Antî-
LOûIA.
3/< M.F. OUINTILIANI DECLAM. I. .«.rir nf affl
quod virum occldere non potuerit .
Neque quod ipfo nomine ftatim in
contraria quetnque diftrahere ftudia
Caecus & Noverca videantur, hinc profi-
ciat, qusfumus, hominum perditiflimus,
ut vel fibi de fua coroparct calamita-
te innocentiae fidem, vcladverfum nos
de ilia , qua mulierem Temper exagi-
tavit in v id ia, fufpicionem. Non lgi-
tur ignoramus quantum fibi gdverla-
rius oculorum jaftura blandiatur; fed
indulgere, Judiccs, homini non potc-
ft is , nifi probet fe feliciorem parrici-
dam fi oculos habuiffet , Fidem ve-
ftram, fanftiffimi v i r i , quid adp ar-
ricidium Cteco deeffe putabitis ? Quan-
tulum juvant oculi facinus, quod per
nodlem in dormiente, in fene peragi-
tur! De hominis autem immanj , &
fupra miferiarum affc&us audaciffima
pravitate quis dubitet, cum in fecre-
ta domus parte , port fibi fuperindu-
ftam a patrenovercam, de return omnium
communione fepofitus rem cu-
ftodire caeperit parricidae? Quo magis
vos decet, Judices, infelicifiima: mu-
lieris fata mirari , qus in tam fe v i
crudelisque priv igni jura delapfa e f t ,
quae virum , familiam , univerla de-
perdidit . Hate nimirum ilia omnia
comparare fibi voluifse putabitur par-
ricidio. Quantum infelii haec amife-
r k ipfe feit , qui haeres inftitutus elt
teftamento . Et tamen in tam aperta
fadtorum, caufarumque diverfitate No-
vercae facinus imputare conatur fn v i -
gnus , tamquam ipfa mqluerit contra
Caecum effingere , qute de Caeco cre-
di non poffent. Sed noftra ea , Judices
, caufa eft , in qua non violenta
rerum interpreratione diducimur, nec
ad votiim compofitis argumenus de-
fendendi fumus. Facinus objicimus ju-
v en i, de quo ipfe voluit ne dubitare-
tu r .
n t . Non petit ut affliaum allevetis , Djcu.
nifi & prbbaverit fefe inf?liciorem quod
patrem amifit* quam quod oculos. M-
ftimate 3 juvenem his moribus, quibus
videntem sftimaretis, vita, pudore, pie-
tate . Quae fi omnia fibi, ut erunt pro-
miffa conftiterint, nullo terrebitur cri-
mine. Nec quod fceleratifiima fcemi-
narum ealamitatem noftram cruentato
pariete imitataeft , expavefcimus. Quo
diligentior quo follicitior fuit ne depr«-
henderetur, hoc magis indicavit 4 iibi
oculos non defuiffe . Gratias agimus ,
quod nimium S avidae fufpicioms m noftram
tranftulit partem, non effe caeci
fcelus difficiliusprobaretur, nifi omnia
fic'aaa effent, utfeciffe caxus videre-
tur. Quare igitur, judices, non improbe
fperaverim futurum , ut fufpecta lint
vobis', quae tam incopfiderate fifla funt
contra miferam caicitatem . Primum
quod fpatium illud ingens domus quod
in medio fuit, ita 6 digefto cruore fau-
ciatum eft ufque ad cubiculum^ miier-
rimi juvenis ? tanquam planetimuerit
parricida, ne non deprehenderetur . Dc-
mde fceleri nox potiffimumekfta, quo
tempore inveniri maritus fine uxore
non poffet. Turn,in caede in qua nemo
utitur fuo ferro, nifi alieno, gladius ado-
lefcentis , ne argumentum, deeftet no-
vercae, 8 reliftus eft . Poftremo peranum
vuinere uno fcelus , 9 quod obji-
ceretur manibus errantis Et tamen
contra tam muita incredibitia folum'ad-
vocat noverca ,0 teftamentum, vultque
illud efse pretium parricidii , ut rerum
intelleftu indiverfum coa£fo, occifum
eo probet patrem quo non meruefit oc-
c id i. Nos vero iftud ( fi crimen putatis)
agnofeijnus. Juvenis hie patris fui haeres
faluseft. Hoc teftamentum, fi vi-
vente adhuc miferrimo fene notumef-
fe in domo potuit , feitis quis 1 1 illi
de-
3 Hunc c« «m. , auod
K„S firm.tat., . 6 Djflnhmo . 7 H y g crrantis . & .bsque pr^vio cônfil.ù fcelus .1-
« I c o n f t i i u e r a t § 1 * 0 C*cum. l l N .v erc. fa b c e t .
Decla-
MATIO.
