2 2 0
M.F . Q u i n t i l i a n i D e c l a m . VI.
conlilium, ad ilium i D e c l a -
neat caritas æqua
jam, quimagis indiget, Lexjuftaref-
pexit. Noli mirari, fi te gratia vinco.
Tu primus de captivitate fcripfifti, tu
primus orafti : non habebat tarnen infir-
mitas tua cxcitatiscomparationem. O
excitas, excitas, quamdulciafacisex-
terarum fata calamitatum ■' Quantum in
comparatione tui captivitati decrefcit
invidix î Neque urgeam modo, Judi-
ces, ut tra&emus fexus utriusque con-
ftantiam , & adverfus xrumnarum ac
fuppliciorum dolores xftimemus potio-
res vires. Sint fane jura paria, neque
habeat homo, quo fupra miferrimx mu-
lieris infirmitatem&agere fortius poflit
&pati; dum cenfeo tarnen fortem, qua
torqueor, veJlem vicariisipfa manibus
redemiffe maritum. Jam non irafeorad-
verfario, non objicio, quod Piratarum,
quod carcerum pcenas exaggeret. Fin-
gite amiffam illam omnibus ingenitam
libertatem , fingite irrequietam flu£li-
bus federn, hirfutos hoftium vultus, ac
feros immanium fremitus Barbarorum ,
udum carcerem , vinftas manus, alli-
gatos pedes ; gravior tarnen calamitas
eft, qux tota ftatim ac fimul fenftbus
animoque contingit. Magnuht eft mi-
feriarum folatium irafei pofle fuppliciis,
& fociata membrorum lufta velutiex-
probrare fortpnx , cum ipfaque poena
pugnare ; una excitas lie miferum quant
, everberat, ut quidquid hominis re-
liquum eft , totum id invalidum jam,
& prorfus inutile lamentabili despera-
tione deficiat. Neque enim, ut homo
objicit^ vifus damnum fareiunt reliqux
voluptates, odor, guftus, taftus, audi-
tus. “Nefas eft, Judices, credere , cx-
co aliquid folatii, aliquid delitiarum pofle
contingere ; quidquid enim nobis externa
renunciant, illud omne promptio-
ra luminum minifteria commendant;
& quoties de quinque fenlibus pars ilia
cefdoluifti
, quam quod ad redimendumDrcu. I
maritum ire non pofses. Hxc tuaca-MAT1°- I
lamitas erat, xftitnemusmeam . Nul-
li quidem gravior vifa eft quam tibi
: audi tarnen quam multa in illis
epiftolis non feripferim . O fili , in
quibus te malis reliquf? Jam ilia principalis
, ac maxima dono deum con-
cefsa libertas , nec hominum folum ,
fed ferarum, volucrumque fenlibus fi-
xa, Stingenita, primum fpolium fuit.
Me ipfe perdidi, teneor venale man-
cipium, & civis Romanus merx fio ,
& libertatem fsnex dedifeo , & natus
ingenuus 66 vxnire opto . Minimum
eft, quod habitamus influflibus, hy-
berni nos feriunt venti , non ftatio ,
non fedes , non quies , fed quod ma- F
lorum meorum maxima portio eft ,
tam miferi.funt etiam domini mei .
Sed cito prxtereunda eft memoria ,
propter me uxori gravis , mihi propter
filium. Tranfeo hirfutos hoftium
vultus, & immanium barbarorum feros
fremitus , tantumque mihi quoti-
die efse metuendum , quantum pati
captus a violento pirata potuifset .
Nihil eft deliderio fuorum gravius ,
timui ne quem exmeis viderena. Nihil
tempeftateminacius, quotidienau-
fragium optavi . Nam mortem, con-
fitebor, fenili inertia una caufa minus
cupiebam,,ne defunftum nemo fepeli-
ret . Quam yeftem reliftam captivo
putas, nifi dux prxda non erat ? qua-
les epulas /cibosqqe prxbent, qui ip-
li rapto yivunt? Nam ilia,quidem fa-
tis digna quis dixerit , udum carcerem
, & inundatam fentina navicu-
lam , & impolitum nuda trabe irre-
quietum latus , revin£ias poll tergum
manus, alligatos , tamquam eftet qua
fugeremus , pedes i Solx in carcere
tenebrx juvabant . Sxpe de auribus
queftus Turn, qux fonum flagellorum,
gemi-
46 Ut exeam deferitate barbarorum j foleban’t autem vænire Tub hafta fervi, & captivi.
i MATIO,
gemitumque exforum , quamvis lm-
pexis obrutx comis acciperent, dura
metus fui exempla . Miferum me,
fili, nempe morbö perifti . Compara
terram mari, domum navi, leftulum
carceri , libertatem fervituti , defide-
rium oculorum totius corporis damno.
