1 Et hîèc quiáeíft cùrtl * piò tüa falute defêre. Â dices, non quantum eft ipfa divinitas. Hæc
bamus pro nobis faciebamus. Niliil Mo adu- infirmitas in Chrifto fortiqr eft, ficut & Apuf-
lanonis eft quam tu non requiris, égo alieâam tolus dixit : ehm infirmar , tunc potent firn.
noftro ducò officio : fed plurimum gratiæ,quam Hæc humilitas excludit fragilitatem.
dedifti- Seit ipfe noftri arMter I quem fatèfis, 7. * Vediam plane I Se feftinabo, ut jubes ■
Se in quem pie credis, reSei vifeera mea tua ut hæc pr*fens audiam, ut hæc præfens legam,
fide tua fidine, tuj gloria : meque non folùm cùm ex tuo ore procédant. Mili áutem duos
* officio publico debitas pendete preces I fed' libellos, quorum jam, quia ruæ clementi® funt
etiam amofe privato. * Reddidifti enim mihi probati, periiulum non verebor | de Spintu
quietem Ëdclefiæ I perfidorum ora , atque utb verb interim veniam fcriptioni peto, qUoniam
nam Si corda, claufifti : Se hoc non minore fi- B quem judicem mei firn fermoms habiturus, ag-
dei , quàm poteftads auétoritace feeifti.
3. Nam quid de litteris recentibus loqUar >
Scripfifti tua totam epiftolam manu 5 ut ipfi
apices fidérfi tuam pietifèmqué löquerefitU'i.
cm.1t. 7. Sic Abraham fua manu quondam vitulum oq-
cidit, ut hofpiritws epulaiftibus itìiniftraret : nèh
in minifterio religiofo aliorum adjumenta qua:-
fiyit. Sèd file pfivatuS aüt Domino & Angeli!«-,-
aut Domino in Angelis defere bat: tu, Imperator
, dignatiohe regali honoras infimuni la- (g
cerdotem. Sed Domino defertur, cùm lèrvu-
m«!*.>j.;J?|us hotìóratut, iplè enim dixitr güpd uni herum
*8- tftÌMmoritm 'ftcifiis, mihi fecifiu. .
4. Àt égo humilitatem tantummodo praHi-
co in imperatore, fublimém, ac non amplius
fidem, quam vere coiifeia meriti tui mente di-
xiftis quam docet te ¡Ile , quem non negas i
Quis enim alias docére te potuit, ut ei non
objicias, quam in te vides, creaturam 1. Nihil
* moralius, nihil expreffius dici potuit- creatu-D
ram enim Chriftum di cere , pro objeäu contumelia!
eft, noh pro èonfeifioné reverenti^;
Deinde quid cairn inlbicns, quiun id eum exiiti -
mare, quod nos iumuS i Docuifti igitur me, à
quo te di icore velie proiitcris : nihil tale adhuc
le g i, nihil tale audivi.
5. Quam pium antem illud, quam admirac
bile, quoti in Dea non vereris invidiai;: : De
Patte remuneràtionem pro Filii amore prxfii-
inis, Se laudando Tiliiim, non ei te poffealiquid E
àddere prófiteris ifed velie ut edam Patri te Fi.
liì pnedicadone commendés. Quod qtìque fo-
jVihro-T, - lus tb docuit me ,qui d i x i t me dtli^t.diti
lìgetur à l’atre meo
• É. Addidilti ad teEGVquia tu infirmus Se fra.
gllis non te talcm laudatorem putabas, ut divii
nitatem verbis augeas : ièd quantum poiiìsprx-
* . E x hoc loco publicas preces pro imperatoribus in expedicio-
nem profcftis epifeoporum juffu fieri confueviffc non fine caufa
colligi poteft. Baronius quidem ad ann. 3 7 9 . Ambrofium non fo-
lum foiffe .q u i Grariani arma publicis oracionibas'Deo commcn-
daverit, hinc demonftrari fibi perfuader, quod in oratione Aufonii
de fuo confidata anno citato eidem imperatori oblaca ficleg amu s:
"Forum & bafilica olim negotiis piena, nunc votis vetifque pro tua
falute Jufceptis ; nam defu a cui non , te imperante, fecuritas. V er um
non fatis advertit maguus Cardinal« voccm bafilica non prò tede
facra hic pofitameffe , quo ienfu apud Hieronymum, Ambròfium
noftrum aliofqueauftores ccdefiafticos frequeus occurric j fed pro
ampioquodam loco, ubi confilia & ju dicia, convivia, ludi & fimi-
lia fiebant, u tà Cicerone aliifque ufurpata eft. Ho c inrdligasnon
folùm e x co quod foro conjunita eft ab Aufonio, lèd etiam quia
ibidem de utroque ju x ta dicitur , olim negotiis piena. Qnod au-
tem additur publicam fecuritatem in iàlute principis effe pofitam j
id pulcre convenit cum fiiperioribus illis Ambrofianis : E t h&c q u i-
dem cìtm pro tua falute & c .
