deièramus jura nattir-a:, fed dona gratiíe prie-„
F h í l .i . i y optemus : Dijfolvi enim cum Chrifio ejfe mul-
& l4- .fo melius : permanere autem in carne magi sne cefi,
farium propter vos.
41. Sed non omnibus necefíarium , domine
0 Jefu : non mihi, qui nulli utilis fum ^ nam mihi
lucrum eft mori, ne plura peccem. Lucrum
jnilii eft mori, qui ipfo libro quo alios .coniò*
lor, quafi vehementiore monitore ad defide»
ri um amiffi fratris impellor 3 quoniam me ejus
non finir obli vi fci. Nuncmagis amo,&vehe-
mentius defidero. Defidero cùm loquor, defiderò
cùm relego ì Se ideo hoc potius fcriben-
dum arbitror, ne quando ab ejus recordatione
divellar, Quod non contra Scripturas facio,fed
cum Scripturis fendo 3 ut pacientius doleam,
impatiendus defiderem,
45. Pra:ftitifti mihi, frater, ne mortem time-
rem , atque utinam moriatur anima mea. in
anima tua 3 hoc enim fibi Balaam pro maximo
uurn. %3. bono optat, donatus Spiritu prophetandi :Mo*
I0' riatur, inquit, anima mea in animis jußorum , &
a fiat fernen me um a ficut fernen ifiorum. Et vere
Eoe fecundum propheciam optar 3 qui enimvi-
derat ortum Chrifti, vidit ejus triumphale, vi-
dir mortem , vidit in eo perennem hominum
refurrectionem 3 Se ideo mori non timet refur-
re&urus.Non moriatur ergo anima mea in peccato,
neque peccatum in le recipiat: fed moria-
tur ili anima jufti - ut ejus recipiat a:quitatem.
Denique qui moritur in Chrifto, fit ejus gratta:
particeps in lavacro,
44. Non ergo formidabili mors,nec ama-
b ra egentibus, b nec gravior divitibus, nec injufta
feniorìbus, nec ignava fortibus, nec perpetua
fidelibus , nec improvifa fapientibus.
* * Quam multi eninv vitam folo mortis titulo
confecrarunt,quantosvivere puduit, mori pro.
fuit ? Morte unius plerumque accepimus máximos
populos liberaros : morte imperatoris fugaros
exercitus hoftium , quos vivus vincere
nequiviflet.
45. Morte martyrum religio defenfa, cumulata
fides, Ecclefia roborata eft : vicerunt mortui
, vidi perfecutores funt. Itaque quorum
vitam nefeimus , horum mortem celebramus.
Unde Se David prophetice gloriatus in fua: menpfal.
11 j. exceíTu •: Pretiofa, inquit, in confpeétu Domini
mors fànftorum ejus. Mortem maluit pra:ferre,
quàm vitam. Ipta mors martyrum prasmium
vita: eft. Morte etiam inimicorum odia fol-
vuntur.
46. Quid plura ? Unius morte mundus re-
demtus eft. Potuit enim Chriftus non mori,
fi voluiflèt : fed neque refugiendam mortem
quafi ignavam putavit, neque melius nos quam
a . V « . edit. ac plurcs mff. ficut fernen j ufi or um : reflius tarnen
edit. R om . & alii mff. ut in contextu. Etenim ubi Hcbr. & Vulg.
fiant n oviformi mea eorum f i mili a ; l x x . Intcrpr. cflciunt,
Xj jtrotH 6 azrtsiua. /tV d f aotfUa. T*TUt,
b. Omncs edit ac mff. non pauci, nec gratio[a divitibus, quod
quidem licet per fe verum fit ', ab hoc tamen loco prorfus alie-
num Optime igitur Bcnig. Remig. & alii códices quamquam non
multi, nec gravior divitibus.
* . Nanniusin eorum numerum , qui vita» fux turpitudinem ho-
-, nefta morte velavcrunt, Catonis filium & Othonem impcratorem
refert : de quorum etiam pofteriore Aufonii verfus , a c Suetonii
teftimonium promir. Sed alios addere potuidèt liaud paucos » qui
fibi» ut Ambroiius indicai, famam facili iànguine redemerunt,
L moriendo fervaffet. Itaque mors ejus vita eft
omnium, * Morte ejus fignamur-, mórtem ejus *
orantes annuntiamus, mortem ejus offerentes
prxdicamus : mors ejus vidoria eft, mors ejus
tacramentum eil,mors ejus annnua folemtìitas
mundi eft. Quid pweterea de ejus morte di cani
us , cùm divino pröbemus exemplo , quia
immortalitatem rnors fola quxfivit, atque ipfa
fe mors redemit ? Non igitur moerenda rnors,
qua: cauta falutis eil publica: : non fugienda
3 mors, quam Dei Filius non dedignatus eft, non
refugit. Non folvendus ordo natura: 3 quod
enim commune eft omnibus, exceptum in fin-
gulis effe non poteft.
