Script, ai
Txod-iO.
& f ‘ i -
A. res 'iuvat. » Hdesigitur',grafia, mifericordia, ■
redemtio eli, anima:, qua: drachntK , td e li, integro
virritatis acetba Sc gravis contumelia.' > •
tracer, Se nos dilige ; quia nos ce diUgutìtis.
e h s t o l Ài.", V I I . .
I u s t o m r c it am iq u id a am d id r a c bm i d im id ium p rò redom-
1 . ¡ „ ¿ a f f e r r i r « p m » ^ # t . A M » a ° s u ; s K g »
fd em S i W M M H B H f g » a -
ri: hue ir M B — i
twm . c » ;» r menfura d e fa p t e n t ta & C h r t p j a » -
'M i s e e x p i i c a t u r , c o n g ru e : c e x g m t f r a t m a c am p a j-
% h a li o r n o ,m i a e u u d in r d i f i r ib m u , a q u a ltm _ fin g d t s r e -
M W i i n d i « * » , -,<,»0 c n m , r e fm u r p r m , f f a
in E v a n g e lio eadem m e rc e s . H i , f i b d , , C h r .Jh .rn m j -
t ram effe r e d em t iem m .q u a c ìm j r o f e , » o » . » d i& a , , f i .
t t r em non J u a > J i d n o f ira caufa d a r e ¡uffijfc- Q jH 0 _
d e e a f ia n r eM n i f i c em r . a u , c a r ilium , g , o r a v e n » , J * d a .
k C n r ift iam s b a u d m i ia o d i A d , , c „ de e raim m d s d ra ch -
mi m H S m effe , qui — mP‘ £
i da», : amd non fecero», Hehra, p o p . Demque -uh.
expo fait, quart Dominus quod non debebat, Jolvtnc>
jtiyjlica qtudoim enucleai ad infimendos mores idonea.
A m b r o s i u s * J u S T O falutem, ^
! ■pvUIcre admones, frater , ut epiftoìares
I fabulas, & fermonem abfèntium ad in-
terprecationem conferamus oraculi cxleftis,
interrogans me quid fignifieet illud *didrach-
mum cui us dimidium Hebrxiis prxcipitur of-
'' ferre pro redenzione animx fax. Quid emm
tam confooiabile, quam de divmis rebus ier-
monem contexere?
i. Eft autem dimidium didrachmi, drachma :
redemtio autem animx, fides : fides ergo drach-.
ma quam illa inalier in Evangelio, ut legimus I
aifiiiTam diligcncer requirit, Iucernam accen-
dens Sc mundans domumfuanV; & fi invenerit,
convocai amicas & vicinas petens congratulari
eas iecum , quod invenerit drachmam, quam
perdiderat. Magnum enim damnum animie fi
quis fidenti amiferit, vel gratiam, quam fadei
predo adquifivit fibi.. Et cu ergo accende lu.
i. cernam tuam : Lucerna tua oculus tuus e fi, die
feilieet interior oculus mentis. Iftam Iucernam j
accende,qux accipit oleum fpiritale, &lucet
int-ota domo tua. Quxre drachmam redemtio.
nem animx tua;, quam qui amiferit, turbatur ;
qui invenerit, exiultat.
3. Eli & redemtio animx mifericordia 5 re-
s. demtio enim animx hominis divitix ejus, qui-
bus utique fit mifericordia, qux fumtu paupe-
* Ita 'mff. at edit, nomini fu fio fiihil piane addanti Solent q u i- I
(Jem Aueuftinus, Hieronymus, Leo & alii illius ad quem fenbunt, no-
mcn etiam tiralo dignitatis aut ptofeffioms decorare : Ambrofius |
véro hujuftiodi ti tuns n ifi in ns ep ifto h sq u x d a i* funt ad impe-
ratores , fere abftinct. Hinc fit ut difficihus cosquibus m iff* fu n t,
eognofeàmus ; ni fi quid in ipfo contextu illos .ndicet Porro p rn e r -
quam quod familiaritatem quamdam fpirat tota hujus fericsjhtc ipfc
t,,ftus ab Ambrofio fra te r vocatur : quo vocabulo cum ohm epilco-
'■ù raro alios dignarentur, quam cpifcopos , hmc ìUum eadem digi
t a t e prxditum fuiflc conjicere eft : cum autem co tempore fanftus
lu f tu s , cujns meininit . v . N on. Sépt. Rom- M a rtyro lo p um ,
Lu^dunenfi Ecclefix prtefueric, idemque Aquvleienfi Concilio m -
tcriu erit, dubio procul ab Ambrofio hujufce Concihiaiiitorc prat-
cipuo invitatus, non alia sn o b is ju ftu s oc cum t, cuiju ftms defti-
nata dicatur ba:c epiftola.
