Sanili Ambrofii
fi vel fcripturarum feriem divinarmi!, vel vete- j
ra tempora retra&emus,quis eft a quiabnuat in
caufa fidei, in caufa, inquam, fidei epifcopos
iblei e de iniperatoribus Chriftianis, non im-
peratores de epifcopis judicare.
y. Eris, Deo favente , etiam feneclutis ma-
triritate provectior tunc de hoc cenfebis,
qualis ille epifcopus. fit , qui laicis jusiacerdo-
tale fubilernit. Pater tuus, Deo favente, vir
maturioris cevi, dicebat ; Non eil meum judicare
inter epifcoposjtuanunc dicit dementia: ;
Ego debeo judicare. Et ille baptizatus in Cbrif-
to inhatilem Te ponderi tanti putabat effeju-
■dicii : dementia tua,cui adhuc emerènda baptiC
matis facramenta fervantur,arrogat de fide judicium
•, cùm fidei ipfius facramenta non noveriti
6. Quales autem elegerit judices , poflùmus
exiilimationi relinquere , quando eorum nomina
timet prodere. Veniant piane, fi qui funt,
ad Ecclefiam •: audiant cum populo, non ut
quifquam judex refideat, fed utunufquifqüe de *
fuo affe&u habeat examen, eligat quem fèqua-
tur. Agitur de iilius Ecclefia: facerdote : fi au-
dierit illum populus, Sc.putaverit melius difpu-
tare, fequatur fidem ejusrnon invidebo.
7. Omitto quia jam ipfe populus judicavit:
taceo quia eum , quem habet, * de patre tuie
dementia: poflulavit : taceo quia pater pietatis
tuie quietem futuram fpopondit, fi eledns fufi.
ciperet facerdotium. Hanc fidem fequutus fum
promifforurm
8. Quod fi de aliquoruìri peregrinorum adfèn-
tatione fe jaclat , ibi fit epifcopus , unde funt
i i , qui eum epifcopatus putant nomine effe
donandum. Nani égo nec epiicopum novi, nec
unde fit fcio.
•9. Ubi illud conilituimus, Imperator, quod
jam ipfe tuum judicium declarafti-, immo etiam
dedi ili * leges, ne cui effet liberum aliud judicare
? Quod cùm pradcripfiili aliis, pradcrip-
iiili Se t i b i L e g e s e n i m imperator fe rt,
quas primus ipfe cuflodiat. Vifne igitur expe-
riar, ut incipiant ii, qui judices eliguntur, aut
adverfus tuam venire iententiam, aut certe ex-
cufare quod imperatoris tam fevero, Se tam
diftri&o imperio non potuerint obviare >
10. Sed hoc contumacis, non modelli eil fà-
cerdotis. Ecce,imperator, legem tuam j am ex
parte refcindis : fed utinam non ex parte, fed in
univeriiim ! legem enim tuam nollem effe fupra
Dei legem. Dei lex nos docuit quid fèquamur,
humane leges hoc docere non poifunt. Extor-
quere folent timidis commutationem , fidem
inipirare non poflunt.
a . Colb. codex ,q u i annuat. Nonbonoiènfu.
* . Q use fa Ambrofii ele&ione magis fingularia contigerunt, hfc
modeftiflìme adtinguntur. Ea fufius cratìaca repcrics apud Panli-
XIum in cjufdem- Ambrofii vita.
* . De li gnat hoc loco iànitus P a r fui leg. 1 v . de F ide catholica,
qua: & Arrianis in Ecclcfiasconvenicndi licentiam dabat, & capitis
pcenam non iolum iis qui eidem conftitutioni per vim obfifterent,
led etiam iis qui fupplices libellos imperatori adverfus eamdcm offèr-
ren t, denuntiabat. Qua ratione autem ea lex promulgata fu c rit,
eleganter defcripfit Sozomcnuslib.7 cap j j .
* . Hinc inteiligas epifcopos ftatim poli legem à Valentiniano
la tam , Ambrofii cura conveniflè ; ut in hoc rerum articulo vide-
r en t, ne quid Ecdefia caperei detrimenti.
* . Nicxnae tantum fynodi teftimonio, non autem Conftantinopo-
litana:, idco.fonalìis utitur Ambrofius; quod .hujus au&oritas non
admitcerctur in occidente. Unde etiam non fine veri fimilicudinc
dixerimus, cum ad adftuendam, quam obitertangit, Spiritus iàncti ,
li. Quis erit igitur illè , qui cùm legat pei
tot provincias uno momento effe mandatum i
ut quicumque obviaverit imperatori, feriatur
gladio ì quicumque Dei templum non tradide-
rit, protinus occidatur > quis, inquam ^ eil qui
poffit vel unus, vel inter paucos dicere imperatori
: Lex tua mihi non probatur > Non permit-
titur hoc di cere facerdotibus, permittitur laicis
? Et judicabit de fide, qui aut gratiam iperat,
aut metuit ofFenfam ?