4 - 7 . Et rnors quidem in natura non fuit ,ièd
converta eft in naturam ; non enim à principio
Deus mortem inftituit, fed pro remedio dedir.
Et confideremus ne.videatur eflè contrariumv
N am fi bonum eft rnors, cur fcriptum eft, quia sap. 1. ij.
Deus mortem nonfecit : fed malitia hominum mors ibid.x.n,
2 introivit in orbem terrarum ? Revera enim rnors
divino operi neceflaria non fuit, cùm in para-
difo pofitis bonorum omnium jugis fucceflus
affilieret ; fed pra:varicatione damnata in labore
diuturno,gemituque intolerando vita homta
num ccepit elle miferabilis : debuitque dari finis
malorum , ut rnors reftitueret, quod vita
amiferat. * I m m o r t a l i t a s enim oneri *
potius quam uiùi eft,nifi adipiretgrafia,
48. Et fi bene difeutias, non natura: mors
y ifta eft , fèd malitia: ; manet enim natura, malitia
moritur.Refurgit quod fuit:atque utinam ut
jam peccandi liberum , ita vacuum culpa: pria,
ris ! Sed hoc ipfum indicio eft mortem non eile
natura:, quia iidem erimus,qui fuimus. Itaque
aut peccatorum noftrorum fupplicia pende-
mus ,aut bene geftorum gratiam confequemur,
Relurget enim natura eadem , jam'ftipendiis
mortis honoratior. Denique mortui , qui in x'Thj f ' 4’
Chrifio fu n t, refurgent primi : de in de & nos qui
[ vivimus, inquit i fimul cum illis rapiemur in nu~
hibus obviam chrifio in aera ; & ita femper cum
Domino erimus. Iili primi, viventes autem fe-
cu ndi. Illi cum Jefu , viventes per Jefum. Illis
dulcior vita poft requiem : vivcntibus.etfi grata
compendia , tamen ignota remedia.
49. Nihiieft igitur quod in morte timeamiis,
nihil quoddebeamus dolere 3 fi aut naturje repetenti
vita , qiiie accepta eft , rependatur : aut
petenti impendatur officio , in quo religionis
7 cultus, aut virtutis ufus eft. Neque enim quifi
quam fibi,ut fic maueret, optavit. * Johanni *
promiiTum ^ftimatum eft,fed non eft creditum.
Verba tenemus,iententiam derivamus. Ipfein
libro negat fibi, quod non moreretur, effe pro-
miiTum 5 ne quem vanafpes exemplo inceiTeret,
quofquc patlìm in jittcrarum monimentis ofièndas Quod autem
I fubjicitui de populis unius morte libcratis .adire lic c t, Exfofit. in
1 Lue. hb- 6. n um-io8 . & nofìram ad eum locum notationem.
I * . H o c loco & ufum frontis ac pciloris cruce confignandorum
J indicatum voluit, & à prccibus (àcrificium non ambigue diftinxic.
* Sed utrumque frequens effe apud Ambrofium fsepius ante obfcr-
vavimus.
* . Alludere videturad fabulam Titho iri, quem edm ci Tethyos
I benefìcio conceffum effet immorcaliiatis donumj v it x tantum fafti-
I| dium cepit , ut malici in vile animalculum transformari, quam diutius humanis m olcftiis, atque xrumnis effe obnoxium.
* . ln Pfal. 1 1S . S e rm .io . n um .n . quoldam de Johannis morte,
dubitafle ita memorai, ut fe de illa certum fuiffe liquido piodat.
Qnod fi — id velie ipes infolens,j VlUCtlllO quanto,IIJIU nfolen-IC U .
A u h o f.n o Muore im m o n d i , ¿ h,c corro,
tius ,quod non prater modum accident, ultra
modum dolere?
