tus,dum iter agit, Angelorum vidit exercitum, A nofccndi erat indignatum fuifle: & optabatur
4 Regid.ï
& f ' i -
»6c vocavic concilium Dei,
^-ro. Alibi quoque, id eft, in librisRegnorum,
Élifieus erat intra Samariam, 6t fubito eum cir-
cumfuiùs Syrorum obfcdit exercitus. Vidit eos
Giezi, 6c aie ad Doniinum fuum : 0 domine,
quid faci c mas? Et dixit Elizxus propheta : Noli
tirnere ; quoniam nobifeum piares font, quàm cum
illis. Et rogavit ut ¿perirei Dominus oculos Giez,ì.
Et aperti font oculi ejus vidit plenum montem
eqtiìs & curribus in circuita Elifoi- Et rogavit
in eo, quod in aliis timeb'atur, ut irafeeretur,
Hoc erat remedium reor um j quoniam cùm
haberet fiipra omnes poreftacem, quafi parens
expoftulare malebat, quam quafi judex punire:
Sa:pe trementes vidimus, quos objurgabar,
6c convi&os feeleris, cùm defperailènt, iolutos
crimine. Vincere enim volebat, npn pi edere
«quitaris judex, non poen« arbiter,qui num-
quam veniam confitenti negaret : aut fi quid
eilet , quod occulta conicientia involveret
Elifaus ut percuter et eos Deus tacitate , & percuffi B Deo fervabat. Hanc vocem ejus homines mafont,
dr introierunt in civitatem, quo ingrederen-
tur, nequáquam videntes. Audiftis certe, milites,
qui circumfufi eftis , quia ubi perfidia, ibi c«-
citas e il. Merito ergo c«cus erat exercitus in-
fidelium. Ubi autem fides, ibi exercitus Ange-
loruin eft. Bona itaque fides , qua: frequencer
operatur in mortuis. Denique advcriàrius,6c
legiones fu« quotidiana martyrum virtute tor-
quentur. Unde arbitror quod* fila chordarum
gis, quàm pcenam timebant j quod tantà im.
perator ageret verecundia, ut mallet fibi homines
religione quam timore adftringère.
14. * Maximum philofophorum impunitatem
ferunt dediffe iis facinoribus, qu« per iram
commiiTa forent -, ièd fcriptura divina melius
ait : Irafciminì fdr nolitepeccare. Maluit pecca-
turn recidere,quam excufare. Satius eil in in-
dignatione laudem clementi« reperire , quàm
citharac ideo fides dicantur , quoniam 6c mor. C irà in ultionem excitari.
tua fonum reddant.
11. Quo magis ac magis enitendum e l i , ne
in hòc vivendi muñere lìti, fimus ingrati :
ièd pii pignoribus principis fedulum ac pa-
trium impendamus affedum. Solvite filiis ejus,
quod debetis patri. Plus debetis defuncto ,
quam debuiftis viventi. Etenim fi in liberis
privatorum non fine gravi fcelere minorum
jura temeranturj quanto magis in filiis imperatoris
?
iz. Adda tur eo cujus imperatoris? Impera-
toris pii, imperatoris miièricordis, imperatoris
fidelis,de quo non mediocre loquuta eft Scrip-
. tura dicens : Magnum & honor abile efi homo mi-
fericors : invenire autem virum jìdelem difocile
eft. Si magnani eft mifèricordem aut fidelem
quemeumque hominem invenire; quanto magis
imperatorem, quem poteftas ad ulcifcen-
dum impellit, fed revocat tamen ab ultipne
iy. Quis ergo dubitabit filiis ejus apud Do-
minum maximum præfidium fore ? Domino
fa ven te , Arcadius im perator jam valid us
juventâ eft : Honorius continuo puliât ado-
lefcenti« fores , provedior «tare quam Jo-
fias. Ille enim deftitutus pâtre , orius imperium
ufque ad tricefimum 6c primum annum
regni fui perduxit «tatem, 6c placuit Domino j
quoniam præ ceteris regibus Ifrael Domini
Dpafcha celebravit, 6c ceremoniarum abolevit
errores. Afa quoque adhuc invalidus corporis
robore, cùm regnandi curricula recepiflet,
« quadragintaannis regnavitin Hierufalem : qui
cùm Æthiopum infinita urgeretur atque innumerabili
muldtudine,lperavitf à Domino 6c in
paucis fe poffe falvari. Utinam tarn fidelispro-
ceftu, quam devotus exordio ¡ Nam ièrvatus
in paucis 6c viclor , poftea á Syris auxilia, relido
Domino, poftulavit, & medicos adhibuic
miierado ? Quid præftandus fide imperatoris, E ad pedum dolorem j accepto enim tanto indi.
