( i ) Schotanus
Chron.
T£0a1n,V4r8ie1.ai.
(3) J. Ratholcerde
Meritis
A lb Ddic.
Sax. apud
Menckenium
Script.
Germ, rclum
Tom .
11. fol. 7114.
{3) Ub. Emmii
Hift. t'ri-
liarfol.
«04.
33J H I S T O
de Keizer weder eifchte , in bezittinge
hadden , zoo deedt Maximiliaan
den Kardinaal voorilellen om de zelve
voor drie jaaren onder de voogdy van
den Aardshertog te laaten : doch mids
de Koning hier geenen laft toe gegeeven
hadt, zoo wierdt ’er op dit ftuk
niets beflooten.
Onder het befchaaven van deeze punten
R I D E R
dit alles met weeten en willen des ijot
Hertogen verrigt hadt , hiervan wa- '~—
renze niet bew'uft ; maar wel , dat
zyne Bevelhebbers en Dienaars zonder
medelyden gehandeld hadden. Hertog
Hendrik zoude zich niet laaten voorftaan
waren de misnoegde Vriezen
(I) en Groeningers te Bruflel ten Hove
gekoomen, en begeerden zich met
den Aardshertog Philips te verdraagen;
omdat Hertog Hendrik van Sakfen,
die naa zynen Vader Albert in het
Erfftadhouderfchap van Vriesland getreeden
was , het verdrag gcbrooken
hadt. Insgelyks zogtenze Hertog Hendrik
, die ’er ook verfcheen , wyl hy
de keten der Guldevlies Ordere (2) van
zynen ftervenden Vader ontfangen
hadt , om die den Aardshertog Philips
, volgens gewoonte , weder ter
hand te ftellen , tot den afftand te
beweegen ; vermids de gemoederen
der Landzaaten dermaate verbitterd
waren , dat men ’er g^en ilillen aan
zag ; dierhalven riedenze hem het be-
dorve Vriesland voor eene goede fomme
gelds te verwiflTeien. Als men dit
in beraad nam , zyn de Vriezen te
rugge gekeerd, en ten belfernden dage
tt'el vyftig in getal met voile magt
van alle Staaten gelaftigd , wederom
gekoomen en te Antwerpe verhoord
geworden.
Zoodra Cornells van Bergen , die
*er uit den naam des Aardshertogen
zat , en de Kancelier Phlugh , midsgaders
Wittenberg wegens den Saks,
hen de reden hunner weerfpannigheid
gevraagd hadden , antw'oordenze , dat
de oorzaak van hun ongenoegen gefprooten
was uit de onbillyke (3) fchattingen
, die tegen ’t recht en ’t gegeeve
woord geeifcht, bitterlyk inge-
vorderd , en hen wreedelyk afgenee-
pen waren ; ’t gene voor een voUc ,
d,at aan harde heerfchappy gewend was,
, volkoome Meefter des Lands
te zyn , noch de gerufte bezitting te
zullen genieten , al ware ’t dat hy de
lighaamen in zyn geweld hadt, nogtans
vermögt hy niet de gemoederen
te overheeren; want niet zelden wordt
’cr uitzigt naar vryheid gebooren ,
wanneer men die het minfte verwagt;
omdat de beleedigden, indien de wan-
hoope hen beheerfcht , ruimen doorgang
vinden , daar de beleediger zelf
geene reet befpeuren kan. Ja zoo hunne
W'raakzugt eens aan ’t hollen raakte
, noch ftraf, noeh ftaal , noch
vuur zouden hen , die ’t leeven wars
zyn, können dwingen. ’t Was thans
zooverre gekoomen, dat groot en klein
van een onverzoenelyken haat tegen de
Sakfen bezeten waren , ook was ’t
hen onmoogelyk Groeninge te winnen,
buiten welke Stad hy geene zekerheid
van Vriesland hadt, zelf zoud’ hy die
Landftreek met zwaare bezettingen ,
groote koften , en veele moeijelykheden
moeten houden ; w'aardoor hem
meer fchaade dan voordeel te wagten
ftondt. Hierentegen W'as alle man den
Nederlandfchen \ orft magtig geneegen,
die, mids de nabuurigheid zyner Landen
, het voeglyker dan anderen beftieren
en bew'aaren konde; byaldien
Hertog Hendrik nu, W'egens de overdragt
des Lands , met de zelven W'ilde
handelen , gelyk men zulks van
den Aardshertog vertrouwde , men
zoude des eens en des anders voordeel
en welvaard daarmede bereiken.
