Fines quxque fuos mater, prætenfaque fervat
Quæque genus, caræque juvant difcrimina prolis •
Non aliter magnis acies ftetit inclyta bellis,
Plurima cum late Mavors circum occupât armis
Arvorum fpatia, & rutilo tegit æquora ferro.
Complentur campi; fefto fed limite turbæ
Stant equitum peditumque fimul, fiant dura feveris
Legibus ac numéro nunquam turbanda juventus;
E t fua non dubiæ profpeftant figna cohortes.
Fac autem, moneo, pereat ne larga ferendæ
Spes gentis: Prudens ideo mollemve papyrum,
Albave fuppones foetæ fudaria matri,^
Ovula queis fiftant utero depulfa. Nitore
Improba gaudet aies, purisque uberrima lefifis
Semine laxatur. Nec dulcia pignora fruftra
Difpergenda parit; lento fed ( 6 ? ) protegic imbre,
Stillatoque toris rorantia glutine firmat.
Ufque adeo & minimis præftare animantibus acri
Mente datum, ignarisque nitet folertia rebus.
Hinc tu fuppofitis hserentia femina le£lis,
Si te magna tenent generis populique futufi
V o ta , diu condesi aptaque tueberis area,
Mollem ne ( 6z ) aura rigens, gelidis dum cana pruinis
U rit
ftratum potita loco , fuamet fie deponit
ova , ab alterius ovis pariter fejunéla ,
ut fatis appareat quantum foetuum una-
quæque protulerit. Sic plurimi illi ovu-
lorum cætus, quafi manipuiatim inter fe
diftin&i, jucundiflimam militarium agmi-
num fpecicm reprarfentare quodammodo
videntur.
( 61 ) Protegit imbre. Mirum eft quanto
ftudio minutiflima ipfa Infeéta quælibet
ovorum, quæexcluferint, fecuritati prof-
piciant. Juvat fuper hac re doftiflimi fu-
perius non uno loco jàrri laudati Vallisne-
rii obfervationibus uti, iisdem quinimmo
Au&oris ipfiusverbis rem veluti anteocu-
los ponere. Ho perpetuamente, inquitipfe
Traélatu Italico, quiinfcribitur DelVOri-
gine de* Ver mi or dinar) del Corpo Umano
P ag. 46. ojjervato nelle campagne, ne* bo-
fc h i, negli orti, nelle café, che moltijftmi
Injetti 9 per minuti cbe Jteno, attaccano le
loro U ova fu quel la Foglia, fu quel Frore j
fu quell'albero, fu quel muro, con un cer•
to v i f co part icol are, che le accompagna, e
ftrettamente, per cos) dire, le conglutina,
acciochè il vento» o quale he altra eft erna
ingiuria non le difturbi e rimova da quel
luogo , dove i natifigliuoli devono aUrnen-
tarji. Cos; i Bruchi de'Cavoli, dell'Ebu-
lo , della Ruta , e di quanti gettano le
Uova fülle plante, le incollano, e le dis-
pongono per lopih con un'or dine bellijjimo j
& reliqua plurima , qua? apud eundem
Audlorem legere praeftat: Ibidem quippe
docere profequitur Vir egregius quot mo-
dis , pro vario Infeflorum inftinftu ac
ritu , ab iisdem incolumitas luis feetibus
comparetur.
(62) Aura rigens. Quomodocuftodien-
da um Bombycum ovula in fequentem
annum docet Malpighius . Papilionum ,
inquit , ova linteolis harent , & per to-
tam aftatem in cella vinaria , vel alia
ftigidiori manfione confervantur . Hyeme
au•
Urit hyems, perdat neu pubem immicior sefius, ’
Altius exardet ccelo cum (6 3 ) Sirius ignis,
E t ferale rubent fitientis figna Leonis.
Protinus innumeras fubvertent invida proles
Quseque nimis media diftantia tempora lance .
