Pomeri eft, quód ibi Sàfnfòn gloriofum eetca-
Tnen virtute egregia confummaverit.
^3. Sed utinam quarn forcis in hoftem,tam mo-
tleratusin vigoria fùiffet, Verum quod facile
ufu venie , infolens rerum fecundarum animus,
qui debuic eventum pugna; divino favori Se
prandio deferre,fibi arrogavit, dicens: in ma-
xilla afin* delevi mille viros. Nec aram iiacuic
Deo nec hoftiam immolavic : fed negligens
facrificii, adfumcor glorizè, uc criumphum ÌUum
perpetuo coniècraret nomine* vocavit locum
Maxillze interfettionem.
24. Et mox fiti graviter cccpit inardefeere, Se
potus deerat-, neejam ferre ac tolerare poterat.
XJnde intelligens quod nihil tam facile eifet
a ahumana: opis,quod fine divino adjumento non
difficile foret , exclamavit atque obiecìravit }
ne fibi Deus omnipotens in offenfam verteret,
quod imprudenter incauto fermone fibi aliquid
•adfignaviffec. Quinetiam illam vittoriani Deo
deputabat dicens : Ta dediti in manu fervi tui
falutern magnar» hanc, & nunc fubveni ; quia ecce
■morior f it i, & in fotefiatem eorum, de qui bus tantum
donajli triumphum ,f t is necejjitate adjudicor.
Quomodo Dei mifericordia, cùm projeciiTec
ille maxillam, aperuit feifluram ejus, Se fons
erupit ex ea, Se bibit Samfon* Se refumfit ipiri-
b tum,& vocavit locum Invocationem fontis, eo
quod vittorize jattantiam invocatiónis precibus
emendafietiita diveriajudieia mature edita.quod
Se arrogantia cito offenfam incurreret, Se hu
militas fine ulla offenfiorie fe iè reconciliaret.
25.Verum ubi decurià ferie bellum Palarftino.
rurn compofuit , Se fuorurri declinans igna-
viam, Se hoftilem defpiciens manum, Gazam
fe fe contulit, ea civitas erat in locis Palaefti-
norum, Se habitabat illic in diverforio. Quod
fittile. \ 6 . i . cognitum Gazei haudquaquam diffimulatione
pneterierunt , fed feftinantes circumdederunt
diverforium ejus, Se obfederunt univerfos adi-
tus domus j ne fugam in notte eomponereti
ìtaque Samfon cognito quid pararetur , coni.
c pofitas infidias iiottis medio c pravertens i columnas
domus manibus amplexus , materiem
totani Se culminis molern cervice valida fuften-
tans, in verticem montis altiffimi traniportavit,
qui imminebat urbi Chebron, qua: populis He-
brais incolebatur.
26. Sed cùm libero Se vago motu tranfgrede-
tetur non folum regionis paterna terminos,
fed edam morurn limites , Se majorum obfer-
Vatione przeferiptos, eam fibi - futura mox eia.
dis peftem invenit.Namque parum fida exper-
tus alienigenze uxoris prima connubia , qui de-
buillet cavere vel poftea,rurfus Dalilze rnulie*
fis fornicarla; copulam non declinavit * Se cùm
eam diligerei impenfe, tentandi iè caufam do-
lis hoftifibus przeftitit. Adfcendentes enim Paa
. I t a vct. editi ac mlT, om ne s, uno excepto, ubi habètur, k a ntiano
operi, minime male : a t R om , edit. emendavit, human* opi.
Verum tameri humant opis re£te fervati p ote ft, modo ficconftrua-
tu r , nihil humanx opis, id eft , humanarum r ir ium , tam facile
e ife t, quod & c .
b. Rom- edit, fola , invocatìonis fontem■ Hunc porro non e x ipfa
ma xilla , fed è vicina pctra fcacurivilfe narrar Jofephus.
c . Eadcm edit. R om . pravertens , fores porta urbis, utrofque
fofies manibus amplexus, materiem totam ó> feram cervice Sec. ver,
edit. cum mff. omnibus , ut in contcxtu, nifi quod prò materiem
ùnus mf. cxhibct macerie?». N o n fatis re eie -, nam per materiem
A læftini ad eam, pollicini fuiit pecuniam viritim
daturos mille Se centum denarios , fi proderet
eiï in quo ille fiduciam virtuds fuæ conilitu-
tarn haberet : quo cognito t circumveniri Se
capi poflet.