* . Vexariones aliquashìc indicari, quas ipfoepifcopatus-ini-
tio ab Auxenrii fautoribus paffus fuerit (ànitus Prtcful, non ambir
gimus. Et certe libro 1 . de Spiritu fan lio c a p .i. bafilica; cujufdam
mencio exftat,quam prius,]uftinar procul dubio prccibus & au fto-
tita te, à Grariano fequcftratam , catholicis poftea idem reftituit.
Sed ea huicjepiftolz pofteriora fune.
* . Rogecjaliquis num revera ad Gratianum Ambrofius fe con-
8. Interim tamen ièntentia Se fides tua de
Domino Salvatore depromta de Dei filio,
redundlt ad adfertionem uberrimam, per quam
fandi quoque Spiritus divinitas ièmpiterna cre-
datur : ut non ei objicias, quam in te vides creaturam
nec Deum Patrem domini noftri Jeiìi
Chrifti Spiritui Tuo exiftimes invidere. Q uod
e n im creatura caret còmmunione, divinum eft.
9. Si Dominus faverit, huic etiam clemen-
tix tua: fatisfaciam voluncati 5 ut cujus accepifti
gratiam, eum piane in Dei gloria praeminen-
tem ilio nomine a:itimes honorandum.
10. Beatiflìmum te & florèntiifimum Deus
omnipotens Pater domini noftri Jefu Chrifti
tueri^tate prolixa,&; regnum tuum in fumma
gloria, & pace perpetua confirmare dignetur,
domine Imperator augufte, a divino elede ju-
dicio, principum gloriofiffime.
e p i s t o l a I I .
C o n s t a n t i u m i n E p ifc o p um n u p e r eleStum m o n e t i
u t E c c le fiam in m u r i a c f lum in ib u s r e g a t , q u id u tro q ue
fig n ific e tu r » promtn s. H o r ta tu r u t a q u a s , q u e is p o p u li
mentes r i g e t . c ó llig a t : & cu ju fin o d i fe rm on e s e jus effe i
q u a fv c M um p ra c ip e r e v ir t u t e s o p o r t e a t , u b i d o c u it, d e
f ia t e r à , qu a fe rm o e x p e n d a tu r 3 t r a t t a i. H u m ilit a t is
oftenfurus u tilita tem ,e x em p lum a ffe r t beati. J o f e p b ; p r a -
fe n t ium q u e v a n i t a t e , e jufd em J o f e p b a c D a v id b i i lo r i i s
demonftrata > populos a d v e r a s - opes ß b i p a ra n d a s e x c i -
t'andos t r a d i i» D e n iq u e E c c le fiam F o r i C o rn e lii e i comm
end anti d e p ru d e n t ia in b a r e tico s .d e ju fH t ia in v ic in o s ,
deq u e h um an ira te in f e r v o s n o n n ìb il a d d ir .
A m b r o s i u s C o n s t a n t i o .
!. Ufcepifti munus facerdotii, &. in puppe
^ E c c le fia : fèdens, navim adverfus fludus
gubernas. Tene clavum fidei,ut te graves hu-
jus feculi turbare non poifint procelliE. Mare
tulcrit ? Baronius adannum 3 7 9 . fic fa ilum putat. Ncque vero
illud penitus à fide videcur alienum ; cùm Ambrofius tara diferte
hanc profeétionem fit pollicitus, eumque Gratianus tam officioià
humanitäre anteverterit. Vcrum tamen negantem opinionem
exiftimamus probabiliorcm , tum propter alia , rum quod libros
ab co poftulatos ad .eumdem non pcrtulcrit ipfe , fed miferit ;
tum etiam quod imperatorem menfe Aùgufto hujus ipfius anni
Mediola ni reducem fuiffe compcriamus.
a. Divino electe judicio Sic. qute deerant in edit. è cod. Mediol.
reftituta fune. Id autem cicuta verba fignificant, principes etiam
in hcreditaria fucccflione non fine divino judicio inftitui : fed infu-
per videntur indicare extraordinariam Gratiani novennis pueri elcc-
tionem, quse qua rationc de communi confcnfu cxcrcitus à patre
Valcntiniano fa f t a fir , deferibir Ammianus l ib .i7 .
b- Sic ver. edit. ac mff. cxcepco folo Longip. ubi fcribirur Ambrofius
Conftantino. Effe ramen etiam alibi mf. aliquem fub eadem
hac infcriptionc ex co cognofeimus, quod Ughcllus tomo z-
Italia facra p. 63 3.e x hac epiftola locum proponens, eam nominat
ad Confiantìnum imperatorem. Sed craffus hic crror eft,' cùm id
i temporis nee Conftantinus ullus impcrator effe potuerit, & cum
ad quem data foie hxc epiftola , epifcopum vcl prima ejufdem -
verba declarent : Sufcepifii munus facerdotii Si c. Ho c ergo non
male R om. editores indicaffent,cùm pro Icmmatccidcm prihxerunc
Ambrofius epifeopus Confiantio fra tri -, nifi eumin argumcnco epiftolx
Arauficorum epifcopum defignatum fignificaffcnt. De quo nos infra.
