El
H
1 1
1
■H kl i
iti! ;
H !
Ma 'th r j .
8 2 1 Saniti Ambrofi 822
luntate Ôcpl additate Deinoftri, &fan£torum A tugurio , gratii tarnen multaru.m terrarum per-
Angelorum lætitia , qui ad fe tantum virura a^ravit divortia. Ad ^ ^ fummum ----- facerdotium
4
tranfiiTe gratulabantur.
Macedonicis * obfecratus populis, ele&us à ih-
9. Ceree dubitare illa nequaquam poffumus,
cerdotibus ; ut ubi ante fides b per facerdotem
quandoquidem reliqua congraerunt-, Siquidem
claudebatur , ibi poftea per facerdotem muraba
eodem momento, quo ille adhuc elevabatur,
velut quodam * melotidis fuæ dimiffo amidu ,
fanétum Anyfium difcipulum fuum induit, Se
fui veftivit infulis iàcerdotii : cujus meritigli Se
gratiam non nunc primùm audio, nec in veftris _. „ . . „
e p i f t o l i s didici, fed in veftris lirterisrecognovi. B icire defideravjt. Et hic recognovit verbum
Nam quafi præfcius fiicceffurum fibi,etfi pro- Domini, Se cuftodivit teftamentum ejus, Se
fundamenta fidei confirmarentur.
13.c Non alia etiam ejus difcipulus imitatio-
ne, qui Se ipie dixit patri fuo dr matti fu* : Non Deut.9.
vidi te. Non vidit enim ftudio, non vidit affec- à-m-
tu : Se fratres fuos non feivit j quia Dominum
1 quafi prafi
miffis tegebat, tarnen indiciis defignabat., a’dju.
tumfe ejus cura, labore, officio memorans} ut
jam declarare confortem videretur, qui non
quafi novus ad fummum facerdotium veniret,
fed quafi vetus facerdotii exfecutor accederei.
Cui pulcre convenit didum illudEvangelicum:
Buge bone ferve & ßdelis, quonìam Juper panca ß -
delis fuifii^ fuper multa te conßituam.
imponet honorem in ara ejus femper. Benedic,
Domine, fidem ejus, fanditatem, iedulitatem.
Benedidio tua veniat fuper caput ejus, Se fu-
per cervicem ipfius. Sit honorificus inter fratres
fuos: fit in eo tauri fpecies j ut ventilet
corda inimicorum fuorum,& fandorum mentes
demulceat ,& judicium facerdotum tuorum in
eo ficnt lilium fioreat. Valete, fratres, Se dilbid
em\6.
& faio.
Hate mihi de fando Acholio vobifeum G ligite me5 quia ego vos diligo,
communia : illud tarnen fpeciale , quod devine-
tus fum beata: memoria viro j quia tribuit mihi,
ut eum non ignorarem. Nam cum * eo veniente
ad Italiam , egritudine confedus tene-
xer,ut non poflem occurrere, ipfe-ad me venit
6tvifitavic. Quo ftudio, quo affedu ipfe in
me ,6c ego in eum irruimusi Quo gemitu mala
iftius faculi, & ea qua hic acci'derent, deplo-
ravimus :• ita ut lacrymarum profluvio veitem
infunderemus, dum falutatione exoptatiifima, D
E P I S T O L A X V I .
J im fio in Acbolti locum recens adfçito gratulatur. & de-
eejforis fanüimoniam, adolefientiam in monafterio exac-
tarn , ornât Am virtutibus juventutem , cumulatamqtu
feneElutem laudan s . ut Any fins ejufdem meritorum fitc-
■cejf or fiat » apprccatnr.
A m b r o s i u s epifeopus A n y s io fra tri.
i . X Amdudum t e n e o , etfi nunc primum le - I g o j meritifque compertum lia b e o , quem
mutuo defiderio, 6c expetito diu fruimur , ad-
haremus amplexu. Itaque quod voti mei erat,
illi'us beneficii fuit, quia potui ilium videre.
Nam etfi major portio, 6c plenior cognitio fit
* in fpiritu, quo diligimus i tamen etiam in fi-
gura corporis videre defideramus. Sic aliquan-
do reges terra quarebant faciem Salomonis
videre , 6c audire ejus fapientiam.
