382 M.F . Qu i n t i l i a n i D e c l a m .XIV.
.^ * l* plus eft quam captivitas . Tenetur cubile juffi funt homines nocentes: &
Beci<
Ma t ,
' carcere, vinculis amicustuus? Inrpice fubinde di&um eft , 47 vide tamen
deftinatam fecreto angulq miferam, lan- amicus ft tanti eft . Una vox , unus
guentes artus, otiofa minifteria mem. mifcri gemitus , urice , lacerate , di-
brorum, immobile corpus, &fatis(ine ftrahite, ille tamen revertetur. * Mt-
vinculis alligatum. O immitiffima cte- ferere mater, magna res agitur; ami-
r.foei o^niic »ft »........ . — cum meutn reliqui contendentem cum
citas! genus eft captivitatis , qua ty.
rannus non affligit. Mortem captivus
iimet?Omorsexpetendamiferis, quid
xnihiquoque non immines, quidvitam
Jianc infeliciffimam ferreo telo cattle re
recufas? Dulcis ne mihi eontinget, quam
pratter damna cæcitatis filius relique-
rit? Ita igiturvivam, ut infoltta prête
Deos, Deasque fatigem, ut triftia
latva inexorabilia fata vocem, fi mihi
parcant , fi fpiritui vitæ hujus indul-
geant? Comparatejam calamitatis im-
patientiam , fanftiffimi viri ; aut morie-
tur amicus, captivitatis fcilicet dolori-
bus eripietur, aut vivet , fed cruciatu
minori, fed videns. Pares efse non pof-
fumus, nifi mihi mors cita contingat.
Quid ntinc'dicitis univerfi fexus gentes,
quid judicatis? Vincit, vincit cæcitas
ipfum dolorem captivitatis; fed ut blan-
dius loquamur, & tibi aliquid demus;
quodcumque amicustuus,, ego patior,
& caeca fum. Vos mine obteftor, fidem
veftram imploro fanftiftimi V iri, ca-
lamitarum raearum maxima cæcitas fit;
impetret tandem mifera Mater innu-
merisdoloribuslevamentum.Numquam
neenim finis erit moeroris, lachryma-
rum, desperationis, &fi)ii mei captivi-
tas mihi plusconftabit, quamlumina?
Quos pafsa fum cruciatus infelix , ut
trifles dies, noâesque follicka duxi, cum
me primum reliquit , & fe peregrina-
tioni
tyranno . Excufo me vobis humani
generis afteftus & tibi ante omnia,
mater, excufo , quod hoc fieri paffus
fum . 48 Ulla ergo in rebüs humanis
neceffitas tantifuit, 11t illura amicum
meum in carcerem ipfe deducerem ,
ut fqualorem meum, meas catenas in
membra feftinantis exuerem , ut tarn
abrupt! commeatus diem contra tot
incerta promirterem? Teftor te mifera
confcientia, & fi quod nos in, illa
neceffitate numen afpexit , quantum
fimus rixati circa catenas, quam omnia
fecerim, ut ille potius veniret ad
matrem. Fateor , Judices, unius co-
gitationis pudore viftus fum , quod
tanti beneficii difficultatem ab amico
non acciperd , affeftus videbatur hominis,
quinon credidilfet. ** Mifere-
re mater, ne me folutum putes, amicum
alligavi . 49 H s funt catenae ,
qus 5° tegum membra, qua:per maria,
quae per infinita terrarum fpatia re-
ftringunt . Sie non poteft career ef-
fringi. Invideo tyranno, feit alligare
amicos, feitteneredimiffum. Iterum,
ac fubinde proclamem necefle eft, ego
amicum meum alligavi, & ut te vi-
derem, pcenam tneam altero homine
implevi . Seid quo hoc amicus prae-
ftiterit animo , fed ego rera feci hominis
non reverfuri . Imerrogo hoc
loco
47 Alii habent vide tame» amice, f i tanti e f i. Nihil imrauto •
* Quartum argumentum, quia reliquit Amicum. fuum in raanibus Tyrannl 9 cut condition! Tub.
wnax tam alacrem ipfe prsftitit animum .
48 Per fubje&ionem, ut fi alter interroget, & objiciat.
** Quintum argumentum , quia Amicus alligatus eft , & quern profeSto fuis ipfis texit catenis £
quare eaten» ill* licet alterius corpori annex* , ipfum fe tamen ad hue detinere . Quare quemadmo-
rfum, ft duttus fuiUet ligatus a barbaris aliquando ad Matrem , Mater ijjfum detinere non. poffet 5
>ta & in hoe cafu, cum catenarum fuarum praefeferat Temper neceflitatem...
