fe
£íc/</,}.zi
n 4 o Sanfti Ambrofii
grit » Kam ieknt in Eomimbus terra degens- A de BIS &•» •& cmeribus retivifeat.
.*______ „a....;. , Cn forrafle dilcrenor,fi
1K O
tat -i qua; omnia regenerare confuevit ! Unde
clarec non effe dubitandum quod fecundum
naturarci magis, quarti contra naturarti eft -y ex
natura enim eft -refurgere nafcentia omnia »
contra naturarci eft interire,
58. Sequitur illud quod géntiles plerumque
perturbât, quomodo fieri poffit ut quos mare
abforbuerit, fere dilaceraverint, beftiæ de-
voraverint, terra reftituat. Quo ita demum ve-
60. Sed fortaiTe natura difcretior, fidei quoque
difcretionem videatur adferre : in originem
principiumque horninis procreandi mens no (Ira
redeat. Viri eftis , feminx eftis, qua: humana
iunt , non ignoratis: & fi qui ignoratis ,ex nihir
lo putatis effe, quod nafcimur. « Quam ex parvo
quanti exfurgimus 1 Et fi non exprimimus,
intelligitis tamen quid velimus, vel potius quid
nolimus dicere. Unde hoc caput, 8c vultus irte v o r a v e r i n t , t e r r a r e t t i t u a t . u u o i t a a c m u i i i v » .- ~ \
niatur neceffe eftIut non de f&e refurreaionis, B f f l g U B H B B I H i H
fed de parte dubiterai-. Etto enim ut lacerato; vtdemus, in vana officia u.lufque formatur ! Un.
rum corpora «non refurgant, refurgunt cete. Ì E m B B I B M I Ì Ì W Ì
• Fr. fi fonMirin exci- fèntiendi vivacitas, r i : nec refurreciio deftruitur, fi conditio exci- gradiendi facultas. Ignota
pitur. Miror tamen cur vel dehis dubitandum
potent, quail non omnia qute ex tetris funt,
in terram redeant,& interram refolvantur.
. Mare quoque ipfum quiecumque corpora hu-
mana demerierit, vicinis exfpuit unda plerum-
que littoribus. Quodni ita eiTet 5difficile, ere
1 c_niflinar;
fentiendi vivacitas, gradiendi facultas ? Ignota
certe nobis funt nature organa, ffed nota mi-
nifteria. Et tu fernen fuifti, 8c cuum corpus fe^
men eft refurre&uri. Audi Paulum, 8c difce quia
fernen es : Seminatur in corruzione, fiurget in in-
corruptione : fiminatur in ignobilitate , furget in
gloria : fiminatur in infirmiate , fiurget in virtufe. q u e h t t o n b u s . ( J u o d n i i t a e u e c , c u m c i i c , c r c - — m a a m u m m o M M
do Deo foret dlfperfa connedere, diffipata Q fiminatur corpus animale y fiurget corpus Jpmtale:
fHocÜia ^re ; cui9 ÜmMuRn dIuIs obte mpüérüât , muta obfe- F.r m ercro leminaris ut cetera, quid mirans fi
quuntur elementa,iervit natura: quafi non ma-
joris miraculi fit limum animare quam jungere?
<9. Avis in regione Arabiæ, cui nomen eft
Phoenix, redivivo fuæ carnishumore reparabi-
lis, cùm mortua fuerit, revivifcit 5 folos non
credimus homines refufcitari ? Atqui hoc relatione
crebra, ? 8c fcripturarum audoritate cog-
Et tu ergo lèminaris miraris fi
refurgesut cetera? Sed ilia credis, quia vides:
ifta non credis, quia non vides : Beati qui non
vider tint, (fi crediderunt.
61. Tamen antequam tempus veniat, nec
ilia creduntur j non enim omne tempus accom-
modum ad refufeitanda femina. Alio triticum
feminatur, alio nafeitur : alio vitis inférieur, alio
i .Cor. ty.
