Adenostemma — Afzella. 158
48. A, OVatum Miq.* Djoekoe t inandel
bodas, Soend. — Kruid. Gebr.: In de ini. geiieeskunst.
49. A .v isco sum F o rst.* L o e m a p o e t k o e 1 o,
Alf. Miu. T.B.; Ri r i t j é t , Alf. Min. T. P.; Roempoet
pasi r , Mal.; Salawei , Alf. Min. T. P.; Sem-
boeng gadjah. Mal. — Kruid.
50. A d in a p o ly c e p h a laB e n th .* vai*, a ra -
lio id e s Miq. Nat. fam. der R u b ia c e a e . Ang g r i t
(zie2417),Soend.; Kajoe ko e mpi t,Mal.PaL; N aii j ei,
Lamp. — Boom. Gebr.: Levert goed timmerhout, dat
hij huisbouw gebruikt wordt.
51. A. ru b e s c e n s Hemsl.* Bérombong,
Mal.; Mè rombong §), Mal. — Boom. Gebr.: Ilet
hout is geelachtig bruin en wel gezocht.
§) Ook Timonius Koenigii Bl.*
52. A d in a n d raB re fe ld ii Koord.* Nat. fam.
d e rT e rn stro em ia c e a e .Noenoek makaoewoe,
Alf. Min. Bent.; W e r au g (zie 2650), Alf. Min. T. P. —
Boom. Gebr.: Hout geschikt voor huishouw.
53. A. c y rto p o d a Miq. A. d um o s a
J a c k .* (zie No. 54, 55)), Api -api goenoeng, Sum.
W. K. — Heester.
54. A. d um o sa Ja ck .* Daoen sar ihoej
Sum. W. K.; Medang api -api . Mal.; Pinang-
pi na ng goendiék, Minangk.; Pokokgoe l a , ¡Mal.;
Tij oep- t i j oep, Mal. — Boom. Gebr.: Levert deugd-
zaam hout, dat geschikt is voor huishouw cu niet
door witte mieren wordt aangetast; op de vruchten
azeu de vleermuizen.
55. A. d um o sa Ja ck .* var. o b lo n g a Boeri.
Kajoe ranoe, Lamp.; P el o emp a n g abang, Mal.
Pai.; Pe l o emp a n g hi tam, Mal.; Ranoe, Lamp.—
Boomheester. Gebr.; Levert goed hout.
56. A eg ic e ra s m a ju s Gaertn.* Nat. fam.
der M y rsiïia c e a e . Adjoe dadi -dadi , Boeg.
Dadi -dadi §), Boeg., Makas.; D in deh an, Sangi;
Gigi gadjah, Mal.; Kajoe dadi -dadi §), Makas.;
Man g g i -ma n g g i boenga, Mal. Mol.; Oent i
djawa, Makas.; Oent i -oent i , Makas.; Oet j i -
oet j i , Boeg.; Tandoe - t andoe , Boeg.; Teroen-
10 e m §§), Mal.; Troentoem, 0. Jav.; Troentoeng,
Jav. — Boomheester („river mangrove”). G ehr.:-Het
hout dient tot het branden van houtskool en het sap
der vruchten moet een geneesmiddel tegen nitslag zijn.
§) Ook Lumnitzera coccinea W. et A.* (zie 2109).
§§) Ook Ardisia sp.
57. A e g in e tia C en tro n ia Miq.* Nat. fam. der
O ro b a n ch a c e a e . Kembang seureuh, Soend.—
Kruid. Gebr.: Ontleent zijn naam hieraan, dat het
als parasiet groeit op wortels van Piper sp.
58. Aegle M a rm e lo s Correa.* Nat. fam.
der R u ta c e a e . Bi la, Balin., Boeg., Madoer., Makas.,
Soemha; Bi l a ghedhang, Madoer.; Bi lak, Mal.;
Koemoekoïh, Atjeh; Madja, Balin., Jav., Mal.;
Soend.; Maos, Jav.,Kr.D.; P e l a n g (?), Balin.; Pi lang,
Balin.; Takoe, Boeg.; Tangkoeloe, Makas. Varie-
teiteu in Jav.: Madj a gal epoeng; M. gedang;
M. loemoet ; M. pai t . In Madoer.: Bi l a pack.
In MaL: Madj a batoe of M. ingoes. In Makas.:
Tangkoe loe djawa; T. lepa; T. soelapa. —
Vrij läge boom, de „hael tree” . Gebr.: Het hout gezocht
voor gevesten van krissen, maar deze boom wordt gewoonlijk
om de eethare vrnchten („slijmajipels”) gespaard;
zij hebben een zoeten lijmerigen smaak; het sap dient
wel voor brievenlijm ; de jonge bladen, met siiûh-kalk
vermengd, zijn een geneesmiddel voor schürft ; zij worden
door rhinocerossen gegeten. De schaal der vrucht wordt
wel vergeleken met iets, dat zuiver rond is. Verg.