* . Didrachmum apud H a b rao s pondera idem erat ad (iclus.Itaque
ut duplex ficìus fu it , alius prophanus qui duas dragmas leu deccm
obolos continebat ; alius ecclefialHcus qui dragmas quatuor, live
obolos v irimi : fic geminum etiam didrigmum admitKndum e l t ,
vulvare quod deccm obolis, & facrum quod viginti conftabar. Eam-
ebrem quod Ambrofius ¿¡¿ ra g n i dimidiam fartem , hoc Verbo
V a l r i transfert, dimidium fie li i & quod ìll c , vigintt ebolts dtdm g-
mam hoc eadem V ulg. Siclus viginti obolos habet. llu r a d c hilce
mindcritus tiadunt Mimiteins , temete Y » » b llls i n ' a n t e
Jocum : itemque Gualperius in M*ttn..i7>^i» *
predo fumnix plemons expendltur. Sic
emm fcriptum eft, dicence Domino ad Moylen i ^ ^
Cnmaccevem comfutationcmpìmm Ijru l ta-vt» &^CJ
Rtatimeipfòrum, dabunt rcicmthnem im- t.
ma fra Vernino,& «"» cria in his mina, in epìfita*
■ tioneeoram. Èi hoc efiqmddabunt,ejuotqmtfer.
a m b u l a » , vijìiationcm, ¿idratimi dimidiam far*
tem , etuod efi fecondìem didmfimumpmtlum.yi,
B tinti oboli didrachmum : dimidia autem fa n di-
drachmi Ulano Domino. Omni, qui intrmìnt v ietarci
vigènti anni, & fufra , dabunt tllatiomm
Dòmino, g u i diws eft, non adjititt : & qui farner
e fi non mmorabitur à dimidia forte didrachmH
cum cteferini dare oblationem Domino, exorare fro
animabqs frit. Et accifies fecuniam illationiiaflu,
lfretel, & dabis illam in opus Tabernacoli tcfiimo-
n ii,& erit filìis ¡frael legitimum memoriale in
conCteHu Domini, exorare fro animis aiéfiris.
I I . Ica ergo deerat vel dives i qui pins ofter.
J ret-'vel pauper.qui minusliaberec, fi'in pecu-
nia’dimidiuta didrachmum iftud ; Si non in vir-
tute effet ì Unde advertendum qnod non mate-
rialis ifta 8 fed intélligibilis drafchma fit,quà ex;
jequo ab omnibus conferenda sftimatur
Denique etiam de illa cslefti efea (elea ao.
tem Se delegano alimenti eatleftis fapietitia eft,
qua vefcebantur in paradifo locati, qui erat im
deficiens animsc cibus, qnem vùcavit manna di.
Q vinus fermo. ) ita legimus diftributionem fadam
per fingulas animas , ut atqualis fieret divilio.
