non venie : fed fit hoc ufn exem-
ploque pul.crius, fi inter parentem ac filios cre-
1 bra Se jucunda f alloquia c*dantur 5 ut vere in- 6
ter disjundos corpore qu*dam imago refera-
tur pr*fènti* : his enim adolefcit officiis amor ,
d ficut tuis ad me, aut meis ad" te augetur litte- d
ris. Sed hoc multo locupledus proximis tu* di-
leétionis experiri coepi affatibus , quibus me
confulendum putafti, quid fibi vellet quod
Aaron aurum detraxerit populo pofeenti fibi
fieri deos, Se quod eo auro figuratum fit viculi ^
caput, vel quod Moyfes tam dure indignatus
f i t , ut juberet proximum quemque infurgere
gladiis in necem proximi fui. Ma g n um est
enim nullum pati abfentibus damnum irrepere,
non folùm fuavitads , fèd edam colladonis Se
liberalis feienti*. Quid, igitur de eo ientiam,
quoniam expoicis, conferendi magisquam ex-
ponendi ftudio loquar.
1. Cùm Moyfes in monte Sina Legem acci-
peret, populus erat cùm Aaron Tacerdote j Se 1+1
quam vis frequenter ad cui pam lubricus, tarnen
quamdiu Lex dabatur , facrilegio. erraffe non
proditur. Verùm ubi divinum conticuit oracu-
lum , pèccacum irrepfit, ut pcterent fibi fieri
deos.e Goactus Aaron petiic annulos eorum, 6
Se inaures mulierum : qu* tradita in ignem mifit
,& conflatum eft vituliicaput.
3. Neque excufare tantum facerdotem poli
fumus,neque condemnare audemus. Nonim^
prudens tarnen, qui annulos Jud*isSe inaures
abitulit j etenim qui fàcrilegium moliebantur,
nec fidei fignaculum habere poterant, nec ornamenta
aurium. Denique Se patriarcha Jacob Gen.ii-1>•!
tiana : Ve rum, inquit Comicus , interea dttm fermones udimus ;
Ubi criam aliqui Icgunt, cudimus. H x c ille.
à . Mfl. non pauci ,fi aut tuis. . . . augetur litteris, unus, auge a ~
tur litteris : quod non difplicet.
c. Rom. edit, fola : Sic enim dicunt ; Surge & fa c nobis D eos, qui
frteedant nos. Coailus ergo.
abfcondit
Pfal. tS .y .
IfxLif S.
l.Cor. I j .
! H -& SS-
Pfd.109.
abfcûndit inaures cum fimùkcris gentium , A occila quidem ftribuntur tria miìlia liominum
quando in Sichimis abfcondit: ut abfcondit}nnuullii.u,es audi. i ü M ____ nominum
ree fuperftitiones gentil rum. Pulcre autem di»
■ xi t : Dcponitc annulos & inaures aureas, a qua fu n t
inaures mulierum vefirarum j non quo virorum
inaures relinqueret, fed quod viros non habe-
re manifeftaret. Congrue quoque inaures au-
feruntur mulieribus , ne icerum Èva vocem
ierpentis audiret.
4. Et ideo quia fàcrilegium audierant con
» __ IIU IIIU IU III .
nec numeri invidia movemur ; quia melius eft
paucorum fupplicio univerfos exui , quam in
omnes vindicari. Neque vero aìiquid durum
videtur pro vindi<fta injuri* c*leftis.
