i B q Saniti Ambrofii iiyo
tern fit. Dona patri filium , fratri germanum A ampliatiti lofeph , & Chriftum 'fignificabat.
illuni; quorum ucrumque imitataseli: alterum
fide, alterum devotiùne pariter atque pietate
in templorum privilegiis dehegandis. Quod patri
defuerat, adjunxit : quod rrater conftituit,
cuftodivit. Et huic adhuc interceffionem ad-
fcifco , cui remiinerationem prsfumo >
y6. Date* manibus fancta- myfteria, pio requiem
ejus pofcamus affedu. Date facramen-
ta csleftia,aanimanl nepotis noftris oblationi-
59. Licet ergo 6c mihi caradere Domini fig-
nare fervulum: Iuvenis meus candidus d r rubeust c ant.p. 1 0 .
elcctus e de ccm millibus. Eledus eil filius meus, ^
cum poft mortem patris * parvi^lus adfcifcere-
tur imperio. Caput ejus aurum cephas , oculi ejus ibidem n.
ficut columba fuper abundantiam aquarum. ibi Pf*1.1)6.1.
enim fedimus , & flevimus , dixerunc qui inde
venerunt.
60. Venter ejus pyxis eburnea , qui reciperet s
pfal.i)) !.. bus proiequamur. Extollite populi mecum ma- B oracula Scripturarum , ut poiTet dicere : Ven
s»p. 4. ■
a-Keg.l
nus in fanda ,ut eo faltem munere vicem ejus
meritis rependamus. Non ego floribus tumulimi
ejus adfpergam , fed ipiritum ejus Chrifti
odore perfundam. Spargant alii plenis lilia ca-
lathis,nobis lilium eft Chriftus. Hoc reliquias
<jus facrabo, hoc ejus commendabo gratiam.
N umquam égo piorum fratrum ieparabo nomina
, merita difcernam. Scio quod Dominum
commemoratio ifta conciliet, JSc copula
ifta deledet.
57. Nec putet aliquis quidquam meritis eo-
rum obitus celeritate detradum. Raptus eifc
Enoch,ne malitia mutaret cor ejus :6c Jofias
decimo odavo anno regni fui ita Domini paf-
cha celebravi!, ut omnes retro principes dè-
votione fuperaret, nec diutius fidei fus meritis
fupervixit 3 immo quia plebi Ju d s s grave im-
minebat exitium , rex juftus ante lublatus eft.
Metüo ergo ne Se tu nobis aliqua noftri offentrem
meum dolco , ficut dixit propheta ; dicit
enim h s c , qui imitator eft Chrifti.
61. Gena ejus ficut phiaU aromatis, quibtis
Chrifti influebat unguentum.
6z. Labi a ejus ficut Ulta 4 diftillantia, myrrhd 4
plena. Man us ejus tornata, aure et, piena Tharjìs >
eo quod in verbis ejus juftitia refulgeret, in
fadis 8c operibus reniceret grada : in quo Se
plenum virtutis Se authoritatis regalis efièt al-
Cloquium,nec inflexa aliquo mords terrore
conftantia, « 8c fadorum pretiofa Se emendata c
corredio 3 omnis enim; bonus operarius, ma--
nus Chrifti eft.
63. Fauces ejus dulcedines, & totus defiderium. Il>idem IJ;
Quam dulcia enim omnia judicia ejus univer-
forum faucibus adhsferunt ! Quanta grada fer-
mones ipfius finguli recenfentur ! Quemadmo- • '
dum, fili, defideraris à populis ? Mihi certe im- f
preffifti, quee pedore teneo verba illa polire--
fione fis raptus.,b ut odavo decimo regni tui j) m a, quibus me vadem tuum fieri poftulabas.
anno imminentis mali acerbitatem , quafi jufi Reliquifti iple de me teftimónium judicii glotus
evaderes. riofi. Ego tibi fidem meam exhibere non po-
58 . Sed jam cara mihi compledar vifeera , tui, quam parabam 3 dixi tamen abfens , 6c di-
6c debito condàm ièpulcro 3 prius tamen fin- centem me fidem pro te Chriftus audivit. Tegula
membra perfpiciam. Valentinianus meus,
, juvenis meus, dr candidus dr rubeus, habens in
le imaginem Chrifti -, talibus enim profequitur
Ecclefia in Canticis Chriftum. Nec injuriam
pûtes : * caradere Domini infcribuntur 8c 1er.
*>/. IO + .1J .
MeUth. y .
Gen. 49.8.
Ibidem n .
netur in odo fponlìo mea , etfi non tenetur
in terris : obligatus fum Deo , etfi non potui
hominibus obligari.
64.. Loquutus fum de corpore tuo , nunc al-;
ìoquar animam tuam dignam propheticis or-
vuli, 8c nomine imperatoris fignantur milites. E namentis. Iifdem igitur utar exordiis : ¿>>uanam ibìd.6. 9.
