1 0 4 9 San&i Ambrofii iojo
debet fufcipere nec folum bonis, fed etiam d
afperis obedite dojninis. Nam quæ eft veftræ
fervicutis gratia, ft bonis ferviatisfedulo > Sed
ft etiam afperos promerea.mini j nani liberi quoque
nullam habent mercedem ,ft peccantes
puniantur à judicibus; : fed ilia inerces eft, fi
etiam non peccantes. Et vos ergo contemplar
tione domini Jefu etiamfi difficilibus ferviacis
dominis cum patientia, mercedem habebitis.
Siquidem'ipfe Dominus juftus ab iiijuftis paf-
ftis eft, & patientia mirabili peccata noftra fuæ
affixit cruci : ut qui illum imitatus fuerit, peca.
Y e t . edit, cum m(T. non paucis .fobrietai dottrini fidelis fine I
b&refis temulentia i quibus verbis terminant cpiftolam : at R om . J
cata fuá fanguine filo diluat.
113. Ád fummam , convertimini omnes ad
dominum Jeíiim. Sic in vobis vita: hujus delectado
in bona confcientia, patientia mortis cum
fpe immortalitatis, confirmado refurre&ionis
cum Chrifti gtatia, veritas cum fimplicitate,
fides cum confidentia, abftinentia cum fanifti-
tate,induftria cum fobrietate,converfado cum
modeftia , eruditio fine vanitate, a fobrietas 4
dodrina: , fidelitas fine hierefis temulentia.
Gratia domini Jefu Chrifti cum ómnibus vobis
,,. Amen.
edit. cum reliquis cod. nobifeum faciunt, nid quod inquibufdam
o Chrifii non habetur.
D e Confec.
D i f i x . cap,
corporeum.
I I C L A S S I S
E P I S T O L A L X I V .
I r E N & o ro g a n t i c u r m ann a q u o d olim p lu i t I J r a e l i t h ,
C h r if t ia n is non p lu a t j re fp on d et m an n a D om in ic i c o r -
p o l i s typum f u i j f e , a c p ro in d e u b i hoc p ra fe n s d a tum
e f t , i l lu d e v a n u ijfe . A d d i t in fu p e r in eodem e x f tit ijfe
fu g u r am f a p i e n t i a , q u a v e r u s a n im a r um c ib u s e f t , O“
cujus f u b t i l i to s e x v a r i i s S c r ip tu r a lo c is eommen datur.
A m b r o s i u s I i e n ^ o f a l u t e m -
Uæris à me cur dominus Deus manna
Q
A quia S¿ granum .finapis minutum eft , quod
comparatur regno cælorum :& fides quæ fìcut
granum eft finapis, poteft montes tollere ;Se
jactare in mare. Et fermento fimile eß regnum calor
um , quod abfeondit mulicr in farina menfuris
tribus, doncc fermentetur totum. Et Moyfes caput
vituli aurei copimi nuit fícut pulverem, Sc
mifit in aquam , Sc dedit populov bibere } in-
craflfatum enim erat- cor eorum perfidia: im-
manitate, * ut emolliretur * Sc ndei fumeret
Luc. 13.19,
Luc.17 . (.
L u c a j. ii ,
E xod, 31,
pluerit populo patrum, Sc nunç nonß fubtilitatem. Denique illa mulier , quæ bene Matth-n
pluac. pi cognofcis, pluit, & quotidie pluitde
ccelo manna fervientibus fibi. Et eorpóreum
quidem illud manna hodie pleriique in locis
lnvenitur : fed nunc non eft tanti res miraculi j
quia venit quod perfedum eft. Perfedum au-
tem panis de cado , corpus ex Virgine,de quo
fatis Evangelium te docet. Quanto pradfcan-
tiora ha:c fuperioribus ? * Illudenim manna,
hoc eft, panem illum qui manducaverunt, mor.
enroluerit, adfumetur : ea autem quæ male emo-
luerit, derelinquetur,
4. Emole ergo Se tu fidem tuam, ut fis fícut
illa anima quæ Chrifti in fe caritatem excitar
quam mirantur adfeendentem virtutes cælorum
j quod fine ofFenfione adfcCndat, Se ex hoc
mundo adfcendat cum lætitia Se jucunditate :
ficut vitis propago , & ficut fumusfe ad. fuper-.
na fubrigat,flagrans odorem refùrredionis piæ,
tui funt : hunc autem panem qui manducave- C & fuavitatem, fidei, ficut habes fcriptum: g)uà
rit, vivét in ieternum. ejl hac, qua adfeendit à defèrto, ficut vitis propaz.
