* Scripta
an. ÿ$4.
SccJ.tfíii,
S
833 Saniti Ambrofii 834
**E P 1 S T O L A / X V Ï I I .
A remoniarum requirens. Ha:c facra , iftquit >
* Annibalem à mosnibus, à Capitolio Senonas
repulerunt. Itaque dura facrorum potentia pne-
dicatur, infirmitas proditur. E rg o * Annibai
R e la t io n i S ym m a ch i rc fp o n d e t A m b r o s i u s , d r pofi
c o n c iliâ t tim f i b i V a l e n t i n i a n i b en e v o len tiam »
■ tria in eadem Relatione pracipua capita aggreditur.
JStam ftrofopopoei* qua Roma prifcos fuos ritas pofcere
fingebatur » alia ejufdem Rome, contraria efflagitantis
opponitur, cum Veftalibus & facrificulis virgines [acre,
& Chrifti facer dotes comparantur, ac tandem qttod fub-
latas illas ceremonias famem nltam fit/Jfe diElitabatur>
idvamtm offe invifyijfmis argumentis demo/tfiramr.
Am b r o s i u s epifeopus beatiffimo principi,
Se clementiflìmo imperatori V a v e n t i n i a n o
augnilo.
'j. Um * vir clariffimus pra;fe£tus tJrbis
1 j Symmachus ad clementiam tuam rètu-
liflet,, ut ara quie de urbis Roma; curia fublata
fiuerat., redderetur loco.j Se tu, Imperator, licet
adhuc in minoris «vi tyrocinio %rentibus
novus annis, fidei tarnen virtute veteranus ob-.
din iàcris infultavit Romanis, Se diis contra le
dimicantibus,, ufque ad muros Urbis vincendo
pervenir. Gur iè obfideri palli íunt, pro quibus
deorum fuorum arma pugnabant?
j.Nam de Senonibus quid loquar,,quos Capi-
tolii feereta penetrantes Romanie reliquia: non
B tuliflent j nifi eos pavido anler ftrepitu prodidiffer?
En quales templa Romana præfules ha-
bent. Ubi tune erat Jupiter? An in anfere lo-
quebatur-?
■6. Verum quid negem lacrorurto ritus militaire
Romanis ? Sed etiam Annibal eofdem Deos
colebat. Utrum volunt igitur., eligant. Si in
Romanis vicerunr iacra , in Carthaginenfibus
ergo fuperata font : fi in Carthaginenfibus
triumphata., nec Romanis utique profuerunt.
C 7. Faceflat igitur invidiofa ilia populi Rofecrata
gentilium non probares j eodem, quo mani querela : c non hanc Roma mandavit.
comperi ,.punclo libelium obtuli : quo licet Aliis ilia eos interpellât vocibus :Quid me
comprehenderim , quæ fuggeftioni neceflaria caffo quotidie gregis innoxii fanguine cruenviderêntur
j pop'olci -tarnen exemplum mihi
^Relationis daïi.
2. Itaque non fidei tuæ ambiguus., fed pro-
vidus cautionis, Se pii certus examinis, hoc fer-
mone Relationis adiertioni refpondeo , hoc
unum petens; ut non verborum elegantiam-,
taris? Ñon in fibris pecudum-, fed in viribus
bellatorum trophasa viéloria; íunt. Aliis ego
difciplinis orbem fubegi. Militabat Camillus,
qui fublata Capitolio figna,ca:fís Tarpeia: rupis
triumphatoribus,reportavit : ftravit vircus,quos
religio non removit. Quid de* Attilio loquar,
lêd vim rerum 3 exlpe£landam pûtes. Aurea jjq u i militiam etiam mortis im pendi r? A fricanus
enim, ficut fcriptura divina docet, eft lingua
fapientium litteratorum , qua; phaleratis dotata
ièrmonibus, Se quodam fpléndentis eloquii velar
coloris pretiofi eorufeo relultans, capin ani-
ròorum oculos b fpecie formoli ,vifuque perftrin-
git. Sed aurum hoc, fi diligentius manu trades,
* foris pretium , intus metallum eft. V olv e ,
quieio,atque excute fedam gentilium rpretio-
ia Se grandia ionant, veri efFoeta defendunt:
©eum loquuntur, fimulacrum adorant.
3. Tria igitur in relatione iua vir clariilìmus
:pra:fedus Urbis propofuit, qux valida putavit :
•quod Roma veteres , ut ait, fuos cultus requi-
rat , Se quod iàcerdotibus fuis virginibufque
"Veftalibus emolumenta trìbuenda fint, Se quod
emolumentis facerdotum negatis , fames fe-
quuta publica fit.
