mamis, diceiite S£riptura:X/#g»4 mea calamus A
fcribx velocìter fcribentis.
3. Sed forte dic-as, quia velocitateti! ad ferì-,
bentem retuUc..Non ce fallir tamen id fignifi--
cari,-quod fcribx veloci ter fcribentis celeritas
fola’ poflìc lingua: propheticx excipere fermo,,
nes. Apoftolus -quoque Paulus fua fcribebat
. manu, ficut ipfe aie : Mea manu feripfi vobis > file
propter honorificentiàm , nos propter vere-
cundiam. . .
4. Tamen dum adhuc habes de libris judu B
cium , interludamus epiftolis ,quarum ejufmo-
di ufus eft , ut disjundi locorum intervalli*,
àffectu adhxreamus : in quibus inter ■ abfentes.-
imago reftilget prxientix, 8c collocutio fcripta
feparatos copular :in quibus étiam cum amico
mifeemus animum, Se mentem ei noilram in-
fundimus.
•j.'Jam, lì ut horcaris, aliquid &: de veteri-
•bus fcripturis t®ioleat in epiftolis ,non folom
♦ E P I S T O L A X L V I T I . • S
S a m s . u k , u t l ib r o t f u t i f i v e r a t x pm d u t ' c x um in t
c l t f c r .u , et q u i coum o d a b in e o r iu n tu r , e x p o n it . f i b " .
\ungtm ttmm duntnm vtrbormn tolemdum t f i , dum
idei proftfio mieff-u f i , f a i vuriii hurtftbus:.fdti
frtftjjims opporrà : M demurn f i in pofttrum firibendrs
epiftolis maxime operata damrurn fpondet.
A m b r o s i o s S a b i n o .
I n Emififti mibi li bellos, quqs tuo judicio
| - ^ probatiores'habebo. Ideo mifi alios non
judien favore dclectatus, fed promifla a te, Se
petita A me veritate illeftus : malo enim tuo cor-
tigatur judicio, lì quid movet ,priulquam foras
prodeat, unde jam revocandi nulla facultas lìt s
quam laudati A te,quod ab aliis reprehenda-
tur. I taque arbitrum te eorum quac poltulas,
rogavi j nequé enim legi A te mea , qua: non-,
numquam tribuò in vulgus, fed in tua: calculum
venire fentenci® defideravi. * Non cric longi *
jgdoleaf m epiitolis tólum ^ jfta judicario & mora ? ut diaUm eft
1UU1L 11I1 I l ic i J tlClilOVAV 1
antiquitus. Facile elttibi de noftris judicare 1
■ Z. Evo certe huc invitatu tuo prodeundum
putavi frullio eft liquido decernere , Se fcrutan.
ter difeutere, quie corrigas5 ne tibi vitìo ver.
tant. ea, qu® nobis potuerunt obrepere.Nefcio
quo ènim modo pr®ter imprudènti® caligi-
nem, quie me circumfundit, * unumquemque
falluut fua fcripta, & aurem prattereunt ; atque
ut filii etiam deformes deleiftant, fic etiam.
animi conglutinati videmur p e r verx dotome C § g j g eitcibi de noftris indicare »
•profeclumi fed etiam plenioris colloquii lpecies
Se forma exprimí*, ut inter quxrendi Se reipon-
dendi mutuas vices adíumta concertado in.
unum conducere , Se coram videatur amicos
locare, qui tali fe laceilunt Se compleduntur
muñere.
6, Quid autem majorum noftrorum exempla
proferam , qui epiftolis fuis fidem infuderunt
populorum mentibus , atque ad Íntegros &
I B B ü f f l W M 1 1 feD fcriptotem indecores firmona
conrucx» It-npii-iuiii Y Y , r canriiis l u m u i w a i n 1 •* * r X ' r olerumque aliquid promitur, aliquid
eile , cüm abientes feriberent, fignificarunt,
dicente fanfto Apoftolo, quia abfens erat corpore
, fed pradens fpiricu 5 non folum cüm feri-
beret, fed etiam cüm judicaret 1 Denique abfens
per epiftolam condemnabat, & idem ab-
folvebat per epiftolam 5 epiftola enim Pauli
quiedam effigies erat ejus pr^fentix, 6c forma
operis.