J &° > oculis non videram. Dolco quidem .illud ac-
cidi fie , fed hoc fucceifiife gaudeoj quia licet,
fuperftite me, nonpptaverim illud ponringere 5
iperavi tainen poll illius fandi viri exitum hoc
iblum poffe merito fiiccedere. Tenemus ergo
te fanda memoria Acholii dudum difcipulum,
nunc fiicpeilbrem ,heredemque ejus yel honoris
vel gratia. Magnum meritum, frater. Gau-
deo tibi, ne.uno quidem momento de fuccef.
11. Difceffit,igitur a nobis , 6c nos in hoc re-
liquit faloj fed quod illi utile , id multisipfo E fore tanti dubitatum viri. Et magnum onus ,
ibidem
barbarico furore eil gravius j quia illum ifte
depellebat, hunc nobis quis poterit reprafen-
tare > Sed repraientat Dominus , 6c fe ipie in
difeipulo reprafentat. Reprafentant judicia
veftra, quibus didum eil : Date Levi manifeßos
ejus, & veritatem fuam viro fanclo. Dediilis ma-
nifeilum ejus, ut pote ejus inftitutione funda-
tum: dediftis imitatorem viri ejus, qui dixit patri
, tanti nominis pondus iubiflè, tanta libra
, tantique examinis. Quaritur in te Acho-
lius: 6cficut erat in afFecfu tuo, ita in officiis
defideratur illius virtutis , illius difeiplina effigies
, illius fortitudo animi in tam fenili corpore.
2. Vidi, fateor, virum j nam Se hoc meritis
illius debeo, quod illum viderim : vidi ita illum
eflè in corpore, ut extra corpus putarem : vidi
fiio 8c matri fu a : Non vidi te» Se fratres fiios _ ^ ^
non feivit, Se filios non recognovit: cuftodivit F imaginem illius, qui fe five in corpore , five exfrater
verbum Domini, Se Teftamentum ejusobfer.
£ e c J .4 4 . i/ . vavit. Narrabunt populi juftitiam ejus.
12. Talis viri vita, talis hereditas e ft, talis
converfatio, talis fucceffio. Ille fe monafteriis
puer dedit, 6c intra Achaiam angufto claufus
* . Me lotis riihì! aliud e ft quam pellis ovina ; quippc quod o v is
g ra c e /MMt dicacur. Quamvis autem hoc loco pracipue ad Eli«e
pallium j quod L X X . /tt^ctTiw vocant, Ambrofius allu da ti nih
il tamen prohibet > quin illum ca voce propterca etiam ufum
putemus j ut fignificaret Acholium in epifeopatu quoque rctinuiffe
Veftem monalticam. Etcnim non iplum Arhanafius Antonium
eo indumenti genere ufum fcribit : fed illud etiam commune
Ä g y p t i is monachis fuifle e x Cafflano > Palladio > Socrate atque
aliis cognofcere e li.
* . Non fine verifimilitudine loqu.uu.tur , qu i hunc primum
A ch o lii cum Ambro'fio noliro congrc-flum anno 3"8i. adtribuunt >
cùm icilicet ille in Italiam v en it, Concilio quod codcm vertente
anno Roma: habitum , euiquc Ambrofium etiam interfiiiflc d i-
c u n t , prafens fucurus. _
tra corpus nefeiens,raptum ad paradifum vi-
derat 5 ita enim percurrebat omnia excurfu frequenti
, Conftantinopolim, Achaiam, Epirum,
Italiam, ut j'uniores eum nonpoiTent confequi.
Cedebant fortiores corpore, quia eum fine ima
Omncs edit • in Jpirittt videre > quos diligimus : omnes m(T.
omittunt quidem verbum v idere •, fed potiores tantum prp quos
diligimus .nabent quo diligimus.
*. Adverte hoc loco populis non eligendi aut inlHtuendiepif-
c o p i, fed obfecrandi & poftulandi tantum jus adcribui De quo
nos plenius infra in epift. ad Vercell.
b . MA', non pauci > per facerdotem claudebat : fed non Inulto
minus carcre videtur corruptione > quam . . . claudebatur. Qu id erg
o fi legeremus claudicabat ? Certe concinnius opponerctur fe -
quenti membro : fondamento, fid e i confirmarentur. Sed claudebat
poteft etiam idem ffgnificare , à verbo claudeo fc il ic c t , feu dando
qua: non penitus inulica effe Voifius docet.
c . E d it . Non a liter etiam : m(T. vero partim > Non alias edam :
partito^ Non a lia etiam: quod Se melius.
