i il 7 Sanóti Ambrofii 1118
earn altijjimus, homo utique corpore, altiffimus A
poteftate. Ec fi Deus Se homo diverfitate natura:
-y idem tarnen non alter in utroque. Aliud
ergo fpeciale natura: fuse , aliud commune no-
bilcum : ied in utroque unus, Se utroque per-
fectus.
13. Non igitur mirandum eft , quia Sc Dominum
eum Se Chriftum fecit Deus. Fecit ergo
Jefum , eum utique quf ex corpore nomen ac-
cepit} fecit eum de quo etiam patriarcha fcri-
bit David : Mater Sion dicci ; Homo, & homo *fac- B
tus eßin e*. Homo autem fa&us diflìmjlis utique
eft non divinitate, led corpore : nec difere-
tus à P a tre , led exceptus in munere : manens
in confortio poteftatis, iègregatus in myfterio
paflìonis.
14. Pluraloci hujus * tra&atus expofeit, qui—
bus poifimus oftendere audoritatem Patris,pro-
prietatem Filii,Trinitatis totius unitatem : bfed
confolandi hodie, non tradandi partes recepì j
quamquam abducere àmeerore animum inten- C
tione tradandi conlblationis fit ufus. c Sed temperando
mihi magis meeror , quam alienandus
affedusj ut mulceantur magis defìderia , quam
fopiantur. Non libet enim abire à fratre lon-
gius , Se occupatione fubduci • cùm velut comi-
tandi ejus gratia hic fermo fufceptus fit, ut diu-
tius ienfu profequar proficifcentem ; Se quem
oculis teneo, mente compicciar. In ilio enim
totam oculorum aciem figere libet, cum ilio
totis animorum officiis immorari , ilium to to l
blanditiarum ambire obfequio ; dum ftupet animus
, nec amiflum credo , quem adhuc cerno
pnefentem : nec mortuum puto, cujus adhuc
officia non requiro, quibus ego vit« mex uium
Se fpirandi omne munus addixeram.
H Quid enim referam tant« gratin, tanto
labori ? Ego t e , frater , heredem feceram , tu
me heredem reliquifti : ego te fuperftitem opta-
bam,tu me fuperftitem dimififti. Ego pro mu-
neribus tuis, ut compenfarem beneficia , vota ]
referebam : nunc Se vota perdidi, fed tarnen
tua beneficia'non amifi. Quid agam, mei liic-
ceflor heredis ? quid agam, me« vit« fupperftes ?
quid agam' exfors hujus, quod capio luminis?
quas grates, qu« munera refèram tibi? Nihil
à me prater lacrymas habes. Aut fortaflè fè-
curus meriti tui, quas folas fuperftites habeo lacrymas,
non requiris. Nani etiam cùm adhuc
viveres, fiere prohibebas : moeroremque magis
noftrum, quàm tuam mortem tibi efle teftaba-
ris dolori. Prohibent ulterius prodire lacrym«,
a . MIT. aliquot ,fa clus eft in ea. Diflimilis utique Scc.
* . Tra fta tus quandoque idem eft a c firoplex expofitió : hic
vero idem fon ar, aedifeeptatiofou polemica difoptatio. N e c abfur-
dum vidcri debet quod hoc loco controverfiam fidei pcrftringerc
neutiquam alienum putavic Ambrofius. Hoc namque adtribucn-
dum eft Arrianorum improbirati, qui cùm adhuc frequentes effent
Mediolani, crebro catholicos verfutiis fuis exagiubant.
b. Nonnulli mlT- fed confulendi hodie Scc
c . Fauci mff. 3 ed imperandus eft mihi meeror,
d. Ita mff. prope ad unum : edit, vero, u t nobis etiam mccroris
iftius minuus. R om . minuifti.
c. MIT baud pauci > non court a v it animus : alii a liquo t, non
' corruit animus: elegantius cc te ri, ac edit, u t in textu.
* . Quam antiquus ac frequens in Ecclefia votorum ufus exiftat,
& quam eificax tam depcllendis periculis , quam beneficiis à |_)co
ìmpetrandis fanótorum patrocinium, locupletici mus teftis eft Ambrofius.
Confer cum hoc loco alium quam fimillimum in Exhort.
Virgin, cap.3 num. i j . Quibus addefis etiam qua: de invocatione
corumdem fàmftorum lib . de Vidnis cap. 9 . traduncur à beato
D o lo r e .
fletufque revocant. Prohibet etiam tui gratia -y
ne dum noftra defi emus ,de tuis meritis defpe-
rare videamur.