,7. Non enim ut aliorum epiftolx ,gravcs ,
l l l l | / k l / i l l i i » . ------------------- l A
cautius plerumque aliquid promitur, aliquid
accipitur malevolentius,ali quid exit ambiguum;.
turn quia alieno examinanda judicio, non prò
noftra debemus magis , quam pto aliena opi.
nione trutinare, & difeutere omnes fcrupulos
malevòlentia*. - , '
5. Adfume igitiir benevolenti animo aurem
verfuti®,& pertrafta omnia ,b fermones velli7
.epiitol® grave, ca ■ fi in ìis non forfeinn£feesr ibtalsa nefdt i_t i¿®, ^£c fuafol
i i i j u i i j V/ j v r t c v ) p ’ —/ » --- ------ / r . nis fobrieias.verbumdu-
& fermo contemtibilis 5 talis & Apoftoli : fèd ta-
lis hujus epiftola,ut talis effet forma prxcep-
ti, qualis eflet operationis fubftantia : quia qua-
les fiumusy inquit, verbo per epißolam abfentes. tales
& prafentes fumus in opere. Imaginem prx-
fentix fux in epiftolis expre(lìt,afructum Se tef-
timonium in opere fignificavit. Vale , Se nos
dilige, ut facis-jquia nos te diligimus.
à. I t a plerique niiT. nonnulìi tamen, & omnes edit. fruSum
* * . H x c verba huc tranflata funt e x cpift. $ . lib j . epift. Cicer.ubi
fic habetur : Longi fu b ft llii, ut nofier Pompeitts app ella i, judicatio
* , Non fine laude à plerifque memorata funt verba hx c Am -
brofiana, fed in primis à Baronio in Martyr. Rom. ubi de fan£to
Sabino agitur. . .
b. Ver. càit. fermones ventila : Rom. cumfcnptis cod. jermones
v e lic a . Eft autem vellicare manu tentare utrum aliquid alicui valide
cohxreat ,aut facile polfic avelli. Unde darus fit mctaphoricus
1 enfus, quo h i6 ponitur. •
' Fuit antiauis ca eonfuctudo. ut qui libros ahorum cxaminis
fobrietas. * Notani appone ad verbum duini
ponderis, 8c fallacis ftater® ¡ ne quid pro fe
elle adverfarius interpretetur. Efto .ut revinca,
tur,'fi congredi cccpcrit : M a l e s e h a b e t
líber, c qui finé adfertore non defenditur. Ipfe
igitur prò. feloquatur ,qui procedit* fine interprete
: nofter hic tamen non egredietur A
nobis, nifi à te acceperit auftoritatem. ltaque
cùm eum fide tua prodire jufleris,committe-
£ tur fibi.
4, Tamen quoniam non in firmonc e f i regnum t
Dii, fed in virtute ¡ verbum fi offenderit, vir-
tutem profeffionis interrogato. Profcflìo autem
fide! fententia eft, quam adverfum Sabelfianos
¿c Arríanos ita * A majoribus traditam tenemus,
lutndos acciperent, quid colli. quidve mutali opottctct,appofitH
quibufdani nbtis indicacent. Horatiut de A rte peet. Incarnii ellinet
utrum tranfverfo calamo fignum tee.
c. T hu an . codcx, qui fico adfertore ; Non fatis commode.
*. Ihterpres h ic e ll,q u em vulgo mediatorem dicimus, hoc eft,
conciliatorcm. Cicero in Verrcm \AUt qui [equefires, aut interpretes
corrumpendi judicti effe folent. Idem in epiftolis : Quo ego interprete
novijftme a d Lepidum ufus fum Ita Nanmus.
