H E D E N D A A G S C H E
ÿ
Ti
(i)Auauü.
dedoélr.
Chrillcap. i.quæil. 3.
li)Uh.
XXIX.
cap. 3 t.
LO. J .
(3)1.Bock
Mofiskap.
III. vf.ip.
(4)kap.IV.
vi;i.
(6) leap.
XII.vf.i6.
(•i)kap.
XIII. vf.i.
(8) kap:
xili. vf.j.
(0) kap.
XiII.vf.6.
(ro)kap;
Xlil.vf.ii.
<ii) Ho.
merus
Iliad, lib.
IV.vi.136.
den beginne meest met vee verricht
wierdt: als zynde dat (t) geweest
de algemeene rykdom der eerfte
menichen : even gelyk Livins op
laateren tyd nog van die (z) van
Masfiiie aantckent. En zekerlyk
waarin dog kon hun rykdom anders
beftaan hebben : mids de eerfte
Mensch , ter ftraffe zyner onge-
hoorzaamheyd, zynde verweezen
om in het zweet zyns aanfchyns (3)
zyne kost te winnen, ftraks op ’t
aanfokken van ’t vee en ’t bebouwen
van ’ t land, als de daartoegereedfte
middelen , toeleyde. Dus was A-
dams oudfte Zoon een (4) landbou-
wer , zyn tweede een veehoeder,
en Jabel de Vader der genen, die
in tenten woonende bet (5) vee-
hoedden. Abram desgelyks had zoo
groote menigte (d) van fchaapen,
runderen , ezelen en kemelen ,
dat hy , deswege ryk (7) genaamd
wordt en zyns BroedersZoon Lot,
die insgelyks geen minder getal van
fchaapen en (8) runderen bezat,
daarom genoodzaakt was, mids het
land (9) daaromtrent om hun bey-
der vee te voeden onbequaam was,
zieh van hem naar den kant der
(10) Jordaane te fcheydeu, Abrams
Zoon en Zoonszoon waaren insgelyks
veehoeders, even gelyk men
nog van veele anderen gemeld vindt.
En gelyk het land van grooter uyt-
geftrektheyd en daarom min han-
delbaarer dan ’t vee was, zoo is ’t
geen wonder dat de veeruyling, om
het geraak, in den beginne niet te-
gens land maar tegen vee gefchiedde.
En het is hierora dat de eerfte ( ii)en
beste der Griekfche Dichteren op
deeze oude veeruylinge hetoogheb-
bende , van den dwaazen Glaukus
getuygt, dat hy zyne goude wape-
nen, die honderd osfen waard waaren,
tegen de kopere van Diome-
des , die geene negen zouden gegol-
deii hebben, verwisfelde. En op
eene andere (iz) plaats lioe voor ’t („)ho-
Meisje, ’ t gene Laertes kocht, twin-
tig osfen betaald wierden. Dus weet
men ook hoe op ’t liooge feest te
Delos door den Heraut het getal
der osfen, vooraf bekend gemaakt
wierdt, met welke die gene, welke
de overwinning behaalen zou, ftondt
befchonken te worden. Alle welke
plaatfen, zoo die van geld met eenen
OS beftempeld, gelyk fonimi- (ijiMicri.
gen (13) mcenen, al moeten ver- niunten
ftaan worden, ten minfte onbetwist-
baare overblyffels zyn van de onde '*•
veeruyling der eerfte menfchen.
Hoe ’t z y , gelyk by de onde Duyt-
fchers kleyne misdaaden door het
betaalen van . , , een1i g^e paar1 den 1o f •h et (duem) otnb.c.;
cen ot (14) ander vee geboedwier- Gem.
den, ZOO hieldt nogthans, als nu '
zelf het gemunte geld op laateren
tyd al begon in zwang te gaan, die
eerfte veeruyling daarom nict aan-
ftonds op, maar wierdt de waarde,
mids des zelfs fchaatsheyd,
veeltyds naar die eerfte wyze nog
met vee betaald, en dus behaagde
het den Romeynfchen Wetgeever
Publikola (15) de geldgebrekheb-....
bende fchuldenaaren te verplig- id,
ten vau hun achterweezen met osfen
en fchaapen te voldoen ; werdende
toenmaals tien fchaapen e-
ven zo veel als een os in de veeruyling
waardig gefchat. let dierge-
lyks vindt men ook (16) van Bon-
dewyn den IV. Graaf van Vlaan- p'g*™'
dre op laateren tyd aangetekend,
hoe hy naamelyk, als eene algemeene
fchaatsheyd van Geld Zyne
onderdaanen omtrent het jaar ne-
genhonderdzestig drukte, onder hen
de onde wys van ’t vermaogeleu der
waaren weder op de been bragt ; in-
voege zy voor een paar hoenderen
eene gans; voor even zoo veele ganzen
een varken ; voor drie lamme-
ren eenen hamei ; (17) voor eenmunr. v«
gelyk getal kalveren eene koe, en ioij“ '
ins-
(taiSrclhPuhs -iri
vita Publico]
«
(16) F.