; 12. Deinde ipfe comrtiittam, ut eligam judices
laicos, qui cùm tenuerint fidei veritatem *
aut proferibantur, aut necentur, quod lex de
fide lata decernit? Ego igitur autprievaricatio-
ni offeram homines,aut pcena: ?
13. Non tanti eil Ambrofius , ut propter fè
dejiciat facerdotium. Non tanti eil uriius vita ,
quanti eft dignitas omnium iàcerdotum ^quorum
de coniilio ifta didavi , intimantibus ne
forte etiam gentilis eilet ali quis, aut JudamSj
) qui ab Auxentio eflèt eleclus ,quibus tradere-
mus de Chrifto triumphum , fi de Chrifto judicium
committeremus. Quid illos aliud , nifi
Chriftiinjuriam audiredeledati Quid illis aliud
poteft piacere, nifi ( quod abfit ) ut Chrifti di-
vinitas denegetur ? Curii iis piane bene convenir
Arriano , qui creaturam Chriftum dicit,
quod etiam gentiles ac Judari promtiifime con-
fitentur.
14. Hocfcriptum eft in Ariminerifi iynodoj
ymeritoque concilium illud exhorreo, ièquens
tra&atum * concilii Nicami, à quo me nec
mors -, nec gladius poterit ieparare. Quam fidem
etiam parens dementia: tua: Theodofius
bèatiffimus imperator & fequitur, & probavit.
Hanc fidem Gallia: tenent,hanc Hifpaniie, òc
cum pia divini Spiritus confeffione cuilodiunt.
15. Si tradandum eft , tradare in Ecclefia
didici:quod majores fecerunt mei. Si confe-
rendum de fide iàcerdotum debeteife ifta cok
: latio, ficut fadum eft * fub Conftantino au-
guftx memoria principe, qui nullas leges ante
pra:mifit,fed liberum dedit judicium iàcerdoti-
bus. Fadum eft etiam fùb b Conftantio auguftiE
memoria imperatore,paterna: dignitatis here-
de>ièdquod bene ccepit,aliter confiimmatum
eft. Nam epifeopi finceram primo fcripfèrant
fidem : ied dum volunt quidam de fide intra pa-
Iatium judfeare, id egerunt, ut circumfcriptio-
nibus illa epifeoporum judicia mutarentur. Qui
tarnen inflexam ftatim revocavere fententiam.
Et certe c major numerus Arimini Nica:ni
concilii fidem probavit, Arriana decreta dam-
navit.
I divinitatem, non cjuiHem concilii canoncs, ied Galliarum H ifp a -
I niarumque cònfe/fionem propoiuilTc.
* . Hac de re Socrates lib. i . c a p . it . ita loquitur : Tunc igitur
ettm de fac e & concordia abunde differu ijfe t, Conilantinus feilicet,
deincefs ut de religionis nojlrg, dogma tibia accuratius difquirerent,
nimirum epifcopi, eorum arbitrio foteftatique rtliqttit. Adi etiam
Athan. Orat. A d v . Asrrianos.
b. Codex Belv. & alii quatuor > fu b Conftantino : N on fa tis reite,
quemadmodum e x fequentibus intelligitur.
c . Ed it, ultima; Parif. minor numerus ; quod cum fynödi A r i-
minenfis hiftoria minus coharret. Etenim cùm ibi primo N iexnam
fidem magno conicnfu amplexi e flen t, poftea v e ro , inflexis quos
ad Conltantium deitinaveranc legatis,propemodumomnes arti cui is
Valentis iubfcripifficnc ; poftrcmo tandem major numertis illatum
hac fubicriptionc fidei damnum confiderans , refipuit , ac fo r -
mulam Arriana: confcifionis ejuravit. De quo confuic qua: nos
lib .i. de F ide cap. 18 . num. m . obicrvavimus.
16. Si
863 Epiilolarum Claflìs I. 864
ig. Si àd S’ynodum provocàt Auxentitìs ; ü t .
de fide difputet f lic et non fit riecefie * prop.
ter ilniim tòt epifcopos fàtigari , qui etiamfi
Arigelùs de ck\o eflet ; paci Ecclefiarum non
deberet phEferri ) cùm audiero Synodum corig
re g ar i * & ipfe rion deero : T ó lle igitur legem 3
fi vis effe certamen.
