a quod grece dicunt low a* i
b ei« t o visN o r ¿«ÌbAeo^iffon, b veniente Rebecca
future Ecclefix animo videns myfteria: maio,
inquam , hallucinari tecüm verbis fenilibus, ne
c videar c artem deièruiffe , quàm concitatioribus
deflare aliquid jam nec fludiis'noftris ap-
tum nec viribus. Vale , 6c, nos dilige quia
ego ce diligo-
* Scrip t* D E P I S T Ò L A L I .
5 jo. Adventum e)us non ingrato affeUu. fe declinare, fed ne ta- }
cere cogeretur > ant offenfionis c auf ¡un pr aber et. Iracun-
dum effe Theodofium. fed ex fe placabilem : ne igitur
eum commoveret ,valetudinern excufaffe. Ingetnuiffe epif
copos c&dcm TheJfalonicenfem, proinde in eluenda ilia
fanttorum imitandam poenitentiam, fine qua peccatum
non tollitur. Diabolum qui ei inviderit , vincendnm.
Non andere f e , ilio prafente. o f erre facrificium . a quo
etiam divinitus fuerit deterritus : at ipfam poenitentiam
facrificium effe. Quod fattum ejus non pr&verterit > dolere
fe , quippe qui eum vere diligat.
Auguftilfimo imperatori T h e o d o s i o *
A m b h o s i u s epifcopus.
j. T T 1 T veteris amicitix dulcis mihi recorda-
| \ tio eft, 6c beneficiorum , qua: crebris
meis intereeifionibus fumma gratiäin alios con-
tulifti, gratix memini.Unde colligi poteftquod
non ingrato aliquo affe&u adventum tuum fern-
per mihi antehac exoptatiifimum declinare po-
tuerim. Sed qua cauia hoc fecerim , breviter
expediam.
y 2. Soli mihi in tuo * comitatu jus natura:
ereptum videbam audiendi ,ut ßcloquendi pri-
varer munere ; motus ehim frequenter es quod
ad me perveniilènt aliqua, qua: in confiftorio
tuo ftatuta forent. Ego ergo expers communis
Zac A. it . ulus fiim , cùm dicat dominus jefus nihil effe
occultum, quod non manifeßetur. Verecundiä igitur,
qua potui, iàtisfeci imperiali arbitrio ; 6c
profpexi ne aut ipiè caufam commotionis har
beas, cùm id egerim, ne quid ad me de impe-
rialibus deferatur ftatutis : aut ego cùm fuero
prefens, aut non audiam per metum omnium,
& quali conniventis famam fubibo : aut ita audiam
, ut mihi aures pateant, vox intercluda-
tur ; ut audita non poffim eloqui, ne eos qui in
fufpicionem proditionis venerint, lxdam in pe-
riculo.
3. Quid igitur facerem >Non audirem ? Sed
aures non poffèm cera veterum fabulargm
claudere. Proderem ? Sed quod in tuis juifis ti-
merem , in meis verbis deberem cavere ; ne
a . Cùm imperite Sc parum difiinCle g rx ca verba fcribantur in
cod. manu cxaratis , eam lcótioncm e x illis expreflcrac Amer-
bachius, qua: non modo barbara, fed etiam omni feiiüu dedicata
effet. Quapropter ut manifedo ulceri medicinam Erafmus exhi-
bcrct, hanc lentenciam quad germanam fubdituit, grs.ee dicunt,
lJbAt?X<us yn&c\xi«if a fe !i$T àm K^iAitr^/<r8a).Verùm non fatisfe-
cit Romanis editoribus ; i i dquidem , non paucis vocibus truci-
dacis, has tanrum nobis exhibuerunt, Greci dicunt
Cerei urn curio/i us charaCtercs, queis hie locus in mf. R e g . cxa -
ta tu r , examinantibus vera le£lio deregitur > quam reftiruimus.
P orro de voce Se cjus dgnificatione traila vit Ambrofiu
s lib. d e ìfaac & A nim« cap .i. num.i. Sein Pfalm. 1 x8. num.13.
Se ! 4. atque alibi;
b. Vet. edit, ut enitente Rebecca : R om . & nonnulli mlT. ut •veniente
Rebecca Sed in aliis mff. conciRnius ut omittitur.
c. Omnes edit. Se pauci mff. artem defife aliqui alii artem
-dedijfe : melius c e re ri, artem defemijfe, interprctandi nempe Scrip-
tu ram, ut aliquid proprio marce luchbraret.
