P rov. 1 9 .
Philip, t ,
&&•
Rom. f. ip
M a t t h . i i .
z¡. £«*/.'
c Conven-
tior. § , T n
bn u im.
P fa l.6 } .
Tum. Utiiiam hocmihi femper crimen ad ieri- 1
•barn, quia aùrum pauperibus erogatur! Quod
dì obji'ciunt quod defenfìonem ab iis requiram*,
non negOn, fed edam ambio. Habeo defenfio-
•nem, fèd in orationibus pauperum. C«ci illi &c
claudi, debiles &fènes robuftis bellatoribus for-
tiore^funt. Denique munera pauperum Deum
obligant; quia feriptum eft~: Jfhti largì tur patt,
peri, Dcofcenent. Pra;lìdia bellatorum divinam
lìepe graciam non merehtur.
34. Hymnorum quoque meorum carmini- i
bus deceptum popuium ferunt. Piane nec hoc
abnuo. Grande carmen iftud eft, quo nihil po-
tentius. Quid enim potendus quam confeifio *
Trinitatis , qu« quotidie totius populi ore ce^
lebratur? Gertatim omnes itudent fidem fateti,
Patrem & Filium &c Spiritam fanétum norunt
verfibus predicare. Fadi funt igitur omnes
magiftri,qui vix poterant effe difcipuli.
; 35- Quid igitur obaudientius poteft effe, quani
ut Chrifti fequamur exemplum, qui fpccie in- (
vventus ut -homo , humiliavit fernet ipfum faffus
ebediens ufque ad mortem ? Denique omnes per
obedientiam liberavit : Sicut enim per inobedìen-
tiam unius hominis peccatores conf ittiti funt plurimi
, ita S" per unius obedientiam jufti conftituen-
tur multi. Si ergo ille obediens, accipiant obe-
dienti« magifterium -, cui nos inh«remus, du
centes iis qui nobis de imperatore invidiam fa-
ciunt : Solvimus qu« funt C«faris Cxfari , &
, qua: iunt Dei Dèo. Tributum Caffaris eft ,jion I
- negatur : Eceleiìa Dei eft:, Cadati udque non
debet addici 3 quia jus Catiaris effe non poteft
Dei templum-.
36. Quod cum honorificentia imperàtoris
dictum nemo poteft negare. Quid enim hono-
rificentius, quam ut imperator Ecclefì« filius
eflè dicatur ? Quod cùrh dicitur , fine peccato
dicitur, cum grada dicitur.a I m p e r a t o r en im
intra Ecclefìam, non fupra Ecclefìam eftj bonus
enim imperator qu«rit auxilium Ecclefia, I
non refutati H«c ut humiliter dicimus , ita
. conftanter exponimus; Sed incendia aliqui ,•
gladium , * deportationem minantur. Didici-
mus Chrifti fervuti non timere. Non timenti-
bus numquam eft gravis terror. Denique fcrip-
tum eft : S agitisi infantium fa eia fu n t plaga
eorum.
a . Om n e s edic. imperator enim bonus : omnes mff. om ittu n tj
bònus , licer in fcqucnti fen tcn tia ubicjuc h ab ea tu r.
* . D e p o r ta n o farviifirhum ex filiig en u s e ft , u b i n im irum quis
ih remora in fula includimi-.
* . Auguftinus lib. de H&rcf. cap. 4 9 . Rebaptizari quoque,inqnir,
ab b is , neinpe A r rian is , catholicos novimits, utrum non catholicos
nefeio. Gr.cgorius etiam Turon. tempore Vandalica:- periècutionis
iteratum ab Arrianis baptiimuin teftatur lib. z- cap. 1 1 . Se alibi.
Vid e etiam Alexandrum Diflert. t x . toni. g . Hift- Eccl.