Sed eft fpiritale manna , hoc eft, pluvia go } fumo incenfa, odorifeata mirrhd & thure ab
fpiritalis Capienti^ , qua: ingeniofis Se qujeren- omnibus pulveribus unguenti ?
E x o d .16 .if.
&16.
tibus de c ìe Io infunditur, Se irrorar mentes pio-
rum, Se obdulcat fauces eorum. Qui jgitur in-
tellexerit infufiónem divina iapientia: ,deleda-
tùr, nec alium cibum requirit, nec in folo pane
vivit, fed in omni verbo Dei. a Qui curio-
fior fuerit , qujerit quid fit iftud quod melle
5. Pulcre fubtilitatem ejus expreifit.pulveris.
comparatione Sc unguenti commemoratione
e quia in Exodo fubtile legimus, Sc ex multis
compofitum thymiama illud eife incenfum pro-
pheticum, quod eft fandorum oratio ; ut diri,
gatur in confpedu Domini,ficut Sc David di-
Exod. 30.8>
dulcius fit. Refpondet illi minifter Dei •. HicefìD cit : Dirigatur oratio me a, fìcut incenfum in con- pfal.noa.
panis ìquemb dedit tibi Deus manducare. Quid fit ftpeffu tuo. Denique grxcus KaQeoQuoQinu w
iifce panis, audi : Sermo , inquit, quem ordinavit avjyft ftis ¿5 ¿eamov <rx dixit. Et in Apo-
Deus. Hìec ergo ordinatio Dei, hxc alimonia calypfijohannis ìegimus quia ftetìt Angelus analit
Apoc.8 .3-
& 4 -
animam fapientis , Se illuminat atque ob-’ te altare, habens thuribulum aureum, & datafunt
dulcat, refplendens veritatis corufcó , Se mul- ei thymiamata multa de orationibus fantforum omcens
tamquam favo quodam,ita diverfarum nium. Etadfccndit,\nof\x.fumusthymiamatumoravirtutum
luavitate Se fermone fapientia: : Favi tionum fantforum de manu Angeli in confpetfuDei.
enim mellis fermones funt boni, ficut fcriptum 6. Et umbilicus anima: ac vpnter fubtilis eft
eft in Proverbiis'. / _ illius , qua: adfeendit ad Chriftum.j ideoque
3.c Cur autem minutum fit, caufam accipe j laudatur voce fponfi dicentis : Vmbilicus tuus
* . Quidcjuid à primis hujus e pi (loia; verbis ufque ad vocern
fuperioribus comprehenditur, ad probandam fubftantialem Chrifti
iu cuchariftia pricfcntiam citatur à Lanfranco lib. de Corp. &
Sang- Dom. cap.18.
a . M u t e edit. Parif. §}ui gloriofior fuerit.
b. Rom. edit, d dit vobis Dominus. . : Verbum, in q u it , quod Scc.
c . H is verbis prxmitcic Rom. edit. Ecce fuper fuperficiem dejerti
1 minutum ut coriandrum ; quòd in, aliis , & m(T. defìderatur.
* . Maliern us fcriptum , ut cmolerctur ; nani (iibtiliras comminuèndo
potius , quam cmolliendo efficitur , & fubjeclum muíieris,
I q u x bene moIuerit»exempltim fav e t: attamen réclamant m lf & edit.
d. M(T.' aliquot fum o imenfi odorificata.
e. R om . edit, fola , quia in Exodo legimus compofitum fubtile tby-
I miama : illu fv e r o eft tncenfiim propheticum, • *
IO J I
crater tornatilìs, non deficìens mixto, venter tuus
acervus a tritici minuti inter li lia, Eft enim in
omni do&rina tornatus, Se potus fpiritalis non
deficiens plenitudine, Se casleftium fecretorum
cognitione* Venter quoque anima: myfticus,
ficut umbilicus, quo Ventre non folùm fórtem
cibum fumit, quo corda firmantur j fed etiaiii
fuavem ac florulentum, quo deleélantur. Et
fortafle hoc docuit Moyfes multis orationibus 4
Se piis illud mitigandum facrilegium.
.Rcgat- 7* 1° fibro quoque Regnorum cùiii fe Doli.
minus fando revelaret Elia:,, vox aura: tenuis
pra:ceffit, Se ftatim fe ei Dominus revelavit jut
cognofeamus ea, qua: corporea funt. j crafla
efle Se pinguia : ea qux fpiritalia, mollia &: fub-
tilia, ut non poifint comprehendi oculis. Denique
Se fpiritus iàpientia: fubtilis Se mobili*
[»p.q.ii. legitur in libro Sapientire, quia eft in illa /pi-
ritiis intelligentiie, fan&us, unicus, multiplex,,
'fubtilis, Se mobilis : qui fermones fuos m'olàt
prius , ne quid ofFendat vel in fenili, vel in al-
' b loquio. Denique Babyloni illi, cùvn deftruefur,
fic.i8 .ii.- dicetur ? Et vox mola non audieturin te amplius.