* . Comitatus, uc Nannius ob fe rva t, ed familia imperatoris,
<u:n officiariis Se ilipacoribus, quae olim cohors dicebacur.
quid cruentum committeretur. TaceremjScd
quod miferrimum d foret omnium, alligaretur d
confcientia, vox eriperetur. Et ubi illud ?Sed
fi facerdos non dixerit erranti, is qui errave-
ric,in lua culpa morietur ,8c iacerdos reus erit
pcenx, quia non admonuit errantem ?
4. Accipe lllud, imperator augufte. Quod
habeas fidei ftudium , non poiTum negare j
quod Dei timorem, non difficeor : ièd habes
natura: impetum, quem fi quis lenire velit, cito
vertes ad milericordiam : fi quis ftimulet, in
majus exiufeitas , ut eum revocare vix poifis.
Utinam fi nemo mitigar, nullus accendat i Li-
benter eum committo cibi : ipiè te revocas, 6c
pietatis ftudio vincis impetum natura:.
5. Hunc ego impetum malui cogitationibus
tuis fecretò committere, quam meis fa«ftis pu.
blice fortaifis movere. Itaque malui officio meo
aliquid deeiTe , quam humilitati : 6c requiri in
me ab aliis facerdotis aucfcoritatem, quam à te
defiderari in me * amantiffime honorificentiamj ^
uc repreilo impetu, integra eftèt confilii eligendi
facultas. Pretendi cegritudinem corporis
re vera gravem, & nifi à viris mitioribus vix
levandam : vel emori tarnen maluiflem, quam
adventum tuum biduo, aut triduo non exlpec-
tarem. Sed quid facerem, non erat.
6. Faitum eft in urbe Thefialonicenfium
quod nulla memoria habet, * quod revocare *
non potui, ne fieret j immo quod ante atroj
ciffimum fore dixi , cùm toties rogarem : Oc
quod ipiè fero revocando grave factum putafti,
hoc faétum extenuare non poteram. Quando
primùm auditum eft, c propter adventum Gal- S
lorum epifeoporum Synodus convenerat ; nemo
non ingemuit, nuìlus mediocricer accepit:
non erat fa&i tui abfolutio in Ambrofii com-
munione. In me etiam amplius commiffi exag-
geraretur invidia, fi nemo diceret Dei noftri
reconciliationem fore necefiariam.
7. An pudette, Imperator, hocfacere quod
rex propheta,au<ftor Chrifti fecundum carnem
proiapia:,fecit David ? Illi diiftum eft, quia dives
qui haberet plurimos greges , unam pauperis
ovém propter adventum hoipitis eripuit
& occidit 3 èc cognito quod in hoc ipfe argue-
retur,quia ipiè feciflèt, aie *. Peccavi Domino. r-Rez-1
Noli ergo impatienter ferre, Imperator, fidi- t}'
catur cibi :Tu fecifti iftud, quod David regi
diiftum eft à propheta. Si enim hoc ièdulo au-
dieris y & dixeris : Peccavi Domino ; fi dixeris re- Pf*l ?4-
gale iftud propheticum : Venite adoremus , &
d . V e t . edit, forte omnium,- Rom .fore t omnium ; multo melius.
Quapropter cùm in emendanda hac epillola dcùicuamur auxilio
mflTnihil pocius nobis viderur, quam ut ejus editionis ledlioncm
recineamus, quam prxftare aliis arbicrabimur.
*. Ira omnes edit, fed locus nobis nonnihil iùipedus e(l cor-
ruptionis; force tamcn non diificulter fanandus, lì pro amantijfime,
I iubftituatur amantijfimo.
1 * . Promiferat Ambrofio Thcodofius injuriam fuam Thcffalonii
cenfibus iè donaturum, fed purpuratorum (norum inftinilu rutfus
adultionem aniraum rcflcxerat.ut docce Paulinus in Ambrofii V ita •
e . Rom. edit, fò la , cum propter See. Sed fine adverbio cttm rollilo
pcjus (enfus conilarc poiell. De qua porro Synodo intellivenda
fine fub jeita v e rb a , controvcrcitur. Eam clleaucumac Baromus, in
qua Jovinianus ejulque feelatores condemnati fune. Hermannus
autem licet in Elucidationibus profi tea tur le nihil quo illa opinio
vel adllruatur vel dcftruatur, advertere -, lib . tarnen 7 . cap. 1 . Vita:
Arribr. cenlcc epilcoporum illum con ventimi propter Irhacianos..
& Sabinum dicecefi Treverenfi ab e is impofitum coiiific .• fed ncc
ulium (èntenrix Tua: firmamentum ipfemer proferì. De ha c vero -
ultima Synodo iterum à nobis dicendum erit.