quem non extollat potentia, fuperbia non eri-
gat, led pietas inclinec? De quo pr«clare Salomon
ait;b Iniqui regis mi ni tat iofimilis rugitui
• leonis : ficut autem ros in herba , ßc & hilaritas
ejus. Quantum igitur eft deponere terrorem
potentia:, prjeferre iùavitatem gratile i
13. Beneficium fe putabac accepifle augufta:
memoria: Theodofius, cùm rogaretur ignofee-
re ; 6c tunc propior erat venia:, cùm fuifièt
c compiono major iracundia:. Pra:rogativa iga
R om . edit. fola > & vocavit caflr* Dei-
* . Hanc ctymologiam argutam magis quàm vcram clic dicit
Voilius in verbo f id o , ubi rej ceto ctiam iilo e t ym o , quo iides ci-
th arx ideo diCtas, quod tantum inter fe chords. ejus , quantum inter
hominesfides , concorde»t, Fcftus aucum.it , veruni profercur.
b. Yc c . edir. in iq u i regìs imitntio: m if partim , minatìo ; partim
, minttatio.- at Rom. edir. recepir quidem vocem minitatio,
fed expunxit vocem-iniqui. Attamcn quamvis in facris codicibus,
quos.nunc verfamus, defiderctur, Ambrofium in excmplari iuo eam
legifle proprer conftafum miT. hujus libelli credibile eft.
c. R c g . codex unus, commotior. Major iracundia praregativa ig -
nofeendi erat. Indignatumfuijfe exoptabatur in eo , quod in aliis t i-
mebatur Sic- non latis rette. Cùm hoc porro loco de proclivitate
T Iieodofiiad iracundiam, deque ipfiiis placabilitatc opcrx pretiur..
fuerit ,q u x hac ip fa d e re ep ift.jr. num-4 dicunrur , componere;
nec nonetiam illa confu!ere, q u x de iiidcmprincipis hujus atìèc-
tibus prodidit Aur. V iAo r. in Epitome.
Si In margine R om edit. adferiptum erat A r i f i . lib. 7 . E thie.
cap C.Szd prxtcrquam quod co loci,qua: hìc dicunrur ab A mbrofio,
ciò divini fàvoris , auxiliatorem fuuni derelin.
quere non debuit , fed tenere. Ideo ei nec medici
profuerunt, 8c quafi incredulus mortenì
iniplevit.
i (). Sed illorum patres Abias 6c Amos ambo
infideles *. Theodofius vero plenus timoris Dei
plenus miièricordia: ,(peramus qiv)d liberis fuis
apud Chriftum prxful adfiftat, fi Dominus pro-
pitius fit rebus humanis. Bonum eft miièricors
homo, qui duiiv àliis fubvenit, fibi confulit 6c
non (àris d a re inveniuntur , id femporis piane inuiìratum Patribus
erat ram honorifice appellare Ariftotelcm. Et cene Ambrofiana
verba non minus apre ad lib-?. Platonis de Itgibut referri poflene,
fi A mhrofius locum abs fe lecium fignificarcc.
d. Ver. edit, jam v a lid u s inventus eft : qtuedam Parif. jam v a -
lidus jstvenis: R om . & miT. nobifeum faciunr. Arcadium porro,
cùm patre orbarus e ft, annis x o .n a tum fu iilc Baronius afSn na t,
licer ei tantum fèptemdccim alii tribuant : Honorium vero dccen-
nem cxftiiifte inde cognoicas, quod Socrates, Idatius Se Marcclii-
nus eum Richomtrt & Clearcho Cojf. id e f t , aun. ; 8 4 . natum memorane.
c . Rom. edit, fo la , quadraginta uno anno regnavi!. Quod
etimi prxfcruat (aera bibliarfed plenum numcrum Atnbrofius voioit
cithiberc.
f . Sic omnes edit. miT vero prope ad unum à verbo jp tra v it
ufque ad poftulavit, (fi- mtdkes lacunam habent;quam tamen Prat.
Gem. & Alb. hoc modo là re ite conati fune, fperavit in Domino,
poftulavit, gfi- visit. R i medicei adhibuit. Haud ita male»
mmBmÊBÊcurat- BSHi ^ IBI WÈk vími„u¡ 1 emm je efle hominem , qui novit ignofcere :•& . 7 w
pyài.114 i
vias Chrifti ièquitur , qui carne iuïcepta, maluit
in hune mundum redemtor venire, quam
.judex.