*9 * ! * f^pcase quae amicum meum alligant, etiam mea profe£lo tegimt membra.x &c^
jo Alu habent regunt} non aeque placet»
Laurentii Pataroli Antil.XIV. 383
tionitradidit interdubiamaris, &pro-
cellarumfrequentiadifcrimina! Teftor,
fi quod pietatis noftrac metns respexit
numen, ut adlevemauram, & datum
quemlibet trepidabam , ut ad omnem
paulo mutati coeli faciem pavido anhe-
litu deficiebam. Si cooriebatur tempe-
ftas, fi folito iratior ftabat nubes, nato
meo fuccenferi ventes , minitari fy-
dera, heu mifera , trepidabam. Oni-
mia formido, o fatviflimi dolores ! Sed
leve eft quidquid tunc patiebar. Quid
vobis referam gemitus meos, cum ca-
ptivitas nunciata eft? Expendite, indicate,
quantus fit dolor Matris, cujus
exficcati funt lachrymarum fontes, &
ipfepîanftus priusquam moeror defecit.
O nomen Matris ominofum, prodito-
rem uterum , invifam foecunditatem I
Triftem me femper fecitunicus meus.
Comparate modo fi libet præteritisfu-
turos dolores, futuras pcenas ; quid mifera
patiar cum me reliquerit ? Oculos
perdidi quod a tyranno prohibebar ne
videremfilium meum ;conliderate, quis
fit futurus dolor cum præfentia filiifrui
non licebit , quod ingratiffimus ipfe,
ipfe impiiffimus nolit. Decet, igitur ,
decet doloris noftri , lufhisque finem
efse; nimis pafsa fumdum retinereConor,
dum totum maternæ desperationis
ambitum impendo, dum fblum ti-
meo tie difeedat. Proteftor, Judices,
Mater, cujus triftitiæ, cruciatus non eft
modus, non erit par ferendo dolori, fi
difeefserit filius.
- loco impatientiara tuam , mater, m-
• terrogo, quid faceres, fi nos ad te vi-
dendam deduxilfet alligatos aliquis fa-
tdles , fi barbarus aliquis ? Fruereris
bfeulis ? fruereris amplexibus ? Non
eft quod te 5‘ ifta tanquam levior ,
tanquam expeditior conditio decipiat.
Quid putas effe, quod me dimifit folutum
ire , quo vellem ? Crudelis ar-
tift^ S2 non reliquit nobis, ut impo-
nerefnus . * Supervacuo igitur hoc
vos in matris caufa mover, quod cæ-
ca eft. Hoc quod nobis 53 invidiam fa-
cit vulneribus oculorum , nolite deti-
nendi putare caufas, idem videns faceret
. Neb plus eft quod non poteft
cæcitas ferre, quam mater ; ut aliqua
filio carere non poftit , nonnunquàm
calamitas facit. Quodfi, Judices, in
perfona mea , nec affeftu, nec mentis
inferior eft amicus, quid aliud ju-
ftitia veftra debet attendere , quam
uter plus patiatur? Jam fanavit dolorem
mater, egeflit æftus, effudit im-
petum . Jam non defiderant oculi ,
cum cadunt. Adjice, quod hanc qua-
lemcumque fortunam inter amicos tenet
, inter propinquos , habet omnia
minifteria fua débilitas, fuas 54 com-
parationes . Vis feire quanto fnto-
lerabilius fit , quod patitur amicus?
SSExcæcavit te, quod ego fie renebar:
ille quos accipit cibos, quos carnifex,
tortor apponit,
M. FAAmti
, , o u K mihi datd elt, ut folutus ad fereverterer. 5 1 Nam fi ego imponam non redeundo , no«
potent eque Amicus imponere , fed poenas quinimmo meae fraudis luet , & fanguine fuo rependet
contumeliamTyranno illatam . .
* Hie confotat alterum argumentum, quod Mater objicere poterat a crecitate fua fcilicet, quant
plus mifericordiæ impetrare poterat . Refp. r. nihil plus valere , quod cxca fit , nam hoc faceret
& videns ! a. attendendum elle Matri , ne plus , an Amicus patiatur ; fed cum profefto confiet ,
Amicum plus perpeti , ideo neceffario redeundum eft . Hic multa dubito . Primo , fit ne perfeSla
h*c Oratio in qua ponitur primo confutatio, inde confirmatio, & poftea redirur ad alteram con-
futationem. Secundo, défit ne peroratio , vix enim confutatio h*c nullis fortior affetdibus ejusdem
videtur adimplere locum . Tertio , an pofita fuerit h*c ipfa confutatio loco perotationis , quod tame«
valde diverfum eft ah hujus Orxtoris inftituto, Sm o te ; qui intoto decurfuOrationis femper gravis
fententiis, fenfibus mirabilis, affeGibus fottis, intenfius nsec in Perorationibus præftat. UtcumquO
fit non me decipi crediderim, fi Declamatianem hanc fane mutilam, five a Scrjptore non emenda-
t am f iv e tempartmiftniurii fniffe l«fam affirmera.
S3 Judicum odium, & indignationem in me concitat. 54 Alii habent cooferatiortcs, forfait non male.
5 J Amicus meu?'idem patitur quod ego patiebar, cujus propter condicioms dolorem oculos perdiditti.
LOGlA «