R e g .lt .
i}.
tRtgt-4’
Ibidem 14-
jbidtm 17 •
M Jl* »•
ì.Rtg .19.4.
Ibidem f .
8.
Matti. 1 8 .
io.
procidamus ante eum ; & floremus ante Dominum A r i , tot periifle non doleas inriocentes. Etii in
noßrum, qui fecit nos ,• dicetur & tibi: Quoniam " r 1 ’ ^
peenitet te , dimittit tibi Dominus peccatum
tuum, 6c non morieris.
8. Iterum cùmplebem numerari juffiilèt D avid
, percuflìis eft corde, & dixit ad Dominum
: Peccavi vehementer, quod fecerim hoc ver-
Ì>reliis feliciffime egeris , etfi in aliis quoque
audabilis} tamen apex tuorum operum pietas
femper fuit. Id tibi invidie diabolus, quodha-
bebas preftantiffimum. Vince eum ,dum habes
adhuc, unde poffis vincere. Noli peccato tuo
aliud paccatam addere j ut ufurpes, quod ufùr-
pafiè multis ófftcit.
bumì & nunc, Domine, aufer iniquìtatctn fervi
tui, quod deliqui vehementer. Et miifiis eft ite-
rum ad eum Nathan propheta , qui ei triurn
optiónem còndicionum offerret, ut quam vel- B pietatem multis imperatoribus préferebam, unì
i j . Ego certe in omnibus aliis licei: debitor
pietati tua:, cui ingratùs effe non poffiim, quam
lec,eligeret : famem tribus annis in terra, aut
tribus merifibus fugere a facie inimicorum iuo-
rum , aut triduo mortem in terra. Ec reipon-
dic David : Angußia funt tria hac vehementer \
verumtamen incidam in manu Domini j quoniam
multa mifericordijt ejuo nimis: & in manus hominis
non incidam. Culpa autem erat, quoniam
voluit feire numerum totius plebis ,qua: iecum
erat: quod feire Deo ibli debuit reiervare.
adíequabam : ego, inquam ■> caufam in te con-
tumacix nullam habeo , ledi habeo timoris:
* offerre non audeo íacrifícium , fí volueris ad-
fiftere. An quod in unius innocentis languine
non licec,in multorum licet>Non puto.
14. Poliremo feribo manu mea , quod folús
legas. Ita me Dominus ab omnibus tribulatió-
nibus'liberet 3quia non ab bonirne^ ñeque per
hominem ,fed aperte mihi interdiclum adverti.
9. Et cùm , inquit, mors fieret in plebe,iplb C Cùm enim eilèm fbllicitus , * ipfa no<fte qua
primo die ad horam prandii cùm vidillet David
percutientem Angelum in plebem, aie David :
Ego peccavi , & ego pafior malignum feci , ó* hic
grex quid fecit? Fiat manus tua in me , & in do-
rnum patris mei. Itaque poenituit Dominum,6c
juffic Angelo ut parceret plebi, facrifìcium autem
offerret David 5 erant enim tunc iacrifìcia
prò delidis ,h xc nunc funt facrificia pcenitenproficifci
parabam , veniffe quidem vifùs es ad
Ecclefiam 3 led mihi iacrificiunv-offerre non li-
cuit. Alia pretereo, ut potili cavere* lèd pertuli
amore tuo,ìit arbitror. Dominus faciat ut omnia
cnm tranquillitate cedant. Mùltifarie DeuS
nofter admonec, fignis cxleftibus -, propheta-
rum preceptis : vifionibus ètiani peccatoruni
vult nos intelligere 3 quo rogemus eum, ut pertix.
Itaque ea humilitate acceptior Deo faélus turbaciones auferat , pacem vöbis imperanti-
eftiNON e n im Mi r a n d um peccare hominem;^ bus fervet, fides Ecclefix 6c tranquillicas pei1-
fed illud reprehenfibile, fi non iè cognofcat
erraffe, non humiliet Deo.
10. Job fan&us 6c ipfe potens in feculo 3 alt :
Peccatum me um non db fiondi, f d cor am plebe omni
annuntiavi. Ipfi immani regi Saul dixic Jona-
thas filius finis : Noli peccare in firvum tuum David
ì 6e : U t quid peccas in fianguinem innocentem
occidere David fine caufa ? Quia etfi rex erat 3
peccabat tarnen, fi occiderec innocentem. Defeveret
3 cui prodeft chriftianós 6c piós elle im-
peratores.