,8 . Denique fànftiora ceteris ad hoc munus
eliguntur minifteria levitarum, quorum portro
Deus : N EsciuNT e n i m fuis parcere, qui
nihil fuum *norunt j quoniam fan&is omnia
n js gl . 1 ------ & fla p earum ìnauribus , , conflata -
“ uu,'-uun5 «in. jDl^ecuuss eeiftt.. cE,fitt eetdiaamm iillllee lleevviittaa vveerruuss uulìrroorr Se
eft imago fa- B vindex, qui carnem interimit ut ferver fniri
crileen ; qui enim ma e audit. confi fiiorci lA r in v i N N R s m Ì ____ . f
cnlegn i male audit,conflare (acrile
gium foler, Cur autem caput «tuli exierit fe-
quentia docent ; quia fignificabatur futurum
quod Hrerdboam pofteriore tempore hoc genus
factilegii induceret j ut pqpulus Hebrxo-
rum adoraret ‘ vitulas aureas ; Ave quod omnis
perfidia fimilis immanitatis atque infipientùe
beftialis fit. ••i’S W E P ’ *
5. Cujus rei indiguitate percitus frepit taauyrìeaci
m kMmlrmM -o , _ 0_ ___■ W£ mmËm Zb ammam pertranhbitglaaius, ut renjelentur multo-
J vi tui i , a t -
que m pulverem redegitj ut omnia impietatis
aboletet veftigia.c Fraftie funt enim prims: tabula:
j ut repararentur fecund* , quibus per
Evangelii pradicationem perfidia comminuta
evanuit. Sie Moyfes * typhum ilium difijpavit
uEgyptiujii, & altitudinem extollenrem fe com-
preffit *tern* legis auftoritatc. Dnde & David
ait: Et confringet Deminus cedros Libam, dr com.
minuet eas tamquam vitulum Libani.
s I s u *. i v i VCL l p i l l—
tiim, qualis erat ille qui ait : Cafligo corpus meum, t.cer.?.\?,
& fe r v im i redigo. Quid autem tam proximum
quam caro anim* ? Quid tam proximum, quam
funt paffiones corporis ? Eas in fe levita bonus
interimit fpiritali gladio, qui eft verbum Dei Hebr.q.u,
bis acutum Se validum.
9. Eft Se gladius fpiritus, qui pertranfit ani-
mam, ficut ad Mariam didum eft : Tuam ipfius
animant pertranfibit gladius,revelentur _ j -------------- [ g U IIIUC U I U t i l i -
diani ac iiiperbiam, ne eum abiorberet impie-
tas& arrogantia. Melius eft enim, ut unut
quifque prævaleat carni 8c vitiis ejuSj ne dica-
tur de eo quia dcvoravit eum mors prævalens,
feddicaturmagis .- fltOT«^ eft mors ïn viSorii.
I ;|pw <ft > morïWietorU tusiS&bi eft, mon, aeuleus
tuus ? Et de Domino didimi ; De torrente in via
» . CUI O tu il l l id s
fraterno quodam copulatur confortio ? Nonne
etiam menti noftr* affinis Se propinquus fermo
eft? Cum igitur compriminius fermonem , ne
multiloquio peccatimi incidamus, jus germani
tatis abrumpimus, Se fratern* vinculum pro-
pinquitatis diffolvimus j‘ irrationabile quoque
fuum anima tamquam cognatum rationabili
vigore diflociat.
r iMm,» ì M m io. JS icc er&g o iMviooyyfièess adooccuuiitt ppooppuulluumm iinnffuùrr.-
6. Itaque abforbuit populus omnem perii-D gere in proximos fuos , per quos = fides revo
un fuperbiam,abforberet im ni e-rort^riir Ä/trii-enc _ _ i. r ■ O i ------ ---------- -- ) j - c i S ju u o - l i u t o l e v o -
caretur , 8cvirtus impediretur j ut deieearetur
in nobis quidquid à virtute devium foret.con-
fufum erroribus , vitiis innexum. Hac inftitu-
tione populi meruit , ut non folum deliniret
indignationem divinam, atque offeniam averterei
-, verum etiam. conciliaret gratiam. R E SB D Pro caPtu itaque nodro q fid fentiremus,
btbet, quia acetum accepit, ut abforberet uni- quoniam coniìiluifti, expreifimus. Ipfe li quid
vveerrffoottunmro tMedttaaotoionnéetsó®-jà tó ^E EK L tij* ,, • . mAeellituasa “'habes, f nobìfeum paradoato ■ ut «r
7. Quod autem occidi fecit a proximis pro- E te, Se ex nobis difcamus quid potius elieen-
mos, nlios a a , dum Se fequendum fit. Vale, Se ut filius nos
dilige ; quoniam Se nos te diligimus.