17 . V en iflèm, Imperator, ad confiftoriurri eie.
nienti^ tua:,ut hièc coramfiiggererem;fi m evel
ep ifco p i, vel populus permififlerit ^ dicentes de
fide in Eccle fia coram populo debere traólari. j
18. Atque utiriam , Imperator , * non denun-
iia iT e s ,u t quó véllem pergerem. Quotidie p ro.
d ib am , nemomc àdfervabat. Debuifti me, quo
vo lu e ra s, dèftiriare , queni ipiè omnibus offe-
re barn. N u n c mihi à facerdotibus d ic itu r :N on
multrim intere(l,utrum voleris relinquaS,an tra-
das altare Chrifti 5 cùm enim reliqueris, tradess
• 19. Atque litinam liquidò mihi pàteret quod
Arrianis Ecclefia minime tradcretur^fponte me
offerrem tuie pietatis arbitrio. Sed* fi ego folus (
in te rftrepo , cur etiam de àliis omnibus inva-
dendis Ecclefiis e ft prseceptum ? Utinam con-
firm é tu r ,u t Ecclefiis nullus moleftus fit ‘ Opto
ut de me^ qualis vid etur, fententia proferatur:
zo. D ignante r igitur , Imperator , accipe
qtiód ad confiilorium venire tìOn p ó tu i.^ E g o
in confiftorio nifi pro te ila re non didici : &
intra palatium certare rion p oflum, qui palatii
fèereta nec quairo, riec novi.
zi. E g o Ambrofius epifcopus hunc libellum 1
öbtuli clementiffimo imperatori > 6c beatilfimo
auguftò Valentiniano.
S E R .M Ö C O N T R À A Ü X E N t l U M
de Bafilicis tradendis.
poptili tb imperialem jujfuni follicitudinem levaturus ,
rejponfmn Jmrn exponit, additane ad conßflortum Je non
, ivtjfc > quod bafìltca traditionem effet veritus. Tum ad-
vsrfariis ad difeeptandum in Ecclefia provbcatis. negat
fe armis exterreri : fuòqtts de facrisvafis réfponfo memorato,
paratum fe ad ceri amina effe tefiatur. Eludi non pojfe 1
Dei aecretum i nec pr&fìdium ipfius fuperari ,fed in fer-
vis fuispati eumdem velie. Cum ipfe an tea non fuerit
taptus > liquere quam inaniter baretici tnmultuentur.
Deiide ubi Nabutha hisioriam • & Chrifti ingreffum in
fiierufalem rei prafenti. accommodavit. Auxentii per-
ftringit crudelcm legem, folutifiqfie Arriano'rum objeltio.
nibet's, libenter fe coram populo difputaturum pradicat :
Auxentium vero jam k paganis, quos in judices elegerat,
• damnatum, ficut & d Paulo & Chrifto ipfo. Quod idem
hareticus a i Cafarem provocarci , eum obliturn anni fu-
perioris : & Arrianos ,dum fervis Chrifti conftant invi• i
diam . multo pejores effe Judais ; Ecclefiam enim non Ca-
fa ris, fed Chrifti praf erre imqginem. Sub qua ubi pauca
de fuo refponfi & hytnnis adjecit > fe don inobedicntem, at
imperatorcrn Ecclefia filium , & Auxentium plufquam
juaaum effe detlardt.
i.-'V T Ideo vós pr«eter fòlitum fubito effe
V / turb a tos , àtque adfervantes m è i;a Mi-
* . Sic etiam in cpiftola ad Örätianum Aquileicnfi Concilio iùb-
je ft a numi 3. legete eft : §juam vero grave fuiffet j propur dnos
tantum in perfidia cariofot facerdotes foto orbe efftnt ’Ecclefia juimnis
facerdotibus deftituu ì
■ * . Videtur imperator Àmbrofio Hanc optionem propofuifie per
Dalmatium , tic v d ìnconfiftorium veniret ad defcndcndam àdyer-
ius Auxentium fiiam dignitàtem, vel cadcm fimul ac «vitate filtro
ccdcret : fed hoc utroque fandtum Prxlulcm ab epifcopis & plebe
catholica fuifle prohibitum., • .
* . Ad hunc locum ita Nannius : T a c ite ; inqu it, illi o b jic it, I
quöd pro co ad hlaximum legatus bis coaifus fit contra decus I
epifcòpale in confiftorio ftare : leineleòdeftinàtus prò pace, fenici I
Ut Graciani fracris rcliquiàs reportarct. Eft autem confiftoriuni J
St Amb L T om . 11.
