necefle eft ut fceleri parcam , eft , quod efuriraus . Ignofcite tamen Decu.
' 1 " ' violati manes meorum , hie vos alio - MAT1».
quor, ignofcite quod 11 ora temeravi-
mus,quodabhominedefcivimus. Non
ut infelieem animam fuftineremus, non
ut invifum fpiritum produceremus, fe-
cimus: unacaufa mortem diftuhmus ,
quod ft expirafsemus, ‘3 idem timeba-
' quod & ego forte feciflem . Sed jam
innocentia redeat, poftquam abiit oc-
eafîo triftium ciborum . Quae famés
eft , quas frumento gaudet , & accu-
fat ilium qui attulit, qui reverfus eft
ad diem praeftitutam ? Scio cur ve-
fana rabie furentes ruatis. Civem me
veftrum, & veftri partem non digno-
feitis quod in feelere non fui ; pudor
illud, autinfania fît, ideo me petitis,
quod innocens fum. O me infelicem,
o male fufeeptam legationem, o pie-
tatem ominofam , quas pavidum fir-
mavit peftus,, fuafit, impulit, ut mu-
nus tam miferandi exitus non recu-
farem ! Aquiefcitè cives mei parum-
per, fedate rabidos furoris æftus, dum
proclamo, dum queror, & infortuniis
meis , quae jam veftris comparari
poffunt, illachrymor . Infelix caritas
quam gaudebas, quam fperabas ! Nihil
fane majus felicitati meas con-
tingere porte putabam , quam quod
futurus eram p l 'icas falutis reftitu-
tor . O numquam favens fortuna in-
cceptis , o menfura calamitatum félicitas
! Ventis, dubioque mari me com-
mifi,
. Et ego quidem me confumptis
excufo , qui mihi ipfe irafei non pof-
fum : at ipfe interim flat, ut videtis,
longa via faginatus , & fatur , atque
abundans publico commeatu, ad men-
tionem ciborum noftrorum plenum fa-
ftidio vultum trahit, & exangues, ac
pallidosad '4 calculum vocat: ‘ Squafi
ego non confitear ilium etiam nimium
multum attulifse tam paucis . Rariper
vias 16 interlucent , & quamvis^ odio
everforis noftri evocatus e latebrisfuis
populus , fubfellia non implet. Pauci
fceleribus pafti ,’ialienis mortibus falvi,
*7 quod vivunt, ipfi fibi rei, graves ,
segra & tabida membra in publicum
protulerunt. Hae funt civitatis reliquiae,
quas videtis. Sic tabuimus , ut miferi
nec 18 vivos habeamus , nec '7 mor-
tuos. Hie eft populus, has vires , hae
fpes, hae opes . Nift tandem ad vadimomum
, legate , venifses , 20 non multorum dierum commeatum habeba-
mus. Quo nunc tantum frumenti? quo clafsem commeatu gravem ? Multum
hercule negotiatione tua aftum eft . Frumentum habeo , populum non ha-
beo, nusquam prodeft , nusquam opus eft , jam licet vendas. Dum -tu falutis
publicae nundinator proximum quemque emptorem dimittis , dum aut funeral
noftra vendis , aut fcelera : dum populo tuo fame moriente alienae ci-
vitati legatus es faftus, nos interim cibos ex malis invenimus , & fames fe
ipfa pavit, & miferiae noftras crudeles faftae funt . 21 Patiamur te defendi, fi
abfoli
ï Vel retira ora laceravimns, & deglutivimus, vel ndflra, qu* fanguine veflro dum difeindimm
nihilo minus foedata funt. 13 Ne fuperllites noflra vorarent, ficuti nos veflra membra.
14 Exportât!, & imports«. 13 In quo cafu nihil opus vocandi ad calculos , quod fit cum dubi-
tatur an tantum ailatum fit , pro expenfa pecunia ; ait vero fe fateri quod nimis multum attulerit ,
quia fi minus attuliflet antequam doplo venderet , Sc compararet duplum modum frumenti , hoc ell
multo ante tempore, non periiflent tot Cires fame, & non palli efient cadaveribus . 16 Quam fignificans,
St pulcherrime deferibens verbum. 17 Alii legunt q u o d v i v u n t i p f i f i b i r e i g r a v e s , &c.
fed intelligere hujus leflionis fententiam haud in promptu eft.
