71 Ml h. 5.
•17-
Hier. l i -
aS;
Matth. S.
f ih a n . i . - j .
JM.ro.
&,iu
veret eam, videretur Legem folvere, qui dixe- J
rat : iV<?» w»/ Legem folvere , adimple re : il
damnaretvideretur adverfus -finem venifle
propofiti fui. Hoc igitur prævidens dominus
Jefus, inclinato capite, fcribebat in terra. Quid
fcribebat, nifi illud propheticum : Terraì terra,
J cribe hos viros abdicatosi quod de Jechonia de-
fcriptum eft in Hieremia propheta ?
5. Cùm Judæi interpellant,in terra fcribun-
tur nominajudæorum :cùm adeunt chriftiani,
non icribuntur in terra fidelium nominalèd 1
in cælo. In terra autem fcribuntur abdicati à
patre proprio, qui patrem tentant, 8z contumelias
irrogan t audori falutis. Cùm interpellant
Judæi., inclinât caput jefus j Se quia non
habet ubi reclinet caput fuum , iterum erigit,
quafi dicturus ièntentiam, Se ait : £)ui fine peccato
eftprior lapidei eam. Et iterum inclinato
capite, fcribebat in terra.
6. Atidientes illi exire cceperunt finguli,
incipientes à iènioribus : vel quod ipfi plùra C
haberent crimina , qui diu vixerant : vel quia
priores vini intellexerimt fententiæ , quafi pru-
dentioresj.Sc coeperunt iua magis peccata defiere
, qui alieni criminis -vénérant accufatores.
7 . Recedentibus ergo illis, remanfit folus
Jefus, Se elevans caput ad mulierem , ait: ZJbi
fun t, qui te accufabant? a Nemo te lapidavìt? Et
illa refpondit : Nemo. Dicit eijefus : Nec ego te
-damnabo.Vade, & vide amodo nepecces.Non dam-
nat, quafi redemtio : corrigit, quafi vita : quafi-
fons,abluit. Et quia quando fe inclinât jefus,,
ideo inclinât, ut jacentes elevet.j ideo ait re-
miffio peccatorum : ¿yTee ego te damnabo.
8. Habes quod ièquaris.; poteft enim fieri
ut ille criminofus poffit haberefpem corredio-
nis : fi fine baptifmo eft., ut poffit accipere re-
miffionem : fi baptizatus, * ut pcenitentiam
gerat, Se corpus ¿ùum pro Chrifto offerat.
Quanta: funt ad fàlutem viæ.j
9- ideo majores malueruntindulgentiores"
efle circa judices 5 ut dum gladius eorum time-
tu r , reprimeretur feelerum Furor, Se non inci-
taretur : quod fi negaretur communio, videretur
criminoforum vindicata poena. Maluerunt
igitur priores noftri ,-ut in in volúntate magis
abftinentis, quam in neceffitate fit Iegis. Vale
¿Se nos dilige quia nos quoque te diligimus.
a.Rom.cdit.77 emo te condemnavitaVtx cum m(T omnibus, lapidavit.
* CanomciE pcemtentia: ? laborcs olim rami tamque diuturni
e ran t, ut non immeriro pro capitali pcena, tamquam mors q u x-
•aam importunici, lubjici poflcnt.
b. Omncscdit. S tu d io .- omnes mlT. Ireneo.- excipiendi tamencod.
Corb. Germ. & Fui. in quibus pncrcrmifsa p rimi fen tcntii, con-
■tmuatur cura epift.ad Bellicium, qua: inedie. antiq. 7 r . i n Rom.
vero 4 5 . numeratili-. Certum quidem eft e x argomento non ad-
alium fenptam efle hanc epiftolam, quam ad eum cui fuperior in- '
fcnbitur : verum e x hoc ipfo crcdibilius eft ab editoribus pro Ireneo
pofitum fuifle S tudio, quam pro Studio à fcriproribus/re»<e* fubfti-
•-tutum. Qu a re cum is ad quem data: funt cjedcm epiftola:, Studius
Irena-us vocari potuent nihil prohibet, quin prior priori vocabu- '
i o , pofterior autem pofteriori infcripta fuerit.
-c. M ff. Corb. Germ, & Fu i. accufarent o li i , & urgercnt-v . . ;
E P I S T O L A X X V I .
