S an d i Ambrofii n ^2.
verecundiam, ira neceffitatibus non defuturam. A meo reièrvaffet a d v t t r á iN M de atìqua^me
Confirffiacum hoc erat : * ecce poftridie litteræ
de initruendss manhonibus ,inveclio ornamen-
cor um regalium , aliaque ejufmodi quæ ingref-
-furum iter imperatorem fignificarent. Qui bus
.rebus ab ipfis à quibusfaeranc poftulata,inter-
mifla legacio eft. •
25. Reus mihi videbar fperatæ meæ præfen-
*ti-æ nec impletæ : fed utinam viventi tibi hune
deberem reatum j Exoufarem quod nulla tua
virtute polliceor , nihil de ingenio atque pru-
dentia: fed quanta ego cura inter te Sc Comi-
tem tuum , quanta fedulitate concordiam 8c
gratiam refudiflem ? Quam me ipfum pro tua
obtuliflem fide, quam in me ipfum eos rece-
piflem ,l> quibus ille fe timere dicebat ? Certe fi
Comes non eflet inflexus, tecum remanfiflem
Prxfumebam de te ,tjuod ipfe me audires, fi
pro te non efle auditum videres.
audiflem pericula ’ nuilas tuas accepiflem litte- B 28. Multa habueram, q u x tenerem : nunc
-„o i ««« M R S i ! «mnriie animnlibus ras, quod non potuiflem propriis animalibus fletus.Quotioccurrere,
etiamfi iter ingreflus eflem.Itaque fe-
nihil habeo prxter lacrymas 8c fietus. Quo:
die mihi majorc ad dolorem es, crefcis ad ge-
mitum. Omnes quantime feceris proteftantur:
omnes abfentiam meam caufam tux mortis appellant.
curus venix,dum dies fubduco.adventus tui iter
lego; ecce * refcriptum accipio,ut fine mora
pergendum putarem} eo quod vadem fidei tux
habere me apud comitem tuum velles. Num
reftiti i num moratus fum ? Additur eo ut pro.
perarem oc.yus nee arbiträrer cauiàm itineris
mei fynodum Gallorum efle epifcoporum , Ml , I .
* propter quorum frequentes diflenfiones ere- C me affedu rependam? Ego te fufcepi parvulum,
bro me exciifaveram : fed ut ipfe baptizare- * ' ' " m W o rn « ad ho ftem tuum perg-erem: ego
Sed non fum Elias, non fum prophe-
ta , ut potuerim futura cognofcere : fed fum
vox clamantis in gemitu , quo poflim deflere
prxterita. Quid enim habeo quod melius fa-
ciam , quam ut tibi lacrymas pro tanto tuo in
16. In ipfo egreflu geilarum jam rerum indicia
potui cognofcere, fed properandi iludió
nihil advertere poteram. Jam fuperabam Al-
pium juga, 8c ecce nuntius amarus mihi 8c omnibus
de tanti morte imperatoris. Reflexi iter,
8c fletibus me-is lavi.Quibus ego votis omnium
proficifcebar ?quo gemitu omnium revertebar ?
* cüm legatus ad hoftem tuum pergerem: ego
Juftinx maternis traditum manibus amplexus
fum: ego tuus iterum legatus repetí vi Gallias*
8c mihi dulce illud oíficium fuit pro falute tua
primo, deinde pro pace atque pietate,qua fraternas
reliquias poílulabas: nondum pro te fe-
curus, 8c jam pro fraterna: fepulturx honore
follicitus.
29. Sed revertamur ad Threnos, 8c ipía donon
enim imperatorem fibi, fed falutem erep-D lorisingrediamur vifcerz: gu id teftaborfinquit, Thren.i.1*
tarn putabanr. Quanto ipfe angebar dolore ? ^ 1 £i,„ ?
prim urn quod tantus princeps, quod dulce pig-
nus meum , quod ita mei cupidiflimus occidifi
fet. Quos ego xftus ejusillo biduo fuifle com-
peri, quo lffteris quas ad me miferat, fupervi-
x it ; Vefperi profedus eft * filentiarius,tertio
die mane quxrebat jamne remeaflet , jamne
venirem : ita fibi falutem quamdam venturam
-arbitrabatur !
n O| juvenis optime, utinam te viventem
"invenire potuiflem , utinam te dilatio aliqua
a.M lfn o n pauci: Ecce poft triduum.Continuo vero poli inftruendis
manfionibus , quarum h'ic fit mentio , nihil aliud fignificatur,<]uam
publica quardam diverföria, q u s principibus iter faCVuris , refto-v
xibus , atque adeo miütibus ipfis pixparabantur, cùm proficifee-
rentur in expcdicionem. Vide Caifiodorum lib. H . Variar, ep ift.18.
& epift. jp .
