il!a. fidei ut vera., ita admiranda decreta, etiam
fu per celebr-itate memorata, congregatis peri-
tiffimis calculandi, decem Se novem annorum
college-re rationem,& quali quemdam confti-
tuére circulum., ex quo exemplum in annos re-
liquos gigneretur. Hunc circulum enneadeca-
terida nuncuparunt, fequentes illud, quod non
debeamus vana quadam opinione fuper cele-
britate hujuimodi fluctuare : fed vera ratione
comperta , ita omnium concurrat affe&io ,
* ut una node ubique facrificium pro refur-
. redione Domini deferatur.
2. Domini fratres dilediflìmi, eo ufque à
v e r o nos deviare non convenit, nec vago ingenio
.diferepare., ut queedam neceifitas cele-
britatis hujus omnibus fit impofita chriftianis •
quando quidem ipie Dominus eum elegit diem,
quo pafcha celebraret, qui cum oblèr vantia: ve-
-*o. r x ratione concurrit. Scriptum eft enim : Ven
it autem dies, in quaneceffe er at Pafcha immolari,
dr mißt-Petrum dr johannem, di ce ns -.Buntes pa-
- rate nobis pafcha ut manducemus. At il li dixerunt:
Z Jbi v is par emus ? Et d ix it ad illos : Ecce introeun-
tibus vobis in cìvitatem, occurret homo amphoram
¿qua portans ; fiqu im in i ,eum in domum, in quam
intrat, dr dicctis patrifamilias -.Dicittibi magifiers
Z Jbi efi diverfirittm , ubi pafcha cum difccipulis
■znanducem ? ip fe vobis oftendet -in fcupcrioribus Locum
magnum: ibi parate,
3. Advertimus igitur quod non ad terrena
■defeendere, fèd in iiiperioribus locum magnum
ftratum querere debeamus j ut Domini pafcha
■celebremus. Abluere edam fenfus noftros quadam
fpiritali aqua fonds iecerni, & devota: ce-
lebr itatis tenere menfuram • nec opinione vulvari
dies quofdam explorare lunares , cùra
.4. Apoitolus dicat : Dies obfcrvatis, dr menfces, dr
tempora, dr annos ; time.o ne fine caufca laboraverim
in vobis mam incipit effe contrarium.
4. Sed aliud eft obfervare gentilido more,
.ut qua luna quidadoriendum fit judices, ut pura
* quintam eile Fugiendam , nihilque ea in-
choandum : varios quoque curfùs luna: obeun-
dis negotiis commendare, vel cavere quofdam
dies , quemadmodum plerique a pofteros dies
vel ./Egyptiacos declinare confuerunt. Aliud
vero eft obièrvantiam religiofie mentis intende-
7 . re in eum diem , de quo ieriptum eft : h ìc eft
dies ^ quem fecit Dominus. Nam etfi feriptum
fit quod pafcha Domini quartodecimo die
•nienfis primi celebrari debeat, & vere quar-
tamdecimam lunara ad celebrandam Dominica
feriem paifionis inqüirere debeamus^ ta.
* . Cbfe rva veteris Eccle fi® confuetudinem , qua facrificium
inpervigilio pàfchacis co ipfo tempore ojfercbatur, quod Chrißi
xeiurreftione eonfecratum cft.
*■ De gcntilium fuperftitionibus in quarti diei obfervatione trac-
ravic Ambrofius Jib-4- Hexae/n cap. 9. quod autem hoc loco dicic
de luna quinta, id dubio procul referendum eft ad illud V irg ,e x
1 . Aìiieidos : ♦ '
I f fa dies alios alio dedit ordine luna
1 elicet of er um quintam fu ge & c
a. Gill, paftores dies. ( perarum lapius, (cd tarnen qui in edit.
P arif. anni 178 fi. recepcus fuit- Pofteros vero dies Bucherius,
ita explicat : Fop eri ¿/cr .in q u it , qui poftridie K a l. Non. v e l Idas
erant, Romanis infaufti habebantur. <. cllim lib, f . cap. 1 7 . Quod
ad iEgyptios'pertinet, eoruiii Auguftinus quoque in Apoftoli verba
, q u ® fupra citantur ab Ambrofio, mentionem f a d e , fed qui-
nam fucrint, no 1 aperit. Cangius ad vcrbum dies varias recen-
liorum de iifdein diebus opiniones referens , fingulis menfibus duos
fuiTle tradit aggrcdiendis rebus inauipicatos. Vide etiam Abulcn-
A. men ex hoc poffumus intelligere, quod ad hu-
jufmodi folemnitatem vel Ecclefia: perfeétio,veI
dara: fidei plenitudo quaratur, ficut dixit Pro-
pheta, cùm Ioqueretur de Filio Dei, quia fides
ejus ficut fol in confpettu meo,&ficut luna perfettat
in aternum manebit.
y. Inde eft quod Se ipfè Dominus, cùm opera
in terris miranda fecifièt, quali jam funda-'
ta humanarum mentium fide, tempus pallionis
effe memoravit dicens : Pater venit hora, cla-
B ri fica Filium tuum ; ut Filius tuus clarificet te.
