IJIO
0)La
Hift. d'l-
talia di Fr.
Guicciard.
pagi 137-8C
ieq.
(2) Daniel
Hift. de
France
T o m . iv .
PJg-737«
berigt wierdt, dat de Koning van Engeiand
i n ’t verbond met Vrankryk gevoegd
hadt , het zelve te zullen vernietigen
, wanneer Koning Lodewyk iemand
zyner Bondgenooten, onder welken
de Paus genoemd was , zoude
aangrypen : federt beftondt hy den
Hertog van Ferrara ( i ) meer te ont-
ruften , eindelyk den oorlog te verklaaren
, en zyne Krygsknegten tegen
den zelven te velde te brengen , tot
geen kleine verwondering van den Franfchen
Koning, die , vreezende voor
den Ferrarees, , ten fpoedigfte zynen
Maarfchalk Chaumont deedt weeten van
in der yl naar den Venetiaanfchen bodem
te trekken. Dees door de Krygsknegten
van Ferrara, en het volk van
den Vorft van Anhalt , die voor den
Kcizer in Verona lag , verfterkt zynde
, verkreeg door den goeden voortgang
in het dwingen van verfcheidene
Veftingen , ja zelf de Steden Vicenza
en Legnano , nieuwe Lauwerkranfen.
Maar de groote vreugde over ’t geluk
zyner wapenen wierdt geweldig ter
neér geftaagen door het overlyden van
zynen Oom, den Kardinaal van Amboife
, welke ( i ) om zyne uitneemende
bekwaamheid, deugdzaame eigenfchappen
en groote mildheid, die zeldzaam in
Geeftlyken gevonden wordt, het hoog
bewind in Vrankryk met zooveel roems
gevoerd hadt, dat hy van ieder, maar
inzonderheid van den Koning, betreurd
wierdt ; wyl Lodewyk op deezen
Staatsman den laft zyns Ryks niet weinig
liet ruften. Het fterven van den
Kardinaal was den Paus voordeelig,
wyl hy van eenen yverigen tegenftree-
ver verloft wierdt ; maar den Keizer
geheel fchadelyk , doordien Amboife,
door ’s Keizers aanhang, zich in de plaats
van Julius op den Pauslyken Zetel dacht
te dringen. Invoege de Maarfchalk
Chaumont , ’t zy uit deeze oorzaake ,
’t zy op orde des Konings, o f door naa-
laatigheid van Maximiliaan, zich federt
van de Keizerlyke benden wilde afzonderen,
’t en ware hem Verona te leen
gegeeven wierdt. De Vorft van Anhalt,
door de fchaarsheid van volk niet in
ftaat om het geweld der vyanden te lyio
können keeren, was eensdeels door het
gevaar dat de overwonnene Steden dreigde,
andersdeels by mangel van geld dat
zyne knegten deedt verloopen, gedwongen
, de begeerte der Franfen te volgen,
en Verona C3) zoolang te verpan-
den, tot Maximiliaan de agterttallige aiiidift
fchulden en de vyftigduizend Dukaaten, ¿,'¿,5,
die Anhalt hierop ter betaalinge zyns >3s.raie
volks gefchooten wierden , den Koning
van Vrankryk voldaan hadc.
Zoodra dees handel geilooten was,
zyn de vyanden met vereenigde magten
weder aangetaft; maar het beleid
van den Paus baarde eene verandering,
die den gevaarlykften aanval aan dien
kant ftremde : wandt niet alleen dat
hy de Franfche Gezanten onbillyk be-
jegende , maar , om den haat tcgen
die Kroon te doen doorfteeken , deedt
hy Ferdinand Koning van (4) Arragon Mmi*.
eerlang met het R yk van Napels be- d'Efplg,,
kleeden, onder beding, dat hy jaarlyks
agtduizend onfen Gouds aan de Apoftolifche
kamer geeven, en aan dcn Paus
om de drie jaaren ten teken van Leen-
roeringe eene witte T e l zoude aanbieden
, behalven nog vyftigduizend Dukaaten'
voor het huldigen. Hoe groote
klagten Koning Lodewyk over dit on-
redelyk bedryf aan Ferdinand, die nog
korts merkelyke blyken zyner vriendfchap
genooten hadt, deedt, ’t mogt
alzoo min baaten als by den Paus, w'elke
den Franfen thans nog bitterer teug
zogt te brouw'en , en hen door hulp
der Zwitferen , Venetiaanen en andere
zyner Bondgenooten, het Gemeenebeft
van (5 ) Genua, gehol-M^
pen door de daar uit verloopcne Bal-„ladiFr.
lingen, poogde te ontwringen ; maar,j“Sj,j.
de Maarfchalk Chaumont belette den
Zwitferen den doortogt , en deedc
door ongemeene waakzaamheid , terwyl
de Keizerfen in de Landftreeken
van Padua en Vicenza alles weder verlooren
, dit ganfche opzet veryde-
len.D
e Koning van Vrankryk, door het
onwaardige gedrag van den Paus getroffen
, fpitfte federt alle zyne zinnen
om
ij-io om hem dit te vergelden ; dierhalven
[T/ofoni 20gt hy den Keizer ( i ) te beweegen
Fran:<
Tom. IV. ren,
F21Ì-74S'
-.-ilioih.