-4. In prima propofitione, flebili Roma queftu
■fermonis illacrymat, veteres,ut ait, cultus ce-
* . V ir clarijfimus non tam honori pcrfonjc tiibuicur ,quam d ig - |
nitatis titalus ac iìgnificatio e ft , ut jam alicubi obièivavimus. A d i I
cciam , fi vacar, Alciaci lib.3. Éifpunttionum.
a. Rom.edit. expendendam putes: reliquie, ac m(T. exfpeHanàam 1
putes, uno Vac. cod- excepto,ubi expetendam.
b. Duo aiK.fpecie formofa^ vifuque ferftringit: unus ,fpeciefor- 1
mofitatis ferjlringit : ceceri & edir. fpecie formofi , v ifu q u e , R om . |
Vifufytte perflringit.
* . Toris pretium, iupple, atìri pira: iè fe rì. Intus metallum> a:s v idelicet
aut ferrum ; ubi generis nomen pro viliori fpecie pofitum eft. |
* . Annibalem Carthagineniium ducem Romano populo infenfif- I
iimum nemo nèfeit in iummum periculum res Romanorum addir- !
xilTerqui tandem Apulia: deIiciis-cmollitus,& Fabiicunétarionc debi- |
lita tu s,Italia recedere coa&us fu it , ac poftmodumà Scipione Africano
debellàtus. Senoncs vero cùm d Celtica Gallia in Italiam tran-
iiincnt, Urbem ipiàmarmis ccperunt,at capitolium dclufa canum
cuftodia occuparmi, anferum gingritu de ted i funt > Se à Manlio
de T arpeia rupe dejedi-
C. òm ne s edit.»«» hec Roma m andavi! : mff. aliquot, non hanc
rem m and av it: reliqui me lius, non hanc & c . fupplequcrelam.
* .Camillus quinquics didator creatuse ft,& ob prseclara in Remp.
merita alter Romulus didus. H ic colled is "Romanorum reliquiis
Senonas prsedre intcntos fudit a c pròdiga vie : quo potiflimum nonon
inter Capitolii aras T fed inter Annibalis
acies triumphum invenic. Quid mihi veterum
exempla profertis ? Odi ritus Neronum. Quid
•dicam * bimeftres imperatores, Se terminos
regum cum exordiis copulatos ?Aut forte illud
eft novum ., barbaros fuis exceflìflè finibusi
Nnmquid etiam illi chriftiani fuerunt-, quorum
miierabili novoque exemplo * alter captivus
imperator,fub altero captivus orbis, dfefelliflè
£ quie viéloriam promittebant, fuas cerimonia«
prodiderunt ? Numquid Se tunc non erat ara
viétoria:? Poenitet lapfus : vetufta canicies pudendi
fanguinis traxit ruborem. Non erubefeo
cum toto orbe longeva converti, V e h . x j a i
c - e R t e eft quia nulla a:tas ad perdifeendum
(èra eft. Erubefcat iène<ftus , qn£e emendare ie
non poteft. Non annorum canities eft laudata, s*t-
fed morum. N u l l u s p d d o r . eft ad meliora
tranfire. Hoc folum habebam commune cum
I 'mine h ic ab Ambrolio memoratur.
* . Ateilius RcgulusàCarthaginenfibus, àquibus captus in belli»
fu e ra t, ad fenatum de permutandis capti vis miffus, cùm eam pcr-
I mutationem e/Ecaciter diiTuafiftet, Carthaginem ad certilEmatn Se I crudciiÌSmam mortem rediit.
I * . G aib am, Othonem , Vitellium intelligit, quorum G alba ftp - ÌtimO imperii menic occifus e f t , Otho nonageiimo quinto d ie , V i-
tellius o d a v o menic : tres certe annos trini principes in imperio non
I impfcverunt, quod eleganti carmine comprehenium eftabAu ibnio c ó lo a fe n e x , Otholafcive ,famofe Vitelli,
T e n ia vos Latto regnantes nefeiit tflas.
N ifi hòc potius referri velimus ad M I. Pcrtinacem qui duobuS
I menfibus & diebus z j . Se ad Didium, qui duobus menfibus Se quin*
que diebus in imperio (bere : quod certius convenir cum (patio Am -
• broiiano. I t a Nannius.
I * . Idem "Nannius ad htee verba : Id haod dubie, ioqu it, de L ic .