• . Ad id quod h îc legimus, refcriptum accip'to > referenda funt
illa e x tpift n.x . it t à me bapti'matemitiaretur, feribendumarbitratiti
ejt ; unde haud mediocriter probabile eft non de reicripto pt< -
prie di£to intelligendum.icd de lit-tcri ipfa V aientiniani manu exara-
t is , cujufmodi cpiftolam à Gratiano ic accepiile /.mbrofius teftatur
epiff. l . num. j In epiftola porro j j . nulla cauiä cur fandìi viri
adventum imperator expeteret, adfertur , prxtcrquam iilius bap-
tizandi : at in hoc epicedio præmittitur altera, nimirum ut vadem
agerec A mbrofius pio imperatore apud Arbogaftem. Certe occulta:
iilius offenfiones in profeflas inimicitias eruperant, ut Gregorius
Turon. ex Scv. Alexandro feti pro re fynchrono tradir lib. 2. - Hifi or.
cap io - Zozimu« lib .4. & Philoftorgius lib. n . cap 1 . Nullum au.
tem ad rcconciliandos Cafaris & C.omitis animos Prarlule noftro
magis idoneum eiTe potuiile e x iis patet, quibus quanto in predò
apud eumdem Comiicm Ambrofius e ile t , m hujus Vita narrar
Paulinus.
* Cohftat quidem diiTerfiones illas matericm fidei tieutiquam
Ipeftafie ; numqnam enim Ambrofius tanto iilius defendendæardore
femper l’ au ian s, p rx entiam fuam fynodis hujufeemodi fubtra-
xifier fc:1 ü !x vcl contentiones fuetunt inter Arelatenïcm ac
Vienne"leni antifiites e x o 't x ., ut ccnlet Quefnclius DiJJert. pro
S . HtUr. Arelat. vel motus quidam coi uni occaiipne , qui cum
Icha'ianis comniunicaveranr,excitati : qua de re diximusin anno-'
tatis ad epift. 1 4 . & epift 16 .
* . M u l t a lesi<soua- ad filentiarios pertincant, in God Tlicod-
exilant Vit. de Decurion. & Silent. Horum officium etar , dum
icppeiator inconültorio eile t, aut çum fuis cxtciifvc confili um lu -
tibi, aut quid adßmilabo tibi, fili a Hterttfàlem ?
Jßuis fialvam te faciet^ö* quis confiolabitur te ¡virgo
fili* Sion? quia magna fatta eft fitper te contritio
tua. Jpuis fanabit te ? Quis autem me con- rhnn.j ij.
folabitur, à quo alii petunt coniolationis officium
? Implevit me amaritudine , inebriavit me Hier,*,. 15:
felle. Ventrem meum doleo, ventrem meum dolco,
ut prophetico utar eloquio; quoniam quemin
Evangelio eram generaturus, amifi.
9 B o f em fife non * amifit gratiam, quam po- *
pofeit, qui mihi in fermone^ quo utebar ad
berct, ad fores excubare- Sed e x corum fchola nonnumquam de-
ligebantur, qui principis fcrrent imperata, ut cum e x hoc lo co ,
rum e x Philoftotgii lib. 7 . cap. 7 . cognofcere eft. De iifdem agir
Bulengerus lib 3. de Imperai. Rom. cap<io ,
b . Ita vet. edit. & omnes mff. at Rom. edit. pramifit prarpoG-
tionem à voci quibus , unde fenfus efficitur omnino contrarius.
Veteri enim ledlione fignificatur Arbogaftem dmorem prater.difte,
ne quibuidam fuarum partium periculum crearetur ab imperatore :
K omana vero lcclionc exprimitur cumdem Comitem fibi ipfi ab
aliquibus imperialibus miuiftris vim aut infidias perdmuifle.
c. MIT. non p au ci, a d dolorem crefcis ac gemitum. Omnes quanta
mihi fe ce ris, proteftantur.
* . Duas legationcs^ab Ambrofioad Maximum conftat eile fuf*
ceptas, de quibus agit pluribus epiftolarum fuarum locis fa.ifttis
Antiftes. Videlìs epiftolam z o . num. 13 . epiftolam a t . num. z o .
Se epiftolam 1 4 cum noftris ad eam obfervatiunculis.
* . Non alius forfitan è catholicis Patribus abiolutam accipiendi
baptifmatis neceilìcatem magis adftruit quà:n Ambrofius variis
locis,fed potiffimum lib. z . de Abraham cap. 1 1 . num.8 4 . Scrm 3.