-b. S ic edit. vct. ac mff. nifi quod in horum nonnuliis pro atque
oculis legitur atque ofeulis, voci frater additur Ambrofius , Se loco
verbi preterire, ponitur in uno preterméttere : at Rom edit. totum
id refinxit in hanc formarti : Ambrofius epifeopui Martelline forori :
Quoniam nihil eorum, qua hic te abfente geruntur ¡fanchiatem tuam
celare folco, fciós etiam, dileilifiìma foror , Sicc.
Rom. edit. fola , dedicare vollem. . . . Sicut in Romana j fic
bafilicam dedices ; in hae vero fecunda parte variant ver. edit. &
miT. Ubi enim ¡lise cum paucism(1. S ic in Romana bafilica dedices ; I
a lii miT. exhibent partim. Sic in Romanam bafilicam, p artini, Sic-
cine Romanam bafilicam dedicas: alii demum f ic & Romanam , aut, I
p eu t Romanam bafilicam dedices.-aax quidem ictftio videtur omnium |
potiifima. Senfus autem eft , cùm Ambrofius Ecclefiam dedicaiTet, |
nec tarnen rcliquias ine a condidiifet, popuium illud segre ferentem I
effiagitaife ju t .n c hanc etiam ceremoniam prsetermittcrct, quam 1
in Romana: bafiliese confecfationc non omiferat. Samuel Petitus I
„ 3.7. Satis igitur propófids refponfùm videtur.
Nuncillos.interrogo, quod Salvator interroga-
vit: Baptifinum Johannis de calo afi ^ an ex homi- Luc-x ©.4.
mbus ? Et non potuerunt reipondere ei Juda:i.
Si baptifmum Johannis non folyerunt Jud^ij
Auxentius folvit baptifmum Chrifti i Non
enim iftud ex hominibus eft baptifmum , fed
de cielo > quod detulit nobis coniìlii magni
Angelus , ut juftificemur Dèo. Cur igitur * re- *
baptizandos Auxentius fideles populos putat.j
i baptizatos in nomine Trinitatis -, cùm Apofto-
lus dicat : Unafides 4 unum ba.ptì'fma ;• & fe homi- Elhtf' 4-s-
num dicat adverfarium effe, non Chrifti 3 cùm
coniilium Dei fpernat,£c condemnet baptif. iw.7.30.
mura, quod Chriftus nobis. ad redimenda noff
tra peccata donavit.
* .È P 1 S T O L A X X l ì. * Script
an. 586.
J nv emione cor por um Gcrvaßi ac Protafii martyrum nun-
tiata,refertfi ad popuium illa dixiJfetCalos effe rnartyres*
ficut & apoftolos-'diern quoque fuijfe illorttm confeffionem:
eofdem a Domino humiliatos, ac deinde fufeitatos de terra
; idque eorum fefìtrrettionem effe , cùm tot rniraculà
operati firn : gratìas oh tantum prafidium Dèo egiffe t
il ! udque ampltjìcaffe ex geßis E tifai : tandem reliquiarum
defiriptionem , ac tranßativnis confilium populari plaufìi
excepta. Subjungit fequentis diei fermonem , quo memorata
catholicorum latititi, invidentiarn Arrianorum
txagitavit, ofiendens eos, dum evidenti miraculo fidem
negant , Judaorum fimiles effe , àtque àliter crederei
quam martyres crediderunt • dum vero Trinitatem quarti
damones confitebantur , non agnoficrent > ipfis damoniis
1 effe pejores.
b Dominä: forori vita: atque oculis b
preferendo frater.
