Saniti Ambrofii
1, ‘Ä.-Nam etfi Alexanàrin^'Ecclelì® lèliipet
difpofitioiiem1 ordinemque tenuerimus , Se juxta
'nihil e fc pulcriuS optmmnr, t ) eo- noftra omtó- ì
potènti Sc prò imperio, Si pro pace ac lalute
veftra'gratias agimus, quod per vos nobis .pax.
Se concordia a ita fit refufa.
3. Equidem per occidentals .partes duobiis
in -angulis'tantum, hoc eft-, in latere Daci«
Ripenfis, ac Moefi« , fidei obftrepi videbatur:
quibus tandem nunc poll Concilii fententiam,
veftr« favore clementi« opinamur illico con-
fulendum. Éer omnes autem tradus atque re-
gióties, Se vicorum vclauftra ufque ad oceanum
manet una Se intemerata-fideli um communio.
In Orientalibus autem partibus cognovimus
quidem fummo gaudio atque l«titia , ejectis
Àrrianis qui Ecclefias violenter invaferant, fa-
cra Dei tempia per folos catholicos frequentati,
, |
morem , confuetudinemque majorum ejus
communionem indiflolubili iocietate ad hzec
uique-tempora iervemus j tarnen ne aut aliqui ,
videantur eiTe . pofthabiti , qui etiam paéto ,
quod ftare volumus-, communionem noftram
rogarunt: aut. illius pacis Se iocietatis fideliuni
ne^lefta compendia .5 id obfecramus, ut cùm
inter fe coetu pleniore tra&averint, etiam au-
B xilia decretis facerdotalibus veftre pietatis ad-
Ipirent. d-Et nobis deferri in notitiàm cenfeatis5
ne titubanti nutémus affetftu, fed lasti atque
fecuri pietati veftra apud Deum omnipotentem
■ 4. Sed tarnen quoniam invidia diaboli num-
óuam quiefeere folet-, inter ipfos catholicos au-
dimus crebras diffenfiones eile R impacatamque
difeordiam ; to toque confundimur affectu,quod (
innovata pleraque comperimus , eofque gravati
nunc.,quos oportuit adjuvari, qui in noftra
ièmper communione durabant. Denique Alexandrine
Ecclefi« * Timotheus epifcópus,fed Se
Antiochene Paulinus, qui femper communio-
mis nobifeum intemeratam habuere concor-
diam , diiTenfionibus aliorum -, quorum fides lu-
perioribus temporibus h«fitabat, feruntur ur-
geri. Quos quidem , fi fieri poteft, & fides piena
commendar , ad confortia noftra optamus £
adjungi-i fed ita ut vetufte communionis fociis
fua prerogativa fervetur quorum nobis non
liiperflua cura eft : pririio omnium , quia communionis
focietas nullam debet habere ofren-
fam : deinde, quia utriufque partis dudum ac-
cepimus litteras, precipueque illorum, qui in
Antiochena Ecclefia dillide-bant.
• 5. Et quidem nifi hoftilis impedimento fuiflet
irruptio, aliquos etiam de noftro numero difpofueramus
ilio dirigere, qui fequeftres Se arbi- ]
tri refundende, fi fieri pouet , pacis exifterent.
Sed quia ftudia noftra tunc temporis habere
effe&um per tumultus publicos nequiveruni:,
oblatas b pietati veftre opinamur preces nof-
tras, quibus juxta partium factum popofeimus
ut altero decedente, penes fuperftitem Eccle-
fie jura permanerent, nec aliqua fuperordina-
tio vi adtentaretur. Ideoque petimus vos, cle-
-mentiffimi& chriftiàni Principes,ut& Alexan-
drie iacerdotum catholicorum omnium Con- j
cilium fieri cenfeatis, qui inter fe plenius trac-
tent atque definiant quibus impertienda communio,
c quibuique fervanda fit.