4. & lib. de- Myftetiis cap.4 . num. z o . Verum
ia fic accipi debere, ut bapeiimus, quem di-
baptifmus in aqua haberi neqùit , ad ialutein
:g c :u r , planum faciunt q u x liic & i ifra de
:o traduntur. Innoccntius terpus pont. max.
ipiftolà Cremonenfi epifeopo fcriptà iinccrum ejufdem (àcramenti
defiderium, cùm ipfum in re accipere non licet, (alutem adferre
Doétoris noftri teftimon io con firmar : quam opinionem tu in c ju f-
dem Ambrofii tum Auguftini audloritateamplefti (cdicicBctnar-
dus Trattata ad Hugonem Viitorintim. Denique hunc ipfum O ra -
tionis huiufee locum in memorata; icntcntix coi'firmationem com-
muniter citant Hugo Vi ¿Vor. deSacram. Bapti/m. cap. f- Beatus
Thomas 3. p . q. 68. a .z .M a g iftc r Seni, iu 4 . dift. 4 . § .Su nt &
a lii » & poft cos vulgus l cholaftifoiunj.
plebem
in e fa i. 1
omnia illa teftin
fufficere
i baptifmi
O De obitu Valentiniani Confolatio.
1184.
I IÖ 3
plebem, hodie refurrexit. Nani cùm * in trac- Amagnam. Illi iluim perfequebantur antftorem
tatum incidiflem pro politic ledionis, quod po.
pulus pauper benediceret Deum jquicrere coe-
pi quis efifet hie populus, 8c diftinguere quod
eflet populus, alter dives , alter pauper : dives
Judicorum , pauper Ecclefiicrdives ille eloquiis
•fibi creditis, ifte pauper alieria eloquia mutua-
tus. Merito pauper; quia congregatus a paupe-
re eft, illo videlicet, qui pauperfadus e ft, cum
dives eflet,ut nos ejus inopia ditaremur: exi-
nanivit enim fe , ut omnes repleret.
ipfe adveffariis etiam gravia peccata donabatj
quin etiam ignorantia: velamine excufabat ad-
iniftum, dicens : Jpuia nefciunt quidfaciunt; nam
fifcirent, Dominum non perfequerentur fuum,
in cujus poteftate ac jure falutem effe fuam ar-
bitrarentur. Et quia non fola Chrifti perfecu-
tores ejus erant morte contenti, addebant ma-
ledida atque convicia,ut ait ipfe : Maledicent pf*1-10*-
ipfi, dr tu benedice s. Docuit nos quod timere
Bmaledida perfequentium minime debeamus ,
31. Sed quomodo pauper qui habebat icter- cum habeamus benedidionis audoremmec mo.
nitatis divicias , 8c plenitudinem divinitatis ? vere nosconvicia debeant, ubi pr*cful eft, qui
Denique in carne erat, 8c dicebat: Amodo vU poflit auferre maiedida.
ciebitis Filium hominis fidcntem ad dexter am vir- 3J1 Qpjd illud quod mori non timuit?Imtutis.
Et alibi ad Petrom dicit: Tibi dabo claves- mo pro omnibus fe obtulit, * dicens quod frufl
regni c&lorum. Hie ergo pauper , qui regnum tra innoxii in invidiam vocarentur,quod fruC
exlefte donabat? Sed audi quomodo pauper: tra propter fe alii periclitarentur: fibique po-
Tollite} inquic, jugum meum Jupervos; quia mi- tius mortem optabat, ne ipfe aliis caufa mortis
fum, drhumilii corde. Ideo 8c populus ejus tis eflet. Hoc eft illud Evangelicum Domini
pauper eft,nonindigentia,quem diviceillo po.Cin ipfa fui captione dicentis : Si me quaritis,
pu!o video ditiorem; non folum enim oracula finite hos abtre. Occidit itaque pro omnibus
prophetarum , fed etiam apoftolorum meruit quos diligebat, pro quo amici fui parum pu-
Ibid. 5- 3-
i tß.ü-6.
AU. y 6 ■
divino :fiifa Spiritu habere prjccepta.
32. Non ergo inopia pauper, fed pauper fpi-
ritu, cui didum eft: Beati pauperes fpiritu; ipfo-
rum eft enim regnum calorum. Vere beati pau-
peres, qui acceperunt quod divites non habe-
bant. Ex hoc numero eft ille propheticus pauper,
de'quo fcriptum eft: Ifte pauper clamavit.
tabant, fi omnes perirent.
36. Advertjmus quelli circa amicos fuos ha-
buerit animuni, quem * erga germanas fiias ha-
buerit affedum confideremus. In ipfis requief-
cebat,in ipfis fe coniolabatur ,in ipfis relaxa-
bat animum, 8c fefla cùris corda mulcebat.