16. At certe nobis d tu etiam mccroris iftius
minuis acerbitatem : non habeo quod timeam,
qui timebam tibi j non habeo quod mihi jam
mundus eripiat. Etfi landa fuperfit foror ,in-
tegritate venerabilis, «qualis moribus, non impar
officiis 3 tibi tarnen ambo plus timebamus,
in te vita: hujus jucunditatem repofitam puta-
bamus. Propter te vivere deledabat, propter
te mori non pigebat -, te enim ambo fuperftitem
precabamur, tibi nos fupervivere non ju-
vabat. Quando enon cohorruit animus,cùm me.
tus hujufinodi titillaret ? Quomodo confterna-
ta mens erat «gritudinis tus nuntio ?
.17. Va: mifera: opinioni i Putabamus reddi-
tum, quem videmus dilatum j * tuis enim votis
apud fandum martyrem Laurentium impetra-
tum elle nunc cognofcimus commeatum. At-
! qùe utinam non folùm commeatum, fed etiam
prolixum vita: tempus rogaflès • Potuifti annos
plurimos impetrare vivendi, qui potuifti commeatum
f impetrare veniendi. Et quidem tibi,
omnipotens «terne Deus, gratias ago, quod
velh«c nobis lùpremafolatia non negafti,quod
amantilfimi fratris ex Siculis Africanifve regio-
nibus exoptatum nobis reditum contulifti jita
enim mature,poftquam venit,ereptuseft5quali
propter hoc iblum videretur efle dilatus, ut
) ad fratres rediret.
18. Habeo piane pignus meum, quod nulla
mihi peregrinano jam polììt avellere : habeo
quas compledar, reliquias : habeo tumulum ,
quem corpore tegam , habeo fepulcrum, fuper
quod jaceam j Se commendabiliorem Deo futurum
eflè me credam, quod fupra fandi corporis
ofla requiefeam. Utinam fic potuiflem adJ
verfus mórtem quoque tuam meum corpus ob-
jicere \ Si gladiis petitus eflès, me pro te potius
: fuffigendum dediflem : fi exeuntem potuiflem
revocare animam, meam potius obtuliflèm.
19. Nihil mihi profuit ultimos hauflflè anhe-
litus,g nihil flatus in os infpirafle morientij pu-
tabam enim quod aut tuam mortem ipfe fufei-
perem, aut meam vitam in te ipfe transfunde-
rem. O infelicia illa, fed tarnen dulcia fuprema.
ofculorum pignora i O amplexus miferi, inter
quosexanimum corpus obriguit, halitus fupre-
mus evanuit • Stringebam quidem brachia, lèd
jam perdideram, quem tenebam ; & extremum
ipiritum horerelegebam,ut confortium mortis
If . N onnulli mlT. commeatum impetrare v iv end i. Minus commode,
g . Vet. edit, ac plures mft". flatus meos infpirafle : melius Rom.
edit, cum aliis miT. flatus in os infpirafle. In nunc porro locum o b -
I fervat Nannius Ambrofium hic dcccrtarc cum VirgiJii lu&u , 3c
I in profa iplà fuperare carminis gratiam. Quod autem addit eum-
I dem lanftum non fcquutum h ic eifc crrorcs gentilium, qui e x Py-
• thagorica mctempfychofi morientis animam cxceptabant hianti ore,
quafi ejus fpiritu pofthac v iftu r i; nihil fane verius ilia Nannii opi-
I nione > cùm alias cauias Ambrofius confeftim fubdat. Virgiliana
1 I vero carmina , qua! illc re fe rt, fequentia funt è lib. 4 . JEne'id.
I j B m & extremus f t quis fu pe r halitus e rrat, ore legam.
I Subjungit & alios Stacii verius è lib. t- S y lva r . fed eamdem (cuten-
I tiam plane efferentes. S i quis autem alios vcterum ritus circa mo-
I ricnccs avet cognofcerc, adeat Jo f . Laurcntii l-oljmathiam lib. 3 ,
I Synopfi 9 . ficut 8c au&ores ab codcm illic citatos.