15. Certe vis probari Deo. Omnis rei teiù-
pus, ut fcriptum eft : fempus, inquit, faciendi,
Domine ; 6c : Tempus beneplaciti Deus. Tunc ofiè-
res , cùm làcrificandi acceperis facultatem,
•quando hoftia tua accepta fit Deo. Nonne me
deleétarec habere gratiam imperatoris 3 ut iè-
cundum voluntatem tuam agerem j fi caufa patcc
lc r. y i .
Pfal. 118.
nique etiam David chm jam regno potiretur 3 £ teretur > E t s i m p l e x oratio facrificium eft:
6c audiflet Abner innocencem occifum a Joab
duce militia: fiia^ait:innocens fum ego dr regnttm
hxc veniam refert jilla offenfionem • quia hxe
habet humilicatem jilla cöatemtüm :Deienini
me urn amodo dr ufque in ate mum a fanguine
voX eft * quod malic ut^fiat mandatum ejus*
Abnerfilii Ncr 3 6c jejunavit in dolore.
quam defetatur ficrificium. Clamat iftud Deus*
ad populum Moylbs annuntiat * ad populos
Paulus predicat. Id facito quod inrelligis in
tempore plus .facere. Mifiricordiam, iriquit,wa/i?-,
quamfiacrificium.Qufxt non illi iiiagis fint Chrif
U l t IV.I1U1UU , v c . . . m. u *------- ---------tiani,1 - qui | J-p--e---c--c--a---t--u--m----- --c--o---n dem na nc fuu m, qu_a m --------------------------- J 1 ---------------------
tollitur nifi lacrymis 6c poenitentia. Nec An- F qui defendere putant ? tußus enim in exordio Prov. 18.17;
gelus poteft ,nec Archangelus5 Dominus ipfe
qui folus poteft dicere : Ego vcbificum fum 3 fi
peccaverimus , nifi pcenicentiam deferentibus
non relaxat.
11. Hxcideo fcripfi,non uti te confundam,
fed ut regum exertlpla provocent, ut tollas hoc
peccatum de regno tuo .-tolles aucem humiliari-
do Deo animam tuam. Homo es , 6c tibive-
nit tentatio, viiace earn. P e c c a t u m non
12. Suadeo, rogo 3 horror 3 admoneo 3 quia
dolori eft mihi , ut tu qui pietatis inaudita:
exemplum eras ,qui apicem clementix tenebas,
qui fihgulos noccntes non patiebaris periclità-
* . H ic cpifcopalem aucloriratem officiosa indulgenti! tempe-
tat bcatus Ambrofius. Alibi Veto illum feverius cgiÌTc animadver-
timus eum Valcmiroano juniorc ,dùm eum aditu Ecclciia: ptohi-
bendimi abepifeopis, ejufquedona rcjicicnda minitatus e ll. I
vero & Theodofium ipfum accrbius increpavit
Ecclefiam per vim ingredi velie fufpicatus elle t,
ipfius Vita. Sed fanìlis epifeopis id motis crat(
miles a c refipifeentes indulge'ntiam p r» fc fer .
diftringcrcnc in concumaccs. Up4 c Cyptianus cpift, j j . antiq. editi
■u mdem ih
:c narrar Paulinus in .
: Se advctfus hu-
, & (èveritatem ..
f i r m o n i s a c c u f a t o r eft f u i . Qui s e a c c O s a t c ù i t i
peccaverit,juftus eit,nomile qui le laudaverit.
ió. Utinam, Imperator, etiam ante mihbpò-
tius credidifièm, quam coniùetudini tux. Cùm
puto quod cito ignofds 3 cito revocas , tic fxpe
fecifti 3 6c tu prxventus es, 6c ego noii declinavi
j quod cavere non debueram. Sed gratiàs
Domino * qui vult ièrvulos fuos caftigare * ne
S i qui autem fu n t , inqu it, qui putant f t a d Ecclefiam non precìbiù^
fed. minis regredì poffe. . '. . p r o certo habeant contra idles claufani
flare Ecclefiam Domini.
* . Non omnia fomn;a five nbilurnas vifiones rejiciebant antiqui
P atres , quin immo Ron modo Ambrofium'de multis appa-
> ittor.ibus tamquam diviniius imrriiTis (ubinde loqni animadVer-
t timus , (ed etiam Cyprianum plufibus lo e is , Auguftinum in lihris
j de C iv il D e ij àtque alibi i Gregoriuhi in ì ib .d -Dialog. Se in H.O-
I niiliis, aiioique btncmultos quos pratcrmitti mus.
R H r iij