Hierop , de Vriezen verzogt om
buiten te ftaan, tradt men in overleg-
ging met de Vorften , die goed vonden
andermaal zes deezer misnoegden
van verfchillende oorden af te
N ED E R L AN D S CHE V O R S T E N . V. Boek 339
, , gen, om dus te verneemen, of dit de
ondraagelyk moeft zyn , hoeveelmeer ( algemeene neiging dier (4) Landzaaten
mogt zyn , 200 ja , alsdan het ftuk
met ernft voort te zetten. Dit fmal-£,ti.
deel
voor eenen Landaard in vryheid gebooren
en opgekweekt, Dan ot men
-Mil
jjoi deel van h Vriefche Gezandfchap eifch-
---- te, om’t veilig keeren, vrygeieide van
Hendriks Stadhouder, die zy niet alleen
traaglyk verkreegen , maar t’evens
de hekken niet weinig verhangen
vonden; omdat de Beampten van den
Saks, zoodra zy den fnuf van ’t gene
’er ten Hove omging weg hadden
, zich federt rekkelyker betoonden
, met veele Landzaaten verzoenden,
en Hertog Hendrik het voordeel,
dat hem mt de inkoomften des Lands
te wagten W'as, breed uitrekenden en
dien overzondcn. Dees, door den glans
dier fomme bekoord , wift alles zoo
te beleggen , dat het fpel in ’t war
raakte ; wandt toen men dcn Gelastigden
te Gend weder gehoor verleende
, W'ierdt hen de voorwaarde, op
welke de Aardshertog de heerfchappy
zoude aanvaarden , in deeze punten
il door Cornelis van Bergen (i ) voorgeiiFii.
leezen ; dat zy in de vyf eerfte jaaren
vyftigduizend Rynfchguldens, en in
’t vervolg de gewoone fchattingen betaalen
moeften; insgelyks zoudenze zekeren
,eifch, die hen heirnaa verklaard zoude ijoi
Worden, moeten aanneemen; voor her o- '
verige zoudenze hunne rechten en vryhe®
den onverminderd behouden. Als men
door geene middelen het duiftere lid van
deezen handel wift te ontdekken, en te
gelyk verflondt, dat de Vorften over het
voornaamfte deel eens waren , zulks
de Aardshertog binnen weinig tyds
meefter van Vriesland zoude zyn ; ja
dat Phlugh hen aan den anderen kant
heimelyk riedt (2) van zich te wag-
ten voor de ftrikken, welken hen ge- irchroa;
fpannen wierden , en zich liever met
Hertog Hendrik , die goedertieren en
milddaadig was , te willen verzoenen,
en. hem hiertoe te gebruiken : zoo
bragt hen deeze hooffche ftreek op
eenen doolweg van verwarringen, die
hun oogmerk verbyfterde , en den
Saks dus in het wisfclvallige gebied
liet zitten. Nademaal ik de affaeel-
ding van deezen Vorft op eenen gedenkpenning
bewaard vinde , heb ik
goed gedacht den zelven alhier te vertoonen.
1 Teot ™ Hertog Hendrik op de voorryde gefteld ; hebbende
cliiNu-'een groot flagzwaard in de handen, d a t , zoolang als hy in Vriesland (5) w a s , altyd
msmai. nevens zyn bed , op het welke liy zyne ruft n am , ftondt; verder is hy met den ring-
fc holder en andere wapenen belaaden ; hebbende ter ophelderinge dit nevensftaande rand-
»«.pig. fchrift;
H E N R I C V S D V X S A X o n i® A L B E R t i F I L iu s .
,H E N D R I K H E R T O G F A N S A K S E N , Z O O N F A N A L B E R T .
tPfalm De keerzyde , die niet dan letters draagt , bevat deeze Ipreuk (4) van den Godiyken
Harpzanger ;
D E V S A D I V T O R E T L I B E R A T O R M E V S .
GOD I S M T N H E L P E R E N F E R L O S S E R .
Wanneer de Groeningers op dier-
geljike wyze eenigen tyd ten Hove
vrugtloos ( ; ) verfpild hadden, en dat
bon. zy niet veel beter by den Biflchop van
Utrecht gehandeld wierden , geraakte „„vric,!;
in dien oord alengs nieuwe beroerte, «1-483.
en uit deeze de rydende oorlog weder
te veld. Des Hertog Hendrik nog ge-
Qq qq 2 dach-
...
¡ f - -W" ” I»’lf:r»il!l-;
'■ril ' itfol
■ i'liti ■ i '. s ir f . a r i S ” ' ‘ - . . „ « I i r
' I'tei • ' iV ' ' i Iff- Nii5::k
fori