Hanc enim celebrando paffionis claritudinem
quofitam alibi docet dicens : ite , dicite illi vul-
pi : Ecce ejicio d¿emonia ho die erosfanitates perfido
, dr fequenti confiummor die. His utique con-
fummatur Jefus, qui incipiunt elle perfetti jut
plenitudinem divinitatis Se redemtionis ejus fide
fua credant,
6. Ergo Se diem Se horam exquirimus , uc
ScriptLira nos inftruir. Propheta etiam David
2 dicit : Tempus faciendi, Domine , petens accipe-
refenfum ad cognofcenda Domini teftimonia.
Et Ecclefiaftes quoque ait : Omni rei tempus.
Hreremias clamar : Turtur & hif andò, agri pafi
feres agnoverunt tempora introitus fui. Quid autem
evidentius, quam de pallìone Domini dictum
videri poteft : Agnovit bos pojjefforem fuum,
& afinus prafiepe domini fui ? Agnolcamus ergo
hoc prolepe Domini , in quo alimur, pafeimur
Se •reficimur.
) 7. Hoc igitur tempus precipue feire debemus,
quo per univerfum orberai confona facro
noctis fundatur orario j quia Se tempore còm-
mendantur preces , ficut Ieriptum eft : Tempo
™ accepto ex audivi teì & in die falutis adjuvi te.
Hoc eft tempus de quo Apoftolus dixit : Ecce
nunc tempus acceptabile, ecce nunc dies falutis.
8. Unde necelle fuit, quia etiam poft^gyp-
tiorum fupputationes, Se Alexandrino Ecclefio
definitiones, * epifeopi quoque Romana: Ec-
? delio, per litteras plerique meam adhuc ex-
fpectant lèntenriam, quid exiftimem fcribere
ae die pafcho. Nani licer futuri diei pafcho
inciderit quoftio -y tamen etiam in reliquum
quid tenendum videatur , apetimus j fi qua
quoftio taliscincurrerit.
9. Duo autem funt obfervanda in folemnita-
te pafcho, quarradecima luna, Se primus men-
fis, qui dicitur novorum. Itaque ne à veteri
Teftamento videamur difeedere, ipfum de pafi
■ cho edebrando die capitulum recenfeamus.
Monet Moyfes populum ^dicens cuftodiendum
menfem novorum, eum primum effe menfem
em in Exod. n .
* . Utrun» vox epifeopi cum adje&ivo plerique & verbo e x -
fpeitant convcniat, an vero polita fi: in gignendi cafu & ad V defi-
nititnes referatur, ambigi poteft. Attamen ultimum nobis vcrifimi-
lius e f t , cùm & adverbii quoque proprium fit antecedenti orationi
fequentem connefterc, nec fatis refte dici videatur plerofquc cp if-
copos Ecclefix R om an ® Ambrofianam adhuc cxfipcftarc fcntcn-
t iam ; nifi quis malit Ecclefia Romana hoc loco poni prò metro-
poleos R oman®. Sed prxtcrquam quod inufitatioreft ca locutio.qu®
c au fa e fle t, cur potius Mcdiolanenfis quam Romani metropólit®
fententiam qu®rercnt iidem anriftitcs ? Itaque voccm epifeopi acci-
pimus indefinite pro epifeoporum ; cùm à plcrifqiie pontificibus
Romanis conftitutiones de pafchali fefto ante illud tempus editas
conftet. Quin imrao camdcm difficultatem.qu® Ambrofium nof-
trum ad feribendum hac de re compulcrat, etiam poftea rediilTe e x
epiftola fanfti Leonis ad Marcianum imperatorem cognofcere cft,
Utramquc epiftolam compa ra, & affinitatem inter illas non medio-
crem comperies.
t fu l. SS. 38.
Lue . i j . j i .
F fa l. u t .
ufi.
Eccl. 3 . I.-
Hier. 8 .7 .