I j h. MIT. a liq u o t,«re religabam : ccteri atquekdir. ore relegebamf R om . e x V irg . fupra citato .legebam. Infra véro ubi omncs edit*
ac pauci mlT. morte redolebat, rcliqui miT. m agno numero prxFcrunr,
morte redolebam,
haurirem
nip D e exceífu Fratrí.
haurirem. Sed neício quomodo vitalis ille mihi 1
halitus fadus e ft,& majorem gratiam in iplà.
morte redolebat. Atque utinam fi tuam nequi-
vi meo ípiritu vitam producere, vel ultimi an-
heiitus tui vigor transfundí potuiflet in meam
mentem , Se illam tui animi puritatem atque
innocentiam nofter fpiraflet aífedus « Hanc mihi
hereditatem,frater cariífime,reliquifíes, qu«
non lacrymabili dolore3 percuteret afFedum,
fed memorabili gratia commèndaret heredem.
ao. Quid igitur nunc agam, cùm omnes vi- 1
tie iftius lùavitates, cunda folatia, cunda deni-
que ornamenta amilerim? Tu enim mihi unus
eras domi folatio, foris decori : tu, inquam , in
confiliis arbiter, cur« particeps , deprecator
folli citudinis, depuliòr moeroris : tu meorum
adfertor aduum, cogitationumque defenfor:
tu poliremo unus, in quo domeftica iòllicitudo
refideret , publica cura requiefeeret. Teftor
fandam animam tuam,me inbfabricisEcclefi«
id fiepe veritum eflè,ne difplicerem tibi. De- (
nique ubi rediifti, objurgafti moram : ita domi
forilque eruditor quidam & arbiter facerdotis,
ut domeftica cogitare non fineres, publica curare
cenières. At non verear,ne videar arroganter
dicere j h«c enim laudis tu« portio eft, quia
fine ofFenfione ulla Se gubernafti fratris do-
mum, Se commendarti facerdotium.
il. Sentio equidem quod repetendis officiis
tuis , recenièndifque virtutibus afficiatur animus
: fed tarnen in ipfa mei afFedione requief-1
co , atque h« mihi recordationes e.tfi dolorem
renovant, tarnen adferunt voluptatem. An ego
poflum aut non cogitare de te , aut umquam
fine lacrymis cogitare ? Et poterò umquam aut
tanti non meminiflè fratris, aut fine lacrymabili
quadam meminifle granai Quid enim mihi
umquam jucundum, quod non eflèt ex te pro-
fedum ì Quid, inquam, mihi fine te, aut tibi
umquam fine me voluptad fuit ? Quis non ulus
nobis, Se prope vifus ipfe, fomnuiquè commu- ]
nis ? Qu« difereta umquam voluntas ? Quod
non commune veftigium?c fere ut cùm gradum
tollerem, vel tu meum, vel ego ttium corpus
videremur adtollere.
22. Q^od fi quando fine altero prodeundum
fuit, intedum latus putares , d afFedum vultum
cerneres, mceftum animum judicares : non ad-
fueta grada,non vigor folitus pr«nitebat : fit-
fpeda omnibus iolitudo metum alicujus «gri-
tudinis adferebat. Ita novum videbatur omnibus
nos dividi i Ego certe fratern«c impatiens
Se non oblitus ablenti«, quafi pr«ièntem refle-
xa i«pius cervice qu«rebam, Se coram alloqui
atque adipicere videbar mihi: lèd tàmquam fufi.
penfo collo jugum , ubi iperatis excideram,
a . Nonnulli mff.percuteret adfpeifum- Hàud malo fenfa.
b . Omncs edit, in publicis Ecclefia , . Parif. quxdam , Ecclefiiis : I
eptime vero mff. propc ad unum, in fabrieis Ecclefia. Infra etiam 1
pro , T J t v erter quod crac in omnibus edic. a c mff. quibufdam, alii I
mil', frequencilfimi legunt yut non v er ear. Qu od autem prxmit- 1
titur de fabrieis Ecclefia:, de conftruftione inrclligendum eft illius I
b afilicK , quam V ir (ànftus Mediolani conftruxir, & eamdem effe I
ad epiftolam x x n . adnotavimus, cujus ab co ibidem fic mencio. I
E ju s etiam meminit Gregorius Turonenfis lib. i . de Gloria Mar- j
iy r , cap. 4 7 . ficut & Ughcllus T om o 4 . '.tal. facra. pag. 3 4 . N c que
officic, quod hac in O ratione Ambrofius teftatur curam rerum I
temporalium à fratre Satyro fiifceptam effe; quidquid enim ad Ec- 1
cle fix decus pcrtinet, ab epifcopali officio non effe alienum ipfemet
profitetur lib. 1 . Qfficìor. cap. a i . ]
S. Ambr. Tom. 1 1.
: fui Satyri Liber I. 1120
L trahere me putàbam ,difficilis progreth , vere-
cundus videri , Se redire properans, quod fine
te procedere non Iiberet.