Tfal.t } . i .
F fa l.9 1.3 .
fohan. 7.38.
E fa i.64 . 1 1 .
Ffal. 43 . j .
quidem magnum &fpatiofum ,-fed noli vereri. A rii uhi ut aA „.,r. a- i i -
quia if f if if t r maria fundavit enm , & fuper fin- J 6 s Z ^
mma praparavit tam. Imque non immerico in- ftdii !!Í¡M M i M ¡BHB E ^ <P<>s M
ter tot mundi freta Ecclefiu Domini tamquàm bu,Anulari non n f iqU'remm f0? 10" ™ d ’
Npra apoftoheam edificata petram immobilis fui exeícent — 8 ’ f“ CC0 mSenÌl
manet, &inconcuflbadverfumímpetuslkvien- -7 Allnnnio 1 ’ •
tis fali perfeverat fundamine. AlÌdtur undis - & Salomon àft “ ! P “ tellea:f fint- Dnde
non quatitur : Sl licer frequenter elementa & alibi -r ^ "A™ * ,nPtllelt'tsUI’i‘‘ f ie ‘™ti¡ ¡
jnundi hujus magno ilhfa refulent fragore ¡h S '■¡d eíí >,ful'
bettamenquo laborantesexcipiat.tutiífimum tus corufcet Srallnn™ manlft“ aDO> ‘ntellec.
portum iàlutis. ' .• ec»cCalloquium tuum atque traéta-
2. Sed tamen etfi in mari fluduat currit in B rmi<f non.,njíg ® ? í adièrtione : fed férmo
fluminibus 11 Vide ne in ¡¡BBlMlMIMI B ■ a™ls 1 & ¡pfe tueatur, nec ul.
- • ■ nummid u s ma- ipm verbum tuum gis, de quibus diftum eft : Elevaverunt flumim in vanum exeat & fine fenvocem
fuam. Sunt enim flumina, quæ de ventre
ejus fluent, qui potum à Chrifto acceperit,6c
de Spiritu Dei fumfèrit.Hæc ergo flumina, cùm
redundant fpiritali grana, elevant vocem fuam.
Eit & fluvius qui decurrit in fanétos ììiqs ficut
torrens. Eft & fluminis impetus, qui lætifjcat
animam pacificam atque tranquillam. Ex hujmuss
fnlunmmiiniiiKs plenitudine quicumqu e acc eperi•c. I C mo & remiffó^om ña?e<’ Ua<’Uam :
ficutJolrannes evaneelifia,¿ Pan H H H B
J ---------- J - ---« ----- . . . V|uivumv-jut tlCC.epcriE
iìcut Johannes evangelifta, ficut Petrus ài Paulus
, elevar vocem fuam : &; ficut apoftoli evan*-
gelic£e pradicationis vocem ufque in totos fìr
nes orbii terrarum canoro difFuderunc praco-
nio; ita àc ifte incipit evangelizare dominum
Jefum. Accipe ergo à Chrifto,ut àc tuus fo-
nus exeat.
3- Mare eft fcriptura divina , habens in fe
iènfus profundos,& altitudinem propheticorum
vo.uu.ij cAcac oc ime ìenfu
prodeat. Eft enim alligatura, ciux conftrin.
gere iolet aminorum vulnera: quam fi quis re-
Jicit, defperatam fui prodit falutcm. Et ideo
circa èos qui gravi ulcere vexantur ,utere oleo
iermonis, quoToveas mentis duritiam : appone
malagma , adjunge alligacuram falutaris pra-
cepti i ut vagos àc fluduantes circa fidem , vel
diiciplina: obfèrvantiam nequáquam foluto anii
Rr rpmiiTX nirr/v«. •
P nw .14 . j;
t ro v . i y j .
