fi rempropius expendimus, quantum- que, quemadmodum ad redemptionemBECuamici
feftinat, etiam cujus qulsque fingulorum dierum pperibus pater len-M4TI0‘
fibi comparât uni impendit, &alterius
quæftus non fufficit duobus egentibus.
Quid igitur ? Ulterior ne'mihi ultia
quærenda eft , neqüe fatis inimicum
meura tantum pati pudorem; aut non
impellar , ut odiis vires laxentur , fi
tarn abjeftus eft inimicus ? Sed ab
his , Judices , fuperfedeo ; non hæc
difputo , quæ in fuum Filius affert
patrocinium. DicamFilio, poenitet,
amicus fio ; abdicandus eft tarnen ,
quiinfcioPatre pavit inimicum. Convertor,
Judices, hoc loco adFilium,
&delieatrns~quam Patrem decet obe-
dientiam veluti Filio meo perfuadeo.
Expende , impotentiflime Juvenis ,
qualis fit Patris punientis affeftus ,
qui pietatis ultionem tanta diftulit le-
nitate , & inimicum licet nobis te
præbeas, exiftima tarnen, nihil illam
feciffe libidine perturbationis, cuipro
magno cfimine fufficit parum fuppli-
cii . Quid jam fi fevera illa objecif-
fem verba , Pater jubeo ? Non ha-
bui tarnen, fateor, debitum animum
leveritatis , atque te ita puniri vo-
lui , ut nofeeres , quam tibi mala fit
caufa fi puniat, qui folet ignofeere .
Quid potiffimum ? Ne fit noltræ voluntatis
fufpefVa implicitas ? Nullus
tibi
tus eft! 3°Terentium, quern intercat-
teros captivos fecundo Punico bello Scipio
Afticanus vinculis exolverat, memorise
tradidere majores, infigne re-
cepta: libertatis 3’ pileo teftantem in
triumpho ducis erte confpedlum. Et file
quidem msjoris moment! acceffione
3* publicam fenferat felicitatem, privatim
tarnen debere fe putavit vi£lo-
riae beneficium . Quid me facere con-
venit , qui per maria latrociniis infefta
folus petitus fum, qui lucem, liberta-
tem , denique quicqüid patri debeo ,
non ignarus , ut primo natalis horte
tempore, fed videns , fentiensque ac-
ceperim, nec folumdonattis his bonis,
fed fummis periculis liberdtus fum ?
Nonne me ex amici fide natum , &
tenacioribus beneficiorum vinculis fa-
tear efle conftrifftum ? Mrftrrime , a-
mice fideliffime, ingratum me morien-
do fecifti. Etquantulum eft, quod ad-
huc loquor de mea infelicitate, de pi-
ratis? Leviseft itafortuna, hsec etiam
nunc recepit moram, folent expeftare
latrones redemptorem. 33 In ludofui,
qua poena nullam ulteriorem fcelera
noverunt, cujus ad eomparationem er-
gaftulum leve eft. Hoc li feifses, pater,
affirmo, promitto, cujus pietatis
es. 3* nemo te anteceffifset. Ilia, cer-
tum habeo , expeftas ut dicam, morabar inter facrilegos , incendiarios, &
quæ gladiatoribus 35 una laus eft , homicidas inclufosjurpiori cuftodia , &
fordido cellarum fitu. Jamque in eam veneram fortunam , ut me 3/ vittum
recipere non pofses , 37 -viétorem nolles . Aderat hora fupplicii /mei qua
nufquam morandum : jam præbendus erat jugulus, &fundenda vita cum fangui-
ne . Neque enim dubitare de eventu licet , exemplar 38 fati mei vidi . Si
me
30 T . Culeonem Senatorem. Celeberrtmo triumpho urbem eft inveSlus, quem feeutus eft Terentias
Culeo Senator Pileato cap he , quia beneficio ejus ex fervitute fuerat exemptas . Plut, in Scipione .
31 Signum erat libertatis pileus, unde dotnini manummittentes Servos pileum ipforum capiti im-
ponebant. 3 1 Quæ cæteris fcilicet a captivis contigerat ; cum non jam Scipio ipflus tantum grat
ia , fed fingulorum Civium vincula Poenorum disrspiffet ; ille tarnen Terent. privatim fiunmam fe
debere gratiam profeffus eft, licet publico liberatori. 33 In Gladiatoris paiællra. 34 Ipfe confe-
iflim ad me redimendum properafles . 53 Quafi homicidia Gladiatoribus minus fcelerum ipfis fami-
liarium f i t . 36 Mortuusenim eifern. 37 Quia infamiae nimis & fcelerum de illa contagione traxif*
fern. 38 In amico meo, qui erat etiam me fortior.