a . Rom. edit, ita f i t refufa, quodperoccidentale! &C. I
* . H i c Timotheus in epifeopum Alexandrite cooptataseli poli >■
mortem Petri, qu iillic Athanafio fucccffcrat, & Maximum Cynj- I
cum philofophum, & Apollinaris erronbus ìnfcftum Gregorio ( Nazian. fuperordinaverat.'Sed commodiusde his, ficut Se de laulino
Antiocheno dicetur ad epiftolam fubfequentcm. I
lb. Rom. edit.pietati veftr a noflrurepetimus preces, quibus popoj- |
cimus He. Labb. H cod. R e g . ut inte xtu : fed pro f>artium factum J
Valefius legendum cenfet, partium paStum. Ec revera ftatim ejuldem j
■ p a fti conditionesiubjiciuntur. |
c . Ita R eg. cod. & Sirm. Rom. autem edit, quibus obfervanda .
f it .Ex. infra poft vocem focietate eadem addit, ad h it ufque tempora.
■ d. R om . edit, f r vobis deferri He- I
e. Eadem edn.virtutivèftra prò totius orbis Romani pace debetur Sic.
* . Hanc & fequentem epiftolam primus è mff. R e g i* biblioth.
•-vuleavit J ac. S irmondus in Append- Cod.Theodof.nnde in fuamConcil.
■cdic.illas tranftulit Pbil. Labbcus. Cùm autem needum inter A m - l
agamus gratias , non iolum quia exclufe
perfidia eft, fed quia catholicis fides Se concordia
eft reftituta. Quod à vobis Africana Se Gallicana:
Ecclefia: per legatos obfecrant, hoc eft,
ut toto vobis faciatis in orbe epifeopos debito-
r-es j licet’-non mediocre fit debitum,e quod vir-
-> ttìti veftra: debe;tur.
7. Ad deprecandam autem clemefatiam vef-
tram, Se impetranda qus pofeimus , legatos
fratres Se compreibyteros noftros direximus,
quos petimus ut Se clementer audire dignemin^
Se redire maturius cenfeatis.
E P I S T O 1 A X I I I .
ABìs Thcodoßo gratiis de reftittttis in bafilicas orthode'xis,
& dolore feto propter Ecclefia tttrbas fignificato» epifeopum
) jinttochia mortilo Meletio fiubrogatum queritur : & ut
■NeBarius Conftaminopoli -poft Maximum ordmatus
loco cedat, vel de utriufque ordinatane in Sjnodo
Roma pronuntietur , petit.
Beatiffìmo Imperatori,& clementiffimo principi
* T h e o d o s i© ì A m b r o s i ù s Seceteri
epifeopi Itali«.
j Andum animum tuum t)eo omnipoten-
ti pura Se fin cera fide deditum feieba-
mus - fed recentibus * cumularti beneficiis,quod
catholicos Eedefiis reddidifti, Imperator au-
eufte. Atque ucinam cathohcos ipios reveren*.
ti« veteri reddidifles, ut nihil novarent contra
pr«fcripta majorum , nec temere vel fervanda
refeinderent, vel refeindenda fervarent. Itaque
dolentius forte quam inconiultius ingemifei-
mus Imperator -, facilius expelli potuifle h«-
reticos , quam inter catholicos convenire.
Quanta enim nuper confufiofada fit, explica.
? ri non poteft. •
2. Scripferamus dudum, ut quoniam * Antiochena
civitas duos haberet epifeopos , Pau-
linum atque Meletium, quos fidei concinere
brofii opera prodiiffent, eafdem in edit, noftram idcirco acjmirte.i-
das effe duximus, quod negali minime poiftt ipfas ad Arnbrofium
non minus pcrtinere, quam Conciln Aquileicnfis epifto as. In qua
porro Synodo fcriptaeill* fuerinc, ignoratur } licet Italicam ìUam
fuiffe iure dicàtur. H . r . , ___ , . *. H is verbis fextam indicari conjeftant Theodofn ¡egemaeht-
reticis > qua & his conventus habere prohibetur, & catholicis Ecclefias
reddi prarcipitur. Qucmadmodum autem A g ia" j Ecclefiis,
quas Conftantinopoli occupabant , cefferint. defcriptum habes
apud Socratem lib .y . cap 7 - & Sozomcnum bb.7 . cap. S .