50. Gentiles plerumque fe confolantur viri,
* vel de communitate arumna, vel de jure
natura, vel de immortalitate anima. Quibus
utinam fermo conftaret,ac non miferam ammani
> quoa præter accident.ubile m du^ inmrr» c 1.... _Tr , T
in varia portentorum ludibria formafque
transfunderentiQuid igitur nosfacere oportet,
quorum ftipendium refurredio eft ? cujus gratiam
quoniam negare plerique non pofflint,
fidem abnuunt. Et ideo earn non uno argumento
aliquo, fed pluribus modis , ut poiTumus,
adftruamus.
51. Et quidem omnia aut ufu , aut ratione,
aut exemplo , aut eo quia decorum fit ea effe,
ideo effe creduntur} & ad fidem (iugula fufFra-
gantur. Ufus, quia movemur : ratio,quia quod
movet, virtutis alterius convenir xftimari :
exemplum, quia generavit ager fruges, Se ideo
tibile induere meorruftionem. Flos refiirrcäioms
* j CaS ’ ®°S incorruptio
elt. Quid enim uberius quiete perpetua ì quid
locupletms fecuritate diuturna; Hic eit multiplex
fruftus,cujus proventi, pullulat fcecundior
homuium natura pqft mortem.
j j . Sed miraris quemadmodum purrefiteia
ìolidentur. .diiporià eoeant, abfumti reparen-
tur j non miraris quemadmodum femii4 va
B Pore- & eompreiTu terre foluta viridefanr
Nam utique etiam ip& terreno coalitu putre’
raaa Iblvuntur, & cùmfeoccatcae» & mortua
ioli genitalis fuccus animaverit, quodam calo '
re vitali fpirituin qnemdam herbs virldantis
exhalant. Deinde paulatim teoeram fpire ado-
' leicentis aecatem culmo, erigit, & vaginis qui.
buldam natura tamquam lèdula mater indù
dir j ne piibefcentem giacies adurat afpera ar
i * /T’ 0 . 0 .........-j— » que à minio foiis udcetfetiniudaaif aarradoorree :i rfrruupg-eemm
gen-ratunun eflè preiumimus : decorum, quia C quoqueipfam adhuc.quafi primis erumpentem
oC UDÌ rructum non DUtamilS rtarprp rainpn CiinaKuli*; mnv Orllllrnns na _l : 1 •
47 p .....IJ , 41,WU1U1II^ 4-j Li 144
& ubi frutftum putamus , decere tamen
credimus, ut virtutis opera minime deferamus.
jz. Singula igitur fingulis adftruuntur. Tribus
tamen evidencius colligitur refurrectionis fides,
quibus omnia comprehenduntur : ratione, uni-
verfitatis exemplo , teftimonio rei gefta: 3 quia
plurimi furrexerunc. Ratio evidens eft 3 quia
cum omms vit;c noftrx ufus in corporis ani
m«eque coniortio Ik , refurreflio autem aut bo
n i n / l n r n v - s i v s i . . - . I- - L . - - . . . .
* , i 1 ..... *— r uni pen lem
cunabuiis ,mox adultam ne pluvia decutiat ne
aura difpergat.ne avium minorum morffts’ini.
terimat, valio ari/ta.-um tcpire confuevit.
¡ 6. Quid igitur miraris fi homines, quos
accepent, terra reffituat; ciim feminum corpo.
ra quxcumque iuiceperit, viviiicet, erigat vefi
tiat, muniat, atque defendat i Define ergo du.
bitare quod depofitum generis humani terre
40010, uo ,K, reiurrectio autem aut no- nfiudeess rreeddddaatt,, qquuKa ccoommmmeennddaattaa ffiibbii ffeemmiinnaa uuffuu..
ni adus premium habeat,aut poenam impro-D rario quodam feenore multiplicata reffituat'
bi ¡necefle fit corpus refurgere,cujus a|;Eisex- Nam quid de generibus arborum loquar "
penditur. Quomodo enim in|ivdicium vocabi- * quas pofito furgunt de Amine fru&ufqiie-re’
bitur anima fine corpore, cùm de filo & cor- folutos rediviva fcecunditate refufcicanc &"
poris contubernio ratio preilanda fit; formie veteri atque imagini [ax reddunt mul
53- Re&rreaio omniRfsiàdtributa eft : fed tafque States quatdam arborum corpora’ repal
ideo difficile creditur,“ quia non noftrum me- rara tranfmittunt j ut ipià durando vincant fientnm.,
fed Dei munus eft. Prima igitur refur. cula ; Putrefcere videmus acinum, vitem refurl
rctlionipfjdes ufus eft mundi, rerumque ftatus gerc iftircuius inièritur, arbor rcuaiiitur An
oniniiim, generàtionum ièries, iiicceiiior.um de reparandis arboribus mvina cit providcuria
vifles obitus ortufqile fignorum., diei& noSisE de hominibus nulla cura; Et qui eaqua: aduiiis’
occafus ,eorumque quotidie tamquam redivi- hominum dedit, perire non palfus eft - homi,
va fucceflio. Temperamenti quoque geùitalis nem perire patietur , quem ad imaffinem fui
hujtis terre aliter ratio fubeiFe non pofiet, fecit ?
