M.F. Q u i n t i l i a n i D e c l a m .X I I .
cujus curfu devehimur ; expeéïare? Alia civitas prior eft, & fa- Dtcu
ne religiofus legatus diem expeflat : nos M,TW'
interim coafta primo ex agris pecora di-
& ne Ventura faltem anno
3 3 2
Aht'- tur pelago
10 IA‘ quis tempeftatibus obftet ,, quarum
turbine agimur in adverfa littora ?
Quæ littora! Nollris tantum non pe-
jora . Profilit multitudo efurientium
ad oras , emicat armata pubes , fed
quisque fatis rabie famis ad pugnam
aptatur ; petit, inftat, urget, mina-
turj quid agam.fra&us animo, & vi-
ribus , dira fluftuum contentione de-
mens, attonitus, ut alteram crederem
tempeftatem ? Jam jam Naves intrat
furens populus, jam deftinatum patriæ
meæ frumentum egerit , & nos quo-
que reliquit efurientes. O nimis lenes
venti, o non faciles recludi fluftus, o
parum irata Numina, quid non fece-
re rates meae naufragium, quid infa-
nis aquis non merfus fum cum fru-
mento? Frumentum vendidi quod ra-
piebàtur . Sive enim Patriæ femper
intenta pietas , & vigoris reliquum ,
quod de tempeftatis patientia fupere-
rat, anxiis fuis nifibus valuere, ut ad
pretium cogèrent jam jam raptures,
five illorum fames æquior elfe voluit
quam veftra, duplo emerunt jam fui
juris frumentum. Anne creditis otia-
ri legatum? Refeco jam expertos, &
noti difcriminis flufius , frumentum
quæro, duplum emo, duplum refera.
Inexplicable eft, quam laetabatur to-
ta clalfis , proniora vela tumefcere ,
faciliores' fcindi fluftus , leviores naves
pergere pietatis fenfu videbantur.
Jam
npuimus J
profpici polfet, non reliquimus qui ara-
rent boves. Jam 4 » fervis fugas impe-
ravimus, jam procumbentes ante Iimi-
na principum 4» pauperes in ipfis pre-
cibus expirant. Plorantibusliberislegatum
promittimus. Jam .45 tantum fibi
quifque cura eft. 44 Nihil tarnen horum
etiam nunc in invidiam legati queror,
adhuc 45 prior curfus eft. Haflenusno-
ftra mala tulimus , in reliqua legatus
nos vicarioS dédit . Si quicquam tibi
humani fanguinis fuperelt ( nili nimia
faturitate alienæ fortunæcogitatioexci-
dit ) refpice patriæ cafum, refpicene-
celfitatem graviflimanr. Miferi te mi-
fimus, expeflant pallidi, exfanguesque
cives tui, & quicquid; extremi fpiritus
adhuc fupereft, fpe tui trahitur. Figura
tibiexefos vultus, decrefcentempo-
pulum, jam præmortuas vires : nec quic*
quam horum potes ignorare , fi quid tibi
credimus, fame laborantem4Â civi-
tatem vidifti . Feftina, 47 dum fuper-
funt, quibuslegationemrenuncies. Feftina,
dummoriultimum eft, frumen-'
to digni fumus . Quid in nos 48 convertis
etiam alienæ civitatis-famem ?
Quatenus nobiscomputandumeft, propter
te duplum mili tulimus : tu fuper
frumentum publicum ftertis, & omnes;
maris circumveftus oras , littora por-;
tusque cognofcis , Tu inter duas civitates
fatorum arbiter , alienæ conditor , tuæ everfor , falutem noftram pe-
regrinis admetiris , & fecunda tempeftate in 4? patriam ferente , contra-
rios ventos exoptas . Nos per arentes effull campos morjentium herbarum radices
41 Ne ipfi pafcendi effent, cum cibî non fufficerent Dominis, & fie remotisillis protraheretur pro
*^ S*- 41 plus egentes, utpote quibus tenuis effet annona & ad comparandatn 'pecunia déeflet ,
ad ditiores ideo confugientes. 43 Jam præ nimia inopia , & fame quisque iîbi tantum confulit,
& fibi cibos , quos poteft compatare, fervat, nullis parcitur ; neque Liberorum gerit curam., aut
amicorum, fed fui tantum . 44 Ita fortaffe fenfus : horum culpa in Legatum non referenda eft
quia contigere , antequam pollet Legatus cum primo frumento reverti . 45 Adhuc Legatus eft in
pnma fua navigatione . 46 Ad quam primum frumentum detulifti t 47 Dum adhuc fuperfunt Cives,
qui tarnen paulatim exoriuntur, ita ut breviter nu 11i fuperfuturi.fînt, qUibus renuncies &c.