Ffití.1.6.
f ih a n .4 .14
Prov. 16.
f i . Admone igitur plebem Domifii .àtqué
obleera, ut abundet in operibus bonis, renun-
tiet flagiciis, non accendai flanutìarum incendia,
non dicam in fabbaro, fed in omni tempore
¡ne comburar corpus fuum i fornicario
Se rmmunditia non fit in Dei fervuUs. quia im-
maculato fervimus Dei Filio- Noverit unuf-
quifque iè , & vas poffideat fuum , quo fubado
quodam fui corporis folo, frudus eXfpedet de-
ænigmatuin, in quod mare plurima introierunt D bbiittooss . ^neerc. Vfnpininaac s°^ ^ ’ frudttis eXrfp redet de
fflnuimniiin . a.. ---------- fune SunÄtr ea rgo M & fluvii uuxvvj « q u i.e peilpicui,
- fed L § àc a fonres nivei,dulc• qui e faliant rs .ai:t.q Vu in ■ “p er•vi-
mÌHeect ddifccMac & Tb,ÍfS.Tt e dJed .,tite rf7rut uoesrs-atoue in hii* /JiimrtA : rra I Jrr- tus J f -
tam xternam : funt àc fermones boni, ficut favi
mellis :& grata: fèntentiie, qus animos audien-
tium fpiritali quodam potu irrigent, àc pracep-
torum moralium fuavitate mulceant. Diverfa
Efai.o- j. igitur fcripturarum divinarum fluenta. Habes
quod primura bibas , habes quod fècundum
habes quod poftremum.
' r -------a-cut*. UCUlt, J ruems tir OS f
atque in hac dumofa quondam paffionum fra-
glbtate infitivà: virtutum effloreant,
9. Edoce etiam atque inftitué, ut faciant
quod bonum eft,&unufquifque non intermit,
rat opus probabile,-, five à pluribus videatur,
five fine arbitro, fit s abundat enim fibi locuples
teitis confeientia. r
Ephef.yi.
i.T h e fi 4 .4 .
Gen 3 .18 .
Ffal. 8 4 ; i j*
Vf al. 14 8
E ccl.11. 3.
uuuu poicremum. - c -
4.1 , Collige Ö* aquam 1 v Chrifti,u l l lu i maul illam quo.quæ IdUQal
laudat Ë — U B E « mda I H B I etiamfi i
S B M H B S aquam de ■ ■
B — B B Nam etfi claufus
Dominum. Collige pluribus loéis,quam eflRindunt nubes prophetic^.Quicumque
colligit de montibus aquam, atque ad Te trahit,
vel hatifit é fontibus, & ipfe rorat ficut nubes.
Imple ergo gremium mentis tuaij ut terra tuá
humefcat,6c domefticis irrigetur fontibus. Ergo
qui multa legit & intelligic, impletur: qui fue-
rit impktus, alios rigatj ideoqueScriptura di-
cit :s i inrplet* fuerint nubes, pLuviam in terrarn
5. Sint ergo fermones tui proflui, fliit puri,
& dilucidi j ut morali difputatione fuavicatem
infundas populorum auribus, àc grada verbo-
rum tuorum plebem demuleeas j uc volens quo
ducis ,fequatur. Quod lì aliqua vel in populo
vel in aliquibus contumacia , vel culpa eft, fint
fermones tui hujufmodi, ut audientem ftimu-
lent , compunga-nt male Gonfcium : Sermones
tnim ftpientturn tamquam jiimuli. Stimulavic àc
dominus Jefus Saulum., cùm effet perfecutor.
Quam falutaris fueric ftimulus ^confiderà,. qui
ex perfècutore apoftolum feci t, dicendo : Durum
cdit- ^ ,/ontes v iv i . Haud incommode I nifi aKa-
rum oc mil. prxvalcrct confcnfus. IntclJigantur .ergo fontes niv t
S. Ambr. Tom. I I ,
. r ---------- neun cm uamu
panecibus fit, àc opertus renebris^ fine tefte .
line confcio j habet tamen faefci arbitrum, qneni
nihil fallat, ad quem fafta clamant omnia. De-
nique clamavit & vox fanguinis. Se ipfum uriuf-
quifque & animum fuum fèverum judicerrt fui -
ulcorem feeleris, & vindiceni criminis habet*
Denique nmens & tremens oberrabat Cain *
parricidialis facinoris iuens pcenas ; ut ei reme-
dio fua mors fuerit, qux vagum exfulem for-
r midato per omnia momenta terrore mortis
per mortem exuit, Nemo igitur voi folus, vel
cum altero aliquid turpe aut improbum faxit.-
E t fi quis fòlus eft, le ipfum pra ceteris erubef
cat j quem maxime .debet vereri.
11. Nec concupifcac plurima, quia & Baiicd
ei plurima funt ; paupercas eniui & opes Inopi®
& fatietatisvojcabula funt. N eo BivE s e f t .
qui indigec aliquo : nec pauper, qui non indi!
get. Nec quifquam viduani fpernat, circuni-
icribac pupillum, fraudet proximum .fuum. Vie
enim ilb, qui cangregacam dölo habet fub'ftan-
tiam, & in lànguine sedificat civitatem, id eft .
I I .c ràtìdiiut pro,
j I ximc ante dicuur.dc nuvus.