f o í L y 13 ,
19. Quisaütem peculiatusad vitam «ternani A animarti tuam pacificarci,mitem átque tranquil.
-tranfit,nifi virtutum fultus peculio , quod re-
ceptum omnibus, folis divitibus impoffibilé pro-
nnnciatur ? Ñon ergo his uri beatum eft , led
illud videre, quo ifta defpicias -, a Se vana veri
refellas, arque inania 5c cafla judices , illam
nuda: veriratis .pulcritudinem diligas, quæ has
iæculi fucofiífimas vani caces redarguat.
10. Erige igitur oculoSj anima , tuosj illos
oculos, de quibus tibi Ver bum Dei dicit:*Corlam.
Non exeas de ea , neque defcendas vas
tuum iftud, auc honoribus, auc diviciis, autarroganza
adtollere. Incus efto,uc per te aliei-
nigenie non tranieant, peccata animam tuam
non tranfeant,van« operaciones 5c b cogitatio- b
nes inanes : non tranfibunt aucem, fi famftifica-
veris bellum prò devocionis 5c fidei cercamine,
prò veritatis ftudio adverius paifionum illece-
cebras, 5c fumièris arma Dei adverfum ipirita-
denos cepifii , foror me a fponfa, corde nos cepifii B les nequitias,6c aftutiam diaboli, qui pertentac
uno ab oculis tuis. Adfcende in palmam, vince iènfiis noftros fraude ac dolo j quem manfuetus
f«culum,ut teneas Verbi alticudinem. Imagi- bellator facile proceric , qui non iérat jurgia*
iiem iftam nuindi foris relinque, foris maliciam : fed ficut decer ièrvum Domini, cum modeftia
introduc autem bonitacem mentis, qua: habet fidem doceat, & eos qui adverfantur, redargraciam
in ligno vita:* fi laverie ftolam fuam, guac. De hoc dicic Scripcura : ¿può. manfuetus H i-
& ingrediatur in civiratem, qu« Vera eft gratia efiv bellator exfurgat, & infirmus dicat : Omnia
fan&orum, in qua eft Dei tabernaculum, circa pojfum in eo, qui me confortai.
quod fcrib« Domini * pr«tendunt, ubi non 24. Hac fide fretus etiam qui infirmus eft ,
dies, auc fol,auc luna lumen miniftrant : fed pne vale bit, Se erit fan&a anima ejus, 8c ftillaipfe
Dominus lumen eft , cocam illam civi-C &unt ei monces prophetici, vel apoftolici dui- foel 1«».
tacem illuminans 3 eft enim lux mundi : non uri- cedinem, Se colles fluent lac : qualis ille collis,
qui ladis potum Corinchiis dabat 3 Se fluent ei 1,c
aqu« de fuis vafis, Sede puceorum iuorum fon-
tibus:vel de ventre ejus aqu« viv«, fpiritales
videlicet quas fidelibus fuis Spiritus fandus mi-
niftrat, qui etiam animam tuam dignetur rigare
, ut abundec in te fons aqua: falientis in vi- poh
tam «ternam, Vale, Se nos cut filius dilige 5
quia nos te ut parentes diligimus.
que lux vifibilis , fed animarum, qu« in hoc
mundo fune, intelligibilis claricudo, quibus ie
iplendenti lumine rationabilis infundit pruden-
. tix,pr«dicatur in Evangelio, incorporea: vir-
tutis inflammans vapore fècreta mentium, ani-
morumque penetralia.
21. Si quis igitur incoia elle cceperit illius
civitatis fupernx, incoia videlicet converiatio-
ne ac moribus , non difeedat ab ea, non exeat ; £)
non refleebat veftigium, non corporisxlico, fed
mentis veftigium,nonrevertatur retro. Retro
luxuria, retro impuritas éft. Denique adfeen-
dens ad montem L o t , retro reliquie iodomita-
. na flagitia 3 qua: autem reipexit retro, non
potuit ad fuperiora evadere. Non ergo pedes
tui retro , fed mores non revertantur. Non
fiant manus tua: remiifie, Se devotionis tua:, ac
fidei genua difloluta. Non fiat voluntatis cu«
recidiva infirmitas, non ullus intercurfus crimi. p 1.
num. Sed ingrefliis e s ,mane : pervenirti, confi
fte : falvansfalva animam tuam.