18 Non habemus rivos, quia fame perierunt. 1 9 Non habemus mortuos, quia ipfos vorarimus.
10 Nifi renifles experat jam deefle nobis & nofler ille commeatus , quia quotquot moriebantur
homines vorabamus. 1 1 Emphatice; Il pofliimus abfolvi apatrato feelere comedendi humanas carnes,
patiemur te quoque defendi ,* fi vero abfolvi non poterimus , multo minus defendi 'poteris , fi
caufa es noftri criminis, de quo abfolvi non pofliimus.
abfolvi faltem nos pofsumus. Hasc nunc,
Judices, ego folus queror } admemagis
pertinent? aliquid proprie pafsusfum?
non communem dolorem accufator habeo
cum judicibus? Quisquam in hac
vindi&a alteri caedit ? non publica ino-
pia, non totius populi mendicitas una
fuit ? Nifi quia funeftas epulas, &ne-
farios invenimus cibos., non putamus
famem fuifse . In omnes gentes , in
omnia ventura faecula proferipti fumus,
omnes hasc prodigia narrabunt, omnes
execrabuntur , nifi qui non credent ,
Famem ipfam infamavimus, & (quod
miferis uliimum eft ) miferationem quoque
perdidimus. Adhuc tamen una de-
fenfio fuit, quod videbamur in hasc o-
mnia iftius opera impulfi. Si hie inno-
cens eft, noftfa culpa eft. * Etiamne
publica mala narrabo , & miferiis no-
ftris. 22 convitium fqciam ? Exibunt
verba? fubfequetur fermo? nop alliga-
bitur lingua? Plane 23 nihil non pof-
fumus. 24 Exponamus ordinem cladis
noftrte, & fimpliciter omnia indicentur.
Decet ifta nollro ore narrari. Sed no-
vimus, Stnimium meminimus, judex
doceri.non debet, opinor: reo 2s indi-,
cenda funt, qui amalispublicis abfuit,
qui hoc certe maximum debet patriae
fuse beneficium, quod a fame folus di-
mifsus eft. Audi itaque , audi, frumen-
32P
mill , quasfivi frumentum , duplum
emi, ftatim revexi ; at cives interim
facinus admiferunt pras fame . O fie-
viflimam tempeftatem , o immanilfi-
mos ventos , ac fludlus, quorum tur-
binibus repulfus fum, ne ad cives re-
verterer innocentes ! Sed quis non mi-
retur crudelitatem meorum , qui pe-
ne confumpti , & dum fuprema urge-
bat neceffitas alimentis fervati noftros
reditus calumniantur ; apud quos ma-
gis valeat fidei noftræ fufpicio, quam
in tanto diferimine adventus ? Quis
non putet occurrifle venienti , miferandi
fceleris necefliratem pudore nun-
ciarte , cumque fufpiriis publicis noftri
quoque fleius favirtent , reclufa
præcordia lachrymis fociatis laxarte i
Quid objicere poterant , quam fibi
ipfis longum nimis tempus prasftitu-
tum? Dicite vos cives, me velut ho-
ftem , velut proditorem excepiftis ;
mihi objeciftis famem, & me veftro-
rum ciborum feciftis auflorem . E-
rumpat jam innocentiae dolor, audeat
lasfa .pietas ;i nimis eft quod délibérât,
dum fe etiam contra civitatenutotam
défendit. Juvat invehi fecuritate con-
feientias : nocentis legati erat numquam
redire, ad diem praeftitutam re-
verti innocentis fuit.
Rctum
iftud., quod luerifecifti, quanti nobis conftet . Aliquis fortafle, Judices
miratur, etiam fi hujus feralis anni fruftus ceffavit , quod tamen ilia fuperior
longi temporis beata fcecunditas tabuerit ; & fecum ifte dubitat , quid fit in
caufa, cur civitas opulenta quondam, nihil frumenti nifi in fpe habuerit. Sic
fit, ubi vicinis civitatibus vendimus , & undecunque offulfit lucrum, fine ref-
.peÂufaluspublicaaddicitur, invacuam porteflionem famesvenit. Etiamfiquid
refi-
* Incipit narratio, in qua primo Orator dubitat an fibi tantum.fcelus narrandumfit, an narrari po-
terit; 2 . narrationem fufeipit non quidem ad Judices, fed ad reum ; 3. deferibit inauditam fterilita-
tem anni, & foment jam exortam ; 4. concurfum ab omnibus in curiam fa&um , ut cônfuleretur
cle&um Legatum, & vocé impofitum ut cito rediret ; 5. moram Legati frumentum alio deferentis *
& fummam famem, propter quam animalia omnia voraverunt, frondes, radices arborum, & fi quse
a lia; 6 . fummum fcelus comedendi præ fame cadavera humana, primo occulte , inde palam, &cum
n x a ; 7. quid Legatus egerit, quod fcilicet duplo frumentum vendiderit, & duplum comparaverit fe-
ro nimis inCivitatem delatum&c. 8. fingulos invocaret hortatur advindiftam tanti fceleris, adfup-
plicuim tariti nocentis. r
22 Ipfarüm feriem repetendo. 2 3 Omnia fcelera nobis liceant, qui tantum admifimus.
2* Alu habent e x p lo r am u s ^ m aie . 25 Alii habent i n d i e a n d a ; fed in d i c e n d a plus urget.
Tom. I L T t *