Sique diu nimbis olim pugnacibus Aufter
Turbidus infedit, tumidoque efferbuit *ftu ,
Solvere ne differ gentem, ccecoque reclufum
Carcere l'olicitus dubiam depromere gazam,
iEthera ut irriguum & frigentes fentiat auras,
Jucundumque diem: Nimio nam percitus igne
Nititur incautus non in fua tempora Bombyxj
Deceptique fcatent foetus, vi&ique fatifeunt.
Aft
autem , rigente gelu , fub leBularum Jlra-
t it, ne glaciem concipiant, locantur, &c.
Ut autem quod fepius expertus Aim , &
peritiores conftanter ediderunt, fatear ,
nunquam Bombycum ova ex vi frigoris,
quamvis immodica periifte eft comper-
tum. Habita quinimmo multiplici obfer-
vatione didici, port leveriftimas hyemes,
qualium non unam proxime lapfis annis
communirer fenfimus, Bombyces fequen-
ti vere ex ovulis, quamvisetiamminusdi-
ligenter cuftoditis , feliciffime tamen na-
tos. Nec diverfimode foiiram erucarutn co-
piam certum eft fuis ex ovulis prodiifle ,
cum tamen ipfamet ovula per totum bru-
mx antelapfa: tempus fub dio perftiterint,
alia nempe de more contraftis arborum
foliis , indeque filamento quodam ad fe-
curitatem fufpenfisobvoluta, ut in Pyris
fere, malis Perftcis, fed Prunis præcipue
obfervatur ; alia fuper ipfos caudices affixa,
inde quadam lanugine contefla , prout
frequenter fuper Populos ac Salices occur-
rere folent ; alia vel ramulos ipfos in li-
gamenti feu digitalis modum comprehen-
aentia, vel intermajorum ramorumtrun-
corumque rimas delitefcentia, qualiaplu-
ribus in arbqribus perftant . Uno fane
modo, utarbitror, perire Bombycum progenies
poteft, ft ovulis nempe extempo-
raneo quodam contingat calore perflari ,
qui ad eadem ceu fovenda indeque laten-
tem bruchum excitandum fufficiat. Tunc
temporis enim, cum neque tempus ipfum
aptum fit, neque mororum folia ad ingen-
Tom. II.
tem præcipue enutriendam turbam fuppe-
tant, necefle eft ur res peftime cedant ,
omnisque proventus pereat. Verumenim
opportunumque Bombycum féliciter enu-
triendorum illud eft tempus , quod libro
primo jam docuimus.
(6 3 ) Sirius ignis. Sirius, ut docent
Aftronomi, ftella eft in ore Cam's majo-
ris, quo cum Sol pervenerit, calor ma-
ximus excitari folet, quod exeunte Men-
fe Julio , & per Augufti plurimam partem
contmgit , quando nempe Sol ipfo
Leoms fignum percurrit. Siriusardorfioc
jpfo fenfu dicitur a Virgil. Æneid. lib. to.
Non ƒecus ac liquida f i quando node
c omette
Sanguinei lugubre rubent, aut Sirius ar-
dor •
Idemque innuit ipfe Poeta Georg, lib. z.
cum cecinit,
Ubi hiulca fit i fodit Cam's ajlifer ania.
Quanquam fane effeSus illi non in Stella:
lllius vim , ut inepte Aftrologi fabulan-
tur , fed in Solem ipfum fint refunden-
di ; live mmirum propter majorem fola-
num radiorum refraaionem in acre, qui
tunc temporis uberrima vaporum copia
lcatet$ feu, quod probabilius videtur, ad
mentem Cl. Montanarii, egregio adver-
fus Aftrologos opufculo , ex eo quia ,
cum aerea & fublunaris regio multum
mcaluerit plurimisquidem gradibus eidem
ad ufque Solftitium æftivum per dies
lingulos advenientibus, quando Sol nempe
diutius fupra noftrum Horizontemexi
M