22. Adfcendens diredum adtolle gradum ,
nullus inde tuco redit. Hinc via, inde ruina eft.
Hinc adfcenfus, inde prxcipitium. Adfcenden-
di quidem labor, fed defeendendi periculum:
ied potens eft Dominus, quite fundatum illic
cuftodiat feptum propheticis muris, Se apofto-
licis turribus. Ideo tibi dicit Dominus : filtrate,
calcate, quiaadfiftit vindemia, Incus, non
foris fimus. Et in Evangelio Dei Filius dicit :
S u i eß in tetto, non defiendat va fit fua tollere.
Non utique de hoc te&o dicic , fed de ilio :
Extendit calum ficut earner am.
23. Incus ergo efto , intra Hierufalem , intra
♦ E P I S T O L A X X X .
Docet non habitandttm in locis depreflis more luxurioforum,
fed fanñorum inflar in tditioribus, ubi adificandum efl
tempi um Domino, feilieet inpropriis mentibus. A luxurious
non adiflcari hoc templurn. cujus faftigiurn aquita-
tis ope metimUr. Quinam fepulcra negantur fibi con-
dere , & adfeendere in domum Dei ; quove paño ad
ftruendam earn qua minis» qua promijfls excitanrur ?
A m b r o s i u s I r e n æ o iàiutem.
U
Bi fuperiorem abfolvi epiftolam , Se
perferendam tibi tradidi, venit in men.
teni nlud quod Dominus in manu Aggæi prophète
loquutus eft dicens : Si tempus vobis efiy AU™
ut habitetis * in domibus calatis ? Quid ergo *
iftud eft, nifi in fuperioribus habitandum, non
in valleftribus Sc fubterraneis habitaculis ? Qui
enim ihfra terram habitant, non poflunt ædi-
ficare templum D e i, 5c dicunt : Non venit tem- &iAm
pus ut adificetur domus Domini; fimul quia * lu- *
xurioforum eft hypogæa quærere, captantium
frigus æftivum, eo quod refoluti deliciis æftus
aliter ferre ac tolerare non queant, & ideo re-
quirant umbrofa penetralia : vel quod defidiofî
ignava fub terris agant otia : deinde quod te-
nebroia illos & opaca dele&ent magis, quibus
a. M il. aliquot, & v elut v «n a refelltu, qui<4am ¡¿ •v a n * w r is
( unuSjVere ) refellas.- reftius alii, & omnes edit. n ana ueri & c .
de qua locutione jam diximus.
* . Gracum verbum ¿HKCcpSiaoa^, quod hic vertitur ab Am *
broito, majorem quamdam emphafin habere obietvat Nannius •
cum idem Tonet atque excordiaÄi: quod vetus interptes rcddjdic,
Vulnerafti cor meum & c
* . Pratendunt, id e i t , ante alios tentoria fua fig u n t, & eos
cuftodiis fuis cingunt, ut feite annotavit Nanniu s, & jam alicu-
-bi a nobis obietvatum eiTe meminimusb.
Plerique miT. cogitationts inanes non tranfsbunt , unus non
t ra n fla n i, f i antem fanäjficarueris; concinnius vero aiu 8t edit, ut
nos in t e x t il, nifi quod vet. edit. habent, fufeitaveris, pro fan é li*
ficaveris
c. Ultima edit. P a rif. #/ fitios d ilig e . . . . u t parentem diligimus
: fenfu pra.-poitero.
* . Legitu rin gtasco »’¡M it MiKom’iMS¡í > id e ft , in domi*
bus cavatis ; unde Nannius exiftimat Ambrofium per voces in domibus
calatis iignificaium voluiiTe in illis xdibus fubterraneas celia
s exilitiiTe. Nihilominus taroen idem agnofeit infra diAum ab
Ambrofio , domos calatas, & urgentum calatum.