48 Dum fuccurris ipfius inopiæ frumento in Civitatem noftram perducendo, quare inde expulfa fames
ad nos convertitur. 49 Alii habent in Patriam forçâtes habeas a contraries ventos estoptans, ex
L a u r e n t i i P a t a r o l x Antil.XII. 333
i D e c l a -
MATI0,
dices vellimus, eo quidem fortius, ut
fi fieri polfit, in venenum incidamus,
fubeuntes infohtos cibos. Etficubiforte
uberius paulo pabulum contigit, de
pafcuis rixa eft. Amaros fruticum cortices,
& ramorum malearentium pallidas
frondes , decerpimus , morbida
quicquid fames coegit, corpus admifit.
Jam paftim moriuntur: peftilentiumque
more pecudum fubinde aliquisex popu-
lo in ipfis pafcuis procumbit. Crebrior
quotidie interitus, & latior ftrages, &
me miferum, jam s° fames s'definit.
Quos teller deos? fuperosne, quosper
tantum nefas fugavimus? An s* inferos,
quos nobis permifcuimus ? An noftram
malam confcientiam, omnia nos
ante fecilfe, quae nemo prteter nos fecit
? Pecora cecidimus, 53 campos evul-
fimus, fylvas deftruximus , noviffime
nihil reliftumeft,prteterefurientes, &
mortuos . Si qua eft fides , libenter
hanc partem accufationis fubinde dif-
Jam me recreabat prarteritae calami- »nn-
mitatis , dolorisque memoria , jam *'001A'
meae felicitati blandiebar , quod fu-
pra damni modum ipfa tempeftas in-
dulfifset ; & ( quod maximum puta-
bam ) quod fideliter rediens meorum
civium gratulationes, beneficia, affe-
£lus mihi pollicebar. O fides inanis ,
o male cedens follicitudinis noftra:
votum . Si frumentum ibi perdidif-
fem, &pretium, fi vacuis Navibus ad
patriam rediifsem, jam quilibet igno-
vifset fatvi fati miferatione correptus;
inaudita iniquitas eft accufare, quod
attuli duplum ad diem praeftrtutam .
Sed jam ultra in faevitiam veftram
non invehar; quid enim fa&utn hoc
appellem , aut quibus verbis fatis di-
catur, qua; valebit lingua , aut qua:
latera durabunt ?• Invicem vos ipfi re-
petite , aut tacito eonfcientiae collo-
quio reputate, quomodo legatum exce-
piftis veluti nihil retulerit, qui jure
fera, adeo ubi tantum nefas narran- poteft imputarefrumenta. Sentiojam,
dum eft, etiam exigua temporum lu-
era feflari libet , & neceffe eft reo
indicare, qui a malis publicis abfuit,
quam roultis ss non ad diem venerit .
Ignofcite dii hominesque fceleri quidem
ultimo , fed tamen quod fecif-
fe miferrimum eft . Non habitant u-.
na pudor, & fames, Sccumfemel in-
trarit impotens domina, feras etiam i
publico fceleri quæritis velamentum ;
omnes admififtis facinus, & me pro
omnibus nocentem trahitis, reipubli-
cæ læfæ accufat-is. Triftiflima quidem
pafsa eft fata hadtenus inauditis malis
vexataRespublica; civibus, armentis,
fructibus viduata , hinc in naturam
■ ■ con-
& ingentes belluas fubigit . Terram
morientes s* mompFderunt . Memetipfum , fi nihil fuifset aliud , come-
dilfem . Sed confitendum eft ,. legati beneficio non defuit. Poftquam om-
nem patientiam vicerat 57 ignea fames, poftquam fpes quoque, s8 quæ mi-
feris ultima eft, omnis abierat, & frumentum foties fibi fruftra promilTum a-
nimus jam ne cupere quidem audebat , fubiit furor , & alienatio mentis,
& toleflione
noftra nihil præ hac imittutandura. 50 Fames définit, quia abundantem invenimus ctbi coniam
, fciliçet noftrorum ■ cadavera , utinfra . 51 Alii habent deforit . 51 Manes inferos vocabant
antiqui etiam animos iuorum , quos & manes &c. 5 1 Metonymia'j herbas, v i r g u l t a & arbores
camporum radicitus. 54 Quia in vivis ne vegetantiaquidem fupererant. 55 Alii delent non ;
fed hie quidem confonat fententia le&ionis noftr*, Legatum religiofum, ut fupra di£lum, venifle ad
praeftitutam diem in tot rerum damnum, non hominum modo, fed & caeterorum (juorumeunque am-
mantium ; altera veto le£lio explicatür, quod Legatus tammultis, hoc eft iis qui propter ipfum pe-
rierunt, ad diem pratftitutam nonvenit. 56 Fortaffe deglutituri præ fame. 57 Vel <lu0<1 <"qule£?
femper, femper avida , vel quod appofita omnia confumeret-^ 5^ Pacatus hunc lo,cum fortatle
imitatus in Pancgyr. adTheddofium, Nec ullum tile concilium, iliamve rationcm, aut deni que fpem ,
qute poflrema homines deferit ; fequebatur.