* . Eadem piane fuperiorc patrum Aquilcienfium ad Theodofium
: cpiftola num.r. memorantur de hoc PauliniacMele tu patto . de
quo etiam confilli poflunt Socrates lib ; . cap. j . & Soz°™ en“ s ‘
edam f . cap. j .N am qu odT heod oretu sliby. cap.j.oblatam hu
iufee patti à Meletio conditioncm à Paulino icpudiatam fuiffe narra
i cum ab omnium aliorum in hoc recedat teftimomis, id non m -
iuria ipfius in Melcdum ac Flavianum propenfioni tnbuitur.
1 r putaremus, ,
Epiftolarum Claflìs I. t ’ 81 <5
putabamus, aut inter ipfos pàx Se concordia A
iàlvo ordine Ecclefiaftico coiiveniret: aut certe,
fi quis eorum, altero fuperftite, decellìfler,
nulla iubrogatio in defuncti locurn , iuperftite
altero, gìgneretur. At nane Meletio defuncto^
Paulino iuperftite , querh in communione noftra
manfiilè coniortia,qu« à majori bus inoffen-
iè duda, teftantur,contra fas atque Ecclefiafti-
cunl ordinem * in locum Meletii, non tam
fubrogatus, quàm fuperpofitus adferitur.
3. Atque hoc factum allegatur confenfione 33
Se confilio* Neitarii , cujus ordinario quem ordinem
habuerit,non videmus.Namque in Concilio
nuper, cùm Maximus epifcópus Alexan-
drin« Ecclefi« communionem manere fecum^
lectis Petri fanft« memori« viri litteris,pródi-
diflèt -, ejuique intra privatas «des, quia Ar-
riani Ecclefi« bafilicas adhuc tenebant,* fecre-
tum eile-, mandatoribus epifeopis ordinantibusi
dilucida teftificatione docuiftet ^ nihil habui-
mus j beatiifime Principimi, in quo de epifeo- q
patu ejus dubitare poilèmiis j cùm vim fibi repu
tan ti ì plerifque etiam de populo Se clero
teilatus eflTet illatam.
4.Tàmen ne, abferitibus partibus, pr«ilimte
aliquid definiiTe videremur, clementiam tuam,
datis literis, putavimus inftruendam ; ut ei con-
fiilerefiir ex ufii public« pacis atque concordi«;
quia revera advertebamus Gregorium nequa-
quam fecundum traditionem patrum Conftan-
tinopolitan« Ecclefi« fibi facerdotium vindica- j)
ire; Nosigitur in Synodo ea j qu« totius orbis
* . Quis in M eletii locum fuffèétus fuerit, h ìc fubticetur. Conftat ;
;autcm non àlium de fignari, quam Flavianum : quem contra proprium
ju s jurandum à junior um fa z io n e , ncquidquam dillcnticnte
Gregorio Nazian. e leàum ftimu s; unde non cantum hac Synodi- !
d epiftola , fcd & Ambrofii ad Theophil. improbatur illius eiedio.
* . Sozomtnus lib .7 ■ c ap .n . occidèntales epifeopos Paulino lem- |
per faviffe teftificatus ; A d Flavian um vero > inquit, nùllus litteras \
dabat. Qu in f r Dlodorum T a r fi , f r ■Aldcium Borea epifeopos, qui
illum or din av er an t in crimen vocabant f r ab eorum communione
'abftinebànt. Ubi vides nullam N e d a r ii fieri mentionem : fedeum 1
‘ordinationis Flavìani audorem Fuiffe forfitan è communi tumore
acceperat Syno'dus. Qu od autem ad ordinationem ipfilis N ed a r ii,
qua: hic pcrftringitùt ; feiendum eft eum in Conftantinopolitanam
¿d em impofitum fuillc, poftquam ea ìc ulcro aBdicaffcc N az ian- ;
zenus. Q u a quidem abdicatio,nec non lequuta N e d a r ii inftitu-
tio qua ratione p e rad a f in t , explicat Socratcs lib.y- cap .8. Se So-
zomenus lib-7- cap 8- licer hic ultimus rem ita n a r re t, utvideatur
par um admodum verifimilis. Thcodoretus lib. 5 . cap. 9 ■ Synodi cam
Concilii Conftancinopolirani epiftolam re fe r t, qua Ncdarium fummo
cleri confenfu ac plaufu civitatis à {è ordinatum fignificat : fcd
q u a Gorrftantinopolì a eia fuerant , fortaffe nondum pervencrant
in cognitìonem Latinorum i ncque his fatis pcripedum erat vafrum
acfiibdolum Maximi ingeniüm, ut à mcndaciis & involu c ris ,qu i- .
