V O O R R E D E .
B ij het binnentreden van een kerk ontbloot men onwillekeurig het hoofd. D e
stilte in de gewijde ruimie maakt Stil. A lle s werkt samen om de stemming te ver-
hoogen. D e hooge gewelven met hunne zware zuilen en muren verwekken een gevoel
van kleinheid. D e monumenten met huh lo f en beeldwerk getuigen van groote dingen
uit een verwijderd verleden. D e z er ken verbergen het stoffelijk hulsel ook van
mannen, die onder hunne tijdgenooten de eersten in rang waren en van wie alleen
nog maar spreken, soms bijna onleesbaar, de naam, ^ het huismerk en een wapen
met opschrifi. En dan de eigenlijke besiemming van het gebouw! H et is het heiligdom,
waar de Gerneente elken Zondag samenkomt om de beirekkelijke en vergankelijke
dingen in onvergankelijk licht te bezien en door woord en lied Hem te verheerlijk en ,
uit Wien haar leven en van Wien haar verwachting is. Inderdaad verheffend is
dan ook de levendige be lang Stelling voor onZe Protestants che kerken , in ons vader-
land, gedurende de laatste ja r e n !' Enke le werden in haar oorspronkelijken toe stand
gerestaureerd; van anderen werden de lotgevallen en merkwaardigheden te boek geSteld.
Ook Groningen he eft kerken, welke waard zijn om be sehr even te worden. Z ij
hebben een geschiedenis en beeiden geschiedehis uit. Wij gaan ze zoo dikwijls voorbij
die oude, monumentale gebouw en met hunne fra a ie torens, zonder te bedenken welke
geestelijke schatten z ij vertegenwoovdigen, en van hoevele herinneringen zij de dragers
zijn. Ik verheug mij dan ook, dat onze Kerkvoogdij een begin maakte met de
restauratie van de Martini kerk door de stickling van een afzonderlijk fonds.
D e gewone inkomsten worden bijna g eheel geabsorbeerd door de groote mtgaven
voor de gebouwen en de uitoefening van den eeredienst. Ook beireft het hier met
een bij zonder k erkelijk , maar een algemeen plaatselijk belang. D e kerk is een van
de oudste monumentale gebouwen onzer stad en p leeg t bij musicale mtvoeringen en
akademische plechtigheden de gansche burgerij, zonder onder scheid van geloofsover-
tuiging, te vereenigen, zoodat de verwachting niet onbescheiden is , dat de restauratie
steun za l vinden bij velen , die aan het kerkelijk leven ontiuend zijn. Alleen door
eendrachtige samenwerking kan onze hoofdkerk een vorm erlangen, die de hoofd-
en akademiestad van het Noorden waar dig is. D e St. Janskerk te Gouda, de Jakobi
kerk te- Utrecht, de St. Eusebius kerk te Arnhem , de St. M ichiel te Zw o lle, de
Lebuinus kerk te Deventer e. a. leeren wat offervaardigheid vermag eh mögen de
Groningsche burgerij tot ja lo erschheid verwekken. Ten gevolge van hunne restauratie
zijn die heiligdommen fra a ie gebouwen geworden, die het oog bekoren en het hart
verhejfen tot H em , wien ook de kunst is.
Ik heb de sto f van dit geschrift in twee deelen verdeeld. H et eerste deel handelt
over de drie kerken der Nederd. Hervormde gemeente en g eeft in bij zonder he den ,
met breed perspectief, en behoorlijk gedocumenteerd, hetgeen ik alleen maar kon
aanstippen in mijn uitverkocht werkje „ Onze drie k erken ' V- Wanne er de bekende
■*•) Erven B. van der Kamp, Groningen, 1899.