.17. Unde pulcre Pfalmifta dixit : Dilexi, quo-
niam exaudiet Dominus vocem orationis mea. In
quo pfalmo dum Iegitur, velut iplurn Theodo-
iium loquentem audivimus. D i l e x i ag-
nofco vocem piam, cujus teftimonia vocis agcem
orattonis mea.
zi. Dilexi, 6c ideo inclinavit aurem fuam
mihi j ut jacentem erigeret, mortuum refuici-
taret. Non enim Deùs inclinât aurem fuam ,
ut audiat corporaliter : ièd ut condefcendac
nobis , quo nos audire dignetur, 6c infirmitatis
noftræ relevare fiibftantiam. Inclinât fe nobis,
ut noftra ad eum adfcendat orario. Voce non
nnfrn Pr AA*. t cc- “° indi»g e. t , qui miièricordiam adeerfeerrtt;j nneeqquuee eenniimm
no(ço.. E tv e re dilex« ) ^ p f f i c i ? ^,l,gentiuS Bvocg mdigait , qui Mofen tacencém iudivit • t ,
implevit, qui fervavit hoiìes ,qui dilexit"i‘ ni'm i‘ - B B B H i I r 1 • ..
cos, qui iisà quibus eft appetitus, ignovit,qui
r^gni affeclfttores perire non eft pafius. Non
mediocris, fed perfedi in Lege vox ifta eft di-
ai Cere : Dilexi. Plenitudo enim Legis, dileStio eß.
Sed quid dilexerit,àudiamus.a Gùm tacetur se-
ìius diledionis , urique divina caritatis gratia
iìgnificatur, qua diligimus illud, quod eft fii_
per. omnia defiderabilia defiderabile , de qüö
lcriptum eft : Diliges dominum Deum tuum.
- Ergo difeedens è terris pia anima 6c
fan£lo repleta Spiritu, quafi interrogantibus iis,
qui fibi occurrerunt , cùm fefe ad fublimia '6c
fuperna fubrigeret, dicebat : Dilexi.. Nihil hoc
plenius, nihil exprefiìus. Interrogabant Angeli
vel Archangeli : Quid egifti in terris ? occul-
torum enim folus cognrtor Deus. Dicebat,D/-
lexi i hoc eft dicere : Legem impievi, Evangelium
non prjeterivi j hoc eft dicere : Morti. me
6c non loquentem, ied interpellantem gemiti-
bus ineffabilibus adfe clamare <^icebar. Novic
Deus 8c fanguinem aùdire,cui nulla voxfubeft, Gen.+.io;
lingua non iuppetit : ièd accepit vocem faerse
titulo paffionis. Clamayit in martyrio , clama-
vit.in parricidio, quod pertulit pro facrificio.
zz. Dilexi, inquit, 6c ideo diligens fèci'vo- rfui.i44-ti
lunratem Domini, 6c invocavi eum non in
paucis, ièd in omnibus diebus vitx mex. Nam
C certis diebus invocare, non ofnnibus, faftidien-
tis eft, non fperantis: 6c pro ufu affluentium
cornrnodorum, mercedem gratiarum referre
non pro devotionis afFeclu. :Et ideo Paulùs •
In omnibus, inquit agrafías agite. Quando enim i. Therr. r.
non habes quod Deo debeas? l>aut quando fine
Dei muñere es, cui quotidie vivendi ufus à Do- . b
mino eft ? Jfhsid enim habes, quod non accepifli ? i-Cor.4.7.
Ergo quia ièmpe^ accipis, femper invoca : 6c
pr,« ,, - mmm t BüMBü WË&mÈÈÊmÈm quia vqiuuoudu lhIialbuecss5, iàl nDoommiinnoo eefitt ,, ddeebbiittoorreemm I K E r iS* »M »iri-0te;femp.ereirecpgnofee, Malo, tamen ucquafi Rom. 8 .3 8
&}9.
i$ -& f e q .
#H4.
ó'ftq.
. ßonis. Et ideo confido, quia neque mors, neque
vita, neque Angeli, neque Virtutes, neque aititi
do, neque profundum, neque creatura alia poterit
nosfeparare à cantate Dei, qua eft in Chrifto jefo
domino-no/ho.
19. Hoc mandatum Legis etiam in Evange-
lio .dominus Jefus docét elle iervandum , cùm.
dicit ad Petrum: Simonftoh annis , dì ligi s me?