Eus.ordinationis fu a vitia tegere iàtagebat, cavcrc poflcnt.
* . Valefius Òbfcrvat. in lib.7 . Sozom. cap. 9 : docet legendum;
f e creatum eße mandato, tribtes epifeopis ordinantibus. Egregia qui-,
dem emendatio , licer in textum fine mff. patrocinio non admitten-
da. Porro cùm de Maximo falla veris intexcä hic referantur, ut
ab invicem facilius iecerni qucanc, paulo altius repecenda narratio
eft. Is patria fuit Alexandrinus , qui Cynicornm pbilolbpborum
impudentiam cum chriftianis inftitiitis aggreffus lodare , vàriàs
ù rb e s, linde qùam primum ob morum improbitatem ejiciebatur,
pcragravit. Tandem cùm veniffet Conftantinopolim, tam fraudu-
lenter in animum Gregorii epilcopi le infinuavit, ut ab co publica
òratione laudaretur. Vetum brevi poft in ipfum Gregorium infur-
g en s , tantum iblitis fuis artibus promovit j ut antiftites à quibuf
manuum impofitioneiil àccipetet , à Petro Alexandria epifeopo
mitterentur. Ordinatus eft in domo choraula cujufdam, nonprop-
terea quod bafilicx ab Arrianis occuparcntur ; uc mendaciter per-
fua fit Latinis prafulibus ; fcd ne cathdlici Ordinationcitì ipfius pro-
hibcrent. Hinc detegitur aliud ejufdem mendacium, quo feilieet
lib i,U t confccraretur, vim adhibicam adfcveravit. E t cene cùin
noftu Etclèfiam fanifta Anaftafia òccupaffet, inde à clero & .populo
cxpulfus eft. Itaque Conftantinopolim dclercrc coa6bus;Tbef-
laloiiicam venir ad Theodofium : a'quocùm rejectus fu iffe t, Alc-
xandriatriie cbntiilit ; ubi ejus impudeutia co pervenit, ut etiam
Petro iè invafurum ipfius federn minitatus fit ; nifi abeo rcftituc-
retur in Conftantinopolitanam. Veruni inde cjeótus à prafcfto
Si Ainbr; Tom. I L
epifeopis videbatur eile pr«fcripta, nihil temere
ftatuendum elle cenfuimus.*Adeo ipio tempore
qui generale Concilium döcfinaverunt,
Conftantinopokque geiììile dicùnturjtoam cùm
cognovifient ad hoc partium veniilè Maximum\
ut caufam in Synodo ageret fuam ( quod etiam-
fi indidum Concilium non fuiflet, jure Se more
majorum, ficut Se fanct« memori« Àthana-
fius -, Se dudum Petrus Alexandrin« Ecclefi«
epifeopi, Se orientalium plerique fecerunt ; ut
ad Ecclefi« Roman« \ Itali« s Se totius ocfci-
dentis cónfugiflè judicium viderentur ) ,jcùm
eum , ficut diximus , experiri velie adverfum
eos', qui epifeopatum ejus abnuerant, compe-
riffent ; pr«ftolari utique etiam nóftram fuper
eo fententiam debuerunc. Non pr«rogativam
vindicamus exaininis , fed confortium taineiì
debuit effe communis arbitrii.