41*&fa.
fohan.i
t i o n e c r e b r a , d e c i c n p c u r a r u m au o u u n L an . ...................j — ------------- -
n o v im u s m e m o r a t a m a v e m q u i n g e n t o r u m a n . p ) g e m m a n r i a f o m e n t a p u b e f e u n t , l u x u n a t p a m -
noruüm £fpMatËiai HviHtablÌiHs u„ rfu. ,sc habere nprrae»ficrrr iinprtaa ,. d ì i iu s . u v a f o r m a t u r : a l i o p l a n t a t u r o l e a . a l i o
eamque cùm fibi finem vitx adeffe prefaga
quadam nature fu«e xftimatione cognoverit,
thecam fibi de thure & myrrha, 6c ceteris odo-
ribus adornare, completoque opere pariter ac
tempore , intrare ilio ,atque emori : ex cujus
humore oriri vermem, paulatimque eum in avis
ejufdem figuram concrefcere, uiumque forma
j-i, fubnixam quoque remigio pennarum, reno.
pinus, uva formatur: alio plantatur olea,alio
velut alvo gravis 6c onufta prole baccarum,
frudus fui ubertate curvefcit. Ante vero quam
fiuvn cuique tempus adveniat, feetura reitric-
tior eftinec generationis ietatem habet in po-
teftate generandi ipia, qu^ generat. Nunc in-
formem fitu, nunc feetu nudam, nunc virentem
floribus, nuncarentem ipfam omnium cernas
parentem. Qiue utique vellet omnibus fe vefi f l , i u b m x a m q u o q u e r e m i g i o u c u i i £ i i u i u , i c i iw - r ---------- ¡m s — g r a s ------------------
vare vitæ officia muñere pietatis ordiri. Nam £ temporibus, nec umquam aurea fegetum
thecam i.l..l am , v.e.il tumuil_u_m_ c—orporis, vel in- asir viriHnnria oratorum indumenta deponere:
cunabulum refurgentis, in qua deficiens occi-
¿ it , & occidens refurgit, ex Ethiopia in Ly-
caoniam vehit -.atque ita refurredione ayishu-
jus, locorum incolx completum quingentorum
annorum tempus intelligunt. Ergo ifti avi quin-
gentefimus refurredionis annus e ft , * nobis
millefimus : illi in hoc feculo, nobis in confum-
Plerique opinantur quod
aut viridantia pratorum deponere :
ipfa fui egens, 6c proventuum fuorum, qua: in
alios transfuderit, indotata compendiis.
6z. Ergo 6c noftram refurredionem etfi non
credis fide , non credis exemplo, ufu es credi-
turus. Et aliis quidem frudibus, ut viti, o lex,
pomiique diverfis anni a:tas extrema habilis
maturandis : nobis quoque mundi confumma-
matione mundi. rieri que etiam opinancur quoa tio tamquam extremus anni finis acc. ommodam
avis hæc rogum fibi ipfa fuccendat, 6c rurfus refurgendi præfcripfit ætatem. Et bene in con.
r id, hominibus i denegai ,qui-
! multo poil idem
a . MfT. non pauci, Non igi
•dam i denegarci.
b . Codex Retnig. < » « dilaceraverint. Ei
mf. cum aliis aliquot, qued ita demum inveniaturc.
Haud pauci mff. non refurgant, ceterum nec refurrcBio deftrui-
■tur, commodo ienui.
d. R om . edit. & fcrifttrum aumentate : ceterse, a c m il. omnes,
f a fcripturarum audoritate. Non tamen exiilimandum eil Am-
brofium qua apud auitoresvel ethnicos v e l certe ecclefiajlicos de Phoe-
nice lev e rai, eaScripturitfacris imputare, quemadmodum cavillatur
Dallseus lib - 1 de «/» Patrum cap. 3. N am cùm lib- J . Hexaem.
cap. 1 3 . num.79. P h ceni ce m dcclarans figuram ciTe relurrcftionis,
de Scriptura nihil piane dicat ; quod tamen apud chriitianos, qui-
bus feribebat,maximum habuiflet momentum:h icu b i agicadverfus
■ethnicos, cut fcripturse divina: mentionem facerct apud eos nullam
au&oritatem habiturseì Scripturarum igitur voce-m adhibet, ut
-aùCtorum five prophanorum, five ccclcfiailicorum deiignet fcripta,
caque cum relatione crebra, id e i l , vocali icrmocinatione componat.