8 2 3 Epiilolarum Claffis I. 824
t.Reg‘5- y
i.Paral.9.
ila
j ? fa l.6 7 -i4 '
[ Canta-1.
I Cm.tZ. 13.
I Sai. 4 .2 .
ibidem 9.
■ m
I ■ t Varai. 9 .
■ i l
pedi men to effe corporis noverànt 5 ut eo tan- A
turn pro velamine uteretur, non pro officio ;
certe ad fèrvitium ,non ad fubfidium 5 ita enim
affecerat corpus fuum, ut in eo mundurn cruci-
figeret, Se mundo fernet ipiùm.
3. Benedkftus Donainus , Se benedilla ado-
lefcentia ejus,quam exegitin tabernaculisDei
Ja cob , pofitus in monafteriis ., in quibus cùm
querere tur à parentibus vel p r oximis , dice bat :
Jpuì funt fratres mei, aut qua mat er me a ? Non
novi patrem, vel matrem , vel fratres meos * g
nifi qui audiunt" verbum Dei ,6cfaciunt. Bene-
diélus etiam proceflus juventutis ipfius , in qua '
ad fummum eleótus eft facerdotium , maturo
jam probatus virtutum ftipendio. Venit enim
tamquam David ad pacem populi reforman-
dam. Venit tamquam illa navis aurum fecum
intelligibile vehens,& ligna cedrina ,& lapides
pretiofos, a Se illas columbie pennas deargen-
tatas, quibus mediasinter fortes fbmno pacis
Se tranquillitatis ibpore dormivit. Q
4. Eft enim faneftorum etiam fomnus ope-
rarius, fècundùm quod fcriptum eft : Ego dormi0,
dr cor meum vigilai. Et fècundùm quod
Jacob ianéfcus divina dormiens videbat myfte-
r ia , q.u£ vigilans non viderat, de cario ad terras
aerem pervium fandis , refpicientem Dominum
,& pollicentem terra: ejus poiTeffionem.
Itaque brevi fbmno dormiens impetravit,quod
magno labore poftea adquifivit hereditas ejus.
Eft enim fomnus fandorum feriatus ab omni- p)
bus corporis voluptatibus, ab omni animi perturbatone
, tranquillitatem menti invehens,
placiditatem anima 3 ut tamquam foluta nexu
corporis fé ablevet, Se Chrifto adhareat.
5. Hic eft fomnus vita fanclorum , quam vi-
vebatfandus AcholiuSjdijus benedida etiam
fènedus. Ipià eft vere fenedus illa veneràbilis,
qua non canis, fèd meritis albefeit 5 ea eft enim
reverenda ca nicies, qua eft canicies anima, in £
canis cogitationibus Se operibus effulgens. Qua
eft enim vere atas fenedutis, nifi vita immaculata,
qua non diebus aut menfibus, fèd facu-
lis propagacur , cujus fine fine eft diuturnitas,
fine debilitate longavitas ? Quo enim diutur-
nior, eo fortior : 6t quo diutius eam vitam vi-
xerit, eo fortius in virum perfedum exerefeit.
6. Hujus igitur fuccefforem te Dominus non
iblum honore , fed etiam moribus probet, Se
iummä fondare dignetur gratiä ^ ut ad te quo- p
que populi concurrant, de quibus dicas : J>hti
funt i ß i y qui ficut nebula volant, & ßcut columba
cum puUis fuis ? Veniant quoque ficut naves
Tharfis, qua accipiant frumentum, quod Salomon
verus impertivit viginti menfuras tritici.
Accipiant oleum & fapientiam Salomonis, 8c fie
pax inter te , 6t populum, &: teftamentum pacis
a. I t a miT. Se vet. edit, niff quod pro & h x prafcrunt, ut :
R om . autem edit, locum ffc mutai : u t illa columba pennas habens
deatgentatas.