Argumento fìtperioris epifioU reperito, ad Judaos adulterata
Chriflo fiftentes redtt, quibus epìfeopos reorum rnor-
■tem profequentes comparai. Him to.cum ubi oblata fitte
mulier, exponcns, de remijfione peccatorum multa di fiu tar.
Poflremo fingulas ejufdem hiftoria partes ex Evan"
gelio, recenfet > atque enucleai.
A m b r o s i -u s b I r e n e o . b
1. T j ' Tfi jam fuperiore epiftola hanc,quam
i P j propofuifti, qu^ftiunculam abfolverim.}
tarnen aliquid plenius requirenti tibi ^ ut filio
afferre atque exiculpere non fuperfederim,
2. Ac iemper quidem decantata quxftio, 8c
Celebris abfolutio fuit mulieris ejus, qu^ in libro
Evangelii., quod iècundùm Johannem feri- fihan.t.hl
bitur,, adulterii rea oblata eft Chrifto. Id enim
Jud^orum commentata eft tergiverfatio j ut f i
contra Legem abfolveretur, contra Legem prolata
domini Jefu fententia teneretur : fi autem
' damnata elfet ex Lege , vacare Chrifti videretur
gratia.
y Sed vehementior fada eft , pofteaquam
epifeopi reos criminum graviffimorum in pu-
blicis judiciisc accufare., alii urgere ufque ad c
gladium , fupremamque mortem, alii accuiàtio-
nes hujufmodi, & cruentos iacerdotum trium-
phos probare cceperunt. Quid, enim aliud. iiii
dicunt, quam dicebant Judad reos criminum
legibus eile publicis puniendos h & ideo accufa-'
/ri eos etiam à facerdotibus in publicis judiciis
•oportuiiTe, quos adferunt fecundum leges opor-
•tuiiTe puniri •? Eàdem cauia eft, fed numerus
minor , hoc eft , non difpar judicii qumilio ,
fed pcenas difpar invidia.^ Unam Chriftus puniri
ex Lege non paffus eft, ifti minorem numerum
.adièrunt eflè punitum.
4. At quo loci hoc judicat Chriftus ? * Nam *
plerumque iècundum quali tateslocorum in quì-
bus docebat famulos fuos, difputationes fuas
- formare dignatus eft 5 ut in pòrticu Salomonis.,
hoc e ft, fapientis , deambulans loquebatur :
Ego & Pater unum fiumtts ; ut in tempio Dèi fihanao.
dicebat : Me a dottrina non eft mea, fed ejus qui
me mi fit. Hoc quoque judi cium in tempio po- '
fitus exercet, ficut fcriptum eft in polteriori-
bus j fie enim habes: h *c verba loquutus eft Je fits fihan.g.i«i
in gazjOphilacio, docens in tempio » & nemo appre-
Joendit eum. Quid eft gazophiiacium ? Gollatio
fidelium, fumtus pauperum., requies egenorum,
F juxta quod ièdens Chriftus, ut habes iècundùm
Lucam, duo cera mulieris viduje divitum mu- luc.u.ù
neribus cenfuit pra:ferenda , divino videlicet
teftimonio prjeferens opima: praemiis largitatis
dfedul£e liberalitatis afiedum. a
a lii accufationes, Germ. accufatores, hujufmodi . . . . improbare cat-
perunt. Ventati autem maxime congruumeft, quod Hermannus
Jib. 5 . VtU Ambr. cap.4 . & lib. 7 . c a p .i. nec non Thaumaflìnùs
tom .i. p art.i. lib.x . c ap .n . ièntiunt, nimirum non alios epifeopos
hic dengnari, quam Ithacianos ; quippc quorum impulfu M a x imus
tyrannus Prifcilianum jullerit affici iupplicio, ut S c v. Su lp i-
tius lib. a . cómmemorat. Ceterum. quantopere ab eorum crudclita-
te abhorruerit mitiflimus Ambrofii animus noirfolum e x hac &
iuperiori cpift. p atct, fed etiam ex iis quac ab eodem tradita fune
tn Pfal. 1 18. Serm 8.n um .4 1 . & lib .t . Offic. c a p .x i.
* . Eodem piane fenfu dixerat lib. 3. de Spiritufaniìo cap. 1 7 .