'r ò r quid hoc f i t , nifi fòrte quia per tribùrios
me vidiftis aut audiftis imperiali mandato effe
conventum 5ut qùo vellem 3 abirem hinc :& fi
qui vellent , fequpndi poteilatehi haberent;
Metuiftis ergo ne Ecclefiam deièrerem,& duii)
fàiuti rne^ timeo, vos reliriquerem ì Sed quid
Se ipiè mandaverim , potuiilis a d v e r t e r e d e fe rendo:
Ecclefiae mihi voluntatem fubellè non
polle 5 quia plus Dominum mu nd i, quam Cx-
culi hujus imperatorem timerem : farie fi me
vis aliqua abducerec ab E c c le fia , cameni meanì
extur bari polle , rion mentem.: paratum me
e ile .; ut fi ille fa c e r e t , q u o d , fplet effe regiae
poteftatis j ego iubirem , quod facerdotis effe
confuevit.
2. Quid ergo turbamini? Volens numquam
vos deièram ■ coaftus repugnare non novi. D o .
Iere p o te rò , poterò fiere , poterò gemere : adverfus
a rm a ; mi lines ■ Gothos quoque lacrym«
nieje arma flint • talia enim munimenta fune
iàcerdotis. Alite r nec debeo; nec poflum refill
tere f fugere autem Se relinquere Ecclefiam
11 ori Ibleo • ne quis graviòris p cerio: ine tu fa c tum
interpretetur. Scitis Se vos ip fi quod imi
pera to ri ’bus. fo leam deferre , non cedere ; fup.
pliciis me libenter offerre ; riec metuere qu^
paranrur.
. 3. Utinam effem fecurùs qiiod Ecclefia h x -
reticis minime traderetur j A d palatium impe-
ratoris irem lib en te r, fi hoc congrueret facerdotis
officio 5 ut in palatio magis cerrarem
quàm in Ecclefia: Sed in confiftorio non reus
folet Chriftus effe ; fèd judex. Caufam fidei in
E ccle fia agendarri quis abriuat ? Si quis con-
fidit ; hue vepiat : inclinatimi jam v e l imperatoris
judicium ; * quod la ta lege patefe-
cit , qriod impugnar fidem : vel fperara ambientimi!
quorumdam ftudia non requirat:
N o n coirimittomt quifquam vendat injuriam
Chrifti:
4. Circumfufi milites ; armörum crèpitus;
quibus vallata eft Eccle fia , fidem non terreni
meam:fed mentem exagicant* ne dum me te-
rSetis ; perniciofum afiquid ve ftrx oboriatur ià-
luti. E go enim jam didici non timere : ied vo-
bis timere plus ccepi. Sinite* quo:fo, veflrum
fàcerdótem eöngredi : habemus adverfarium
qui laceffìt ; adverfarius enim riofter diabolus>
ficut leò rugiens circuit, qu&rens quem devotet,
ut apoftolus dixit. A c c ep it fine dubio ; aécepic
P ( non fallimur ; fed admopemur ) tentandi. hu-
jufmodi poteftatem ; ne forte corporis mei vuL
neribus poflìm à fidei intentione revocari. Le -
giftis & vos quiabmultis his tenravit fandum
J o b diabolus : ad poftremum poteftatem hujuf-
modi petiit, & aqcepit* ut tentaret corpus ejus;
quod perfudit ulceribus.
I tribuna! ixripèratoris > ubi ju s dicit. H x e ille ; verum in io fai fui
eft vir doftus j quod utraipquc Ambrofii legationem exiftimavit
! amenorem huic cpiftolx , cùm tarnen de prima fola id dici poiGc ,
I ut in Ailmonitionc dcmonftratum eft.
j a. MIT. nònnùlli • M ir or quod hìc f i t . . ■ me. vidiftis a lii, audiftis
a lii ; q u i ultima vciba in ifi(T. plufculis fic efferuntur : ceceri au-,
I tém ac edit, magis concinne ut in textu.
I * . De hac lege abunde diÖum fùperioré epiflòlà.
I b. Oinnescdit. maltis aliis reritdvit. m'ff: nonnulli, mùltis tenta-
I I v it ; alii multo plurcs , ac notte potiotis, mu.iis his tentavit, nfi mirum corporis vulncribus Nam quod lubjungit ad poftremum
potéftdtìm & c . hu/us centittienis proba’titì t l t ; non ajccrius c i -
plicatio. j
I l i
ii
I
1
| j | |
MirI|
|li III i