ximos/Hlios à parentibus, à fratribus fratres
præceptum evidens, quia præferenda eft religio
neceflìtudini,pietas propinquitati: Ea e s t
enim vera pietas , quæ præponitdivina hu-
mariis , perpetua temporalibus. Unde Se ipfe
Moyfes 4 ad filios Levi dixit : ^ u i paratus efi
à Domino , veniat ad me. Et dixit illis ; Hue
d ixit dominus De us Ijrael : Imponite unufquifque
gladium fuum in femore fuo , & pertranfite ; ut
contemplatone atqiie amore reverenti* divin*
perimeretur omnis affedus neceffitudinis., Et
a. I t a vet. edit, ac plures mff. nonnulli veto tantum exhibent,
q u i fu n t mulierum: i t Rom. edit, maluir, que funt in auribusmu.
lurum. A d hunc autem locum loquitur Nannius in ha x verba :
S xpius me male habu it, cur inaures ab idoloiatrix cultudiverfiffi-
mas fepelierit Jaco b unà cum idolis. Sed hunc fcrupulum mihi
cripuit Hebrasus nofter Andrxas Balenfîs , qui refpondit inaures
ibi vocari, quo facerdotes in cultu numinis aurcs tcgunt, quales
lucre apud Romanos infulx. Attamen mallemus intellieere de
inauribus alicui numini dicatis, ejufque aut fidcrali figura inlignitis,
de quibus confule Grotium ad cumdem locum.
b. Omncs edit, ac mff. aliquot ,vitulos aureos : alii vero plures
& potioresvituleu attrcas. Hanc porro inianiam adorandi boves
xetulerant I fraelitx ex longo Ægyptiorum ufu Apin five Serapidem
lub bovina figura vencrantium.
c. R om . edit, fo la , Dicit enim : Iratus ira Moyfes projectt de ma~
nibus fuis duas tabulas & confrtgit fu b monte, & accipiens v itu .
lum quem fecerant, combujftt ilium'ig n e , contrivit & c . f r a t t i
funt ergo.
* • T yph u s apud au£tores ecclcfiafticos pro foperbia & fallu lu - ■
S. Ambr. Tom. I I.
mitur. N am vo x rotpes ,Unde o r itu r , proprie fumum fignificat.
d. Ita vet. edit. cunAiquc mf f nifi quod pro à Domino, in qub-
bufdam legitur a d Dommum.- at Rom. edit, tótum locum refinxit
in haac formant : Moyfes d ix it : S i qttis à Domino, v en iat a d mi.
J * d * *m omnes f illi L e v i -, & d ix it . . . .& p e r i r a i
f i t e , é * redite a porta m portar» per cAftra é» occidite uniifqUifqUe
[ fr a t r em fu um . & unufquifque proximum fuum He.
e. Duo mff. fid e i revocaretur virtus . alii cotidcm , fid e revoca»
retar & virtus : at cùm hi q u atu ot, turn alii prope ad ttnum
1 ©miDcunc. /// defecare!u r ; q u x tamcn verba & in cunflis edit, in-
j veniuntur, & ad fententix concinnitatem aliquid addunt.
I r. Omncs edit, nobis compartic’rpato : omnes mff. nobifcum par*
tmpato. At infra ubi omncs mff. & prope omnes edit, potius eli-
g tn d um , P a n f quxdam efferunt, potius diligendum. Dum vcrò
I lta cum. „on?u . g cr't Ambroiius, ut eum filium appellet, &
tamen in Scnpturis peritum fignificee, haud xg re nobis in men-
I ' r -^,mus.c“ m, vcl Diaconum vel potius facerdotem quem-
piam tu u le , cui Ecclcfia aliqua rari adminiftranda commiffa effet,
1 Certe in lecunda ad ipfum epiilola rari habitare aperte dicitura
X X x
1 1
I *
[I|| I