6c ille refpondit : Tu ft is , Domine , quia diligo
te. Et iterum. dixit : Simon Johannis, diligi s me ? p
6c iterum reipondit: Etiam, Domine, tu ftis quia
diligo te. Et tertio interrogatus ait : Domine,
omnia tu. ft is , tu nofti quia amo te. Confirma-
vit itaque caritatem trina refponfio, vel abolevit
trina: negationis errofem. Et hìc trinam
refponfionem fi quxrimus ,.invenimus : Dilexi
quoniam exaudiet Dominus vocem or ationis me a.
Dilexi,quoniam inclinavit aurem fuam mihi
ut in diebus meis invocarem eum. Dilexi, quia
tribulationem 6c dolorem inveni ^ 6c pro nodiiigens
, quam coadus debitum tuum-folvas.
, 23. Audis dicentèm : Circumdederunt me dolo- pfal.iU:};
res mortis ? Ego tamen 8c in mortis doloreDo.
minum dilexi. Pcricula inferni invenexunt me ,
non timentem utique, fed amantem , ièd ipe-
rantem, qiiod null« me angufti«, nulla periè-
cutio , nulla pericula ,nullus gladius feparet à
Chriftò. Denique volens invenit tribulationem
6c dolorem , fciéns qüia tribulatio patientiam R0m.t.}S.
operatur , patientia probationem , pròbario
fpem. Etenim quafi bonus athleta qu«fivic
certamina, ut coronam inveniret ; quam tamen
non iùis viri bus, ièd Domini auxilio,. novit fibi
effe donatam. Non enim potuiffèt vincere nifi
eum qui certantes adjuvat,invocaffet.
. Z4. Miièr homo congreditur,ut vincat} Se
ipfe in periculum ruit ynifi Domini nomen ad-
fuerit, nifi cùm veretur, oraverit dicens : 0 pfai.n4.4.
Domine , libera animam meam. Hinc illud Apof-
tolicum : Video legem carni s me a repugnantemlemine
Dei mei.pericula inferni non refugi, fed ^ g i mentis mea, & captivantem me*in legem pec.
Rom.7 . t y
&fii‘
expe&avi, ut comprehendere & divenire me
pofiènt.
. zo. Et pulcre ait : Dilexi, quia jam curfurti
vita: hujus impleverat. Unde Se Apoftolus in
» paffìone jam pofitus ait :Certamen bonum certa-
v i , curfom confommavi ,ftdem fervavi} quod re-
liquum eft, repofita eft mihi corona jnftitia. Mag-
nus Dominus, qui nobisdedit certamina, quibus
mereatur , qui vicerit , coronari, Dilexi,
a . V c t , edir. Cum tucct, urget rtos dilcilto. 'U tique div ina curi
tutis g rati» : R om edit. Cùm tacet, urget nos. DileStionis utique
d iv in e gratin ; mìf. magno numero : Cùm ta ce t, ur«et nos dilcc-
tionis y utique divina ( nonnulli utique in qua div ina ) caritatis Sic.
Sed omnium optime ¿od. R cg . unu s, ut in contextiu
b. A u t quando fino Dei munere es, in m(T. longe plurimi* defi-
deratur : fed contra ex itane in omnibus edit.
S. Ambr. Tom. 1 1.
cati, quod eft in mtmbris meis. Infelix ego homo !
quis me liberabit de corpore mortis hujus ? Gratia
Dei per jefom Chriftum dominum noßrum.
2.$. Ille vincit, qui gratiam Dei iperac, non
qui de fua virtute prariiimit. Cur enim non facob.it.3.
praffumas gratiam, cum habeas pnefulem cer-
-.taminiscmiiericordem: Mifericors enim &juftus PfuUi 4/.
Dominus, & Deus nofter miferetur. Bis miiericor-
diam pofuic, iemel juftitiam : in medio juftitia
1 c - I t a vet.,edit. ac mlT. nifi quod pro mferkordiam, q u x vox ha-
| beiflr in edit. omnibus & paucis m/f. repofuimus e x mulro
pluribus mifericordem. A t locum R om . edit. interpolavit liis in *
J te rje ftis Scriptum eft enim : Nunc mifericordia fuperexaltat ju d i-
| cium. E ta l ib i : Mifericors. Sed editorcs h !c in fraudem induxit,quod
non viderunt continuam pfalmi u 4 . ab Ambrofio fieri expofitio-
1 nem , & eam Thcodofio accommodaii.
G G g g jj