Refert ttaque advertere quo loci hac Dominus difputaverit -, frequenter-
enim ejus oracula ex locorum, in quibus diverfatus eft-, qualità» -
bus aftimantur. '
-MIT. tyib. Getmt SiIu\-fiduU libertatis affectum.
j.Qui
I x o d .u . j .
L iv i t .n . i
F Q ïï wie habebat judiemm, »ideamus qüid A pfaimos DavidicÖs Iegitnui & qúindecim
if* l i l v M fM 'r f t n l i i i l 'i í - i i im n n í i f n p J .'ipie juxta gaizophylacium pofitus conferebatj l____ _ J f - - I-/T» r 1 R _
non enim otioie viduam prastulit duo iera mittenrein.
Pretioia ifta paupertas eft fidei opuleri-
ta myfterio. Ifta funt duo ¿era qux Samarita-
nus ille evangelicus ad ejus curanda vulnera,
qui iiicidit in Iatrones , ftabulario dereliqtiit.
Ergo 8c ifta Ipecie vidua, in typo Eceleiia:,hoc
gazophylacio facro conferendum putavit, quo
pauperum fanarentur vulnera 4 peregrinorum
jejunia iedarentur.
6. Unde & nunc quid Chriftus conferat,
ipiritaliter te oportet expendere j dividebac
enim populis argentum igne examinatumelo-
quiorum czeleftium, & imaginis regime pecuniam
pbpulorum annumerabat affedibus. Nemo
plus mifit,quaih qui totum doriavit. Satiabat
efurientes, replebat inopes, iiluminabat exeos,
redimebat captivos, paralyticos erigebat, mor-
tuos refufeitabat, 8c quod eft amplius, confere-
bat abfolutiones reorum
dibus adfeendifle folem i cum Ezechias juftus E fa i j i . ' s .
rex virò hujus acciperet commea'tum. Signifi-
cabatur enim eiTe veriturus fol jufticrò - qüi gra- %/« 41.
düs qüindecim vetèris 8c novi Teftamehci illu-
lhinatunis efict pròfentia: fu x lümine , quibus
noftra fides ad vitani adfeendit xternam. Unde -Galat.i . f i
& hoc quód hodie in Apoftolb leduih efti
myfticum reór j eo quód qüindecim diebiis apud
Petrum mariierit: videtitr ertim ihihi quod apof.
B tolis iàndis ieripturò divini ittcerpretationeni
iermone lèciim vario conferentibus pieni lumi-
nis refulferit claritudo, ignórantiie ùmbra de-
ceiferit. Sed jam veniamus ad mulieris hüjüs
adultera: abfolutiöneih;
ii. Oblata erat a icribis & pharifieis dominò Man s.j.
Jefu adulterii rea , 8c hac oblata fraude1, ut fi & f l eam
abfolveret, Legem fol vere videretur : fin
vero damnaret, propofitum fui mùcaret adveri.
tus^quia peccata omnium remiflurus advenit.'
B | donabat. C Dentque fupra aie : M m„ judke W Ê Ê ÊM « ,
ìfit Ecclefia, »podía- Oiferentes ergo eam, dixermst: m iemmuulliiierrtemm
i Hæc funt duo æra, quæ mifit
quam accepit à Chrifto. Quid enim funt duo
æra, nifi pretium novi 8c veteris Teftamenti?
Pretium Scripturæ fides noftra eftj nam quod
legitur , prò intelligentis æftimatur arbitrio.
Remiffio igitur peccatorum utriufque pretium
b Teftamenti eft, b quæ per agnum in typo annuntiata
eft,in veritate completa per Chriftum.
7. Ideo habes neque feptem dierum purgai
tnvenimus publice mcechantem. Scriptum eft enim
in lege Moyfìs omnem mcech am lapidari. Tu vero
quid dicis de ea ?