1. Uia nihil fan&itatem tuam foleoeorurii
V . J preterirej quo Me te geruntur abfèn-
te 3 icias etiam fanétos martyres à nobis reper-l
tos. Nam cùm ego bafilicam c dedicaffem, mul- <
ti tamquam uno ore interpellare cceperunt di-
centes : Sicut Romanam bafilicam dedices. Refi
pondi : Faciam, fi martyrum reliquias invenero;
Statimque fubiit veluti eujufdam. * ardor prò- .*
1. Qind multa > Dominus gratiam dedit: for-
midantiBus etiam clericisj um ér.uderari terram-
eo loci, qui eft ante cancellos fanclorum Feli-
eis atque Naboris. Inveni figlia convenientia.:-
adhibitis etiam quibus per nos manus imponen—
lib .3. Obferv. c 8- ait nonnullos e x hoc locò duo colligere.priinum
fuific Mediólani Romanam regionem, unde Romana bafilica n o - '
minata fic : altcrum cani bafilicam , de cujus dcdicacione hic
a g itu r , eamdem effe ac Romanam. Utxumque evertere idetn.ag-
gredicur. E t lècundum quidem per iè caducum eft -, namque ex;-
ferie liquido colligimus bafilicam , in quam lànftorum Gcrvalii -
& Protafii offa tranllata fun t, Ambrofianam e ffe , cùm ex Pauli-
no manifeftum fit in Romana corpus beati N az ariifuiffc depofi-
tum. Quod vero nomen Romana: ex regione impofitum-ideo neg
a r , quia non in Romana fuiffe dic itu r, (èdipfa Romana appcl-
iatur ; id quidem frigidius e f t , quam ut rcfutationc indigeat. Sed
nec multo validiores fun t,qua s hujus nuucupationis rationes proferì
; quod enim eam bafilicam.aut à ritu R om an o , qui in cadetti
forfait obièt varetur, aut à Petro , cui dedicata c ra c , Romana: fidei
ac fedis primo parente Romana: fufpicatur traxiffe nomen ,• nos-
ejus fufpicioni fidem negamus. Cùm ergo conftct hanc Ecclefiam
ad eam porcam qua: Romana vocitabatur, cónftruilam fuiffe, v c -
rifimilius eft cidcm d vicinia nomen faélum. Vide Herman, in Vita
Ambrofii lib.4 cap. 1 7 . Üghellüm in Ical. fa c ra , Se alios.
* . A uguftinus lib. 9 . Confeff. cap 7 . has rcliquias Ambrofio per
vifum revelatas dicit : & lib .z x . de C iv it. Dei cap. 8. cas per v i fio-
nem manifeftatas. Unde colligi tur non modo per interiorem illuni'
alfiatum de illis admonitum efi'c farnftiim P rx lu lem , ièd etiam per
apparicionem ? Ac non omnia hic memorari qua: cornigere, u tiS
intclligittir <;x co quod fiibjicitur. Q jf id multa l
daforet.ficranâhrlîrfcyreseminerecoepwtintiAgium conftamix WÊÊ Sed veniamo* a<t
ut adnuc nobis nientibus , arriperetur urna 3 & reliqua.
fterneretur prona ad locurii fan&i fepulcri. In.
venimus mire magnitudinis viros duos■ utprifea
ætas ferébat. Offa ómnia integra , fànguinis
plurimum. Ingens còncurfus populi per tótiim
illud biduum. Quid multa? « Condivimus integra
6. Dies, inquìt, dici eruttai •verbum. Ecce veri Rfai. xì.j,
dies, quos nulla caligo no&ls interpòlat. Ecce
veri dies pieni luminis & fulgoris «terni, qui
non perfun&orio fermone verbum Dei, fed. in»
timo corde erudarunt in cónfeffione conftan-
ad ordiriem : tratiftulimus vefpere jam ini
tés^in martyrio perfèverantes:
Cumbentead bafilicam Faufhe : ibi vigiliæ totá
j . Alius pfalnius ledds ficut io . rjliiW.il
node,manus impoficio. Sequenti die tranftu-
v . ^ minus Deus nofler, qui iunt ainlsììtsi hr jaubv iutaait ,, 0&7“ ht Jul imm iill liaa
imus ea in bafflicam s quam appellane * Am- B n ffk it >* d o é in tetro ? Refpexit fide hu
brofianam; Dum transfeimus, caecus fanatus m.lia Deus, qui latentes fub ignobili cefpite
eft. Talis mihi ad popuium fuit fermo. c\ PS I ■ -P ■ r. i *
3. Cùm tatti effuiani 3 tamque inauditàm cón-
ììderarem conventus veftri celebritatem, & di-
Vin« grati« munera, qu« in fandis martyribus
refulferunt, imparem me3 fateor, huic muneri
judicabarn ; nec fieri poffe, ut fermone abfoL
verem.quod vix poffumtis animo intenderei
oculis comprehendere. Sed ubi faridarum legi
reliquias fandoittm martyrum fuæ Ecciefiære-
velavit, quorum anima in cælo, corpus in terra
: SUfcitans à terra inopem, & de fier core erige ns ibidem 7:
paùperem >• quos videtis ut eos cum priricipibus
populi fui collocarit. Princifies populi quos
alios nifi fandos martyres «ftimare debemus j
quorum c jam ih tìumerum diu ante ignorati
Protafius Gervafiufque prefer un tur, qui ftericcepit
feries fcriptitrarum , largitus eft SpiritusC leni martyribus Ecclefiam Mediolanenfetti,jam
f[M. IS . :
fandus,qui loquutus eft in prophetis^uo dig.