Dénique 6c iple Dominus dixit: No li te tangere efi heec profpiciens ficut diluculum ,fpeciofa ut luna,
Chrtfios meos ; 6C: Vos eftis lux mundi. Et Jacob eletta ut fo li Videor mihi te videre fulgent^m ,
dixit : Juda , c te laudabunt fratres tui. Ad filium videor audire dicentem : Diluculum mihi eft,
~ pater. Nox terrena praeeßit , dies, cadeftis appro~ R»m.i).n.
pinquavit. Profpicis nos igitur, fanda anima, -
loquebatur, 6cDominum revelabat. Etdejo-
feph didum : Filius meus ampliatus,filius meus
* . Animas ubi de còrporibus egrefla: cilene, fi bonx crcderen-
tu r , larcs ; fi m ala :, lemures ; fin vero ambiguum foret urti ordini
jungendae cilene, manes vocatas effe obfervat Nannius. Verum
banc differcntiam deletam brevi fuiilc idem adjicit > eunétifquc ani-
mabu s, immo criam infernis diis hoc nomen adtributum. Sed
plura de manibus reperies apud Vofiìum in Etymol. ad eamdcm
voccm. Prætcrea tamen Nannius monet h ìc forte imitationem eflc
horum verborum è V irgilio : manibus dette lilitt plenis -, hoc eft, non
à voce metnes , fed à voce mmits diiftionem metnibus hìc du à anr
effe. De quo nos infra.
a. Edit. Amerb. & Eraf. stnìmum piam mutrie oblationibus : G ili.
Se Rom. animam piam noftris oblationibus : mil. vero , animam
nepotis & c. Neque dubìres legitimam effe hanc leitionem ; quod
enim de fioribus fubjungitur, piane demonftrat Ambrofium ad
Virgili* .verfus alludere, qui lib. 6- Æneid. citatum fiipra hemifti-
chium continuo icquuntur in h x c verba :
■Purpureos fpargam flores , animamene nepotis
His faltem accumulem elonis S ic.
Mos quippe erat cariifimorum tumulis flores-adfpergere, ut prxter
alios multos Hicronymus e p ift .i6 .ad Pammach. indicai.
b. Ita edit. Amerb. & Eraf. cum cunftis miT. Gill. autem ac R om.
edit. ut oliavo regni-tui anno. Non reiftc, ut à Baronio ad ann. j p 2..
obicrvatum eft ¡cum enim x . K al. décembresan. 5 7 5 . deelaratus
fit imperator, necatuique idibus maiis an .jp i . hinc indùcitur anno
regni 18 . fed primo & ultimo non completis, exftimftum eflc ,quod
inftituta cum Jofia rege comparatio etiam confirmât.
• * i R e vera tara fe rvi, quam milites ólim nòtis quibufdam in-
urebantur ; primi, ne alienus cos p rò fuis vindicaretifccundi,nc m i.
liciam deièrere ipfis liccret. Hinc Pauli verba e x E p if t a d G a la -
tas cap. 6. Ego enim ftigmata domini fefu in corpore meo portò, ad
priórem inicriptioncm Erafmus refert, eadem vero ad pofteriorum.
notas alludere cenfèt Grotius. De militum inuftione adi Lipfium
lib - 1 . dial.9 . de fervorum confule Jo f. Laurentiumlib.i. Polymath. •
d iifc rt.p . Porro non poflumus nobis hìc temperare , quin Dal lari
adverfus Ambrofium infimulemus malignicatem. Qua enim fin -
ceritate lib . i - de Z J fu Tatrumadfcric Scripturamad lu lus adhiberi
ab Amb rolio, cumque his qua: de Chrifto & Ecclefia dieuncur in-
facris C anticis, Gratiano & Valcntinianoca licentiS accommodarc,
qua poeta; utuncur ? Sed quis non v ideat, eum qui prxtermiflb
quanta cautione ac venerationc vir làmftus hanc adaptationem p rx - ’
mollierit, ita loquatur, non cani ad veri inveftigàcionem.quam P a -
ttum fuggillationem fcriberc ? Ccterujn qui fèriem otationis ad -
tentius pauloexpenderit, facile agnofeet à Docftorc noftro hos te x -
tus Valcntiniano tamquam Chrifti imitatori folum aptari.
c. MiT. nonnulli, te collaudcnt : du o, te collauda»!. Sed non
modo contrà fa ero rum codicum conlcnfum, verum & contra quàm
ab Ambrofip ipfo citatut libro de Benedici. Patriarch, cap. 4. n. 16 .
