4. Pro his gratias me cetifes agere oporte- A repræfentarem ; maxim« ne defidi« putaretiir
re domino Deo noftro : fariam libenter con-
Tcius meriti tui. Certain eft placitam Deo eflh
hoftiam, qn« veftro offertur nomine, 6c hoc
quant« a devotionis 6c fidei eft ? Alii imperato-
resinexordio victoria: arcus triumphales parari
jubcnt, aut alia infignia triumphorum : clemen-
'tia tua hoftiam Deoparat, oblationem 6c gra-
tiarum aitionem per iacerdotes celebrali Domino
defiderat.
fuifle potius quam neceffitatis , quod tempore
fuperiore non fcripferim. Itaque requirenda mi-
hi cauia fuit, qua pietati tu« deferrem debitum
falutationis obièquium.
$. Merito autem ad præferendam epiftolam
meam filium meum * Felicem diaconum mili,
■fimul ut mei vicem officiie repræfentaret,_ me.
moratum quoque pro his qui ad matrem pie-
tatis tuæ Eccléfiam ., petentes miièricordiam,
•y.Etfiego indignus atque impar tanto m u-g confugeruntj quorum lacrymas fuftinere non
potui, f quin adventum clementi« tuie meis
■obiècrationibus prce veni rem.
4. Grande eft quodpetimus, fed ab eo cui
Dominus inaudita 6c admiranda conceffit, ab
eo cujus clementiam novimus, 6c obfidem pie-
tatem tenemus. Unde plus «exfpe&are nos con-
fitemur ; quoniam ut te virtute vicifti, ita edam
tua te vincere debes pietate. Vidoria enim tua
antiquo more , vetuftifque miraculis , qualis
neri , 8c tantorum votorum celebritatij tarnen
quid fecerim fcribo. Epiftolam pietatis tua:
mecum ad altare detuli, ipfam altari impolùi,
ipfam^geftavi manu, cùm offerrem iàcrificium ;
ut fides tua in mea voce loqueretur, & apices
Augufti iàcerdotalis oblationis munere funge-
rentur.
• 6. Vere Dominus propitius eft imperio Romano
3 quandoquidem talem principem, 6c parentem
principum elegit, cujus virtus 6c po- C&n&o Moyfi , 6c landojefu nave,6c Samueli,
■teftas in tanco imperii conftituta culmine trium-
phali , tanta fit humilitate fubnixa , ut virtute
imperatores,humilitate vicerit iacerdotes.Quid
exoptem ? quidve defiderem ? •> Omnia habts :
ex tuis itaque fummam votorum capeffam ,
pius es, Imperator.; clementiam habes maxi-
mani;
7. Op to tarnen tibi etiam atque etiam in-
cremenra pietatis, qua nihil Dominus pr«ftan-
tius dedit 3 ut per tuam clementiam EcclefiaD
Dei ficut innocentium pace 6c tranquillitate
gratulatur, ita etiam c reorum abiolutione 1«-
tetur. Ignofce maxime his , qui non ante pec-
carunt. Dominus clementiam tuam conlervet,
Amen.
* Scripta
Tub fin. ann.
^ E P I S T O L A L X I I.
Quod pridcm a d T h e o d o s i u M non fir ip fe r it , excu-
fa t ; feque ad eum miteere diacomirnflgnifecans, ut ipfius
preces pro quibufdam in Ecclefia ajylut/t receptis ad- E
mittat, petit.
a A m b r o s i u s T h e o d o s i o imperatori.
1. Uamvis proxime fcripferim auguft«
clementi« tu« etiam fecundò , mihi
/tamcn non làtis fuit velut pari vice fermonis
officium reddidiile ; cùm beneficiis clementi«
~tu« tarn frequentibus oppignerarus firn, ut
nullis officiis poflim compenlare qu« debeo,
'beatiffime atque auguftiffime Impei ator. p
2. Itaque ut prima occafio non pr«termitten-
•da fuit, qua per cubicularium tuum clementi«
tu« gratias, agerem , 6c alloquii mei officium
a . Ita codex R e g . at edit. R om . devotionis & fid e i indicium
f j l . . . • i» commemoration etn viel ori & , minus eleganter.
b. Rom’, edit. Omnia habes, & ut fummam Sec.
c. Ultima: edit. Pari f. in cor um abfolutione. N o n red o fcnfii.