nn ii fl ii nhuurmn on rr iisr iinpifìinurs quo fofmi HniIa BteR_r_r_e_n__a_ _g__e_n eran, -
tur, quantum diurni folis arftus excoqueret,tantum
rore nodurno difpofitio divina repararet.
Nam quid de frudibus loquar? Nonne tibi vi-
dentur occidere, cùm decidunt : refurgere, cùm
revirefeunt ? Quod tatum eft, refurgit : quod
m n r f n i i n i eoli- m B H ! 0 . I _B _________
, 57. Sed incredibile tifai videtur , ut mortui
reyivifcant-: Ixfiftens tu iffe quodfeminus,rto»ue «/*» ,
prtus moritur, ut vivificetur ? Sere qucmlibet
fruclum arentem , refufeitatur. Sed habet fuc-
cum.Et noftrum corpus habet tanguinem fuum,
-4.V4 4 4..V.L.WL r latum cu,rciiugic quoa hnaaobeect nhuummoorreemm ffuuuumm.. HHiicc nnooffttrrii ffuuccccuuss ceili
mortuum eft , refurgit 5 Sc in eadem genera, F corporis. Unde illud quoque <= explofum arbi
iinn eeaallHdeemm ffppeecciieess rreeffoorrmmaattuurr.. HHooss tteerrrraa porrii-- tror. ciund flrpnrpm
mum reddidit frutftus, in his primum natura
noftra fpeciem reiiirreftionis imitata eft.
54. Qtad dubitas de corpore corpus refurgere
? Granum feritur, granum refurgit : po-
mum decidit, pomum refurgit j fed flore granum
induitur, folliculoque veftitur: Ethocmor-
*■ H ic paucis contrahitur, quidcjuid prophani auftorcs dc mortis
xquanimiter fcrendx caulis iradidcrc. Qua dc re coniuli p o t
iunt Cicero lib ,j. Tufc. & u if i. & in Confolat;one fupcrobicu f il ix ,
Plutarch us de Conjoint, a d Apoll, aliique.
a. M ff. aliquot, quia /upra noftrum meritum Dei munus eft
b- Vct. cdit. occata ,'oli , Rom. occata & morttta fo l i .- omnes mff.
e contrario., occ&cat* Sec. Minimc male ¡f i t enim Frumenti occa-
tione , ut ipfum e|mfi tencbris occxcatum atquc oppreffum , fub
gleba monatur. InFra vero pro herb a v irid antis, quod eft in cumftis
edit, ac mff. quibufHam, alii mff. multo plurcs eftdiunc, herb a v i -
r id ant e s , quid am , virides. Ccterum huj us loci cum i is , q u x lib. 3.
1 - -------- - VACAVI UHI A l y i -
ttor, quod arentem fiircùlum quidam revivif-
cere negant, idque ad prejudicium carnis derivare
nituntur. Non enim caro arida cùm
caro omnis è limo fit, limus in hurnore, humor
è terris, Denique multa gignentia quamvis
jugi ferenitate. ^ humo arida arenoiaque nafi
cuntur j quoniam ipià fibi terra humorem fuf-
Hcxacm,'.cap 8. n um .,4 . tiaduncut degcrminationc fccibatum .
ftudiofis non cric ingrata comparatici.
* • Ailufio fic ad Virgilii verfum è lib. i . Georg .
Pars autem pofito furgunt de femine Sic.
c. M ff. aliquot, exemplo f.tmendum arbitrar.
n u lli, humo a rid o , areno',oque,
dit p . Nanniu s.add uà a Prifc
rcponcndum cenfcbac, humì
nullus fuffragacur, licet habcai
nofaque.
... autem edit, a c mff. ni
quomodo etiam legendum conte
ani au&oritace. A-t contra Latin
trido arenoßque , cui ledioni u
ui in quibuidam, humi a r id a , a