* ' Hypogsta,inquit Nan niu s, loca fnbterreftria , ubi caupones
& meretrices ftabulari folent, qua: ob fimilitudinem cubilium fc -
rarum luftra Romanis appellantur. M e te t rix certe &
nominatur.
operiti
E-def- »5-
operiri flagitia fua credant, fecundùm illud: A' in avaritiam intendit, & in fanguinem inno-
Tenebra circumdant me & {a rie te s, quem vere o r? centis, non ædificat fuperiora cura iudicio nec
' r r i i f r r a h n r fn p r - in r n \ m m-nfnndSed fruftra hoc fpèrant/eùm profund»a! a1 byffi . . . ___ • . . *
& abfcondica Deus cernat , 6c omnia depre-
hendat, ancequam fiant.
z. At non Elias in hypog«is,non Elifieus ha-
bitabanr. Denique alter mortuum vidu« filiiim
tulit ad fuperiora,in quibus confueverat federe
, Se ibi eum refùfcitavic : alteri quoque Su-
namirisiila magna mulier, utScriptura teftifi-
catur , in fuperioribus hofpitium paravit, Si ibi
menfuram tenet 5 quia non habet Chriftum:
nec adfpirare fibi divina: flatus explorât grati
«, nec pieni luminis iplendorem requirit : nec
illita minio habet cænacula, cuf non poteft
dici : Sic ut refiicula coccínea labia tua.
6. Non fipelietur , inquit , hujufmodi ; qui
enim vivimi fefub terram infodic tainquam
in fepulcro iepelivic , eripuit fibi mortuo requiem
fepulturæ.Depofitus itaque in valle cor-
Cant. 4,j„-
Hier.x Z.19.
AH.10 ■ 9-
&Mconcipiendæ
fobolis, quia non faabebat, meruit'B poralium delcdationuni , non invenir fepul-
prærogativam , ejuflemque refefeitati pignóris crum, de. quo poffit refurgere. Hujufraodi ereo
vidit miractila. Quid de Perro dicam, qui » ad vir, nec templum Deo ædificat, quià non no
horam fextam adfcendens in ftiperiora, bapti- vit tempus correitionis fuæ, Cîuomodo enim
zandarum gentmm cognovit myfteriaî At vero poffunt Taies hommes templum¿dificare qui
parricida Abeflàlon in valle Regis fibi tituhtm quafi féræ ac beftiæ in fpelæa ferarum & ’befftatuit,
& iu foflàm projeâus éft, cùm eflèt tiarum latibula iè fe receptant , atque in fou
peremtus. Ergo fanfli adfcendunt ad Dorai-' veas ft ferpentiitm more demergunt &co'nfuenum,
flagitioh ad vitia de&éndunt : fanebi in tudine fraudulenta: vulpis infodiunt’i
montibus , criminofl in vailibus ; T>eus enim t y Sed nec ièpuliâum fibi cohdit, qui ànte
montiumeft, é' nonVptus vdtium. ' C tempus montur-,vivens enim tnortuus eft; nee
3. Qui ergo illic, id e ft, ih domibus habita- audit .ÿ|bàn Aggæi, ideft, * epulamtis, ut inbant
valleftribus, in quibus,non habitat Deus, - terpretacio déclarât ¡ quoniam non itigreditur
domum Dei in fe habere non poterant, hanc tabernaculum D e i, iu nMexfiimionisdrtoii
enim Dominas quærebat ab illis domum , ut fefficuis, forms efulmtis. (%omodo enim vol
iemet ipfos ædificarent , atque intra fe Dei cem ejus audit, qui opera ejus non videtiNam
templum vivis fidei lapidibus adtollerent. Ne- fî videret, audiret verbum , quodin eips manu
que enim terrenorum parietum.cûnftruaiones, fiiâum eft . deledatus ejus aâibus, quibus pul-
& filveftrium ‘ ligna culminum defiderabat, fevit, & apertum eft ei , & défendit in ejus
quæ cùm fuiflènt, manus dirueret hpftilis : fed animam } ut epuletur in eo linccritatis &d ve_
iiiud templum quærebat, quod in hominum D ritatis cibos. ■
conderetur mentibus,quibus dicendum.foret : S. Ergo quia non audivit, fit iterum in ma.