Et collegerunt feeundum difpofitionem Moyfi, beclit.ti,
qui plutimum, Se qui minimum: 8cmenfuram <>'*■
5 fecerunt gomor, &non abundavit, nec fu- |
perfuit ei,qui multumi S it ì qui mintis.jnoa
defuic. Unufquifque enim' prò numerò; anima-
rum qui apud fé erat in cabernaculis, colle,
gerunt per lingula capita* gomor, id eft, men. ,
furam vini, ficut habet interpretano,
' 6 Eft aùtem menfura fapientiae, qua: fi fupra
l merfùram fic, nocet ; quia fcriptum eft : Noli ¡H B |
effe multum fiafiens. Et Paulus docuic feeundum
menfuram dati divifionem granarum, cum di-
cit ..Sma unicuique datar manifeftatio fpìritus ad
urìlitatem,alii fermofiaflentia, alii fermo fi,entta, 4
alii fides fifientia perfpiritumfeientia fecunddm
eumdem fpiritum,fide, in cedcmfpiritn s & dividi
V er. « t i r .. PM » d # » & " • * . H H B
h i r u a i . : i mibor plurri mff, hoc rànmm W b n , .
era tta m i fr r u .r iu . & fcquentem-Ji<booein r -IhlicB M t r t c r f i
S p u n g u n t : fed co d , B tlra e . Se aliquoc aln yeram txhiben. le flio -
”“ b! B S v"- n h s h i fcom edrc. im n n ta v itn o n n u lla , qu a u n o e o n fp e a u h ie e ahibemus,
pretium r td em tìo n i,.. . * 4 * 6 W g B S B S ^ M | H i
traverò v ifita th a tm OaCit ó b l a u m e m m o o r a h t ------
p,m » i.m M a . i n ù , . . - i r r a . l m o m M . . , . , a d p r r p ,...» d » > p r a
An'*"*GomoT mén fu ra eli t r ì u » chcnicum a ttic a rum , refte H ie ro -
PYrrlo. Jo fep b u s in q n it eam h ab ere e p .ò i tw a m v l u n : c d ry ^
a irem d hemin a idem e ft, refte Pannio. C o n tin e , e rg o b ™ « “ “
tiu r dimidmm.ItaNannias,à quo Fagius in E s o d i . 6. non dilerepat.
e. R o m , edir | b b , p m e r r U m a f i e * » . - f i n
nem. E t Hie ro n ym . quidem de N m m . H tb ra .c . Gemer a ffam ilo ,
Z W m K ià J terfeSU B H b l* “£ > * > / ' ‘>uJ»fmo-
4 lìgnificauone, nihil quipfe aliud indiea.ur ■ « ■ ■ ■
ris ineniìita fi t , qu a fic dicltur. Propmrea infra fubdidl. Ambto-
fius : Gomor ergo menfura e (l, & menfura v in i. jH B g
d Ita mIT ma gn ® confenfu : centra vero cdit.omnesa commun
i kO io u c Apoftolici textus non recedentes, eumdem efferuiK m
h x c verba-s a lti fermofetenfu fecundkm cumdcm ffiritum,. altere
fides in toitm fpiritu > a lii genera fanitatum ia uno Jftrttu, occ.
tf ioj-iy.
Trov. 9 ■ t .
V xo d.ii.ff.
‘M d ith .ió.
j o .
b iatìk-iò .
b-Tim. 4 .8 .
eam gratiam fècùndum voluntarem Spiricusü
Quod dividit, xquitacjs eil : quod aucem iècun-
dum voluntatem iuam dividit, poteilatis. Vel
quia id velit unicuique conferre, quod profu-
turum noverit.