27. At illa quæ femel fe pecunia; proftitue-
rat y aftute iatis d Se callide inter pocula Se ille-
cebras amoris quafi admirans fortitudinis ejus
eminentiam, quærere hoc coepit y quo tandem
genere tantùm præftaret reliquorum virtutibusj
g lìmul Se quafi pavida atque lollicita orare, ut
dilectæ fiiæ committeret, qui nexus adilriélum
aliena: poteftati fubfterneret. Ille autem adhuc
fobrius Se fortis animi adverfus delinimenta me^
retricia dolum dolo retulit, dicens quia fi viti-
bus virentibus adhuc Se non aridis alligaretur y
infirmitate corporis adæquaret aliorum fimili-
tudinem. Quo Palæftini per Dalilam fibi com-
perto, cùm vitea foporanti circumdediflentvim
cula, quafi de improviio excitum, haud dege-
C nerern offendêre notæ Se folitæ fortitudinis j
cùm folutis nexibus, virtus libera mulds licert
refifteret ac repugnaret;
28- Sed ubi parum proceffit, rurfus Dalila
quafi derifa Se conquerens repetere artes fuas,
Se fidem amoris pofeere non prætermitcebat.
Cui Samfon vàlidus adhuc confilii, dolum ri-
dens , fignificavit ligatum fe feptem funibus*
qui adhuc fine ufu forent, venturum in po-
teftatem hoiìium : fed Se hoc fruftra fuit. Ter*
D tiò quoque tamquam de myfterio depromfit *
Sejame lapfuro propior, fi diflbluti efiènt cri-
nes feptem capitis lui, Se quafi in éubitum in*
texti, difeederet ab eo virtus fua. Et hoc quo^
que lufit infidiarum fabrieatores.
29 At poftremùm cùm illufum fibi toties pros
cax mulier deploraviilet , indignam iè habi-
tam dolens, cui comitteretur areanum dileéti i
Se id quod prò remedio quæreret ^ ad proditio*
nem fuipe<ffari videret, Iacrymis fidem coegit :
£ fimul quia debebatur invidæ ad id tempus fortitudinis
viro, ut ærumnam inciderei 5 faucius
animi iecretum aperit : prætendere in iè virtu-
tern D e i, Se effe Domino fanétificatum, fecun*
dùm ejus præceptum comam pafeere, quæ fi
adtonderetur jdefineret nazaræus effe, Se prò*
priæ virtutis ufum amitteret. Palæftini per mu*
lierem comperta infirmitate viri y feeleris mer*
cedem affèrunt j ut pretio obnoxia, dolum pa*
trareti
p 30. At fila meretriciis delinimentis feffunl
amoris in foporem compulit, Se ronfore adhi-
bito , feptem crines capitis ejus admotà nova-
cula abfcidit, continuoque interdicci prævari-
catione vires minuta:. Denique ex fomno ex-
pergitus : Faciam, inquitficut folto, & excutiam
mefuper adverfarios ; fed nec animi fui alacri ta-
tem, nec virtutem agnovit : nec vigor erat *
totam redduntur illa Jófephi v e rb i, om no ¿Ma -ofe' aùià~c UT t u -
\acns. Ceterum uc veifes portse omittit Ambrofius , ita ctiam
culminis molem folus memorar.
d. Ver.cdic. inter epulas & illecebras; R om . cum miT- muÌco
pluribus , inter pocula & illecebras: quinque mil. interpolât & ille cebras
; qùos quidem non répugnantes hìc fequeremur , nifi cum
jofeph o magis alii congrue tene.
e . Bclv. cod. lapfui propior. Quod aucem infra ponicur in cubi-
tum , vidccur idem hoc elfe ac lieto live in lisiune j ut in Scriptu-
ra Jcgitur ; attamen erat etiam vinculi genus , quod vocabatur
àyKipróJto/Kos, quo relpicere potute Ambrofius,
Ibidem 6.
& f e q .
a
nec gratia manebat. Itaque reputans iecum
a quod improvide fe mulieribus credidiffet, Se
calvi ratus tentare ulterius aliquid damna-
tum infirmitatis czecitati oculos, vinculis ma*
nus pr^buit j Se compedibus innexus carce*
rem intravit multis fibi incognitum tempefta.
tibus.
fid ic . 1 6 . 31. Et jam proceflli temporis crefcere ei co.