Quo nos longius ducit calamitatum
nollrarum mifera contentio? Cxci tarnen
litigare poffiint , captivi nec vi-
vere . * Verum hxc etiam li in x-
quo ponerentur , turn multurn in alteram
partem debuiflent habere mo-
menti , quod plus mihi poterant pro-
defle quam tibi . Ei labori incumbe-
•re oportet , ubi effeftus promittitur .
Stulta cura eft , qux fpem non haceflat,
exteras etiam languere frangi-
que quotidie cernimus . Quid namque
omnino fenfus, animumque deleftet,
quoties tam miranda, tam pulchra,de
qua quidquid intelligimus , quidquid
haurimus emergit, rerum feries oculis
noftrisnon fefeprodat? Putate, Judices
, de ipfa pxne humanarum rerum
omnium exiiffe natura, cuicunque lu-
cis deliderium eft. Non alrernis nofti-
hus renafeentes confpicit dies, non di-
vifas temporum vices, &ligna jucundo
legit intuitu, non divitiarum pompa,
non fpeftaculis frtiitur. Qux me fatis
epulx recreant, qux dubix prorfus, at-
queignarx mihi contingunt? Quasno-
torum et}am, propinquorumque voces
bet . Ego redimi poteram , tu fanari Ixta fufeipiam, quorum afpeótu , &om
n i n r . M a f t d » TO t l fP tT l M f l non poteras. Qualiscumque ifta cala
t lOHC H c f t l tU O t ?
mitas inemendabilis cecidic , non remedium
accipere , non vicarium po-
teft . Aftedifl'et fciliqet leftulo ineffi-
cax fedulitas, & acceptis epiftolis meis-
juvenis filius nihil aliud quam cum
Matre fleviftet . Quia profeftus eft ,
alterius tantum parentis calamitas e-
mendata eft . Si remanfiftet, & Ma-
trem cxcam haberet , & Patrem ca-
ptivum . ** Adjicio , quod tibi non
neceftaria filii prxfentiafuit. Afli'dere
enim, cibosminiftrare, manumporri-
gere quilibet poterat. Mentior, nili fa-
Äum eft: me ab illis captum, tam dura
conditione venalem , quod utique in
confeflb eft, nemo alius redemiflet quam
meus . f Et ego fie ago , tamquam
hxc
mnino blanda contemplatione deftituor?
Domus fane propria , le£lusque genia-
lis non défit; conventusamicorum, fa-
milixcaritatesaftiftant; filius ipfe, fi-
iiusimiferamnondeferat matrem: qux
maxima tarnen felicitatum omnium la-
bes eft, univerfa hxc non videntur. Jam
igitur & leviuseenfeo, quod optabilem
rerum diverfitatem non percipit excitas
; illudtriftius,illudgraviuseflepro-
teftor,quodmiferam folatiaipfa, ipfx
voluptates excrueiant . Me infelicem !
Nunquam magis fentio calamitatis incommodai
nunquam plus malis noftris
•illachrymor, quam dum ad me inuti-
lia' prorfus ac nulla folatia perveniunt.
Et hxc, fanftiflimi Judices, non ideo
mentibus veftris objicio, ut mihi tantum
credatis; neque ulla prxftanda fit
adverfario fides, dum diras vinculorum poenas , & univerfx mala captivitatis
enunciat. Interrogare tarnen volo nunc hominem, quid efleputet cxcitatem ,
nifi fupra ipfa carcerum piratarumque fupplicia triftiffîmam , incomparandam
capti-
* Quartum arg. quia licet adftitîflet Filius Matri, adhuc tarnen illam nonpotuiffet juvare, &itaam*
bos habuiffet in calamitatePatentes} cum tarnen Pater juvari poflet ; fed ideo eft profe£\us, & quidem
juvit.
** Quintum arg. quia quilibet poterat apud Matrem in fubminiftrandis alimentis Filii vicem fupple-
re., Patrem vero nonpotuiffet redimere niuFilius»
f Sextumarg. quia ipfa Mater fuit caufa cur difeederet Filius : namque cumpræ dolore de Viri captivitate
oculos amififfet j temper ejusdem impatienti defiderio teneretur , ipfe voluit confolari Matrem
properando ad Patris redemptionem , quem Matri reftitueret.