N cq u e vero mirum videri debcc, fi Phoenicia exemplo ad pro-
bandam corporum refurredionem ufi fuerint vetcres Patrcs, T e r -
tullianus lib. de R e fu r i , cap 13. Cyrillus Hicr. C atech.18. Clemens
Rom- E pifi-1 . * d Corinth. Bafilius Hom. 8. in Hexaem. Ep ip lu -
nius in Ancorai. num.Sy. & in Phyfiolog.cap. 1 1 . plurefque alii ;
nam cùni de eadem ave , ut poeta* oniittamus. hiftorici caterv a -
tim fcripicrint, ut puta Herodotus in Euterpe, Corn. Tacitu s
Ann al-_ lib. 6 . Plinius lib. a . N a t. Hìft. cap. a . & a l t i, quorum
nonnulìi vifam ctiam Ugnato tempore Se loco eifc tettati funt ;
prudenter fané pii illi v ir i ad cxplicandam adfercndamque refurredionem
, rem captu in primis diificilem , communi perfuaiione
uti volucrunt. Ceterum jam in fabularum numerum Phoenix re-
ponitur, ut vidére eil apud recentiores fcriptorcs Oriiicliologise.
Sed illud apud eos à debita fan d is Patribus venerationc piane alie-
n um, quod eos qui ctedant Fliceniccm e x ifte re, contra Scripturae
audoriracem icntire pronuntiant.
* . Eodcm fenfu lire loqui videtur Ambrofius nofter ,q u o fc rip -
fit Auguftinus lib. z o . de C iv il. D ei cap. 7 . aut certe mille annot
pro annis omnibus bujtts ficu lt pofuit i « per fedo numero notare-
tur ipfa temporis plemtudo Favct quidem liuic expofitioni, quod
infra num.<3. fubjicitur : Mundi tempora annus unus eft & c . S i quts
tamen malie in opinione Chiliattarum hx c ditta ette, adeac qu x
nps priore tomo in Expofit. Plalm. 1 . num. y 4 . annotavimus.
e. R om . edir. & m(f. aliquot, cùm ex parvo tanti exfurgamus.
f . N o n pauci mfi'. fe d nota my f t cria.
fummacione
fummatione mundi refurredio mortuorum eft} A niccrore ac dolore tranfigitur. Siquidcm ilia
ne poft refurreélionem in hoc malum nobis effet
feculum recidendum. Ideo enim Chriftus eft
paffus, ut nos ex hoc malo iæculo liberaret : ne
iterum nos hujus fæculi tentamenta fubruerent
& obeffet renafei, fi renafeeremurad culpam.
63. Et rationem igitur refurredionis, 6c tempus
tenemus : rationem, quia in omnibus fibi
foetibus æque natura refpondet, nec in fola
hominum fucceffione dégénérât : tempus, quia
ftellis.comparatur,ha:c a:rumnx addicitur.
Ó7. Nam quid illa con texani, qua: alio loco
fcripta fune : Suficitabis me, & confitibor tibi?
Quid etiam illud, quod Job fàn&us vitx iftius
expertus injurias, 6cadverfa omnia b patientià b
virtutis exfuperans, compenfationem fibi ma-
lorum prefentium de refurredione promifit
dicens : Suficitabis corpus meum hoc , quod multa fo. r>.
mala pajfium ejl ì Efaias quoque refurredionem
omnia in anni fine generantur. Mundi tempo- BP°pufis annuncians , Dominici iè nuntium di.
ra annus unus eft. Ec quid mirum fi annus unus
eft, quando dies una eft ? Una enim die Dominus
operarios conduxit ad vineam,dicens: £)tiid
hie fiatis tota die otiofi ?