■ debuerit irafe i. Nam quod invifum fuif-
■ fe filium patri ja fta t , crimen noverca:
erat , ficonfiteremur. Idque.probari ex
hoc putat, quod non 11 fecretumfilius
accipit apatre, fed cæcitas. Quo loco
diffimulare fatis callide conatur invidiam
fuam. Pater qui filium caecum ip
femota penatium parte fepofuit, eri-
puit novercae oculis '3 voluptatem .
Namqueifia cum invafifse vacuos pénates
videretur, cum pater filium caecum
hoc efse crederet, quodorbitatem,
excogitavit indulgemiffimus fenex ,
quemadmodum hie mifer patri fuo in
eadem domo efset , noverca: in alia ,
accepit fecretum quod erat petitürus.
Quod quo fit animo fenis faftum, pote-
ilis interrogate teftamentum.Neque ego
graviftimum patrem fuprema fuajuve-
ni jaftafse crediderim, ut h*redem filium
feriberet : non eft res qua: im-
putetur. Iftam magis oportet vel ali-
quo indicio , vel fufpicione muliebri
arcana mariti deprehendifse, & ftatim
omnibus nuptiarum renuntiafse pigno-
ribus. Nam cum propter pecumam a-
m es, idem amoris, & fpei finis eft .
* Habuerat adolefcens gladium in cu-
biculo fuo Temper, five antequam in
hanc fortunam incideret paratum, fiv
e quia catcitatis miferæ folatium eft
habere rem *4 videntium. Certe ntin-
quam ilium pater timuerat, nunquam
noverca objecerat. Palam pofitumeft
" fub
omne de filio ,
tur. Quantum innocentia: noftrae cte- AftTT-
cus ipfe confuluit, qui non alio, quam L0GI* '
quo magna flagitia patrantur exitu ,
fcelus omnium maximum ferre tantum
potuit dum fecit! Vicerat eninjctecus,
fi pariter iriftruflus ac prudens de a i de
revertebatur . Quod fi nos quoque
tot adverforum, & infirmitatis noftra:
patrociniis uti vellemus, quam dispar
fieret in nobis iterum ratio fufpicio-
num! Non eft hoc peflus temeritatis,
odiorum, quod folos noyit amoris, ac
trepidationis affe&us ; non fufficiunc
h x fflanus vulneri', quod totam fimul
inferat mortem. Vos videbitis a quo
debuerit unico iélu dormiens occidi ,
cui plus præftiterit ut ftatfm fenex mi-
ferrimus morererur . Nolumus igitur
ut innocentiftimis foemina: doribus
quidquam credatis; fed dum ipfa con-
jugis fato everberata proclamât, dum
everfæ pignora caritatis dolore lachry-
misque profequitur, de illo parricidium
tandem credatis, quem ipfa rerumac-
cufaverint argumenta . Quam mallet
eriatn mifera haec non trepido , nec
ad moerorem , miferationemque com-
pofito flare vultu , nec fibi fidem ca-
ptare dolore -, cui credi non poflir !
Sed ignofeite, dum cohiberenequit tri-
ftiffima riiulier gemirus, &désperatio-
nem de parricidio. Foemina haec, Ju-
dicesy qua: tanta fublatum Virum pie-
tate profequitur , fic viventem ama-
v i t , ut credibilius ftatim faciat fcelus
Non referam vero fan£fifTima: benevolenuæ vices , nec in
eandem coeuntes vitam longos innocentiae confenfus . Non advocabo fervu-
lorum , famiiiæ , ' civitatis ùniverfæ confeffionem. Quo paria fecerit amore fenex,
hinc aeftimare, quod filium fuum in fecreta domus parte fepofuit‘. F a c iles
12 Domicillum fèmótuih, & fecrefum'Dbmùs. 13 VidendiPrivisnum Cæcum ; Novercæ auten»
R H Pr,v'8 " ° s = .qaare feqmtur quod ex ipforum calSnïtatibus voluptatem càpi'ant.
UBlrfm r a pr,^ a pars ° Arat;on!s fcilibet Exprdium 3 in quo 4uo Quintilianus prWat. Primo-ait
moreJ „ t o J 1 , ‘Jr m tUV“ -,S APoIoS‘?m,P0,re effecæcitatem, fed potips allegare veile addefenfionera
Tum inïufa? 'fS'US l UVCa,S’ ^ am eiusdemcæe.tatem. Secundo eaaminat capita quibus Noverca Cx-
’ • quitus eapenfis colhg.t Novercæ potius fcelus convenue quam C*co . lncipitpoft-
Smenra â d d u c eX -61? “ "'« ^ ^ °mn‘bUS « quibus poftea iuferre dïbet-.rthoribus
^^^çfte^eiu^narbjm^rgumeVto'rum1! 1 “ ! “ Na“ a‘ io“ ** “ g f e W «
14 Qua utantur qui caeci non funt . . . . . . .
Tom> IL N