* . Quanti faceret Ambroiius veteres Ecclefia traditioncsa nobis
iam aliquoties obiètvatum e f t , fed hunc etiam locum indicare non
eravabimur. Qiiod autem fpeftat ad Sabellianos, Arríanos, ac
Photinianos , de commenti® atquc «roribus eoium ad lib. de FtUe
00 J . ìttrarn fatis dixilllUS.
ut Patrem Deuni, & Filiuni cjus unigeni turn, A íolus íum, allo qui. ^ Numquam enim miiitis
& Spiri tura faniftum veneremur • hanc Trini-
tatem unius efte fubftandx , majeitacis , divini-
tatis : in hòc nomine Patris & Filii Se Spiritus
fandi baptizare nos, quemadmodum fcriptuni
eft : Filium itaque coxternum Patri fufcepiilè
carnem , natum de Spirita iàn&o & Virgine
Maria , xqualem Patri iècundum divinitatem
in Dei forma , id e ft, in omni plenitudine di-
vinitatis ,qüx in ilio habitat j ut dixit Apoftofolum
iùm, quam cüm folus eiîe videor : nec minus
otiofus, quain cùm otiofus. Certe pro arbi-
trip accerfo,quos Volo j atque adjungo mihi,
qtios magis diligo, aut quos aptiores arbitror :
nemó interpellât, nemo interpolar. Tunc ergo
te magis teneo, &de Scripturis conferò ,6c
prolixiorem fimul fermonem cxdimus.
2. Soia erat Maria, & loquebatur cum Angelo.
Sola erat quando fupervenit in eam Spilus
, corporaliter j qui in perfona hominis for-g ritus fanctus , Se virtùs Alti (fimi obumbravic
mam fervi accepit, Se iè humiliavit ufque ad eàm. Sola erat, Se operata eft mundi falutem
mortem. - . c -& concepit redemtionem univerforum. Solus
j. Ergo Se adverfus Photinum hxc nobis fen- erat Petrus ^ Se totum per órbem confecrantentia
eft : adverfus Apollinarem autem legiti- darum gentium cognovit myfteria. Solus erat
ma circumfpectio j ut confiteamur ficut in Dei Adam, Se non eft prxvaricatus jquia mens ejus
forma riihil ei defuit divinx naturx Se pieni- adhxrebàt Deo. Poftquam vero ei mul'ier adtudinis
, * (le in illa forma hominis nihil ei de- junda eft, non potuit inhxrere mandatls cxfuille,
quo imperfedus homo judicaretur : qui leftibus} & ideo fe abfcondebat, quando Deus
ideo venir , ut totum hominem falvum faceret. deambulabat in paradiib.
Neque enim decebat ,ut qui perfedum opus C 3. Et nunc deambulat in paradifo Deus t
in aliis confummaverat, hoc imperfedum in quando divinas fcripturas lego. Paradiiiis eft
fe eile pateretur jiì enim aliquid ei defuit, non
totum redemit : fi non totum redemit, fefellit
igitur, qui dixit ideo fe venifie, ut totum hominem
falvuni. faceret. Sed quia imponìbile efi
a mentiti Beo, non fefellit : ergo quia ita venit,
ut totum redimeret, Se falvum faceret, totum
utiqiie fufeepit , quod erat humanx perfec-
tionis.
Genefis liber , in quö virtutes'pullulantpatriar-
charum : paradifus Deuteronomium , in quo
germinant Legis prxcepta : paradifus Evangelium
, in quo arbor vitx bonos frudus facit,
Se xternx fpei mandata diffundit per univer-
fos populos.
4. Audiens itaque : Diligite inimicos ; audiensi
Bimitte omnia tua, ¿r fequere me ; audiens ; jgui
6. Noftra ièntentia bujufmodi eft, ut memi- D te percutit in maxilla ,prabe ei & alteram j Se hxc
inifti. Si verba alicubi movent, non prxjudicant
fidei j etenirii fermonem dubium mens non dubia
obumbrat, Se defendit a Iapfu.
7. Hxc tecum prolufimus, qux in libros
iioftrarum epiftolarum referam , fi placet ^ atque
in numerum reponam ; ut tub commen-
dentur nomine, Se tuis ad nos,& noftris ad vos
litceris augeatur mutüus amor per Dominum .-
non faciens, Se vix diligens eum , qui me dili-
gat, non dimittens qux habeo , injuriam ac-
ceptam ulcifci volens ,& fublatum mibi extor-
quere5 cùm Scriptura dicat etiam àliud j id eft',
plus quam petitum aut ereptum eft > concedenî
dum , video me contra mandata Dei facere.