7. Gomor ergo menfura eil j & meniura vim\
quod lxtificat cor hominis. Quid autem nifi fa-
pientia: potus jucunditas corais eil ? Hoc eil
illud vinum, quod mifeuit in cratere Sapiencia,
& ofFert bibendum, ùt iùmamus nobis iobrie-
ratem & prudentiam : quod ea xqualitate tran fi £
fundi oportet fenfibus& cogitationibusnóilris,
& omnibus motibus, qui intra hanc noilram
funt domum, ut feiamus pofle abundare om-
nibus vdeficere nullik
8. Plenius autem de fanguine Oh ri ili inteì-
ligitur, * cujus ad gratiam nihil minuitur, nihil
adjungitur. Et fi parum fumas , & fi pìurimum
hanrias , eadem perfeda eil omnibus menfura
redemtioniSb
9. Pafcha quoque Domini, hoc eft, agnum, C
ita patres epnlari jubentur, ut iècundùm numeu
rum animalum epulentur fuarum, ncque plures,
ñeque pauciores : neque aliis plus dari, aliis
minus , fed feeundum animas fingulorum -, ne
■aut fortiores amplius fumant, aut infirmio-
res minus. Gratia enim xqualis fíngulis dividí-
tur , redemtio dividitur, donum dividitur. Ñeque
plures oportet efie, ne quis vàcuus ipei 8c
iredemtionis recedat. Plures flint, quando aliqui
extra numèrum funt:(andi autem numerati funt I
omnes, & capilli eorum >, cognovit enim Dominus
qui funtipfius : neque pauciores, ne magnitudine
gratix fit ad recipiendutn irifirmion
10. Et ideo omnes xqualitatem devotioriis
& fidei deferte prxcepit ad pafcha Domini, id
eft, ad tranfitumi Pafcha autem eft, quando
anima irrationabilem deponit pallionem , fumit
autem bonam compaifionem 5 ut compatiatiir
Ghrillo, &; tranfitum ejus in fe fufeipiat, ut in¿
habitetin ea, & deambulet, & fiat ejus Deus; I
Gratia icaque ajqualisper omnes, virtus autem
diveriàin fingulis.Unuíqúifque ergo portionem
competentem fuis viribus iumat, ne aut fortior
indigeat, aut oneretur iiifirmior¿
11. Habés hoc in Evangelio , quia merces
xqualis omnibus folvitur in vinea laboràntibus •
ièd pauci ad brávium, pauci ad coronarli pet-
veniunt, pauci dicuiit : Refofiu efi mhi corona
jufiitìa. Alia eft enim merces li beralitatis &
gratix, aliud virtutis ftipendium, a laboris rè- £
muneratio.
iii Ergo didrachrtnim redemtio eft , imthö
dimidium didrachmi. Redemit autem tìOs à
morte, redemit à fervituce $ rie fubje¿ii fimus
* • H ie locus reperitur citacus ab Écclefià Lugdunenfi in fine I
libri de Tenendo. Scriptum vertióte , ubi tdiricn quonain ex opere I
fuerit defiimrus, non exprimicur.
a. R om . edit, a lia laboris remitneratio : fed vocem a lia neque |
vet. edit, ncque mlT. «Ili agnofeunt. Melius utique ; nam virtutis Sc I
laboris merces gra tix & liberalitatis dono concinne òppónitur : non I
autem laboris remuneratid ftipendió virtutis ; cùm hoc loco virtus 1
ih labore polita fit. Eadem edir. R om . ante vocem à morte pofuit I
Chriftus, Se voci A fe rvituU fubjunxit piccati ; ièd Utraque abeft à I
mlT. & antiq. edit, nec ullò modo iènìiii e fi ncccfiaria 1
* . Stater nomen erat nummi Dorici, quem cju'fdem pretil FiíiíTe
ac ficlum five majus didrachmum non ex hac tantum Ambrofii
epiftola , Ycrum etiam ex collatione cap.jo. Exoditralacionis L X X . '
Interp. cum Verfione Vulg.cjufdcm cap. Unde cùm Orígenes in {'
Matthoù 1 7 . dicit : Pmcipit Salvator duri fiatcrem, in quo etant duo j
L niundo, cui rennnriavinlus. tJrìde Dominus iti
Evangelio dicit ad Petrum , ut vadat ad marè , Matth.i f.
mittat hanium, de in ore piicis inventum % fta- 16•
terem fumar, & det pro Doniino & pro iè exi- *
gentibus b didrachma.Hoc eli igitur didra clima, b
quod exigebatur feeundum Legem* ièd non debebat
illud filius regis, fèd alienus. Quid enim ibìd n .
le Ghriftus redimeret ab hoc niùndo, qui ve.
nerat ut tollerer peccatum mundi? Quid fe à fohan 1 ì r.
peccato redimeret, qui defeenderat, ut omnibus
peccatum dimitteret? Quid fe redimeret à mi i.f.
ièrvitute, qui iè exinaniverat, ut univerfis libertärem
daret ? Quid iè redimerei: à niòrtè,
qui carnem fufeeperat, ut morte fua omnibus
refurreclionem adquireret ?
