*Pfal 44.S.
'a. Cor.7. j.
S om. 8 .3 7
G ì» . 4 1 4 .
at carmin® dicentla : Jupiter mihi præeft, nul- A quam indignum, ut pôpuli integri obediànt hulus
autem hominum > Quanto antiquior Job
quanto vetuftior David ? Agnofcant ergo de
noftris fé habere ,’qu®cumque praftantiora lo-
quuti funt.
¡Ü Qh!s ig*iur iflpiens<, nifi qui ad ipfà per-
venit divinitatis fecreta, Sc manifeftata fibi cognovit
occulta fabienti® ? Solus igitur fapiens,
qui duce Deo ufus eil ad cognofcenda veritatis
cubilia, Se mortàlis honìo immortalis Dei heres
manis legibus , quo fint libertatis participes:
íapientes autem veram legem natura expreflam
ad imaginem D e l, veramque rationem figni-
feram libextatis negíigáñt 8c derelinquant; cüm
in ea tanta libertas fít,ut parvuli Íeívire vitiis
nefciamus, alieni ab ira, exíortes avariti®, igna-
ri libidinis ? Quam miíerum igitur,ut quinafi
cimur in libértate, moriamur in íeryitute ¡
33. Sed hoc fit levitate animi , arque infir-
8c fueceíTor eft fadus per gratiam ,8c quidam ß mirate morum*, quia curas inanes volvimus, 8c
jucunditacis particeps j ficut fcriptum eft : Prop-
terea unxit tc Beus, Bens ttttts oleo latiti a pra confort
ibus tuis.
30. Si quis-igituf propius ea introipiciat rerum
negotia, cognoìcet quanta iàpienti adju-
menta, Se qu,anta in ipfis infipienti refragia finti
quod huic adjumento libertas., illi impedimento
fervitus fit. Infurgit enim fapiens quafi victor
debellatis à fe ac triumphatis libidine, timooperamur
fupervacua : fapientis autem cor,
adumque 8c opus radicatum effe decer atque
immobile. Hoc docuit Moyfes 5 quando ma-
nus ei graviores fiebant, ita ut vix fuftineretr
eas Jefus Nave. Ideoque vincebat popuhis ,• Exod. t7s
quando non perfundoria gerebantur opera, Ix*
fèd piena ponderis atque virtutis -, non nutantis
animi, nec titubantis affedu-, fèd fundat® mentis
ftabilitate. Ergo fapiens extendit manusfuas,
re, ignavia ,mceftitudine , ceterifque vitiis j do- C ftultus autem contrahit, ficut fcriptum eft :
nec ea de poilèifione fute mentis eliminet, 8c Sipja. fiultus complexas efimanus fuus,dr voraomnibus,
terminis -finibufque fuis propulfet at- vit vifcera fua , carnalia magis cogitans quam
que arceat : quoniam dux cautior novit excur- fpiritalia.. At non filia Ju d a , qua: expandens
fus cavere latrocinantium, 8c qu®dam * furta manus , clamavit ad Dominum : Tu fiis quia
belli, qu® iniquiffimi anim® noftra adveriàrii falfum tefiìmonium adverfus me dicunt. Melius eft
ignitisf®pe pertentant fpiculisjShnt enim arbitrata non peccare,fèd8cincidere in calumnobis
qu®dam & in pace pralia, 8c in bello nias accufàntium , quam peccatum fubire fub
pax. Unde 8c ille ait : Foris pugna , intus timo-\ impunitatis velamine. Ea ergo contemtu mor-
res. Sed in his omnibus fuperamus propter eum, tis fervavit innocentiam. Sed nec filia Jephte,
qui dilexit nos. a Dicit quia neque anguftiis, ne- p) qu® votum patris de immolatione fua proprio
que perfecutionibus, neque fame, periculo, atque hortatorio firmavit adfènfu.
Eccleßn. j,
Dan.i 3,4j,
,Match-T,
r i& i’imorte
terretur.