* • Scriptores inter (è conicnriiinr id contigiflc x . Kal.dcceinbres
an. J7 y. quo tantum ille quadrimus erat.
d. Rótri. edit. & pauci m(f. dftillan tia myrrham plenum .- quo
etiam modo habetur in facris paginis, 3e ab iplomct Ambrolio
ciratur in pia). 1 18 . vcruin tamen vet. edit, cum mil. pluribus
porioribtilquc nòbifeutn faciunr, O mnes vero edit, ac m(f. in fcquen*
tibus fatis conlèntiunt, nifi quod legunt nonnulli m(f. tornate, aure.
e. Ultima: Parif. d i r . fanctorum pretiofa & c ,
f. R om . edit, fola , certe te imprejpfti, c^ui corpore.
xipi De obitu Valentiniani Confolatio. 1102
de loco fuperiore , tamquam inferiora r.efpi- 1
ciens. Exilti de tenebris iftius feculi, Se utlu*
na refplendes'jiit fol refulges. Et bene ut luna
3 quia Se ante in umbra, licet iftius corporis
refulgebas, Se terrarum tenebras illuminabas:
Se nunc lumen à fole juftitia; mutuata darum
diem. duds. Videre igitur videor te tamquam
de corpore recedentem , Se repulfa noélis caligine
furgentem diluculo, ficut ìblem appro-
pinquantem Deo, Se rapido volatu ficut aqui-
lam, qua: terrena flint j-relinquentem.
cant.6. ri. Convertere ,Solamitis, convertere > & videbimus
te. Convertere ad nos pacifica ; ut glomm
tuam fororibus tuis monftres,&incipiant
fe tux quietis & gratiae fecuritate fdlari. Semel
tantum ad nos convertere, ut te videamus, Se
rurfus con vertere, atque ad Hierufalemillam
civitatem fandorum tota intenfione fedina.,
Aut certe quia ad animam piam Chriftus hoc,
dicit,jubet illam pauliiper converti} ut nobis
gloria ejus appareat, Se reqiiies futura cum
fan&is: 8t poftea prjccipiteam ad illud fuper- ^
num fanclorum feltinare confortium. . ..
ctnt"j.t. 66. .guid vìdebitis , inquit,/» Sdamiti de, qua
venitficut ebori cafirorum ? hoc eft , in ea quie.
multum Se adveriiis plurimps in corpore pra:-
liata eil. Ecenim pugnavit a.dverius excranéos.
. hoftes, pugnavit adverfus lubricas fieculi mu-
tàtiones, pugnavit adverfus corporis fragilità- ■
tes , adverfus inultiplices paifiones. Audivit à
ibid. 6 ri. D omino ".Convertere Solami tis.a Converia eft ad
» pacem femel in feculo , converfa eft iterata
.communipne ad gratiam Chrifti 5 Se ideo piàcra
converfio ejus in iàeculo, pulcherrimus incefius
ejus Se volatus in carlum.
ibid. 7.1. . 67. Unde meretur audire : Speciofìfatti fiunt
greffus tui in calce amentis, fili a Am in ud ab , hoc
h . cft^'filla princippy*> ipeciofos enim proceffus
habuiftiin corpore,tamquam calceamento eo
ufa, non ut involucro} ut quafi fuperior Se emi-
nentior,quo velles tuum.drcumferres fine ul-
la oifènfione veftigium : veL certe ficut calcea-
c mèntum c illud exfolveres, ficut Moyfes fecit,
Exod.). y. cui didum eft : Solve calce amentum pedum tuorum.
68. Dicit igitur tibi'nunc pater Aminadab,
pfti.K k-t.1. ille populi princeps: Audi, fili a , & vide quo-
Cantg.i. jtiam concupivit rex fpeciem tuam. Speciofi ergo
fatti fitnt greffus tui m calceamentìs, fili a Aminadab.
Modulifemorum tuorurn fimiles torquibus,
hoc eft , confonans fibi in omnibus fadis tuis
grada atque moderano, magnorum iequàvit
infignia rriumphorum. Denique moderadone
tua & tranquillitate pacifica nec Gallia hoftem
fenile, Se Italia hoftem repulit, qui ejus finibus
* imminebat. * Torques autem infignia efle victoria:
dubitari non poteft, cùm ii qui in bello
a . Ita vet. edit, ac miT. nifi quod pro communione legirur in quibufdam
commonitione : at Rom. edit, locum Gceffirc : convertere ad
pacem. Semel injaculo converfa e ft, converfa eft iterata communione.
b . Omi'cs edit.fpeciofa eft enim procejfu, habitafti in corpore See.
omnes mff. è contrario, ut nos in textu.
c- Vet. edit, cum mil', a l iq u r t , illud cxfolvere : R om . edit, cum
aliis nonnullìs m lf 'illud exfolv t. mclius ccteri cod. illud exfolveres
*■ Inter p rxntia , quibus viftorcs milites donabantur , fui (Te
etiam torques proditum reperies apud J . Lipfium lib. y . de Milit
Rom. Dial. 17 .
d. MIT.aliquot, htc & in fra , non deficiens mufto: melius rcli-
q u i, Sc cumftx edit, non deficiens misto : 1 x x , ¿ù vst(JÀ!ios
fordter fecerint, torquibus hpnorentur.