8. Hoc igitur manna fubtile erat, Se ad diem
colligebatur, in diem alterum non fervabatur j
eo quod inventa fapientia: in tempore fiht gra-
tiora , nec tam miranda qua: ipatio temporis
reperiuntur, quam illa qua: pra:fentis fundun-
tur ingenii vivacìtate : five quia futura revelan-
tur myftetia,eo quod feryatum manna ufque
ad folis exortum , efui jam eile non poifec,id
eft, ufque ad Chrifti adventum habere gratiam :
oriente autem juftitia: Sole , Se fplendidioribus
Chrifti corporis Se iànguinis facramentis reful-
gentibus, ceflarent interiora, perfeda illa fu.
menda populo forent. Vale ,& nos dilige 3 quia
nos quoque te diligimus.
E P I S T O L A LX V.
S i m p l i c i a n u m c u r h o fiia rum fa n g u i s p a r t im
fu p e r a l t a r e . p a r t im in c rá te ra s in fu n d e r e tu r > f e i r e c u-
p ien t em A m b r o fìu s honorifice a llo q u u tu s , p e r c ru o r is
p a r te ra > q u a p e r fu n d e b a tu r a lta r e , tnyfteriorum cogni-
tiónem : p e r earn v e r o , q u a in c ra t e ta s im m it t eb a tu r >
m o r um fe i e n t iam f ig n if i c a r i docet. S u b d i t in fu p e r a d v e n tum
C h r if t i > q u i u t ra q u e d i f t ip lin a nos e r u d iv i t > quequ
e p r o p r io ja n g u in e omnes re d em i t , in eodem fa c r ific io
fig u ra tum .
A m b r o s i u s S i m p l i c i a n o falutem.
’ Otum te , cùm legeres, fignificafti
mibi, quid fibi velit, quod Moyfes
a. Eadem Rom. edit, tritici muniti ; cui leébioni fuíFragantur fa -
iene pagina:: a te xa d v e rfo non iolum mlf. ac edit. ÀmbroGi re-
fragantur, vcrum & ipiius quoque iènfus ratio» Et. nini Sponfa:
. Venter non probaretur fubtilis ciFe , quod acervo tritici muniti ii-
' milis diccretur , fed quod acervo tritici minuti ac teuuis»
b. I t a vet. edit, ac plerique miC Remi autem edit, fola , qua
defiructur at cum ant edit, ac mlf. nonnullis , dicitur.
A poft oblatum iacrifieiiim, Se immólatàs Donano
* . His potiflìmum verbis niti videtur Baroniusin Ambrofii Vita
, ut doceat Simplicianum à Damafo Rom. Pont. McJiolaniim
ftatim atque Ambrofii ordinatipnem refeivit, milfum fuiftc > qui
novo epifeopo & à provincia: admiuillrationc ad cpiicopale munus
adfeito patris ac prxceptoris vices prxberet : cum autem cùm elfet
dignitate inferior dilcipulo, nanead illum crudiendum viam ini- ì
v il le , ut non doftorem a g e re t, fed qua fi difeipuii fui difeiputum |
. ic c xh ib eict, propolitis de facra fcriptura quibufdam quxftion bus
ipfum ad probandas ingenii vires excitans, Se quàfi aquila pullutn
fuum ad volandum provocans. H x c ipià idem Cardinalis in A n - |
nalibusad annum 3 7 f . & Jtfiji eodem prope modo reperir : in quo
cum icqtuici finte U gh e llu s , Ripamontius Sc alii. Vcrum cameni
licet Simplicianum R om ® fub Conftantio degiflc , atque ad Vi£to-
jàni rhetoris convcrfioncm operam contulifte difeanius e x A ugufi-
tini ConfefT. lib. 8 . cap i - non tarnen inde colligi, poteft eum aut
R om x natum, aut R om au x E cd e fix prelbyterum fuiftc, multo
falucares hoftias, dimidiam partem faiïgui- exodií+.c -.
nis in cráteras miferít, dimidiam autem ad altare
effuderit. * Sed quid eft > quod ipfe dubi- *
tes , Se á nobis requiras j cùm fidei Se adquiren-
dæ cognitionis divina: grada totum orbem per-»,
agraveris, Se quotidianæ ledi oni nodurtìis ae
diurnis vicibus ornile vitæ hufus tenipùs depu-
taveris, acri præfertim ingenio etiám intellîgi-
bilia compledens } ut pote qui etiam philofo*
B libros, quam à vero fint devii demonftra-
re föleas, Se plerofque tarn inanes eflè , ut
prius fcribentium in fuis fcriptis fermo, quam
vita eorum defecerit.