64. Cauße originum femina funt. Semen efle
corpus bumanum gentium Dodor adferuit.
xit effet refponfi} fic enim habes : Os enim Do- 2fai.if .s
mini loquutum efi, & dicent die ilia. Quid igitur
os Domini loquutum fit popujos effe diduros,
in pofterioribus declaratur , ubi fcriptum eft •
Proptertimoremtuum ^Domine, in utero accepimus E f a i . n 1
(fi parturivimus fipiritum fialutis tua, quem ejfiu-
Eft ergo fubftantia refurgendi, quando eft fe- • difii fiuper terram. Cadent qui inhabitant ten am,
ries feminandi. Quod fi fubftantia aut cauia non refiurgent qui in monumentis fiunt ; ros enim qui
efler, arduum quiiquam putaret Deo unde vel- abs te , fanitas eft illis , terra vero impiorum
le t, vel quomodo vellet, homines regenerare , C peribit. Ambula, populus meus, 6c intra in re-
qui mundurn ex nulla materia , nulla fubftan- ceffus tuos. Abfcondere aliquantulum donee
tia effe juifit , 6c fadus eft ? Cxlum adfpice ,
terram intuere. Unde ftellarum ignes > unde
orbis folis 6c radii ? unde luna: globus>? unde
montium verrices, dura faxorum , nemorofa
fil varum ? unde vel difFufiis aer,vel infufe vel
fuperfufx aqua: ? Sed fi hxc omnia Deus fecit
fal.i^t-s. ex nihilo ( ipfie enim dixit, (fi facta fiunt : ipje
mandavit, (fi creata fiunt ) cur miremur renafci
tranfeat ira Dei.
68. Quam bene receílus efle fignavit túmulos
mortuorum , quibus pauxillulum abfeon-
dimurjut in judicium Dei, quod pro noftris
fceleribus jus debire indignationis adfumet,
tolerabilius tranfire poffimus ■ Vivic igitur qui
abfeonditur & quiefcit, quafi é medio ,fe fub-
trahens 6c recedens 3 ne eum ardioribus la-
'tm. l t . i .
"fa'
poffe, quod fuerit j cùm videamus natum effe, D ftueis mundi bujus involvat xrumna , quibus
quod non fuit ? repofitam refurredionis effe Ixtitiam , fanica-
65. Illud mirum, quod cùm*refurredionem temque corporum fòlutorum divino rore renon
credant, tamen ne genus pereat hominum, parabiiem, cxleftia oracula propbeticis vociclementi
quadam benignitate profpiciunt 5 6c bus pollicentur. Et bene ros fignificatur , quo
ideo tranfire ac demigrare in corpora dicunt genicalia omnia terrarum femina fufeitàntur.
animas ,ne mundus intereat. Sed quid fit dif- Quid igitur mirum fi fatifeentis quoque corficiliuSjipfi
adièrant, tranfire animas, an redi- poris noftri cineres ac favillx’pinguedine cxre
: fua repetere, an nova quxrere. leftis roris exuberant, 6c accepto humore vi-
66. Sed illi dubitent , qui non didicerunt: tali,in compaginem fuam membrorum noftro-
nos vero qui legimus Legem, prophetas ,apof- £ rum habitus reformantur?