J4. Non enim ego de contemtu mortis IK
bros philofophorum depromo,aut gymnofo-
phiftas Indorum, quorum prx ceteris Calani
laudatur refponfum Alexandro, cum eum ju-*
beret fequi: Qua me , inquit, laude dignum
Grieciam petere pofcis, fi polTum cogi facere
quod nolo i Et vere plenus audoritatis fermo,
fed magis mens plena libertatis. Denique 8c
31. Qui vero hæc timet, qui mortem refor-
midat, quomodo non fervus ? Servie profedo,
Se miferam quidem fèrvitutem ; nihil enim fie
animam ad omnem fèrvitutem dejicit , quomodo
formido mords. Quomodo enim fe erigat
abjedus 8c viüsfenfus atque ignobilis , demer-
fus in omnem infirmitatis voraginem vitæ hujus
cupiditate ì Vide quam fervus : Abfcondam £ epiftolam icripfit.
me, inquit, & ero gemens dr tremens fuper ter-
ram ; & erit, otnnis qui invenerit me, occidet me.
Itaque quafi fèrvus fignum accepit, nec fic tarnen
necem potuit evadere. Servit igitur pec-
cator formidini, fèrvit edam cupiditad, fervit
avaritiic, fervit libidini, fervit malitiæ, fèrvit
iracundiæ, 8c videtur hujufmodi fibi liber : fèd
. magis fervit, quam fi fub tyrannis pofitus,
32. Illi autem liberi funt, qui legibus vivunt.
C a l a n u s A l e x a n d r o .
35. Amiçi perfuadent tibi manus 8c neceflî-
tatem inferre Indorum b philofophis , nec in
fomnis quidem videntes noftra opera. Corpora
enim transférés de loco ad locum : animas
non cpges facere , quod nolunt , non magis
quam faxa 8c ligna vocem emitterefc Maximus
ignis viventibus corporibus dolorem inurit, 8c
gignit corruptionem : fuper hunc nos fumus -,
Lex autem vera fermo rectus, lex vera non in- £ vi ventes enim exurimur. Non eft rex, neque
fculpta tabulis, nec xre incifa , fed imprefla
mentibus, atque infixa fenfibus} quando fapiens
non fub lege, fed ipfe fibi lex eft, opus legis in
corde fuo continens, naturali fibi ftylo 8c qua-
dam infcriptione formatum. Tantumne igitur
c^citatis eft, ut non videamus manifeftas rerum
expreffiones , 8c virtutum imagines ? Et
* . Stratagcmata intclligc, qux furta belli vocicac, imicatus Sal-
luilium atque Virgilium pluribus locis.
a. Edit. Dicit quia ( Rom. hoc quia) neque angujlus . . . . neque
'periculo mortis m(T. vcro nobii'cum faciunt, excepto Boyer, qui
iufTragatur cditionibus.
b. ivliT aliquot & vet. edit Indorum philofopho. At paucis inter-
jeftis, ubi omnes m(T. ac vet, edit. Corpora enim transferee 8cc. edit.
Rom. locum fie effert. Corpora transferee. . . . animos non magis
"Coges facere quod nolunt, quam faxa See. Potro etiam a Philone i
propofitum eft lib. cit. Calani philoiophi excmplum ,de quo Pin- ,
• tarchus in -Alexandro idagno etiam agit.
princeps, qui extorqueat nobis facere, quod
non propofuimus. Nec fimiles fumus Gracia;
philofophorum , qui verba pro rebus meditaci
funt ad opinionis celebritatem : nobis res focia;
verbis, 8c verba rebus 5 res celeres, 8c fermones
breves: in virtute nòbis libertas beata eft.
ofi. Pra;clara, verba, fed verba : d praclara
c. Rom- edit. Iblà Ma&imum ignis . . . . dolorem gignit corrupt
ionemd.
Eadem edit, preclara confiantia , (9 v ‘r‘ preclara epiftola :
multo concinnius aliar, ac mil", ut nos in textu. Clarum enim eft ¿o
loco pofitum, fed v ir i, ut ci puellatum, de quibus inox agetiir,
opponatur conftantia , 8c magnanimitas. Videtur porro Ambroiius
diflimulare quod Cicero., Valerius Max. Plucarchas & alii de morte
Calani prodiderunt, quern vivum in ardéntem pyram confccn-
dilTe memorant. Sed cum fuperbix & oftentationi hxc mors tli-
buenda E t, non xnirum eft cam pro nihilo duxiftc fanftum P u t-
fulcm.
frov. 19.