y. Poliremo prius conftare oportuit, utruni
huic abrogandum, quam alii conferendum facerdotium
videretur 3 ab his pr«ferrim, à quibus
fe Maximus vel deftitutum , vel appetituitìi
injuria querebatur. Itaque cùm Maximum epil^
copum receperunt in communionem noftra
.confortila, q’uohiam eum à catholicis conftitit
epifeopis ordinatum, nec ab epifeopatus Coni,
ftantinopolitani putavimus petitione removen-
dum. Cujus allegatioriem pr«fentibus partibus
«ftimavimùs elle pendendam. ^ Nedarium autem
cùm nuper noftra mediocritas Conftanti-
nopoli eognoverit ordinatum, coh«rere cpm-
munionem noftram cum qrientalibus partibus
./Egypti ,.tanti(per quietem còlere adadus e f t , quoad Concilium in
Ita lia ìndi<ftum effe cqgnoyiffec. T u nc igicur venie ad Concilium
( quod cnim Valefius litteras tantum ab eo miltàs exiftimavit, minus
cum hujus cpiftola verbis videtur congruere ) cùmque Petri
Alexandrini, cujus maxima crac apud Latinos auftoricas , fccum
litteras adtuliffet. à Patribus admiffus eft in communionem. Uli tarnen
ne, parte inaudita a lte ra, quid ftatuerent, hujufcc impoftoris
hiftoriàm cùm Damaio acque àliis probe cognitam effe ign o ratem i
hanc epiftolam fuper ea re ad Theodofium deftinarunt. At qu ari
poteft ad hanc ne Synodùm, an ad fupcriorcm aliquam acceficrit
Maximus ? V ero quidem fimilius videtur cum ad aliam veniflè-
prius habitam; hoc enim & adverbium nuper quod hic ponitur , &
cpiftola à Petro adhuc fuperftite, qui tarnen vita fun&us hic ind i-
c a tu r , extorta fatis òftendunt. .
* . Labbeus adicribit in margine'. A t eo. Hàud incommode. Sed
quod Synqdum cecumcnicaiji, de qua hic menuQ f i t , indicat ibidem
camdem effe , quam ab Ambrofio próhibitam in Concilio
Aquileiènfi toties ob jcda t Palladius ; hoc quidem non tantam
p ra fe fert (peciem veritatis. Qu o cnim pa£to qui ne generalis
effet ea Synodus , in cauià fue rant, orientalibus' quod ad earn venire
detreelaflent, crimini darcnt ; Artamcn de Synodo in oteidenfä
celebrata h ic agi icquentia pläRum faciunt.
* . Gregorium nequaquam fecundum EccIefiafticqscanonesCon-
ftantinopolitanx dicÈcefi fuiilc prarpoiìtum cognoicere eft è c a n .i i .
fynodi An'tiochenfis, quem Habémus à Dionyfio £ xigu o ita reddi-
tum : S i quis epifcópus vacant in vacantem JLcclefiam profiliat, f e -
demque pervadat abfque integro perfeBoque Concilio, hic abjiciatür
necejfe eft , etfi cunétus populus , quem diripùit, eum habere delegierst'.
H u e adde can. i , Synodi Sardicenfis, & 15 . N iccn a 1 . ficut Sc
Hieran, epift a d Oceanum. Verum tarnen cadèm Grcgöxii tranfla-
tio , poftquam earn univerlalè Concilium app roba v ii ; e x èodem can.
Antiocheno fafta eft legitima : fcd hoc nondum refcifccre potuc-
rant occidentales. . , ’
Gregorium non vero Netiarium legendum effe Valefius Si
p oft eum Hcrmannus arbitrarne. Ét iàne h iftorica ratio pulcrc con-
v en it. Nam cùm Gregorium Mplctius aliique Patres Conftanti-
nopolitana .lynodi eidem Ecclefia p rafeciflent, ubi è v iv is ex-1
ccffit idem Meletius» Gregorio fponte loco cedenti Neftariuni
P rx fu le s fuftcccrc. Attamen v ix credibile fit Ncftarium irrepfiffe
in omnes cod- pro Gregorio. Nana primo certum e l i pracipue a g l
de Ncdtario hac tota cpiftola > ncque M aximo nifi rcfpeftu Ncifta-*
r ii convenire, quod infra dicìtur» is reddaturConftantinopoli,qui prior
d eltas e/?:deinde hanc N e fta rii deftitutlonem co referrc licer,quod
Theodo fio Neftarium needum baptifmo initiatum eligenti plurcs
! e p ife o p i, fi tarnen Sozom en olib .7 . c ap .8 . id ad erenti credea-
d ùm c ll, initio reluftati funt : tcrtio demum harc etiam potuit elle
Maximi impoftura , qu am ille ut cfficaclùs Latinos in partes lu ai
perttaheret > commcatus fuerit.
fc F f