* . Codex Long. Iìbe llus fo n d i Ambrofii a d Valentinianum im-
peratorem juniorem contra Symmachum Et revera ipiemet Ambrofius
cjufdem Symmachi relat ioni refpondens libelli nomine hoc fcriptum
citat. Sed cum in m(T. ceteris , atque in edit, omnibus epifiola
non libellus dicacur, mutandam effe vulgarem infcriptìoncm non
putavimus.
b I t a vet. edit, a c m(T. aliquot : R om . edit, chriftianorum, à
quo cui d a reguntur, ipfe enim folus vertu eft Deus > intima mente
veneretur : mif. compiures iccìdunt etiam illa verba, à quo cunda
cuftodias. Vale,frater, Se nos diligej quia Se
nos te diligimus.
E P I S T O L A X V I I .
Ìmperàtorum effe religionem tueri :nec ab eis infirauratienem
fitpcrfttttonts pofiuìandam. Nullam ergo illorum haben-
dam rationem k quibus quidpiam contra fidei chrif-
tiana decas fiagitatur. Falfo petitionem fenatus nomine
oblatam effe, cum eichriftiani fenatores non confenferint.
De hoc referri oportere ad Theodofiutn, & ad epifiopos t
Palentinianmn, f i privilegia infidelibut concejfcrit > ab
Ecclefia rejtciendum yfed & fratris ac patris me noria
irrogaturum inforiam , - de qua graviter expoftulantes t
inducuntur.
A m b r o s i u s epifeopus beatiffimo principi , Se
chriftianiffimo imperato: i. V a l e n T i n i a n o .
1. Dm omnes homines, qui fob ditione
Romana funt,vobismilitent imperato-
ribus terrarum atque principibus , tum ipfi vos
omnipotenti Deo Se facrx fidei militatis. Aliter
enim fai us tuta effe non poterit , nifi unuf.
quifque Deum verum, hoc eft, Deum b chrifl b
tianorum,à quo cunda reguntur, veraciter colar
5 ipfe enim folus verus eft Deus ,qui intima
mente veneretur: Dii enim gentium damonia,
ficut Scriptura dicit.
2. Huicigitur Deo vero quifquis militar, &
qui intimo colendum recipit affedu, non diC
fimulationem, non conniventiam ,fed fidei ftur
dium Se devotionis impendit. Poftremo fi non
ifla , confenfum faltem aliquem non debet co-
lendis idolis, 6c profanis ceremoniarum culti^
bus exhibere. N e m o e n i m Deum fai lit, cui
omnia etiam cordis occulta mani feda funt.
3. Ergo cùm à te, Imperator chriftianiffime,
fides Deo vero fit exhibenda , cùm ipfius fidei
ftudium, cautio atque devotio, miror quomo-
do aliquibus in fpem venerit,quod debeas aras
diis gentium tuo inftaurare pritcepto, ad ufiis
quoque facrificiorum profanorum prieberefom-
tum i quod enim jamdudumc vel fifeo vel arcai e
eft vindicatum, de tuo magis conferre videbe-
re, quam de fuo reddere.
4. Et de dìfpendiis queruntur,qui numquam
noftro fanguini pepercerunt, qui ipfa Ecclefia-
rum a:dificia fobruerunt. Petunt etiam ut illis
privilegia deferas, * qui loquendi Se docendi fi.
noftris communem ufum“ Jnliani lege proxima
denegarunt, Se privilegia illa , quibus fiepe de-
cepti font etiam chriftiani : nonnullos enim
illis privilegiis partim per imprudentiam, partim
propter publicarum neceffitatum moleftias
declinandas irretire voluerunt 5 Se quia non omnes
fortes inveniuntur, etiam fub principibus
chriftianis plerique font lap fi.
y. Sed ha:c fi jam fublata non eflènt,aufè-
renda tuo imperio comprobarem *. at cùm per
reguntur. Sed ipfa varietas aliunde non videtur exorta , nifi,
e x co quod verbum veneretur partivo lignificata dici pofle non
crcdidctunt , quo tamen haud femel ab Àmbroffo poli turn,
fi attentius legetis, deprehendes.
c . Mff*. longe plurimi , fifeo v e l aree ; alii nonnulli , fifeo
v e l are. N o n p orfus male ; idem enim eft , atque confffca-
tione ve l emtione. Verum ab aliis , & cunftis edit, non recc-
dimus.
* . Chriftianis à Juliano prohibitum fuiffe , ne difciplinas doce-
rent humaniores, jam ad lib, i . de F id e , cap 1 3 . num. 8 4 anno-
tauimus. Legem autem proximam hauc forte dicit ,q uam ultimarli
promulgaverat idem imperator.