i.Cor.6.J x
b
conftantia , fed viri : praclara epiftola, fed A
philofophi. Apud nos autem 8c puella; de mortis
appetencia fublimes uique ad cieltim erexere
virtutum gradus. Quid Theclam , quid Ag-
nem, quid' Pelagiam loquar , qua: tamquam
nobilia * vitulamina plillulantes , ad morretn
quafi ad immortalitatem- feftinaverunt-? Infer
leones virgo exfultavit, a 8c rugientes beftias--
fpeétavic intrepida. Et ut noftra cum Indorum
gymnofophiftis conferamus-, quod ille verbis
gforiatus eft,fantftus Laurentius föiftis probavit- ^
tit vivus exureretur, 8c flammis fuperftes dice-
ret : Ver fa , manduca. Hauddegener Abraha-
midärum , 8c Machabxorum eoncertatus pue-
rorum , quorum alii fuper flammas eanebanc :
alii cùm éxurerentur, lion rogabant, ut parce-
retur: fed invehebantur, ut amplius perfeeutor
inflammaretur. Liber igitur fapiens;
3§. Quid' autem fublimius fàn£ta Pelagia, qu*
vallata perfecutoribus ; priufquam tarnen in-
eorum confpeftum venirec, aiebat : Volens mo- C 1
ri or, nemo me concinget manu , nemo oculo
protervo violabit virginem , mecum feram pu-
dorem , mecum incolumem vereeundiam : nullum
pradones lucrum fua: capient infoienti®.
Pelagia Chriftum fequetur , libertatem nemo
auferet, nemo captivam videbit liberam fidem,
mfignemque pudicitiam, Sc profàpiam pruden-
tia;. Quod fervum eft ,hic manebit, nullos in
ufus debitum. Magna igitur pi® virginitatis libertas
, qu® fepta agminibus perfecutorum, D
inter màxima pericula incegritatis 8c vit® ne-
quaquam inclinata eft.
39. At non ille cui dominatur ira, ftibjicitur
enim jugo peccaci j homo etiam iracundus peccatum
effodit : £)m autem peccatum facit, fervus
eßpeccati. At non ille liber, qui fervit avariti® j
non poteftenim poffidere vas fuum. Non ille
liber , qui ferviens defideriis Sc voluptatibus,
vago fluitat errore. Non ille liber, qui curva-
tur ambitu j fervit enim alieno imperio. Sed E
ille liber, qui poteft di cere : omnia mihi licent,
b fed non omnia mihi utilia s omnia mihi licent ;
fed ego fub nullius red'igar potcflate. Efca ventri,
dr venter fcis. Ille liber, qui ait : Jpuid enim
libertas nofir a judicatur ab infidcli confcientia?
40. Libercas igitur <= fapienti, non infipienti
convenit -, quoniam qui deiigat lapidem in fun-
dibalo , fimilis eft e i, qui dat imprudenti cla-
ritatem :fe ipfilm vulnerat, fibique potius,dum
intorquet jaculum ,affert periculum. Certe fi- F
cut tormento acerbatur, Sc geminacur malum
faxi ruinä jfic infipientis in libertate rnina ve-
hementior eft. Recidenda igitur infipienti po-
teftas, non adjicienda libertas eft } fervitus enim
ei convenit. Ideoque addidit : Spina nafcuntur
in manu ebriofi, fervit us autem in manu impru-
dentis ; quia ficut ille fuis vulneratur poculis ,
ita infipiens fuis fa£tis. Ille bibendo fe pecca-
. * . Metapliora ab arboribus petita ,in quibus ftolones, & furculi
fullulant, qua: MS%tufMvn nominantur àgrxcis. Cecerum cxempla
k & infra polita fanào Doftori perquam familiatia fuot, ut non
opus fit de illis qiiidquam adjungere. De Pelagia tantum admo-
nebimus.quxfub fiuem lib 3. deVirg. obfervata (unt, adiripofle.
a. Amerb- & Rom. edit, cum mff. non paucis, rudentes befii/u
exfpeCtavit Erafi 8c G ill. prodeuntes beflias exfpe&avitAptius mff.
aliquot, rugientes beflias (p e tta v ttunus, adfpeciavit.
b. Sed non omnia mihi utiliat omnia mihi licent; ex mff". Boycriano
J cftituta funt.
to iuferit, ifte operando fe culpæ adjudicat, Sc
fadis fuis trahitur in fèrvitutem. Videbat fe
Paulus in. captivitatem trahi à lege peccaci j Sc Rom.713.
ideo ut liberarecnr , confugit acl libertatis
graciam.