-Infra vero ubi edit Rom. perquam appofite, qui non ante peccar uni,
id e ff, qui antea cum Maximo non rebellarunt j lie g . cod. habet
nihilo deterius, qui etiam in te peccar tint. Et bis quidem verbis definit
epiffola in eo codice ; nondifplicet tarnen exitus, quo fiuitur
in edic. fi modo voculam amen inde amoveas.
d. Ita codex R eg. edit, autem Rom. Clementijfimo principi, ac
-beatijfimo imperatori Theodoßo augufto Ambrofius epifcopus.
* Felicem hunc eumdem clic, qui pofteaad regendum Bono-
nienfis Ecclcfix clavum adfeitus fu i t , communis nee parum. pioba-
bilis opinio eff.
e. R om . edit, repref ntaret & memori am.
£■ R e g . cod. qui adventum d em e n t i tua noftris obfecrationibus
atque David, non humana «ftimatione , fed
c«leftis grati« geffufione tibi collata cenfetur:
Me pietatem «qualem pofcimus,.cujus merito
tanta vi&oria ipia qu«fita eft,
♦ E P I S T O L A L X I I I .
Vercellenfem Ecclefiam epifeopo propter inteftinas conten-
t iones diutius orbar am dolens, corte ordì am qua Eufcbius
olimfuerat eleUus > laudati utque Chriftum in medio fui
ftantem habere eadem Ecclefia fiudeat, fuadet, Hinc
invehitur in Sarmationem & Barbatianurn » qui è mo~
najlcrio profumi, abflinentiam ac virginìtatem quas ab-
jecerant » aliis invidebant ? Addir repararum ejfe mandarti
abftinentia ; & h are ticos illos Epicuro ipfo deteriores
: horumque dottrina hominem' converti in pecudem >
tramo infra nonnulla ammalia dejici. Laudantur memo•
rata virtutes, & obfervanda proponuntur. Qua dotes
in eligendo epifeopo confideranda ; Quantumve pericu-
lum fiv e l eligatur indignus , vel digno non obeaiatur?
Divinam ejfe debere elettionem > elettum vero alientan ab
iracundia , & continenti a pracellentem. Quam eximius
requiratur in Fercellenfì Ecclefia, ubi cum vita clerical
i monafiica conjuntta fuerit ab Eufebio. Hujus ac Dio-
nyfii laus > & clericalis monafticaque vita comparatia.
Pofi qua Vtrcellenfìbus pulcberrima virtutum pracepta
dantur.
* A m b r o s i u s lèrvus Chrifti vocatus epif-
copus Vercellenfi Ecclefi« , 8c iis qui invocane
nòmen domini noftri Jefu Chrifti. Grada
vobis à Deo Patre 6c unigenito Filio
ejus adimpleatur in Spiritu fando.
1. Onficior dolore quia Ecclefia Domini,
y j qu« eft in vobis, * facèrdotcm adhuc
nonhabet,ac fola nunc ex omnibus Liguri«
pravenjrent• Sed edir. Ie£tio potior eft.
g . Idem cod. effufione cenfetur. Vittoriani porro illam de Eugenio
cyranno rclatam à Theodofio imperatore his Ambrofii lit-
teris eaufàm dediflc narrar Paulinus , ut in Admon. obfcrvatum
eft. Ccterum cùm de prodigiis , qua; Theodofianis partibus iubu-
d :o fuerunt ,nonnihil ad Expof. Pfal. j 6. num. a ; , notaverimus ,
hoc loco nihil addimus.
* . H x c infcriptio abhorrere videtur ab Ambrofii confuetudine,
quem alia fimili nufquam alibi ufum repetías. Et hanc quidem facile
tribueremus audacix librariorum , nifi in omnibus omnino cod.
invcnirctur. Quàmobrcni vcrius exiftimamus cam idcirco à fan ilo
Prxfule adhibitam, quod E cd c fix fibi fubdicx pafforali modo fcri-
bendum putaverit.
* . Non Eufcbii jam diu defuntti, fed Limenii, quem una cum
Ambrofio Aquileìcnfi concilio fubfcripfifle vidimus , obitu tunc
temporis vocabat fcdcs Verccllcnfis.
atque
* Script*
ann.
atque Æmiliæ , * Venétiarumque vel ceteris fi- A Stephanum athletam fuum certantem juvaret i
nitimis Itali« partibus hujufmodi eget officio,
quod ex ea alise fibi Ecclefi« petere folebant,
& quod verecundius eft , mihi adfcribitur
* veftra intentio , qu« affert impedimentum.
