Quaque fedet jejuna virum fruftrata labores
Glarea, quave tenax miferos impervia caules
Stfangulat argilla, & ftirpes non vifta repellit,
Plurima (46) jam putris veterique uligine fceta
Importanda locis terra eft, ruriumque per annos
IgnavcSimmifcenda folo. Labor improbus urget
Naturam, vitiumque domat. Tunc infcia mores
Exuet antiquos , ac laetior ubere tellus
Spem dabit ingentem, ac tantum fe poffe ftupebit.
Ocyus hinc dives pretio hetabere magni,
M a fte , operis; nam fulta loco ftabit ardua circum,
Spe&atumque caput toilet fuper jethera Morus }
Pubentesque comas late ramosque feraces
Pandet, & aeftivis jucundas folibus umbras./
Fac pariter, facilem dum fert primaeva juventam,
Ne temere crefcat, gracilisve, aut vertice curvo,
T e v e indignorum fa11at turbata maligno
Ramorum plexu, vili feu prole parentem
Infideant ftirpes, atque agmina vana ftolonum j
Sed qua lege jubes furgens adolefcere difcat.
Ergo aptare fudes firmoque pedamine vallos
Admoneo teneris, refto ut confurgere trunco
Affuefcant, folemque pati, ac faftigia ccelo
Tendere, & adverfas non formidare procellas.
Atque
denfîorem terram difficilius pervadit , &
raram ac refolutam facilius permeat fpiri-
tus i lie foecundans, de quo modo di&um.
Plaiitis ipiis externum aerem neceflarium
elle obfervavit accuratilfimus Malpigbius,
Anat.PUnt.idea’, cum codent iplasabun-
dare manifefte pateat, pluribusque meati-
bus ac filtulis ad eundem per raaices hau-
riendum inftruflas elle. Docet idcircolau-
datus Auftor, bénéficié aeris plantasfurfum
erigi in germinatione , taies confervari in
augmente, Ô' vité procejfu ; fuccorum pariter
afcenfum & fermentationem facilitari,
&c. Quibus omnibus addi poteft, ab aéré
fales ipfos, feu fpiritus nitrofos in nu-
tritio plantarum fucco contentos folvi ,
atque ita aéluari, qui alioquin non age-
rent nifi foluti, utChimicorum conllans
principium videtur elle . Aeris viam in
plantis elegantiflimedefcribit Botanicus ac
Poeta pariter egregius P. Prancifcus Eulalius
Savafianus S. J . Botanie, lib. 1.
Lat et illa fub altis,
Plurima quas trachea fecat, radicibus.
Auris
Center hic aditus diduda per ofcula
fucco .
Hac fe fe immixtus non fegnior ingerit
aerj
Tracheasque replet, fiirpemque invadit
in emnem.
(46) Jam putris. Gaudentmori fterco-
re , & fojfiene , prout fcribunt Jo. Bauh.
& Dalechamp. ex Palladio . Addit ille ;
Morus J i tarditts folia producat pro Bom -
bycum alimento, Novilunio fimum radicibus
ejus exbibeatur, &c. Quod tarnen in-
ter illa bonte fidei monita recenfertdum
judico, qute non raro, apud veteres prs-
fertim, occurrunt obfervanda.
Atque ubi jam prima incipiant revirefcere fylva
Scindere ne trépida, incauto fi qui ordine rami
Prodierint, eurvaque illos compeïcere falce.
Quinetiam, qua nuda latus, nondumque bicorni
Finditur in ramos alternaque brachia trunco,
( Nec te crefcentis pietas avertat ) in ipfam
Irrue non apto fluitaneem pondéré Morum,
Transverfamque (4 7 ) fecai atque omnes evertere ferro
Invalidos aude, decufso vertice , ramos.
Ilia quidem fqualet, primumque ignobilis arvis
Defpicitur truncus ; fed mox interrita fato
Pulchrior infurgit, robuftosque exerit artus,
Ingentem renovata comam, renovata juventam:
Compulfus namque enfe latex, juffusque re v e rti,
Funditür in la-tera, & vires vitalia circum
Largkw ingeminât. (48) Turget radicibus arb o s ,,
Irri-
(4 7 ) Transverfamque fe ca. Moris hoc
geoponicis efle folet, ut non modo ramos
nimium luxuriantes, fed & ipfum novæ
tenellæque plante caulicem transverfacæ-
dant, quibusdam tantum in infenori parte
reliais gemmis, de quibus inde rami
validiores erumpant : Hoc fiquidem modo,
caudex ipfe firmior, acfolidiorexfur-
git , & præftantioribus ad fruflus fcren-
dos ramis inftruitur. Quocirca J . Ctefar.
Scal'igero, de fubtil. Exercit. 271. diflum,
C rajfefcünt arbores decacuminaté ; & ibidem
, accretio in longum au fert crajjitudi-
nem. Quotidiano fane ufti recentiores no-
ftri hortorùm cultorès hoc experruntur ,
qui plantis. nova quadam methodo ad ip-
forum hortorùm rfelitias & luxum tonden-
dis atque educandis diligentiorem operam
navare folent.
(48) Turget r. arbos . Alimentum pro
nutritiùne plantarum e terra per radices
in totas ipfas planras derivari extra om-
ne dubium jam eft . Confulatur fæpius
mibi laudatus laudandusque Malpigh.Dif-
fert.de Radie. Plant- cujus doflrinæ fumma
eft, radices plantis datas effe, ut ipfarum
prrecipua partio fub terra condita alimentum
fibi adfcifcat, Cr its aliquibus diu préparât
um confervet pro germinatione . Ëadem
& in traflatu dtAnat. Plant, docet, ubi
plurimarum fiftularum , aliorumque fucculentorum
vaforum, pro varia plântarun»
indole, habitum exaéliffïme-deferibit, ad-
eoque clare atque ex veritate repræfentat,
ut quæcunque fuper hac re docet ipfe &
Jibenti ànimo & ,iècure omnino ab omnibus
naturaiiüm rerumftudiofis excipi pof-
fin t. Concinit merito iterum allegandus
Savafianus:
Nuncflede acier, fibrasque c avatar ,
f u s is cortex lignumque pari munimine-
préfias,
Contemplate . Vebit lignofa bée fiftula
lympham :
Hinc diéius lymphé dudits, qua limpi-
dus humor
In filit, herbarwmque finus pma irrigat
unda -
Nutritium vero plantarum fuccum non ex
folo-aqueo humore procedere docent opti-
mi ex Philofophis, fed turn ex nitro , de
quo fupra »«>».45. tum ex fulphureis, mer-
curialibus, hituminofis, vitriolicis, aliis-
que metallicis particulis, quibus terne vi-
feerafeatent, conftare, exiisquepinguio-
rem fieri. Hasautem omnes particulasfa-
tis probabile eft aqua folutas aptioresfieri
ad le elevalidas, ut intra radicularum tu-
bulos excipiantur, & ad plante univerfa:
nutritionem afeendant.