41. Non. funt igitur liberi infipientes , qui-,
bus dicitur : Nolite fieri ficut e qu us dr mulus, qui- 9‘
bus non eß inteile 5lus. Infrano dr chamo maxi lias
eorum conflringe, qui non appropinquent tibi. Multa
flagella peccatorum ; quia multis flagelli s. opus
eft, ut eorum. imprudenda coerceatur. Difci-*
piina, hoc exigic, non inclementia. Denique
quiparcit baculo fuo ,odit.filiumfunm. :fimul quia, Frov. 13 .14 .
unufquifque gravius fuis peccatis tìagellatur.
Gravia enim deli&orum pondera, gravia criminum
verbera, ficut onus gravantur grave, Se
infligunt animæ cicatrices,Se putrefeere faciunt ^
mentis ulcera.
42. Deponam.us igitur tam gravera fèrvitutis
farcinam , renuntiemus luxuri® ac deliciis, qu®
nos quibufdam adftringunt nexibus cupidita-
tum, Se vinculis ligant. Nihil enim profunt
delici® fluito : Se quicumque à pueritia dederit
fe deliciis, manebi-t in fèrvitute j ut vivens mor-
tuus fit. Recidatur ergo luxuries, ddelici® re- d
ceièntur : Se fi quis fuit luxuriofus, valedicat
fuperioribus. Recifa enim vinea fru'ftum afFerr,
femiputata frondefeit, neglç<fta Juxuriat. Ideoque
fcriptum eft : Tamquarn agricultura homo im- Frov. 14.
prude ns, dr tamquam vinca homo e gens f en fit } f i 3°'
rcliqueris eum, defertus erit. Çolamusergo corpus
hoc noftrum , caftigemusillifd,redigamus
in fèrvitutem , non illud defpiciamus.
43. Sunt enim * membra noftra arma juftiti
® , funt Se arma peccati. Si elevantur, arma *
juftiti® funt, ut peccatum in his non domine-
tur : fi mortuum e fuerit corpus noftrum pec- e
cato, non regnabic in eo culpa, Se erunt membra
noftra à peccato libera. Non obediariìns
igitur cupiditatibus ejus , neque exhibeamus
membra noftra arma iniquitatis-peccato. Si vi-
deris mulierem ad concupifcendum eam, membra
tua arma peccati funt. Si loquutus es ad
follicitandam eam, lingua tua Se os tuum membra
peccati funt. Si abftulifti terrpinos à patri,
bus pofitos, membra tua arma peccati funr.
Si feftihafti velocioribus pedibus ad efFunden-
dum innocentium fanguinem , membra tua
arma iniquitatis fiint.
44. Contra,fi vidifti egenum , 8c induxifti
in domum tuam , membra tu^. arma juftiti®
fiint. Si eripuifti injuriam accipientem, vel eum
qui ducebatur ad mortena , f i feidifti chirogra-
phum debicoris, membra tua arma juftiti®
funr. Si confefTus es Chriftum -( arma enim Frov. 1 4 .7 .
intelle&us f Iàbia p ie n t i® ) labia tua membra f
juftiti® funt. Qui^oteft dicere : oculus eram ¡ob.i9. iS:
cacorum ,pes claùdorum, pater ìnfirmorum, membra
ejus membra juftiti® fune.
c. Ultimx edit. Parif. fapienti convenit, omiffo non infipierui.
d. Codex Boyer. f o lu s dìvitia refecenttir.
* Forfitan non ingraçum fueriï , fi qux (cquuntur uique ad nume
rum ultimum, conferre libucrit cum iis, qux in lib. i. depacob ,
(¡3. Vita beata cap.3. num.io- differuntur,
e. Ita cod. Boyer. cetéri vero, & omnesedit. prxtcrmiferunt,
corpus nofirum. Haud bono (ènfu.
f . R om . edit. & pauci miÈ labia fapifntis : vct. 8c mff. multo
p lu re s, labia fapìent'u > fortalfcfapientia : nam grxeus babej 971h»
$ «Ic&ljntli yiA» n<pd.