Pecla* me ab his imminentibusmalis pecunia
MATio. retJemiFset , beneficium tarnen potius
dicerem magis teftimandum efse, quam
pretium. Sed apud malignos interprétés
3 9 pofset videri vel fpem feentus
aliquam venturi temporis, vel præfen-
tis voluptatem . Hoc admirabile , &
uni tantum pietati referendum eft: de-
dit beneficium, quod nunquam recipe-
ret , & cum amicum , quern redime-
bat, habiturus non efset , nihil aliud
emit, quam honeitam mortis confcien-
tiam . Tranftulit ergo in fe fortunam
meant , fubiitque non folum fortrrer,
fed etiam libenter id, quod mihi mife-
rum putabat . Res didtu incredibilis,
gladiator dimifsus , redemptor occifus
eft . Recepit peftore adverfo ferrum,
ut quafi quam emittebat animam:, in
rneurn peftus transfunderet, & hoc uno
triftis occiditur, quodamplius amicum
vifurusqon erat . Eant nunc antiqua-
rum conditores fabularum poetæ, &fe
ad exhortandam amicitiæ fidem magna
quædam compofuifse carm.inibus pu-
tent , fi dixerint , 4° aliquos per maria
, terrasque afperiorem fortunam atibi
magja conftabit Pater, quam qui
liberos jufius caufis addicit, & neali-
quo modo infeftior videatur, omnem
transfert in allata criminum mérita
invidiam , An triftem Patrem , & in
ipfo caufæ fuæ jure leniorem exfolvas
de affe&i'bus veniæ ? Res exempli a-
gitur, non unius mei caufa eft. Pro-
videndum futuris fæculis eft, cumque
nobis ita conftituenda fint opera , ut
inferviant memoriæ , tunc maxime
enitendum reor, cum quid ad Parentes
fpe&at , & Filios. Quid ad cari-
tatis confirmationem utilius , quam
ut nihil vobis impune liceat contra
invifum Temper Parentum nomen ?
Satis quemque valet impellers contu-
max , audaxque malitia , nifi veluti
accedat de temporis auftoritate fecu-
ritas . Quod fi tamen minime impu-
nitum erit reo fcelus fuum , credo de
tanto fcelere vitiorum forte contentant
naturam , quod femel fuerit ad-
miffum . Facile Filios inveneris, qui
imperanti Patri reluftentur, numquam
qui punienti . Sed jam finis fit , neque
micorum tantum fecutos , aüt 41 principem Græciæ virum in ultionemin-
terfeéli 4* amici 43 inauspicata belia geflifse . Nam inter 44 fra très quoque
ilia maxime admirabijis , tamen 45 alterna mors eft . Una fingitur 4<* con-
jux, quæ jam perituri vitam 47 marin vicaria morte fua redemit , adjici-
turque miraculo fabulæ, fecifse hoc eam quod non præftitifset 4« pater. En indubitable
feculi decus, &fi£tismajus, ut ntoreretur pro me amicus, fuumre-
liquit patrem, meum 49 vicit . Et fane quid profuifset feftinatio patris , e-
tiam fi ad redimendum me prior forte venifset? 5° Hoc me pretio nemo alius
redemifset . Neque vero plurimum fuit præftitifse mortem , namque interim
fpeciolo titulo bene vita penfatur : illud vero exiftimo gravius, nomen gladiatoris
accipere , fubire dominum Ianiftam . Minus te , amice , laudarem,
fi vicifses . An file animus rediret in cellulam , ferret faginam , magillrum,
perfonam denique fceleris ? Mea depugnafti caufa , tua perifti . Hæc tamen
omnia ultimæ fortunæ nonaina , ut mihi detraheret , induit fibi . Venit in
are-
39 Amicus meus in pretio me redemiflet. 40 Pyladem & Oreflem ; Thefeum , & Pirithoum ;
ex his alter alterum ad inferuas ufque fedes comitatus eft rapturum Prolerpinam ; illi indivifi fetn-
pet omnibus in operibus fuere comités, adeo ut alter pro altero etiammorivoluerit. Cic.deAmic.
41 Achillem. 41 Patrocli ab He£lore interfe£li. 43 Contra conceptum votum non ampliuspu-
gnandi port fibi ereptam ab Agamemnone Hippodamiam. 44 Caftorem , & Pollucem alternata vice
coelo gaudentes. 45 Non tota ut fuit amici mei. 46 Alceftin . 47 Admeti Theffali* Regis .
48 . . . 49 Feftinatione* so Vicaria opera, &mora.
Tom. I L
Ant r-
LOCI A ,
Oe