Rogabat eas, ut fi quo pueritia: fua: lapfu , fi
dr Dominus exaudivit eam. Ex hoc populo ille, ^fermone aliquo ofFenfæ à fratre viderentur, igqui
ait: Argentum d" atmim non habeo ¡fed quod
habeo, hoc do tibi: In nomine Jefu Nazareni forge,
& ambuU. Ille ergo pauper audor populi pauperis
dicit: Deus, laudem meam ne tacueris; quo-
niam os peccatoris d “ os doloft fuper me apcrtunt eft.
Loquuti font fuper me lingua dolofa, dr fiermoni-
bus odii circumdederunt me, & expugnaveruntme
gratis. Pro eo ut me diligercnt, detrahebant mihi:
tfai. 10 Î.
; &Hnofcerent,
Ephtf.6.16. ego autem orabam. Bonum feutum oratio , quo
veniam fibi a domino Deo depre-
carentur. Manus , capita fororibus ofculaba-
tur, immemor imperii, memor germanitatis :
8c quanto magis aliis poteftatis jure pra:ftaret,
hoc fe magis humilrem fororibus exhibebat. Rogabat
ut non meminiflent injuriie, meminiflent
gratix.
37. Acciderat ut quoddam de earum poflefl
fione audiret negotium; tantus enim erat, ut
omnia adverfarii ignita fpicula repelluncur. E etiam in caufa fororum xquus fore arbiter à
Orabat ergo dominus Jefus,8c ejus imitator
Valentinianus orabat.
33. .Sed forte dicatur : Quid ei profuit fua
oratio ? Ecce in primo vitx occidit curfu. De
celeritate mortis, non de genere Ioc|uor j non
enim accufationis voce utor, fed doloris. Sed
etiam Dominus orabat, 8c crucifixus eft ; hoc
enim orabat, ut p.eccatum. mundi tollerer. Au-
diamus ergo quid oret Chrifti difcipulus : uti.
provinciali bus xftimaretur : quod etfi circa
fandas neceflltudines fuas caritate propende-
r e t , tarnen pietatem fuam juftitiä temperaret.
Audivit negotium non de jure,fed de poflef-
fione prxdii. Hinc pietas pro fororibus, inde
mifericordià pro orphani caufa certabat j ut
pro eo apud ipfas interveniret fòrores. Remific
ad judicem publicuhi negotium , ne aut jus .,
aut pietatem lxderet. Privatim tarnen , qcran’-
que quod maoifter doenit. Docuit autem ut F tum ex. propofito nobiliiim puellarum adveï-
vi■ gi-lie mus 8« c oremHus , n e in; _g_r_er idmia. imc urn iinnm te nf otna-/ ï - i c f r i r r v r iK n « r r f lh r P Î T i r
tionem, hoc eft , ne incidamus in peccatimi.
Hxc eft enim tentatio chriftiani, fi in fux ani-
B12 perjculum prolabatur : mortem autem timere
non eft perfedionis..
34. Rogare autem quis debèt 8c pro inimi-
cis fiiis, orare etiam pro perfequentibus , ficut
luc.iy 34. Dominus orabat, dicens : Pater , dimitte illis ;
non enim ficiunt quid faciunt. Vide .elemcntiam
* . Adv erte lc£tor quanto ftudio vcibi divini pritdicatìòni in-
cumbere folebat (andVus Antiftes -, quandoq.uidemq.uodie: hinebrem
impeiatoris otationem habiiurus erat , Evangelium prius populo
interptetari non omifrrit. S ed àno b is jam alibi qbfcrvanini e ft ,
cum quandoque eodem die fcmcl & iccrum è fageftu verba feciffe.
* . Hinc intelligas Arbogaftem quofdam ex amicis Valentiniani
ad necem popofeifte tamquam fibi infenfbs, & forte illud eft quod
movie editotes R.omanos, ut fiipra num.zy.reponcrcnt, a quibus
S. Ambr. Tom 11.
rimus , pium fandis fororibus impreffit affectum
•, ut concedendi prxdii voluntatem habe-
rent,indicium darent. Vere dignx tanto fratre
germanx , a qux id quod mater fibi reliquerar,
mallent de fuo potius jure laxare , quam ffa-
trem in fua caufa verecundiam fuftinere.
38. Hxc eft vobis, fandx aniinx, hereditas
pretiofior fraternx laudis 8c glorix , his vos
pius frater nobiliores 8c ditiores reddidit, qui
1 ille f e timere dicebat, ficut ibidem obfervatum eft.
* . Valcntiniano fotorestres fuiflercperiuntur, Jttfta, G ra ta , &
Galla. Cum autem hasc u ltim a, qua: nupfcrat Theodofio» jam
dcfuncVa eflet, rclinquitur priorcs tantum duas huicorationi inter-
fuifle , quas perpetu® virginitatis fcrvaflc propoiitumad epift. j y
adnocavimus. . .
a. Onnnes edit, qua ti quod mater : m il. vcro melius, qua id
quod mater.
F F f f