• Valeriano, Se filioe ju s Gallieno intelligendum,quorum pate rcap-
I tu sà re g e Periàrum S ap ore , cui adfeenfuro cerviccm prò fcabello
I fubjiciebat , in miièrabili iérvitute confenuit: alterorbcm tcrrarum
I luxu & nequitia perdidit ; adeo u t triginta ryranni provinciasoccu-
I paveriDt, Se feminx quoque contra cum diadema fumicrint.
I d . M fi", aliquot > fefellitque qua vic i oriam fromittebat. M inus com-
] mode.
Epiftolarum Clafiìs I.
barbaris, quia Deum antea neicièbam. Sacrifi-
ciiim veftrum ritus eft beftiarum cruore re-
ipergi. Quid in mortuis pecudibus quxritis Dei
voces?Venite, Se difeitein terriscxleftem militiam
: hìe vivimus, Se illic militamuSi Cicli
myfterium doceat me Deus ipiè, qui condidic s
non homo , qui ie ipfum ignoravit. Cui magis
de Deo, quam Deo credam ? Quompdo poil
funi vobis credere, qui fatemini vos ignorare
quod colitis ?
8. Uno, inquit, itinere non poteft perveni-
ri ad tam grande iecretum. Quod vos ignoratis,
id nos Dei voce cognovimus. Et quod vos
iuipicionibus quéeritis, nos ex ipia iàpientia Dei
Se veritate compertum habemus. Non con-
gruunt igitur veftra nobifeum. Vospacem diis
veftris ab imperatoribus obiecratis , nos ipfis
imperatoribus à Chrifto pacem rogamus. Vos
manuum veftrarum adoratis opera , nos inju-
riam ducimus omne quod fieri poteft , Deum
putari. Non vult fe Deus in lapidibus coli. De- (
nique etiam ipfi philofophi veftri ifta riièrunt,
9. Quod fi vòs ideo Chiiftum Deum négatisj
quiaillum »mortuum eflè non creditis ( nefeitis
enim quod mors illa carnis fuerit, non divini-
tatis, qua: fecit ut credentium jam nemo mo-
riatur ) quid vobis imprudentius, qui oontume-
lioiè colitis, Se honorifice derogatis j veftrum
enim Deum lignum putatis. O contumelioia
reverentia l Chriftum mori potuiflè non creditis.
O honorifica pervicacia /
10. Sed vetera, inquit-, reddenda funt altaria
fimulacris, ornamenta delubris. Repolcantur
hxc à conforte fiiperftitionis : chriftianus impe-
rator aram folius Chrifti didicit honorare. Quid
manus pias & ora fidelia minifterium fuis co-
gunt b iàcrilegiis exhibere ? Vox imperatoris
ìloftri Chriftum refultet, Se illum iolum, quem
lentit„ loquatur j quia cor regts in manu Dei.
Numquid imperator gentilis aram Chrifto le-
vavit ì Dum ea qu«e fuerunt^ repofeunt, exem- '
pio fuo admonent quantum chriftiani imperatores
religioni, quam iequuntur, debeant de-
ferre reverenda: j quando gendles fuperftitio-
nibus fuis omnia detulerunt.
11. Dudum ccepimus, c Sc jam ièquuntur
exclufos. Nos fanguine gloriamur,illosdifpen-
diummovet. Nos hxc vi&oria: loco ducimus^
illi injuriam putant. Numquam nobis amplius
contulerunt, quam cùm verberari chriftianos
atque proferibi ac necari juberent. Premium !
fecit religio, quod perfidia putàbat efle fuppli-
cium. Videte magnanimos. Per injurias, per
inopiam j per fiipplicium d nos crevimus : illi
ceremonias iuas fine quieftu manere pofiè non
credunt.
a . Nonnulli mil. moriuum effe creditis: reliqui, Se òmnes edit.
»0» creditis. Mclius ut doccnt (equentia, Chriftum mori tatuifte non
creditis.
b- Paucuti in i f facrificiis exhibere.
c. Vet. édit. Dum coepimus,fequamur exclufos : Rom. Se mff. no-
bifeum confcntiunt,nifi quod sctinuit fequamar, u bi illi prope ad
unum ponunt fequuntur
d. Omnes edit, nos credimus: omnes miT. nos crevimus.