23. At vero ubi ambobus prodeundum fuit,non
plura in itinere veftigia,quam verba ; nec inceC.
fus,quam fermo crebriorj nec ambulandi cura,
fed colloquendi'gratia } uterque enim noftrum
ex alterius ore pendebat. Non intento adfpec-
tu legere iter,fed mutuo f follicitos experiri ièr-
mqnes, haurire oculorum gratiam, ipirare fra-
1 tern« imaginis voluptates. Quam virtutes tuaS
tacitus mecum ipfe mirabar i quam plaudebam
mihi, quod tali me Dominus fratre donaverat,
tam pudico, tam * efficaci, tam innocenti, tam
fimplici j ut cùm tuam innocentiam cogitarem,
efficaciam defperarem : cum efficaciam cerne-
rem , innocentiam non putarem t Sed utrumque
mira quadam vir tu te jungebas.
24. Denique ea qu« ambo nequiveramus
concludere , folus implefti. Plaudebat libi , ut
’ audio , Prolper, quod iàcerdotii mei occafione
redditurum fe, qu« abftulerat, non putabat:
fed vehementiorem tuam unius efficaciam ex*
pertus eft, quàm duorum. Itaquefolvitomnia,
nec moderationi ingratus tu« , nec illudens pudori
: lèd Se modelli« gratus , nec infolens efficaci
«. Sed cui, frater ,illa qu«fifti ? Nos enim
idem volebamus laborum tuorum efle pr«-
mium,quod documentum erat. Peregifti omnia,
Se ubi perfun&us omnibus revertifti,tu folus no-
1 bis, qui omnibus es pr«ferendus ,eriperis} quafi
ideo mortem diftuleris,ut canfummares pie-
tatis officium, palmam efficaci« reportares.
ifl. Quam nec ipfinos , frater cariifime, fie-
culi hujus deledabant honores, quod nosà nobis
invicem dividebant \ Quos ideo adepti fu-
mus , non quia fuitg eorum expetenda percep-
tio, fed ne vilis diffimulatio videretur. Aut for-
tafle ideo funt tributi, ut quia immaturo tui
obitu no Hr« futurus eras voluptatis occafus,
I fine nobis jam vivere difeeremus.
a6. Et quidem pr«fag« mentis agnofeo for-
midinem ' dum repeto f«pe, qu« fcriplèrim.
Rovocabam te, frater, ne ipfe Africani pete-
res ,ac potius aliquem deftinares. Timebam te
xommittere vi« , fludibus credere , Se folito
metus major inceflerat animum : fed Se pere-
gririationem explicuifti, Se rem ordinarti, Se
veteri * Se fentinofo,ut audio, navigio iterum te
^ fludibus credidifti. Namque cùm celeritatem
^ aucupàris, cautelam pr«termififti, avidus noli
tr« grati«, diffimulans periculi tui.
27. O fallax l«titia i ó incerta humanarum
rerum curricula i Ex Africa redditum , ex mari
reftitutum, ex naufragio fervatum, putabamus
jam nobis non pofle eripi : fed graviora naufra.
I c . N o n pauci mff. V e r e , ut ehm gradum. Scc,
d. Codcx T u r . folu s, affeélum multatimi. Sequenri autem ver-
fu mulci cod. f im u l, non a d fan dam gratiam v igor folitus pocnite-
I b a i: melius umen alii.ac omoesedit. uc in textu.
I e. M f f aliquot omittunc fraterna oblitus abfentia.N o n pravo foniti.
* f . N on pauci mff. folitos excipere fermones.
I * . Ideo clficaces, id e f t , ad agendum acres atque habiles, inrfc-
I centibus ac fimplicibus lu e opponuncur, quia cùm illis plus infìt
J fanguinis Se caloria facilius affo elibus cupiditatis aut odii abripiun-
I tu r,q u am alii.
I g . M ff. aliquot, e tram exfpeclanda percepii». Et infra partim ,
1 maturo tui obitu, partim maturiori obitu : ahi vero, & edit.ut in textu.
I * . Sentinofo, id e f t , in cujus fcncinam aqua multa per fotifcen>
| tcs rimas infiuebat-
B Bb b