12. Qirò cum dicerent, Jeius inclinato càpite
, digito fcribebat in terra. Et cùm exlpe<fta-
rent, ut audirent eum, erigens caput dixit : Qui
fine peccato eft> prior lapidei eam. Quid tamdi-
. - - vinum, quam ifta fententia¡ ut is peccata pùtionem
fine trium dierum efle purgatione. Sep- £) niat, qui exfors ipfe peccati fit ? Quomodó
tteemm ddiieerruumm pnuurrpg’aattiioo iièèccuunndduumm LI.eeog-eemm , qmui tss* iinn f*nim ff'Mc o. ÜÜ •
ipecie priefentis fabbati fpiritale fabbatum an-
nuntiavit : trium dierum purgatio iècundum
gratiam,qux Evangeli! teftificationefignaturj
quia tertio die Dominus refurrexit. U b i p o e n a
prxfcribitur, debet eflè poenitentia peccato-
rum : ubi remiffio donatur , gratia eft. Pra:ce-
dit pcenitentia, fequitur gratia. Ñeque poeni-
tentia ergo fíne gratia, neque gratia fine pcenienim
feras alieni ultorem, & propriiefiminis
defenforem ï Nonne fe magis ipfe condemnat
qui in alio damnar, quod ipfe coinrtiittit. *
y . Hoc autem dixic, & fcribebat in Èerrà-
Quid î Ucique dicens : Feftuc*m, in Huie J ^
fratrts tut, vides: trabem autem, que in oculo tuo
eft, non vides. Libido enim velut feftuca eft
cito accenditur, propere confiimitur : facrile-
gium c perfidiæ , quo Judæi negabant propria: C
Sccl. x i , t .
Oflt j . i .
tentiaj debet enim poenitentia prius damnare £ falutis auctorem, feeleris magfiitudinem per
peccatum, ut gratia poffit abolere. Ideo typum ionabat. ^
Legis accipiens Johannes baptizavic in pceni.
tentiam , Chriftus ad gratiam.
8. * Septimus ergo dies Legis myfterium
fignat, odavus reiurredionis, ficut habes in
Ecclefiafte: Da partem illis feptem, & iUis otto.
Nam & in propheta Oiee legifti di<ftum ad
eum: Conduc tibi fornicariam quindecim denariis,
eo quod gemino aire veteris 8c novi Teftamen
14. dScribebát autem in terrà digito , quó
Legem fcripferat. Peccatoresin terra fcribun.
tur, jufti in cælo j ficut habes ditftuiil ad difci.
pulos : Gaudete quia nomina Veßra fcripta funt in
ccelis. Secundó autem fcripfit, ut gemino Tefta- fí,er-t7 -1i-
mento Judæos feias efle damnatos. x«c.io.io,
15. Audientes autem hoc verbum* exierunt
. - - Foras unus poftunum, incipientes àfériioribus*
t i , hoc eft, integro fidei prerio, mulier ilia va- p 8c fedebant cogitantes de iè. Et remanfit folu’
go quodam 8c meretricio gentium convenarum
comitatu Fulta conducitur.
9 Et conduxi, inquit, eam gontor hordeì , de
femigomor, de nevel vini. Per hordeum lignificai
quia imperfetos vocaret ad fidem , ut
perfectos redderet: per gomor intelligitur piena
menlura, per ièmigomor ièmiplena meniu-
ra. Piena menlura in Evangelio eft, ièmiplena
in Lege,cujus plenitudo novumeft Teftamen-
tum. Siquidem iplè Dominus ait j Non veni Le*-
gem folvere ^fed implere.
io* Nec otioie quindecirtl anabathmorum
* • Thllàn. cod- pofteaquam accepit Chriftum.
b. MIT. quacuor, qua per annum in typo annuniiata eft S ce.
* • Vide <3<i* ab Ambrofio difpucara funt Expqfit, in Lue. lib* 7 ¡
S. Ambr. Tom. 11.
Jeius, 8c mulier in medio ftans. Bene air quod
exierunr foras , qui nolebant efle cum Chrifto.
Foris littera eft, intus myfteria. Sequebantur
enim divinarum letionum quædam velut ar-
borum folia , non fru&um ; qui vivebant iil
umbra Legis,fie folem juftitiæ videre non po-
terant. *
16. Denique difeedentibus illis j remanfit
folus Jelùs,&mulier in medio ftans* Donatu-
rus peccatum i folus remanet Jefus, ficut ipiè
ait : Ecce v en it horas de jam v e n it , ut dijpergà- fihah.itf
mini unufquifque in fu a j de me folum relinquatis ;
nUm.49. & c|ux ibidem annotavimus.
c - Quidam n>(f perfidie- in falutis auclorem 8cc-
d. TresmiT; Ptccatoribus in terra'.feribitur iju ft ii in éeéloi
L i a