Vos efis templum p e ij in quo habitaret domî- nu Aggæi verbum, « & dicit : Surgite de cielà-
■ T im .j.C l
nus jefus, 8c unde ad redemtionem univerfo-
rum procederet 5 ut in utero Virginis iacra re-
periretur aula, in qua Rex habitaret c«leftium,
5c corpus humanum Dei templum fieret 5 quod
etiam , ciim folutum eiTet, in triduo refufcita-
retur.
dgm i. 4- 4. Sed hanc domum luxuriofi non «dificant,
qui c«latas inhabitant domos, 5c c«lato ar_ E
gento deledantur 5 fordet enim illis purum argentum
, ita 5c iftis fordet fimplicis habitatio-
Sfrur.8. nis locus. Sinuant fpatia domorum, 5c adjicien-
do adjiciunt, conjungentes domum ad domum,
5c villam ad villam, effodiunt terram 3 ut ele-
mentum quoque eorum cedat habitaculis , 6c
quafi terr« filii intra ejus recondantur uterum,
5c abfeondantur alvo. Ifti plane iunt, de qui-
Hier. 1 1 . 1 3 , bus dicit Hieremias*. 0 qui .¿dificant domum fuam
Ibidem 1 4 .
tis 5c depreifis malitia domibus, 5c adfcendite
in montem fcripturarum cælèftium, 5c cædite
lignum iapienti«, lignum vit«} lignum eogni-
tionis : 6c dirigite vias veftras , ordinate aéhis
veftros 3 ut habeant ordinem fuum debitum,
qui neceflarius 5c urilis eft ad «dificandam Do’
mini domum.
9. Nam fi non feceritis ynec cdum dabit ro- ■
rem fuum ,id eft, fermo cæleftis, qui ficut ros
defcendit fuper foenum, non temperabit férvidos
corporalium motus paifionum} neç ignita
reftinguet diveriàrum fpicula cupiditatum :
nec terra ejus, id eft, f anima, frttttus dabit- eo
quod arefcat, nifi repleatur irriguo verbi Dei,
& perfundatur rore cælefti, ípiritalis überta-
te grati«.
10. Et quia feiebat defides efle habitantes
■dggtis. 8,
non cum jufiitia! Qui enim cum juftitia ædificat, F in hypogæis, 5c voluptatum gurguftiis 8 g Exci- Z
non in terrenis «Sificat, fed in cæleftibus. tabo, inquit, illis fpiritum Zorobabel de tribuJuda, Ibid' 14
5. mdificafii, inquit, domum, mettre fuperiora & Jefiim fofedech facerdotem magnum ; ut inciejus,
perflatilia difiintta feneilris, & contignata tentur ad ædificationem divin« domus. Nifi pf.nd.i
cedro, & illita minio. Metitur autem fuperiora, enim D ominusadificaverit fibi domum, in vanum
qui contemplatus judicium Dei , judicat judi- laboraverunt,cjui adificanteam. Ipiéeft Zoroba-,
cium humilis, 5c judicium pauperis. Qui autem bel jugisredundantia,utpotefons vit«, ÔcVera.
Amcrb. cum m(T. aliquot, a d horam nonam. Quod autem
fubditur adfcendens in fuperiora ,ib i vetus confuetudo judxocum
indicatu r , fuperiorem xdium partem, cùm oraturi c ran c , confcen- pofiti
dentium. 1
b. Deus vallium his vocibus fubjungit Rom. edit. inq u it ergo ;
Tonite jam corda veftra in vias veftrsu , adfcendite in montem. Scd
fine ullo feripci editive codicis fuffragioc
. Nonnulli mlT. lignorum culmina■ Scd retinenda cctcrorum,'
te edit. lc ftio , cüm ligna culminum hîc idem fignificet, ac ligna
niontium.
* • Ag gxum vulgo interpretantur fcftivum , iblcmncm & gÿcan-
S. Ambr. Tom. I I .
i : fed forte illud vocabulum reddidit Ambrolius per * epulan-
, quod folemnitatum non minima pars in epulis ioleat eflc
d. Vet. edit. & mff. non pauci, veritatis cibus. Non facis red e ,
nifi quis i®' epuletur paffive accipiat, pro manducetur.
c. R om . ed it.fo la , dic it: adfcendite in montem,cadile ligna,
& edificate domum -, quafi dicat : Sttrgite 8c c.
f. Edit Rom. anima germina fu a dabit.
g . Ita vet. edit, ac mfT.nifi quod illse omittunt ,fefum ante fo fe -
dech : at R om. edit, fic emendavit : E x c ita v it , inqu it, illis Dominus
fpir'.t tm Zorobabel ■ .. & fpiritum fe fu filit jofedech facerdotis ma"n't.
MMra