Floccii
■ Chron,
insgelyks, al het overige naar gelang
voor andere zaaken wisten te
bekomen. En hoewel deeze veeruyling
om de hiervoorgemelde reden
in den beginne dus bynaa alge-
raeen was, zoo had die wys van
handelen nogthans weder zyn gebrek
en onvermydbaare belemme-
ring. Want ieraand iet willende
inruylen , doch geen vee hebbende
waarin de eygeoaar der begeerde
zaaken behaagen had, zoo was het
hem bynaa onmoogelyk die te bekomen
, dan naa alvoorens van eenen
derden dat vee te hebben ingeman-
geld , waaraan de eerfte bezitter gebrek
had. ’t Gene altyd niet juyst
voor de hand kwam, o f ten minfte
niet als met merkelyk verlies kon
worden bekomen. Om deeze be-
lemmering uyt den weg te ruymen
heefi het menschlyk vernuft eyndelyk
bedacht geweest om , behal-
ven het vee, ook andere zaaken uyt
te vinden, welke naar ’t onderfcheyd
der landen hier meer daar minder
gezöcht, ook eene algemeene tegenwaarde
en den prys aller ver-
handelbaare zaaken zouden als in
zieh bevatten , en dus hier dit,
gins dat daarvoor worden aange-
genoomcn. Eenigen, als de inwoonners
van Surattc,Paroche (i) , S , ! " " '
Kambaye, Brondra, en Amadabat,
ftaande alle onder het ryksgebied, ’■*3-
van den Grootenmogol , hebben
zekere Amandclen, by hen (z)Ba-
den genaamd , voor het kleynfte
geld ingevoerd , welke vrugten op piE i«.
kleyne boomtjes in de wildeinüfen
van Larwasfen, en hen in groote
menigte van Ormns worden toege-
voerd, dewyl men veertig Aman-
delen (3) voor een Pecha geeft, (3) r.-
1 I vernitrs zynde een koper munt omtrent „ j , e n
vyfzesde deelen van ohze ftuyver
waardig, en de pitten dier Aman-
delen van fmaak vry bitterer dan de
wilde kauwoorden, zulks niemand
bekommerd hoeft te weezen dat zy
door de kinderen zullen gekraakt
veel min opgegceten worden. By
de bewoonners van Florida, een ge-
weft door Johan (4) Ponze in ’t
jaar vyftienbonderdtwaalf ontdekt togt'ak
en van hem genaamd, iseenefoort llTc'on
van wit en zwart graan voor geld
(5) gangbaar. De Thaskalaa- (s>Ta.
nen, een talryk volk woonende
op de vaste kust van Amerika
tusfchen Villa Rika en Mexiko,
gebruykten ten tyde, als zy door (6)Zce en
Ferdinand Kortcs (6) zeved jaa-
ren laater ontdekt wierden, deeze p“ '" ,.
S i s ' van Gil.
Gon. d'A-
vila pag.
(sl'Land- vrugt, Kakao genaamd, voor geld;
FaAKot- even gelyk ook die van (7) Nika-
mIi" ragua en (8) Mexiko, zulks delaat-
ften , hebbende de inwoonners van
Tabasko onder ’t juk gebragt, de
overwonnelingen noodzaakten de
opgelegde fchattingen jaarlyks met
Kakao (9) te betaalen. De Ethio-
pers integendeel kochten eertyds al-
lerhande waaren voor (lo)peper in
de plaats van geld, doch zyn by de
zelven federt zekere ftukken zouts
ter lengte van eene fpan en van vier
vingeren breed en drie dik, ’ t gene
uyt de ( 1 1 ) bergen op de grenzen
van Tigré en Angate gegraa-
ven wordt, daarvoor in alle handelingen
gangbaar. Ook vindt men
door zekeren ( 1 1 ) reysbefcliryver
aangetekend ; dat by die van Kataija s» .p»b,
het geld van Katoen is , hebbende
de breedte van eene hand, waarop
A z eeni-
(n) Aan-
tek. van
Man.d-Al-
meyda
Fgviy.
(ri) Willem
Rubi»
. 'i li