iium ali quid tanto coetu & exfpedatione veff ’
tra 3 riiartyrümque fàndorum meritis profe-
ramus;
4. Cali, ittquit, enarrant glori am Dei. Cùni
legitur hic pfalmus , occurrit quod non tam
dementa materialia,quani çæleftia merita dig-
num Deo præconiiirh deferré videantilr. Hoplurimorunl
matrem filiorum lætari paffionis
propri« fècerint & titulis & exemplis ?
8. Nec hoc abhorreat à vera fide \ Dies diet pfiti.ii.
eruílat verbum, aninia anim«, vita vit« 3 refur-
redio refurredioni. Et nox noffi indicai fiien-
tìam,hoc efts caro carni, quorum pallio veram
fidei feientiam omnibus indicavit; Bon« nodes
j .f. _ . no de—s -lu—cid~« ■,> quæ habent ftellas 3j osif cc/uttf ee nntirmn
dierno tamen fortuita ledione patuit qui c«h folla J fletta dijfert in ciarliate, ita & re fune ffio
cjwraht gloriarti Dei; Adfpicite ad dextram A òrt u a orti, «m •
nl^am, adfpicite ad finiftrarti reliquias fàcro -
fandas : fi videte c«leftis converfationis viros i
fpedate animi fublimis troph«a. Ifti funt c«li,
qui enarrane gloriarti Dei : h«c opera manuum
ejus,qu« annuntiat firmamentum; Non enim
eos fiecularis illecebra, fed divini operis grana
ad firmamentum facratiffim« paffionis evexit :
tìiultoque ante morum virtutumque doeumen-
tis annuntiavit in his martyrium, quod adver.
tnortuorum.
9. Non immerito autem plerique hátíc niaf-
tyrum refiirrcdionem appellant • ù videro tamen
utrum libi, nobis certe martyres refurre-
xeriric. Cogrioviftis, immo vidiftis ipfi multos
á d«moniis purgatos : plurimos etiam 3 ubi vef-
tem fandorum mariibus contigerunt, iis quibus
laborabant 3 debilitacibus abfolUtos : reparará
c vetufti temporis miracula ,• quo fe per adven-
tum dòmini Jefu gratia tertis major infuderat 3
fiis lubriciim fæculi hujus ftabiles permanfe- £ umbra quadam fàndorum corporum plerofqu_
r,1n,‘ fanatòs certtitis. * Quanta oraria jaditanturi
j. C«Ium erat Paulus 3 qui ait : ììofira conver-
fatio in calis eft. C«li erant Jacobus ¿¿Johannes:
denique filii tonitrui nuncupantur 3 & ideo duali
c«lum Johannes Verbum apud Deum vidit;
Ipfe dominus Jefus perpetui luminis erat c«-
lum, cùm enarraret Dei gloriam, fed earn quam
■ nemo ante confpexerat; Et ideo dixit : Deum
nemo "Vidit umquat», nifi unigeni tu s Filius 3 qui
eft in fina Patris, ipfe enarravit. Opera quoque
manuum Dei fi qu«ris 3 audi Job dicetìtem :
Spiritus ditànus ,• qui fecit me. Et ideo adverfus
diaboli tentamenta firmatus, inoffenf« veftia
Phil. 3. i ò ;
Marc. 3 I7..