F-cclefiaft.
Tom,
Xlll. pag.
hem verzekerende, wanneer die
ftegts weinig meer hulp verfchafte dan
voorheen , van hem met vereenigde
benden naar Rome te geleiden, en in
de bezitting van alle Staaten van Italic,
daarhy recht op hadt, te zullen ftellen
, uitgezonderd Florenfe, Milanen
en Genua : wyders hadt hy in den zin
met den zelven , door het vermoogen
der misnoegde Kardinaalen , eene algemeene
Kerkvergadering te beroepen,
om hierdoor den Paus eenen klem op
den neus te zetten. Om nu te toonen
dat de Koning geene herfenfchimmen
fmeedde, deedt hy de Biflchoppen en
fchranderfte Rechtsgeleerden zyns Ryks
te Tours byeenkoomen en eenige vraagen
voorftellen , op welken beflooten
’i)puPin (2.) wierdt, dat de Paus, als ’er geen
verfchil over den Godsdienft noch over
de bezitting der Kerklyke goederen
was , den oorlog tegen andere Vorften
niet kon noch mogt voeren ; dat
het in zoodaanig een geval den Vorften
geoorlofd is geweld met geweld
le keeren , en , om hem tot reden
te brengen , zelf vryftaat de Kerklyke
Landen in te neemen , mids die
in ’t vervolg weder aan den heiligen
Zetel over te leveren; dat de Vorft,
die van dcn Paus onrechtvaardig befprongen
, o f door hem by anderen
haatlyk cn tot vyand gemaakt wordt,
zich , ter befchermingen zyner waereldlyke
goederen , ’s Paufen gehoorzaamheid
mag ontrekken ; ja dat men
in diergelyke gevallen den Paus geene
gehoorzaamheid fchuldig , en dat zyne
ban o f uitwerping ook van geene
waarde was ; met meer diergelyke
punten , welke ter beveiliginge van
den Koning of des zelfs Landen ftrekten.
Ten einde deezer vergaderinge
deedt de Koning alom verbieden, dat
(3) Me^e- ( 3 ) niemand om welke reden ook
Snci naar Rome gaan noch derwaart geld
zenden zoude.
' De Keizer, van- den zelfden geeft gedreeven,
/ . DeeL
gaf in dien tyd ook zyne Raa-
den verfcheidene zwaarigheden , die ly io
de Duicfen van het Roomfche Hof leeden
, in bedenking ; .naamenlyk , over
(4 ) het gedrag der Pauzen, ßlbJolh'“
niet verplicht waenden te zyn de bul- Ecciefiaii.
len , de handelingen , de voorrech-
ten en brieven, door hunne Voorzaaten '4*
verleend, te onderhouden; het verwerpen
van de verkiezingen eeniger Kerklyke
Beampten; over het recht dac de
Capittels dikwylen dier gekogt hadden
te vernietigen ; hec inwilligen van oneindige
vergiffeniffen; het vorderen der
jaargelden zonder uitftel en zonder me-
delyden , zelf dikwylen meerder dan
hen toekwam ; het aanftellen van onwaardige
perfoonen in het bewind der
Kerken, bekwaamer om muilezels dan
om menfchen te beftieren ; het uitfchryven
van nieuwe aflaaten , en het
wederroepen of opfchorten der oude,
alleen om geld te fchraapen ; het vorderen
van tienden onder voorwendfel
van den Turk te beoorlogen, en het
trekken dier verfchillen voor de Room- '
fche Rechtbank , welken in Duitsland
können beflegt worden. Ter verlig-
tinge deezer drukkende laften vondt
men geraaden den Paus voor te houden
, dat het Duitfche volk zoodaanige
koften niet langer draagen, noch
de onmaatlyke fommen der jaargelden
meer betaalen konde, omdat hec Ryk
door oorlogen en fterften uitgeput en
verwoeft was. Ook riedenze den Keizer
tot omzigtigheid wegens de Geeftlyken
, die veelen aan den Paus hingen
, en vooral zich te hoeden voor
den opftand zyner Onderdaanen , wel-
van dien kant mogt geftookt worden.
Wyders toondenze hem aan , dat, hy
niets beters (5) noch aangenaamer voor
God , en heilzaamer voor den Duit- Ecdefiaft.
fchen Landaard konde verrigten , dan
de kwellingen v a n ’t Roomfche H o f te pag-ij.
ftuiten , en de Kerken uit het vermoogen
van ’s Paufen onweetende en on-
bekwaame Hovelingen te trekken, opdat
de zelven door Ingeboorenen mogten
beftierd worden ; ’t gene Vrankryk
van wakkere mannen , in alle foorten
van wetenfchappen , deedt bloei-
Q q q q q jcn