7^1 am cúm fínt in vobis diíTenfiones , quomo-
do poftiimus aliquid aut nos decernere, aut vos
eligere, aut quiíquam adquiefeere 5 ut inter dif-
íidentes fufeipiat hoc munus, quod inter convenientes
vix fuftinetur?
Iphef.i. 14 .
i.Cor.j. 30.
ftabac quali paratus , ut coronaret fuum mar-
tyrem.
6» Stet igitur 6c vobis, ut eum non timeatis
íedentem > fedens enim judicat, fícut Daniel
di ci t : Thront p o fit i fiint, & libri aperti funt, &
antiquHs dierum fedit. In oftogefimo autem 6c
primo pfalmo feriptum eft : Dettsfietìt in congregati
one deoruin : in medio autem déos dijudicat.
Sedens igitur judicat, ftans dijudicat 5 6c judi-
Dun. y .
PJdl. 8 1. i\
2. Hæc illa eft confeflbris inftitutio , hæc B cat de imperfe&is, inter deos autem dijudicat¡
juftorum foboles patrum, qui lanélum * Euíe-
bium quem numquam ante cognoverant, poft-
habitis civibus,fimul ut viderunt 6c probave-
runt: tantumque interfuit,ut probaretur 5 quantum
, ùt videretur ? Merito vir tantus evafit,
quem omnis elegit Ecclefia : merito creditum
quod divino effet * ele&us judicio, quem om-
nes poftulaviffènt. Convenit igitur ut lequa-.
mini exemplum parentum , præiërtim cùm à
Stet vobis ut .defenfor ,ut bonus paftor 3 ne vos
lupi incuriènt graves.
7. Qua non otiofe noftra admonitio deflec-
tit 5 audio enim veniffe ad vos * Sarmationem
6c Barbatianurn vaniloqùos homines , qui di-
cant nullum effe abftinentj« meritum ,nullam
frugalitatis , nullam virginitatis gratiam , pari
omnes «ftimari pretio, delirare eos qui jejuniis
caftigent carnem fuam,ut menti fubditam faiànóto
confeflore inftitutos tanto meliores pa- C cianc* Quod numquam fèciflèt , numquam
tribuseflè oporteat, quanto vosamelior docior
inftituit atque erudìvitì modefti«que veftr« 6c
concordi« infìgne edere, ut congruatis adfen-
fu ad poliulandum facerdotem.
3. Ecehim fi juxta Dominicam léntentiam,
quod duobus convenerit fiiper terram , de ornili
re quameumque petierint, fict ,inquit, illis à
Patre meo, qui in c«lis eft 3 ubi enim funt duo
•vel tres congregati in nomine meo, ibi ego firn in
fcripfiflet ad inftituendum alios Paulus apofto-
lus , fi deliramentum putaflèt. Gioriatur itaque ¡
dicens : Sed cafligo corpus meum, & fervituti redigo
; ne aliis pradicans, ipfe reprobus invernar.
Ergo qui non caftiganr corpus iùum, 8c volunt
prædicare aliis , ipfi reprobi habentur.
8. An quidquam tam reprobum, quam quod
ad luxuriam, ad corruptelam, ad lafciviam provocar
3 quam incitamentum libidinis, illecebra
medio e or um .-quanto magis ubi piena eft in no- D voluptatis , incontinenti« fomes , incendi um
mine Domini congregatio , ubi univeriòrum
poftulatio congruit, dubitare nos nequaquam.
oportet, ibi dominum Jefum 8c voluntatis auc-
torem ,'6c petitionis arbitrum fore , 6c ordina-
tionis pr«fulem, vel largitorem grati« ?
4. Facite ergo vos dignos videri, quorum in
medio Chriftus fit. Ubi enim pax, ibi Chriftus3
quia pax Chriftus: ubi juftitia , ibi Chriftus 3
quia Chriftus juftitia. Sit’ in medio veftrum,
cupiditatis i Qu« iftos Epicúreos nova fcliola.
mifit ? Non philofophorum , ut ipfi aiunt, fed
impericorum, qui voluptatem pnedicent, delicias
fuadeant, caftimoniam nulli ufui effe du-
cant. Fuerunt nobifeum, fed non fuerunt ex
n.obis 3 ñeque enim pudet dicere , quod dicit
evangelifta Johannes. Sed Me pofiti primó je-
junabanc, intra monafterium continebantur:
nullus erat luxuri« locus, interdicta ludibrio!«
Î.*. ut videatis eum ; ne dicatur 6c vobis : Medius E dìiputationi licencia.
t.fohan. Ì
autem ve Br um flat, quem vos non videtis. Non
ilhim viderunt Jud«i , in quem non credide-
runt : nos illum devotione conipicimus , fide
cernimus.
y. Stet igitur in medio veftrum ,ut aperian-
tur vobis c«li, qui enarrant gloriam Dei, ut
voluntatem ejus faciatis,6c operemini opus ejus.