1 ma cceperat: itaque cum effet celebre convi-
vium, Palzeftinorum conventui producitur de
carcere Samfon , ac ftatuitur in populi con-
fpedu. Erant tria millia ferme hominum viri. B
lis ac muliebris iexus 5 Se gravibus eum inlultä-
bant conviciis, circumagebant ludibriis, quod
durius Sc ultra ipiam captivitatis ipeciem viro
ingenitze virtutis confcio tolerabatur. N am
v 1 v e r e Se mori natura fun&io, ludibrio effe
probro ducitur. Cupiens igitur tantam contu-
meliam vel ultione folari,vel morte in reliquum
pravertere, fimulato quod propter infirmita-
tem corporis Se nodos compedum fuftentare
ie ie nequiret j propofcit a puero, qui dirigebat C
vias ejus , ut admoveret eum ad columnas pro-
xirnas, quibus domus omnis fuffulciebatur. Et
admotus, utraque manu fulcra totius compre-
hendit zedificii, atque intends ad fefta facrificii
Palxftinis , quod Dagoni deo fuo defere-
bant, per quern fibi adverfarium fiium datum
in poteftatem arbitrabantur, muliebris perfidize
dolos beneficiis annumerantes czeleftibus, exclamavit
ad Dominum dicens: Domine, adhuc
femel mernor pueri tui efto, ut pro duobus ocu- D
lis meis vindidtam tribuas de nationibus } ne
dent gloriam iiiis diis,quod ipfis juvantibus,me
in poteftatem acceperint : nec vitam meam
pluris facio. Moriatur anim amea cum PaUflinis s
lit agnofcant fibi infirmitatem meam non minus
quam virtutem exitialem fuifte.
32. Concuffit itaque columnas magna vi,ac
diifolvit Se comminuit eas: quas iequuta ruina
fuperioris culminis, Se ipiiim involvit, Se univer-
ios, qui defuper adipeÄabant, pracipitavit. Ibi E
magna vis marium, feminarumque promifcue
b exanimata , b Se ttiumphus quzefitus peremto
Se fupra omnes fuperiores vi<ftorias haud qua-
quarn degenere Se decoloro exitu. Nam etfi in-
violabilis ad id locorum Se dein ceps, atque in-
comparabilis in Rac vita expertis belU fuerit
viris j tamen in morte fe ipiiim vicit, Se infupe-
rabilem geffit animum, ut contemneret, Se
a. Omnes edit, quam improvide f e mulieri ndverfariorum credi- I I
d iffe t, & calvatus tentare ulterius aliquid damatus infirmitatis ne- I
q u ir e t , cscitati oculos , Eraf. & G ill, cacatus oculos, vinculis & c . *. 1
mlT. veto leiflionem nollram exhibent magno confenlu, nil! quod I 1
voces c alv i ratus plerique compingunt in calviratus , quse dnftio I
nulla eft apud latinos. Uc autem ultimam hanc partem facile ad - . ■
fequ aris, cam hoc modo interpretare: c a lv i ra tu s , id e f t , decipi
fe ratus : tentare alterius'aliquid, hoc e f t , fi ten tatet & c . de . I I
niquc damnatum infirmitatis , idem eft atque , cum damnacus 1 1
clfet & c .
b. MIT, d u o , O’ triumphus quietus : alii totidem, e§> triumphus J
magnus. , 1
s . Omnes cdic. conditio major, quam culpa inferior ; nullo fenfu I
v e l abfurde enuntiato : optime igitur omnes mlT. dictionem major I
excluferunt, uc humana conditio dicatur culpx obnoxia. Suffragan- ■
tut corrcilioni noftrx ctiam Jofephi verba , in calce memorati jam I
fxpe loci ita loquentis , ^ ■?>' xzov yutttinit ¿\cHvai, <fsi r ji Qvrj I
•fir a J i f J r .u i l a o m o t irj9ori a/soip'nuciiuv s'crvi & c .