tolos, Evangelium , dubitare fas non eft. Quis 69. Docet etiam fàndus Ezechiel propheta,
enim dubitet, cùm legit : Et in tempore illo (al-
vabitur omnis plebs tua, qua firipta efi in libro :
& multi dormientiumain terra- fojjis, ttna apertio-
ne ex fur gent, hi in vitam aternam, (fi hi in opprobrium
(fi in confufionem per pet it am : (fi intelligentes
Jplendcbunt ut fiplcndor firmamcnti, (fi ex
jufiis multi ficut fie lia in fiacula ?Bene itaque dor-
mientium dixit quietem, ut intelfigas mortem
6c plena expoiitione defcribit, quemadmodum
arentibus vigor offibus refundatur, fenfus redeat
j motus accedac , nervifque redeuntibus,
corporis cpmpago rigefcac humani : quemad-
modum'mimis arida renatis offa * vilceribus
veftiantur, venarumque hiatus, 6c fanguinis ri-
vulos extentx cutis velamen obducat. Inipfis,
dum iegimus , propbeticis fermonibus bumanon
eflè perpetuam, qux iomni vice irîitur ad F nornm videtur fèges corporum rediviva con.
tempus, 8c ad tempus excluditur : meliorem.
que profedum vitx ejus oftendit, qux futura
poft mortem eft, quàm ejus qux ante mortem
* . Duo fiint quam divcrfilfima immortalitatem animarum c rc-
A c r c , Sc corporum refurredionem. P rimani partem multi philo—
fo p h i tcnuerunt, quorum omnium ducem cxftitiiTe Phcrici.lcm, à !
q u o earn (cntenciam Pyth agoras, P la to , alii que haulcrint, literis I
prodidere Tullius lib .i. Tu/c. &u&ft.nonlongc ab initio, L a d a n -
tius lib. 7 . de Vita Beata num.S. Auguttinus cpift. 13 7 . a d Volnf.
n um .11. & multi alii. Quod autcm ad iecundam veritatem, cùm
illam ii (oli habercnt cognicam, qui verum Deuni non ignorabant,
cthnici philoibphi de animx à corporeis vinculis abfolutx (latu
gravi ill me inter fe diilìdebant. Celeberrima eorum fuit opinio,
qu i è corporibus in alia corpora demigrarc animas cxiftiimbant.
H ane edodum ab ^ g yp tiis Pythagoram faille au d o r eft He rodotus
in Euterpe : Platonem v ero eidem quoque amentix nomen
dcdilTe Ambrofius hoc libro ,•& Auguttinus lib. 1 o .d e C i v it . D e i ,
cap 3 0 . tcftjficantur Mu lti tamen nobiliorem animx poft iblu-
tionem corporis conditionem adtribuerunt, qua de re confide C i-
ccroncm lib. de Somnio Scip. atque a l ib i , Plutarchum lib- j . tie
S. Ambr. Tom. 11.
furgere, atque ipia fpatia diffufa camporum
novis videas pullulare feminibus.
70. Quod fi veceres fapientes * fatis hydri
Placitis Philofoph. cap 7 . immo Platonem ipfum in Phtdone , & alibi.
a. Ita G ill. Rom. edit. & pars una mil', pars autem alia habenc,
in terris defojfi, cujus loco Aincrb. atque Eraf. le gu n t, in terra
f o f t t , quod nove d idum non monuiflet Nanniu s, fi mif. confuleic
non ncglexillct.
b . R om . edit, fo la , patientU vit tute exfuperans.
* . Vifceribus cameni fignificari alibi jam diximus , quo fenfu
eadem v o x hie & infra (ernel atque iterum ufurpatur.
* . Non obfeura allufio eli ad h x c V ire. carmina e x lib. z.Georg ,
H a t loca non tauri fpirantes naribus ignem
1 avertere, fatis immanis deutibus h y d r i,
i Nec galeis fdenfijque virúm feges horruit haft is.
Innuir porro Ambrofius e a qu x à poctis memorantur de Cadmo
Thebatum conditorc.de quo adifis Ovid. lib. 3. Metamorph. F a b .i. II & N a t . Comiccm lib. 8 . Mytbol. cap. Z3. & lib 9 . c a p .14 . Pari.a
quoque dc Jafonc canit Ovidius lib.7 fa b 1 . & a lii, à quibus ad o ra
eft de Argonaut i s , quibus additar Nat. Comes lib 6 . cap. j .
D D d d -
i; 1f
m ■
i l l ■
11 !
11 ii
ijlS.