Qui videe Jefum, c«li ei aperiuntur, ficut aperti
lunt Stephano dicenti : Ecce video calos
9. Hoc delicati non potuerunt ferre. Abie-
runt foras : deinde volentes redire, non funt recepii
; b pleraque enim audieram ,qu« deberem
cavere : monueram , nihil pròfeceram. Effervef.
centes itaque diflèminare calia cceperunt, qui-
bus incentores effent’vitiorum omnium miferà-
biles.Perdiderunt utique quod jejunaverunt:per-
diderunt quod iè aliquo continuerunt tempore.
Nunc itaque diabolico ftudio invident aliórum
tos, & Jefum ftantem ad dexteram Dei. Stabat qperibus bonis, quorum ipfi fructu exciderunt,.
Jefiis quaii advocatus: ftabat quafi follicitus, ut 10. Qu« virgo audiat nullum pnemium effe,
* .H ic ck £t io n em & pofiulationem apte diftinguit fänitusnofterj
Ut nimirum illam c lc r i, hanc populi fuiflc fignificet; cjueinaduio-
dum epift, i f . n um .it . utramque liquido feparavit , de fan d o
Acholio ita loquens : d Macedottibus ob feer at us populis > eleüsis it
fucerd'otibus.
a. Codex Gem. tnelior uuüor inftituit.
* . Duos hofee apoffatas monachos jam perffrinxit iandus Am - '
brofius Enarr. in pfal. 3 6 . num. 4 ? . ubi tacito corum liomine, quam'
fimilüma i is , q u x hiedieüntur, in illos feribit. Eorum autem h x -
refis e x tetro Joviniani fonte ortum ducebat, de cujus erroribus
agitur epift.4 i . ad Syricium.
b I t a vet. edit. & mil', nifi quod horum nonnulli habent ple-
rumque pro o pleraque: illx vero pro deberem pönunt deberent; ficut
etiam Rom. edit, q u x prxtereä eifert, caveri. Monueram , nihil
profeci. Intelligitur autem e x iff is verbis Ambroiium per f t
hujus monafterii, in quo vixeranr Satmation ac Barbatianus, cu-
ram gcrere , tametfi ei faccrdotem quOque prxfecifTet, ut teftacur
Auguifinus lib. de Moribus Eccl. Cttth- cap.33. quocum qu x idem
lib.8 . Conftff. c* d. deeodciti afceterio mcmotat, confercndafunt,
* . Q u i ex his verbis epiftolam hanc Ambrofio abjudicandam
cenfent, nihil fane vident; non enim illa de Venetiis urb e, qu x
nondum conftruda erat, incclligcnda : (cd de Venetiis regione,quam
non folum fcriptoribus multo antiquioribus cognitam conftat ; vc-
rum etiam commemorat ipfemet Ambrofius epift. iS . num.2.1.
* . Intentio, ut Nannius obfttvat , hie nihil aliud eft quam
concentro, id eft , animorum in fua cujufque opinione pertinacia.
H x c autem Ambrofio imputabatur, quod pro fua metropolitani
audoritate illam fopirc & componete tenerecur.
* . Vercellenfium epifcoporum ,q u i quidem per venerili tad r.of-
tram mcmoriam , primum elle hunc Eufebium Ughellus lib. 4 .
I t a l fac. littcris prodit. C u jas fuerit non diciiut ab Ambrofio,
fed Hieronymus Sardum fuiflc tcftificatur in h x c verba : Eufebius
nati one S ardu s , & ex lettore urbis Romana Vercellenfis Ecclefia épif-
coptts, ob confejfionem fidei à Cenßantio principe Scythopolim & inde
in Cappadoc'tam relegatus , fub faliano imperatore a d Ecclefiam re-
verfus . . . . mortteus eft Valenth.inno & Valente regnantibus. Hunc
ipfum obitum idem in Chronico ponit anno <f. eorumdcin impc-
latorum ,qucm incidere in annum repar. fal.371;docce Baronius.
S. Ambr, Tom. I I . T T t