1. Tamen quia collatio fermonis^ ut pecil-
niæ, magno eft ufui, atque eà maximus in commune
emolumentum negotiadonis profedus
paratur ^ quam mirabilis fit ifta fanguinis divi-
fio , reticere non queo. Pars enim éjus mora-
lem fapientiæ difciplinam videtur lignificare *
G pars myfticam. Illa quæ in crateras mittitur ,
moralis eft : hæc quæ ad altare effunditur, myfi
tica j eo quod divino muñere Se adfpiratione
quadam humanis infundatur mentibiis, ut coq-
venienna Se fidei piena de Deo fendafiti
3. Denique qui Joquuti funt de ejus majeft^-
te , Se de cæleftibus, vel apoftoli , vel fandi
prophetæ, nonnifi ex revelatione demo.nftrara
fibi loqui aufi funt. Unde Paulus Se raptum fe \.,cor.ii
in paradifum,&audiflè fe verba, quæ non Ii-
D cethomini loqui,inepiftola fiia teftificatuseft :
Stephanus quoque vidit cælos apertos, Sc je- *a.7. sr.
fum ad dexteram Dei ftantem : c & David pro- ppaLi
pheta vidit fedentem. Nam de Moyfe quid lo- «=
quar, de quo dicic Scriptura, quód non furre- Deut. 34.
xit amplius propheta in Iirael, ficut Moyfes, 10.¿.n.
qui feivic Dominum facie ad faciem in omnibus
fignis Se prodigiis s qua: fecit in tèrra
Ægypti»
4. d Myftica ergo Deo libàtur, qui ípleiidore ¿
E divinæ fapientiæ, cujus pater Se genitor eft ,
infiammai animæ vigórem ac mentem illuminat.
Sapientia auteñi Dei Chriftus ¿ in cujus U d n . i ^
pedore recumbebat Johannes 5 ut de principali esilio
fècretoque fapientiæ haufifle divina prode-
retur myfteria. Denique ipfe confcius muneris
hoc fcripfit, qui fibi, quod acceperat, vindicare,
Se fuo adfignare ingènio reformidabati
Sed Se ipfe Dominus dice bat apoftolis, os ftiunl
aperiens : Acápite Spiritum fintfum -, quo decia„ Johan.xa-.
etiam minus ipfum à Damafo deftinatum ad A mbrófiiim infticueit-
dum. Deinde ut da re mus S im p le ani epiftolàm ad iàn âum nofi-
tram initio epifeoparus fui fcriptam fujfte, at nequáquam liinc (è-
queretur eumdem Simplicianum docendi confili© eam fcfipfifle ;
cùm finùlitcr Auguftino recens ad camdeni dignitatem eleftroquxf-
tioncs propofueric , nec proptcrca doálorís paries erga eum filici-.
pere conftituerit. H x c ergo de (an¿lo ilio fine tantum certa funt;
cum à primis ànnis Deó (èrvifle, ae doftifllmum fuilfc in litteris
divinis j quarum cognitioncm ur comp arar«, tegióncs diyerias pcr-
ag rafle , poliremo eumdem Ambrofio in accipicnda gr^tia patentem
exftitifte , feu quod ipfum R om x primis fidei elcuientis im -
buerirj fi ve quod Mediolani, cùmadhuc carechumcnus in epifcopuitl
eft'« coplccrandus, ipfum ad confècratjoném lite pisane lillapiena
dam prxparavcrit. Qu omodo autem in epifcópatu cidém fticceiTe-
tit , nartat Paulinus in Ambrofii Vita.
c. Ita mil prope ad unum: edit» autem è contrario, & F.faias
propicia. Sed vcrifimilius eli editores ideo pofuiffe v E fa ia s , quod
I apud cum prophetam 6 - 1, clare habeatur. Vidi Dominum feden -
I tem & c- quam à fcriptoribus prò Èfaia fubftitutum D a v id , ad
1 quei» fciiiect oblcurius refertur Ambrofii locus»
d. ' mnes edìt. Myftica ergo Deo libantùr ■. codex L a t . Myftica
pars ergo Scc. fed elcgantiusin rcliquis mente fuppletur, d fiìphn a ;
in paucis autem mil» pio hb a tur legimus libate