L fa i. i . j ì
i -Cor.C.
prodicans » aìt enim : Hìc nienfis vobis princi-
pium menfium, primus erit in menfibus anni : &
facies pafcha domino Deo tuo quartadecima dìe
menfis primi.
10. Lex nempe per Moyfen data eft : grada autem
& veritas per Jefium chrifium fatta eft. Ipfe
ergo qui Legem loquutus eft , poftea veniens
per Virginem novilfimis temporibus plenitudinem
Legis conlùmmavit j quia venit non Legem
folvere, ,lèd irnplere j & celebravit pafcha
hebdomade , in qua fuit quartadecima luna i
quinta feria. Denique ipfa die , ficut fuperiora
docent, pafcha cum difeipulis manducavit : fe-
quenti autem die, hoc eft, lèxta feria , cruci-
fixus eft, luna quintadecima. Sabbato quoque,
magno ilio fextadecima fuit : ac per hoc fepti-
madecimä lunä refurrexit à mortuis.
ir. Unde hrec lex pafcha:.nobis fervandaeft»
ut non quartamdecimam pblèrv^mus.in diere-
itirre&ionisyièdin clie magis paifionis, aut certe
aliis proximis fuperioribus diebus j quia re- C
furreftionis celebritas die Dominica celebra-,
tur : Dominica autem jejunare non poffumus j
quia * Manichìeos etiam ob iftius drei jejunia
jure damnamus. Hoc eft enim in refurreftio-
nem Chrifti non credere, fi legem quis jejunii
die refurrectionis indicat 5 cùm Lex dicat pafi
cha edendum cum amaritudine, hoc eft, cum
dolore, quod tanto facrilegio hominum autlor
falutis fit interemtus : die autem Dominica ex-
fultandum Propheta docet, dicens :Hic eft dies, \
quern fecit Dominus ; exfiultcmus dr Utemur in eo.
iz. Ergo non folum paffionis diem , fed etiam
refurre&ionis oblervari oportet à nobis • ut ha-
beamus 8c amaritudinis Sc lsetitiae diem : ilio
jejunemus, ift.o reficiamur. Unde fi inciderit,
ficut futurum eft proxime, * quartadecima luna
menfis primi die Dominica j quia neque Dominica
jejunare debemus, neque tertiadecima
luna die labbati incidente jejuniurh lolvere ,
quod maxime die paffionis eft exhibendum : in ]
alteram hebdomadam celebritas pafcha eft dif-
ferenda. Siquidem fequitur quintadecima luna,
qua paffus eft Chriftus, Sc erit fecunda feria :
tertia quoque feria erit fextadecima luna, qua
Domini caro in fepulcro quievit ; cùm quarta
etiam feria feptìmadecima luna futura fit, qua
Dominus refurrexit.
13. Cùm igitur triduum illud làcrum in hebdomadam
proxime incurrat ultimam , intra
quod triduum Se paffus eft, Se quievit, 8c re-
iurrexit, de quo triduo ait : Solvìte hoctemplum,
* . D e jejunio Dom inic® diei à Manich®is obièrvati Colico confale
Auguftini epiftolam j f i . a d Cafulanum num. 1 7 . & 1 9 . De
quo etiam nonnihil habet Proteriusin epiftola ad Leonem.
* .H i c crat cardo d ifficultatis, de qua confulcus fucrat Ambrofius
, nimirum quod cùm pafcha incideret in x i v . K al. maias,
atrum in v 1 1 . transferri p oflct, dubium erac propter raciones hìc à fan£to Ambrofio, & à Procedo in epiftola citata propofitas. Ubi
obiter animadvertes, quod in Admonit. ad lib.Elia & f t ¡u n . à nobis
didfum eft de jcjunio (abbati Cantiti, piane Confirmari.
a. Omnes m(T. Quid f i movet. . . . qua die & c.
b. Vcc.cdic. OStogifimo autem anno & nonage f i mo iertio; Rom.
edit, tantum relecavit, & nonagefimo tertio; melius Franc. Baibus, &
Bucherius, Oiiogefimo autem & nono anno ; quo cyciutn decem 110-
vcnnalem, inquit Bilhus , x i 1 1 . invenio : F.litteram domin. amplia-
rumque pafcha in pridie Kal. apriles- Hunc autem annum poft
reparatam falutem 573. fuiflc tradit Bucherius. Et h * c utriufque
emendatio etiam ex epiftola Proterii, nec non e x ® r a Dioclctiani,
quam anno Chrifti i * 4. i v , K a l . Sept, inftitutatn volunc, com-
nrmatur.