69. : 7J mbiltcus tuus crater tornatilis, 4 non de fi- d
ciens mix to. Venter tuus acervus tritici, muniti *•
inter lilia. Cervix tua ficut turris eburnea. Oculi- 1
tui ficut fiagna in Efebon. Bonus umbilicus ani- l
mx, yirtutum omnium capax, ficut crater ab
ipfo fidei audore tornatus } Sapientia enim in
cratere, mifeuit vinum fuum , dicens : Venite fProv.93.
edite panes meos, dr bibite, vinum,quod mi fini vo-
bis.c Umbilicus ergo ifte tornatus omni deco^. *
re virtutum non deficit mixto. Venter quoque
1 ejus non folum juftitia: velut frumentario cibo
replebatur, fed edamf grada fuavitateque fio- f
rebat ficut lilium. Cervix quoque ejus candida
Se pura, jugo Chrifti fponte fubjeda, cogi-
tationes rationabiles , fidei odor , circumcifio-
nis adtentio , ornatus capids gloriofiis 3 quod
non .regalia diademata, fed Dominici fanguù
nis infignia coronaretit.
70. Merito, tamquam rex peccati vidor, Se
, c^Lefti corona redimitus adfeendit, cujus animie
dicit'Deus Verbum : ¿tuam fulcra & fua- Cant.T.e.
vis fatta cs, caritas ,in dcliciis tuis ! Pulcra per
yirtuds decorem , fuavis per gratiam-. Procera
ficut palma, qua: vincentis eft prxmium.
71. Huic adfeendenti aniniie Gratianus frater
occurrit , Se complexus eam dicit : jSgo fratri ibidem to.
meo, dr fuper me converfio ejus s vel quod fibi
eum cupiac inhxrere, vel quod pietate fraterna
quafi advoca.tqs adfiftat, dicens converfio-
^ nem ejus edam fua: gratia: pra:ferendam.
yz. Veni, inquit^vf ¡rater meus, exeamus in ibidem iu
agrum , requicficamus in caficllis , diluculo fiurga-
mus in vincas, hoc eft , venifti eo ubi-diveria-
rum virtutum frudus pro .fingulorum meritis ■
deferuntur, ubi abundant meritorum premia.
Exeamijs ergo in agrum , in quo -non vacuus
labor,fed fce.cundus pr.oventus eft gratiarum.
Quod in terris feminafti, hie mete : quod ibi
ipar.fifti, hxc collige. Aut certe veni in ilium
, agrum , qui eft odor Jacob, hoc: eft , veni in
“ gremium Jacob , ut ficut Lazarus pauper in
Abrahx finu , ita edam tu in Jacob patriarchs
tranquillitate quiefcas 3 finus eniiii patriarcha- luc.u. i%;
rum receffiis quidam eft quiecis sterns. Merito
ergo Jacob ager eft fruduofus, ficut Ifaac
pa.triarcha teftatus eft dicens : Ecce odo/filii met, Gen. 1 7 .
tamquam odor agri pieni , quern benedixit Vo-
minus.
73. Requiefcamus, inquit , in caficllis , óftenl c-wri7.11.
, dens illic elle requiem tutiorem, qus ;epto csleftis
refugii munita atque vallata,non exagi-
tetur fscularium incurfibus beftiarum.
74. In foribus, inquit; noftris omnes foetus ar- ibidem jj.
borum : nova dr vetera, frater meus, fervavi tibi.
g J p u i s d a b i t t e f r a t e r , f r a t r e m m i h i , l a t t e n t e m ^
a , • r ■ r I / Cant 3 . i .
u b e r a m a t n s m e a r I n v e n t e n s t c f o n s , o jc u la b o r t e 3 & f e q ,
x is t à » . Continuo ctiatri poft,nonnuIIi mff. pro muniti legunt h k -
n uti, fed jam diftum eft de hae ledione.
e. Codex Remig. Ergo umbilicus f t ftet ornatus See.
f . I t a ml!’, ad unum, nifi quod ficut prxcermittitur in bene m ul-
tis : edit, autem, gratia j uavitate, qua florebai, vet, eriam. edit,
omittunt, ficut. Quod veio habetur paulo infra in omnibus edit,
ac m(T. aliquo t, cogitationes rationabi'es Sec, non pauci m ff. ita cx.-
hibent, cogitationes rationabiles f id e i , odor circumcifionis, adtentio
ornatus , caput gloriofum. Minus concinne.
g . Rom. edit, fola hie SC i n f r a g » « dabit te fratrem. Biblia ,,
fanda fratrem omicruuc,