Et aperiens oculos confcientix, deambulare
mihi Deum prxfentem recognofco : cupio me
ut ita legas,quod judicesj Se quod moverit, feri- abclere, cupio velare5 fed nudus fum Deo ^ apud
bas ad me - amòr. e n i m verus conftantia pro- E qiiem nuda Se inteéia funt omnia. Erubefcens
batur. Flacet jam quodiènibus ufu faciliuseft,
quotidiano Se familiari iermone epiftolas texe-
rej & fi quid de fcripturis divinis obvium in-
ciderit, adtexere. Vale, frater, & dilige aman-
tem tui 5 quia plurimum te diligo.
* E P I S T O L A X L IX .
JVumquam mims fe folum ejfe , quam cum folus fit amico
fcribe'ns, filitudin'is bona exemplis doccr ; maxime quod
itaque tegere pudenda facìnorum defidero ,
quafi membra mei corporis : fed quia Deus omnia
videt, quia foliis obumbratus, latebris te'c-
tus appareo , puto me abfcondij quia corpore
amidusfum. Ipià eft tunica pellicea, cum qua
Adam de paradifo ejeftus e ft, nec à frigore
tlitus , nec teàus ab opprobrio, fed Se injurix
Se culpx patens;
5- Liquet igitur ex his ^ quia foli cùni fumus,
tunc liceat prafentem in Scripturis habere Beurn, & p tunc nós ofFerimus Deó,tunc mentem ei noil
tram aperimus, tunc amictum fraudis exuimus.
Solus erat Adam , quando in paradifo con-
ftitutùs eft , folus erat Se quando ad imaginem
Dei faétus eft : fed non eratfolus,.quando
de paradifo ejeftus eft. Solus erat dominùs
ei mentem noftram patefacer
A m b r o s i 'u s S À b i n òì
i- Uoniam tibi quoque compiacilit nof>
\ 7 trarum ufus epiftolarum , •> ih quibus
quidam inter abfentes prxfentium fermo eft ^
pergàm frequentiiis te in meis fcriptis Se cùm
* . Apollinariftaruin prsecipùum hunc errorem fuifle> quod à
Chrifto humanam animani vel fufeepram ncaarcnt, vcl fine mence
ac racioné fufeepram contcnderent j obicrvavimus ad lib. de Incarn.
Sacr. c a p . i. nun1;ix. Quo cciam lib. cap.7 . Ambroiius illuf ipfum;
quo hic uticur, ad :i ber argumcntum.
a. Rom. edit, mentiri Deum : g rx c e fimilitcr 'P itm ¡&aj f«Òii
Attamen propter mflT. ac vcc. edit, .conicnium exiftimamus hy-
perbacon ab Amb ro fioh ic fatlum elfe ita refticuendum, Éieo imponìbile
eft mentiri.
b . R om . edic. in quibus quìdem. Minus appofite.
* . A ftum c ft de hoc p aradoxolib.} . OfHc. cap. i . num. i ; ubi
S. Ambr. Tom; I L
Jefus, quando mundum redemit «non enini le-
gatus neque nuntius, fed ipfe Dominus folus ■
| & nos unde petitum fuit . indicavimus. Non omittemùs autem
hoc loco Frane. Petrarcham lib. i . de Vita Sòliti feft. ¡ . cap. 1 .
1 quam cordi Ambrofio iolitudo fucrit, commemorare ; cjufque fub-
j urbanum fecèflum dcfcribcrc; ubi hoc ipfum epiftola: hujus ccfti-
I monium citar.
| c . Ita vet. edir. cùm miT. pluribus potioribuique ; Rom. vero
I cuyn aliis cod. nonn u lla , concepit Redemtorcm. Sedeodem modo
I redemtionem concepifie Maria dici utique poteft, quo dicitur fa -
| lutem operata, in quantum icilicec mediatorem ac reparacorem
mundo^ pcpetit. ^Qui quidem loquendi modus minime infrequens
I eft apud Ambroiiumi
R R r
L u d i, l ì -
A l l . 1 0 . io '.
& f c q .
De Poenit.
D i f l. i . cttf.
Gen.3 . S .
Matth, y.’
4-•
Matth. 19.
I I .
Luc. 6 . 1 9 .
Hebr. 4. 1 3.
Gen. 3. 13.
Gen. 1 . 8.
Ge».i. 17 '.
■fohan. 16)