. Om n e s e d it; Condivimus integra ■, a d ordintm tra n flu lim u t:
Vefpere j a m incumbent e a d bafilicam Faufta Q u a : lciftio cùm
c lau d ic are !, R om . e d it, fu b jec it verbum v en imu s p rotibicine. O m -
ncs v e ro mff. oobifeum fa c iu n t, nifi qu o d Bel v h ab et i vigilia a d
ordinem: fed melius ceceri refpuunt v ig ilia in quibus a d ordintm
idem lig n ific a r, ac per ordinem.
* Bafilica illa Ambrofiana diccbatur à co n d ito re , St etiam n unc
fan<fti Ambrofii m a jo ris appellami-. Q u am fo ro bafilicam Faufhe
ap p ella r Ambrofius, ea n unc SS Vitalis Se Agricola: ticulo g audet.
Ac illa u nde eruca funt facra Geryafii a c Pro ta fii lip fan a , quam
S S . Nab o ris ac Feücis di d a iti a it Paulinus j jam vocabulo m u ta to
f à n d i Franciici nomin a to r. De hisadeas Ughcllumj ubi de rcliq u iis,
qua: Mediólani ad ièrv an tu r differir,& MabilIonium / r i» ./ t a l . p i / .
b. I ta omhes mff. paucis c xccpcis, ubi p ro v id t t t p o n itu r v i detis
: omnes vero edit, v i d e t i s . . . . fp cBantes Setc.
T htian. cod* folus, quorum ja m nomina, d iu an te ignorata :
quanta indumenta fuper reliquias facratiffimas
éc ta<ftu ipfo medicabilia repofcuntur ? Gaudenc
omnes extrema linea contingere 5 8c qui conti-
gerit 3 falvus erit;
10. Gratias tibi, domineJefil, quod hoc tenu
pore tales nobis fàn&orum martyrum fpititus
ex citafti* quo Ecclefia tua ttrefidia majora
defideràt. Cógiiofcant omnes quaks ego prq-
pugnatores requiram ,*qui propugnare poffint^
impugnare non foleant. Hos egoadquifivi tibi
3 plebs fan<fta,-qui profiric omnibus, nemiiii
iioceant; Tales ego ambio defenfofes, tales
fed cùm cèteris m ff. p ra ftru n tu r , ubi omnes c lic .proferuntur.
d . Omn e s e d it. & pauci m f f V idero, non nulli m ff video Se v i -
debo i tamen u trum f i b t , a n nobis certi quidam teteri martyres : a t
ieUquorum a l.f fic h ab en c , Videro tamen u tr um fib i, a n nóbii, certe
martyres S ic . alii tandem uc nos in texcu.
e I ta m f f plures p ó tioraique : alii vero Se qrfmes edit, v tttifil
corporis miracula.
* . Oraria h o c Jofo dicu n tu r fudaria ; n am aiioqui funt etiam
o ra ria in fàccrdotalibus indumencis.
* . H i c indicatur Ju ftin * augulla: pcrfccutio , quemadmodum
in Admonitione jam diximus.' Cete rum o biter annoraudum eft fen-
centiam in fra polìram , nempc T a le / ego ambio defenfores, fa ¿ tam
p a trum memoria c eleb rjo rem , cùm eam vcxillo fan d o rum Gervafii
ac Pro ta fii imaginibus in fig n ito , & in publica fupplicatione a d
fedandam luem deferendo inicribi fàmftus Caroius ju ffu i u t hai-
b e tu r io c ju s Yic4.