*■ De Veftalibus vide quod à nobis obfervatum eft ad lib. 1 . de
Virgin, cap. 4 . n um . ij. Quod àutem infra dicitur Ve ft ales capi«»-
t u r , alluno eft ad illam pontificis novam virginem accipientis
Fornuilam : Copio t e , amata.
c. Edir. acpauci mlf. velame» ,Ufui f kottì. edit, ufu ) nobile cafti-
tatis ;an(T. plurcs Se potiorcs ut in textu.
S. Ambr. Tom. 11.
11. Habeant, inquit,* Véftalés vírgínesim-
munitatem fuam. Di cant hoc , qui nefeiune
credere, quod poifit effe gratuita virginitas :
provocent Jucris,qui diffidunc virtutibus.Quan-
tas tamen iliis virgines premia promiila téce-
runt ? Vix feptem Veftales capiuntur puelhe.
En totus numerus, quem infula: vittati capitis,
purpuratarum veftium mudees, pompa le<ftica
miniftrorum circumflifa comitatu , privilegia
maxima , lucra ingentia , praferipta denique
pudicitia: tempora coegerunt.
12. Adtollant mentis Se corporis oculos vi-
deant plebem pudoris , populum integritatis,
concilium virginitatis. Non vitta: capiti decus,
fed ignobile « velamen ufui, nobile caftitati : non
exquifita,fed abdicata lenociniapulcritudinis :
non illa purpurarum infignia, non luxus deli-
ciarum , ièd ufus jejuniorum : non privilegia,
non lucra : omnia poliremo talia , ut revocari
à ftudio putes , dum exercentur officia. Sed
dum exercetur officium, ftudium provocatur.
Suis caftitas cumulatur dilpendiis. N o n e s t
virginitas,qux pretio emitur,non virtutis ftudio
poffidetur : non eft integricas qua:cumque f in
auclione nummario ad tempus licitatur compendio.
P r i m a c a s t i t a t i s viiloria eft facultatum
cupiditates vincere ¡ quia lucri ftudium tenta-
mentum pudoris eft. Ponamus tamen fubfidia
largitatum conferenda virginibus.Qua: chriftia-
nis muñera redundabunt ? quod tantas opes fufi
ficiet xrarium ? Aut fi arbitrantur lolis Veftalibus
conferendum j non pudet , ut qui totum
libi fub imperatoribus gentilibus vindicarunt ,
iidem fub principibus chriftianis non putenc
nobis fortem debere effe communem ?
13. Sacerdotibus quoque fuis Se miniftris
queruntur alimenta publica non deberi. Quan.
tus hinc verborum tumùltus increpuit ? At contra,
nobis etiam privata; fucceffionis emolumenta
* recentibus legibus denegantur, Se nemo
conqueritur 5 non enim putamus injuriam, quia
difpendium non dolemus. Si privilegium qux-
rat facerdos ,* ut onus curiale declinet, patria
atque avita Se omnium facultatum poffeffione
cedendum eft. Quomodo hanc gentiles fi ha-
berent, ingravarent querelam, quod facerdos
ferias minifterii fui emat totius patrimonii fui
damno, Se privati Univerfie commoditatis dif-
pendio ufum publici mercetur obfequii : pne-
tendens communis fàlutis excubias, domeftic^
inopia: fe mercede foletur } quia minifterium
non vendidit, fed gratiam cómjiaravit.
14. Conferte caufas. Vos excuiàre vultis * de-
curionem, cùm Ecclefi« excufare ñon Iiceat
facerdotem. Scribuntur teílameñta templorum
miniftris , nullus excipitur prophanus , nullus
If . Omnes edit, tamquam in a u S io n e . . . . follieitatur : omnes mill
nobifeum faciunt, nifi quod p ro auHiont unus legit aStione, altee
eautione.
1* . Volane h ic deiignari ab Ambrollo Valentiniani legem x x .
De epifeopis Se c. ad. Damaiuro pone. R om deftinacam, qua de fa lto
clerici prohibenturà piismulicribus, quarfe illis adjumerint, tefta- I mento quidquam accipere. Quod autem Ambroiius detrimento >
quod eadem lex clcricis irrogabac, ic non moveri tcftificatur, cùm
IHicronymo pulcre confentit : led hic (c gravitcr dolere non dilli— mulat, quod cidem legi caufam przbuerit clcricorum avaritia. Lcge
fccundam ejufdem epiftolam de v ita Clericorum
* De onere curiali dicctur commodius epift. a d Theodofium
■ * . Inteliige Theodofii leg. c i v . De Decurionibus : de qua
I [ etiam crit dicendi locus ad epiftolam ance ci^acam.
G G g ij