13. Non utique opus habiiit fedemtìòné ré- i i-,
dem tor univeriòrum : led ficut circiìm'cifionem
àccepit, ut Legem impleret 5 & ad baptifmuin
venit,ut impleretjùftitiamdta etiam didrathma nàith.j.iy.
exigentibus iblutionem non récufavit-, fèd {latini
ftaterem pro didrachmo juffit prole & Petro
dari. Mal ui t enim iupra Legem iòivere Matth.ij.
quam id quod erat Legis negare. Oftendit alitem
contra Lfegem Judxos fa ce re j qui ab lino
didrachmum exigerent- cùm dimidium didràch-
mi exigendum Moyfès prieicripferit. Et ideò
& pro fe & pro Petrò tàmquam fingulas drachmas
in ftatere folvi niandavit. Bonus autèrri
cenfus Ghrifti, qui ftatere folvi tu r> quia ftaterà
juftitia eft, juilitia autem fupra Legem'. Deni-
1 que finis Legis Chriftus ad juftitiam Omni ere- Rom.ió.
■denti-. Hic lèater in ore pifeis invenitur • illius
pifeis, quem capiunt pifeatóres hòininum : illius c
pifeis, c qui ponderat fermoiies fiios -, Ut igrie pyH.r7.3t:
examinatos proferaL
14. Hunc ftaterem tìefeiéruht Ju dx i, cjuenì
proditori dederunt. Lex autem dimidium didrachmi
pro redemtione animx exigit ^ quahì
drachmam Deo deputat 5 quia totum didrachmum
vindicare non poterat; Vixeriimihjudxo
vel pòrtio devotionis poterat inveftigari'. Qui
autem verus eft liber, verus Hebrieùs, totus eli
Dei 3 totum quod habet-, libertatis eft. Nihil
habét illius , qui libertatem recufàt dicens :
Diletti dominum mettm , & ukorem & infantes :
non abibo liber. Quod non folùm ad dominum,
fed etiam ad ejus.refertur infirmitatem 3 qui fé
fubjecerit mundo 3 quod diligàt rriurìdum , * vel a
mentem fuam, id eft, voSv, liujus au&orem vo-
luiitatis. Nec foluih ad uXorém , fèd etiam ad
dele&ationem refertür, qux dqmefticarh, noii
illam xternam cutam fufcipit. Huic ergo ad li-
mén & oftium iliüm dominus fuus àììrem per-
tundit 5 ut memirìerit fèrnlonis fui, quo fervL
tutem elegit;
didragma i incclligcndus videtiir non .de dìdraclimis tèmp li, fed de
cómmunibus. Icaque minus reifte à Nannio in Schbliis ad Hancce
epifiólam reprehenaitur Bude us, quod ftarcrehi quatuór drachmas
valere docueric ; fi fenim dcminoribusdraChmis loqui Voluic, àverò
pretio non aberravit. Ipfiim cónfiile:
b. Ita mff. & v tt; editi h ic & infra (èitici de iteriim. N c c male
quidem ; habetiir enim bis apùd Mattliaium eie. lo c o ; mv
in reEto plurali ; dici tarnen drachma in fingulari qìtod continuo fè -
quicurj oftendit : fèd R om . editi, ubique antepòfuit didrachmum.
c. R om . edit, qui fiaterà ponderai : ali tè onincsj ac ihff. oinittunt
\bcem'fiaterà.
d. Vet. edit, v e l mentefnfùafn, i d i f i , non: R oni. t e i quidem
reftituerat, fèd vòcum ordinem ihvcrterat',.qucxn nbs reftiniiiriùs
è cunilis mff. Ceterum non parum lucis hic locus àccipiec, fi eunt
cum lib. l i de ta r a d fo cdp.r. hum,xi; conferre vohieris.