; k:
V E E R T I E N D E H O O F D S T U K .
Van de Noodmunten.
(t) Mem.
de l ’Ac-
C ad.
R o y a l
d e s Infer,
tom. I.
pag-349-
(i) Anonymi
Cliron.
Vêtus a
C a lM . ad
Fred. II.
ad an.
(3)Poliæn.
Stratagem.
lib.
III. cap.
X. S. I.
DEeze zyn eygenlyk geene Hiftoripenningen,
maar zeldzaame
geldftukken, welken in de
belegerde fteden, in diere tyden
o f by anderen lioogdringenden
nood des Lands, met verfcheydene
merken en wapenfchilden ja
veeltyds ook met zoodaanige omen
opfchriften gemaakt zyp geworden
, welken de reden hunner
buytengewoone muntinge te kennen
geeven. Invoege het gebruyk
van zoodaanige geldftukken buyten
alien twyfel zeer oud(i) moet
zyn, mids zy hunnen ooripronk
aan het gebrek, ’t gene met den
val der eerfte menfchen in de werreld
gekomen is , alleen verfchuld
zyn. En dus leeft men daarom al
van Thimotlieus, krygsbevelheb-
ber van die vanAtheene, hoe (i)
hy,ftaandedeveldtogt gebrek aan
geld hebbende, de koopluyden
dwong van zyne Soldaaten zekere
ftukken met zyn zegel gemerkt in
de plaats van het toenmaals in
zwang zynde geld te ontfangen,
onder plegtige beloften nogthans
van de zelven voor die waarde,
waarvoor hy ze had doen gangbaar
zyn, in tyd en Wyle wederom
te zullen inwiffelen. Op de zelfde
wys getuygen ons de (3) Hiftorifchryvers
hoe de vermaarde Robbert
Guiskart, Zoon van Willem
genaamd de Eyzeren Arm, tegen de
in Apulie gevallen Deenen ten tyde
van Henrik den IV oorlog voerende,
by gebrek van metaale muntftoffe
geld van leer floeg, ’t gene
h y , naa de Deenen verjaagd te
hebben tegen zilvere geldftukken
weer deed inwiftelen. let dierge-
lyks vinde ik van Keyzer Frederik
den 1 1 (4) aangetekend ; want naa
’t verpanden van zyne goude en
zilvere vaten, in den Lombardi-
fchen kryg en het midden zyner
overwinningen , zag hy zich genoodzaakt
uyt gebrek van geld zekere
leere ftukken, voerende op
de eene zyde zyne beeldenis cn
tytel, en op de andere zyde eenen
Keyzerlyken Arend,te laaten munten,
om daar mede zyne onderhoorige
foldaaten hunne verfchee-
ne foldy te betaalen, naa hy in
’t leger had doen afkondigen dat
ieder, welke zoodaanig leere geldftuk
zynen Schatmeefter zoude
aanbieden, daar voor zeker goud-
ftuk Auguflam genaamd e n ’t gene
toenmaals eene Dukaat deed,
zoude ontfangen. Door het zelfde
hulpmiddel hebben zich ook
de Veneetfiaancn in ’t begin der
twaalfde eeuwe, ftaande de zoogenaamde
heylige oorlog, gered;
want ten hoogfte om geld
verlegen zynde lieten z y , op den
raad van eenen uyt het (5) geflacht
der Michaeli, geld van leer
munten, en in de plaatfe van het
goude en zilvere gangbaar zyn,
door welk weluytgedacht middel
hunne anders in gevaar zynde
krygsbenden behouden, en die
ftukken naar den uytvinder Miche-
lotti genaamd zyn. Wiens naakomelingen
daarom ter waardige
gedaehtenis alsnog eenige leere
geldftukken in hunne wapenfchilden
voeren. Uyt gelyken nood
zoude (6) Johan Koning van
Vrank-
(4) Pira-
leipomcna
ler. mcm.
annexa
hill. Ab-
bat. Uf-
perg. ad
ann. 1140.'
des Hie-
Síiííchap.
17.
(<5) Mem.
(le Philip,
de Comines
liv.V.
chap. 18. .
(i) J . van
Lemmege
Chron.
by Matth.
anal. com.
I.paS.'iS-
(.) J.VIl,
Lemraege
Chron. b y
Matth.
anal. tom.
I. pag,110.
Vrankryk in ’t jaar dertienhon-
derdzescnvyftig zeker leere geld,
waarin cen zilver fpykertje gehecht
was, in zyn Ryken hebben
doen gangbaar zyn, ter oorzaake
hy, te Poitiers door den Engelfchen
Prins Eduard gevangen zynde
, dcrtighonderdduyzend guldens
tot losgeld betaald en daardoor
zyne onderdaanen tot de
uyterfte betooidheyd van geld gebragt
had.
Wat de Nederlanden aanbelangt,
de oudften , die ik in eenigen
fchryver gemeld vinde, zyn
die Noodftukken, welken teGroe-
ninge ftaande de geweldige beroerten,
wegens het vermoorden van
des zelfs Raad aldaar ontftaan,
in ’t begin der vyftiende eeuwe gemunt
zyn. Want een oud ( i)
fchryver getuygt hoe zekere Koppln
Jargers veertien zilvere ver-
gulde fchrynen, dat zyn kaftén,
waarin men de overblyffelen der
Heyligen bewaarde, uyt de kerken
v a n ’t Fivelinge land deed ligten,
en daarvan door eenen Peter Noor-
man Burger te Kampe, zekere
noodftukken, beftempeld (z) met
eenen Arend, zynde het wapen
van Groeninge, liet flaan, welken
naar des maakers naam Koppins-
guldem genaamd wierden.
Door het onverwacht fneuvelen
Een burg, zynde het wapen der
belegerde ftad , is geftempeld op
de eene zyde tuflchen twee gekroonde
lelien : mids de Fran-
^oizen zich van Doornik federt
het jaar veertienhonderdzevenenlivier
dela
Marche
fo l C13,
van Karel den Stouten, Hertog van
Bourgonje, ’t gene i n ’t jaar veer-
tienhonderdzevcnenzeventig voorviel,
raakte het land in ’t uyterfte
gevaar, de Franfche Koning maakte
zich (3) ftraks van het Hertog- inoir. d'O-
dom enGraaffchap van Bourgonje
, midsgaders ook, van dat van
Mafion, Charlois, Auxerre en
Atrecht meefter, jadrong zelf door
tot voor Sint Omeer ; waarin zich
de Heer Chanteraine, verzeld van
eenige krygsbevelhebbers des ge-
fneuvelden Vorfts , nog tydig
fmeet, cn niet alleen in ’t befchermen
dier ftad eene zeer groote
dapperheyd liet blyken, maar,
mids hy gebrek aan geld had, aldaar
tien- o f twaalfduyzend guldens
aan loode noodftukken (4)
ftempelen, die naamaals tegen
goed zilver geld weder zyn inge-
wiffeld; dan noch het een noch
het ander deezer noodftukken zyn
my ooit te voore gekomen, zulks
het oudfte der Nederlandfche
noodmunten, ’t gene ik ooit in
eenige penningkafle gezien heb,
dit volgende is , ’t welke van geel
koper is en men meent in Doornik
gemaakt te zyn , als die
ftad door Henrik den VI I I
Koning van Engeland in ’ t
j aar vyftienhonderddertien bele-
gerd was.
•s' I
(4) Me-
Marche
fo l.014 .
zeventig meefter zagen. Het randfchrift
luydt aldus :
DIU NOUS D O IN P A I S .
COD G E E F E ONS F R E E D E .
Y y Tus-
I Ssil
te
&