* . N o n hac tantum epiftola conjugia chriftianorum cum a l- I
terius fect.x perfonis profcribuntur ab Ambrolio , verum etiam I
variis prioris voluminis locis , nimirum lib. i . de Abraham cap. 9 . I I
n um.8 4 , Expofit. in P fal. 1 1 8 . ferm.ao. num.4 8 . Sc lib .2 . in Luc. I j
S. Ambr. Tom. 11.
A quafi pro nihilo haberet vira finem omnibus
formidolofiim-
33. Virtutis igitur fuit quod vittori arum numero
diem claufit, nec captivum exitum , fed
triumphalem invenit. Circumfcriptum autem
fuifle à muliere, natura potius quam perionze
adfcribendum • quia humanac conditio , quam
culpa inferior 5 premitur enim Se cedit illece-
bris flagitiorum. Itaque cùm Scriptura ei tefti-
ficetur quod plures in morte, quam in lumine
vira iftius pofitus occiderit 5 videtur ad adver-
fariorum magis exitium captus, quam quo ipfe
dejettiorfieret ,autminor effet: n o n e s t e n im
fe expertus inferiorem, cujus fepultura praftan-
tior , quam potentia fuit. Denique non telis,
fed cadaveribus hoftium preffus Se humatus eft,
proprio tettus triumpho, clarum infigne relin-
quens pofterisj eo quod populum fuum, quern
captivuiil invenerat, viginti annis in libertate
judicio fuo rexit, Se fepultus in patrio folo li-
bertatisherèdem dimifit.
34. Hoc ergo exemplo liquet * alienigena-
rum conibrtia refugienda j ne pro caritate con-
jugii proditionis infidi^ fuccedant. Vale, Se nos
dilige j quia nos te diligimus.
^ E P I S T O L A X X .
NaYrdt forori qua Afcdiolani per dies aliquot propter
bafilicam, quam Arriarti petebant evertere : quomodo a
Valentiniani miniflris ipfe fuerit compellatus . populus
autem reclamaverit : deinde quomodo miffis decams ad
bafilicam invadendam , raptus fuerit a populo Caft ulus
Arrianus. cujus occafiotte, licet fua ipfius cura liberati
varia fequuta funt condemnationcs i pofi qua iterttm interpellate
imperatoris nomine fantlus prafitl magna
conflatitià rejpondet. Addit pofiridie occupata bafilicd>
mil it es f i ad catholicos tranfituros prornififfi , nec populum
de fortitudine quidquam rernififfi : tentationesjob
& maxime quas a muliere pnjfus legitur, buie tempori
accommodatas : interim liberatam bafilicam 7 f id Nota- '
rium fibi dura nuntiaffe. quibus neutiquam motus fuerit t
poftremo prophetia Jona ad res prafintes adaptationem >
populi ob liberatam bafilicam, & mult am mercatoribus
remijfam gaudium . verba Valentiniani ad comites. &
fuum ad Calligoni minas rcfponfum fitbdit.
i. / ~ " \ Uoniam in omnibus fere epiftolis iolli-
V y cite quzeris de Ecclefia, accipe quid
agatur. Poftridie quam accepi litteras tuas,quibus
fignificaveras quod te exagitarent fomnia
tua, moles, inquietudinum gravium ccepit mo-
veri. Nec jam* Portiana, hoc e ft, extramun
um .t. Magna vero controverfia eft inter veteres novolque fcho-
lafticos, utrum ea cultus, ut vocant, difparitate matrimonium non
modo contrahendum impediti, fed ctiam dirimi difiolvique con-
’ traclum cenfeat DoAo r nofter. Alfirmantem defenduntopinionem
Gratianus P . Lombardus, atque alii : à negante autem fiat Bellar-
j minus, Efiius, & cetera turba recentiorum. H i porro pocifiimum
! ducuntur ca ratione, quod hxreticos quoque in eamdem claffem
! cum ethnicis aC Judahs cogat Ambrofius : acque adeo impedimcn-
tum illud ufu potius & tacito confenlu quam ulla lege dirimens
faftum effe iidcm contendunt. Fatemur quidem non tam pcrfpicufi
loquutum hac de re Ambrofium,uc nullus luperfit dubii locus :
I attamen fiteftimonia ipfius jam indicata pcnicius introlpicias, omnia
ejufmodi connubiorum genera ab co fic prohiberi compeiies,
ut pro nullis habenda elfe fatis fignificcc. Quod veroadptincipum
! confiituciones, Theodofii legem habemus an. 388 . datam , qua
chrifiianis ac ju d x is inter fe matrimonio coeuntìbus adulteri) poe-
I nam, hoc e f t , capitalem, indixit. Ceterum ante illa tempora in
I cadem re varias variis locis confuetudines obfervari confuevitfe
credibile eft.
I d. R om . edit, fola , Ambrofius epifcopus Marcellina forori.
* . Mabillonius nofter Iiineris ¡tat- p a g .17 . S an ili Vicioris S a fi-
lie u , avo Ambrofii extra m urana, a conditore Portiana vocabatur.
H H h ij
* Script,
ann. 38/.
a