S. Ambr. Tom. I I :
\ & in triduo excitabo' illud s quid nobis potei!
molelb'am dubicadonis afterre ; N a n i fi ea res
fcrupulum movet, quia quartadecima luna non
celebramus ipfum diem vel paffionis, v e l re fur-
reélionisj ipfe Dominus non quartadecima luna
paffus e l l , led, quintadecima , & feptiuiade*
cima refurrexit, a Quod fi mover, quia quartamdecimam
lunam tranféuntes, qu i die Doniini-
ca incidit , fioc eli , quarcodecimo kalendas
nraii, le queliti Hominica inltaurandam celebri-
i tatem fuademus, auàoritas exftat hujufmodi. '
, t4- Nam temporibus paulo lupetioribus,
cùm incidillèt quartadecima luna meufìs primi
in Dominicani diem, lèquenti altera Dominic
i, celebrata folemnitas.eftrb Ociògefimo autem
& nonó«;anno ex die imperil Diocletia-
ni , cù:n quartadcciuia luna elTet nono sa -
ìeudas aprilis , nos celcbraviinns pafcha pridie
Kalendas apriiHj Alexandrinl quo^ie Se
AEgyptii, ut ipfi fcripferunt, cùm iftcidiflet
quartadecima luna a vigefimo & '¿ ¿ iv o die
phamenqth menfis,celebraverunt pafeba quinta
die pharmuthi'meijBi.quie eli pridie Kaleji-
daS ' aprilis, ac fio convenere nobifeum. Rur-
lus nonagefimo & tertio anno i die imperii
Diocletiani, cùm incidiiTet quartadecima luna
ip quartumdeeimum diem pharmùthi menfis,
qu* eft quinto idus aprilis, quW érat Domini,
ca die, celebratum eft pafcha Dominica phar-
muthi vigefimo Se primo die, qui fùi t'fècundum*
» n,òs fextodeéimo Kalendas maii. Dndé cùm
&, ratio fit Se exempium, nihil fuper hoc mo- ‘
vere nos debet.
iy. Nunc illud e ft, quod enodandum vìde-
tur, quia plerique putanr iècundo menfe nos
edebraturos pafcha', cùm ieriptum fit ; CuJìodi o
primum menfem novorum ; quod min potèlt in-
cidere, ut prairer nienlcm novorum pafcìia ce- '
ìebrenr,nifi qui qnartamdééimatxi Junam itaoii-
fervancfecundumiitteram,iit non alio nifi iplb
i celebrent die. Denique futuriim Jiiàrei duode-
cimo, non primo imenfe: celebraturi funt pafcha
, hoc e ft , = decimo tertio Kalendas aprilis, '
lecundum nos : iecundum ÀEgyptios autem vi-
gcYiinoquarto die piiauienoth. menfisq qui eli
non primus menfis; f fed duodecimus s primus
enim menfis apud ^ g yp tio s dicitur pharmu-
thi , incipit ièxto Kalendas aprilis,Sc finirur
feptimb Kalendas maii. Ergo lecundum iEgyp-
tios prikio menfe celebraturi fumus Domini-
cam pafcha, hoc e f t , feptimo Kalendas maii,.
qui eft dies rrigefimus pharniuthi menfts. ■
..... c. I t a R om . edit. & miT. cum epift. P roterii, & Balbi ac
B a cherii fupputatione : Vet. autem edit. & v ìge fimo, <& o d avo die
pharmùthi.
d. Vet. edit, non quinto decimo : reftituit edit. R om . nos fexto decimo.
E t certe manifeltum'eft, priore dòminica in v . idus aprilis
incidente, proxime fequentem non in x v. fed in x v 1 . Kal. maii
incidere.
e. Edit, antiq. tertio R a i aprii. Rom cum m(T. tertio decimo &e.
unde confirmari murationem pharmùthi in phamenoth , de qua fu-
pcrius diiftum eft , obicrvac Balbus.
f. Ita R om . edit. vet. autem - fed duodecimus: & incipit fexto.
Mendofe, certum enim eft menfem phamenoth incipere v. K a l.
martias & finire v i 1. K a l . aprii, ac proinde rnenièm pharmùthi in i-
rium fumereà v i. Kal. ejufdem aprilis- Ac illud animadverten-
dum videtur Ambrofium, cùm pharmùthi primum mcnièm appella
r , intclligendum eiTe de primo novorum, qui primus anni era*
ic.cundum Legem : nani apud ^Egyptios menfis primus Thot dicej
batù r, & noftro Scptembri rcfpòndcbat. Vide Laift. F iimiannrq
I lib. x. cap. 6.
K K k ij