48 - 70.
Feronia, No. 1428. In Zuid-Celebes was hetMakasaarsche
„atjera tangkoeloe” (of Boeg.: „madara takoe”), d. i. :
(wit) bloed hebben, dat overeenkwam „met het sap
van Aegle”, voor de vorsten een bewijs, dat zij van
goddelijke afkomst waren.
59. A e rid e s a cum in a tis s im um Lindi.*
Nat. fam. der O rc h id a c e a e . Anggr ek di joek,
Soeud. — Epq)hyt.
60. A e rv a s a n g u in o le n ta Bl.* Nat. fam.
der A m a ra n ta c e a e . Gondang kasih, Jav.;
Kendoeroe, Jav.; Rebha et - r a edhan, Madoer.B.;
Rebha et - r e t au, Madoer. S. — Kruid. Gebr.: Een
afkooksel wordt bij hloedwateren gegeven.
61. A e s c h y n a n th u s H o rsfie ld ii R. Br.*
Nat. fam. der G e sn e ra c e a e . Areuj k i - kande l
l e u t i k (?), Soend. — Epiphytische heester.
62. A. lo n g iflo ra Bl.* Songgom areuj (?),
Soend. — Epiphyt.
63. _A, p u lc h raD o n .* Ma n t j i r i n g (?), Soend.
— Epiphyt. Gebr.; Als sierplant.
64. A. p u rp u r a s c e n s Hassk.* Man g a n deuh
§) mandjcl , Soend. — Epiphyt.
§) Ook vele Loranthaceae.
65. A. ra d ic a n s Ja ck .* Aka r beroenoes,
Mal.; Akar ram hai daoen, Mal.; Simha r boeroeng,
Mal.; Si mb a r kedis, Balin. — Epiphytische
halfheester. Gebr.: Bij hoofdpijn de hladen als pap.
66. A. v o lu b ilis Jack.*^ Aka r s idingi n
djambi , Sum. W. K. — Epiphytische klimplant.
67. A e sch y n om en e in d ic a L.* Nat. fam.
der L eg um in o sa e . D i n d i n g (zie 1765), O.Jav.—
Kruid.
68. A fz e lia b iju g a A. Gray.* Nat. fam.
der Leguminosa©. Adjoe dewataë, Boeg.;
Bajang, Makas.; Dowora, Alf. Halm., Teru.; Ipi ,
Boeg.; Ipi l , Alf. Min. Bent., Sas.; Ipin, Sas.; Isele,
Alf. OeL, Z. Cer.; Isere, Alf, Oel., Z. Cer.; Kajoe
hesi (zie 1810), Mal. Men.; Ki t a r i t i , Soend.;
Leb a s e, Sangi; Maroeasei , Alf. Min.; M er ho,
Vulg. Mal.; Opi l i , Alf. Tom.; Tar i t i , Soend.;
Waroeasei , Alf. Miu. T. S.; Wesele, Alf. Oel.,
Z. Cer. Variëteiten in Alf. Halm. en Tern.: Dowor a
kome-komc, de beste; D. naka, middelsoort; D.
papoewa, de slechtste. — Hooge boom. Gebr.: Eene
soort ijzerhout. Het wordt door inlanders hoog geschat
voor huishouw, wegens sterkte en duurzaamheid ge-
roemd; versch gekapt is het beider rood, welke kleur
echter spoedig in hruinrood overgaat. Als een slavin
huwt met iemand van vorstelijke afkomst, zegt men
in het Boegineesch: „Nawaloen ni ipi tjenrana”, d.i.:
„De vorsten der boomen (ni. ipi en tjenrana) hehben
haar ingewikkeld” .
69. A. c o ria c e a Bak.* Me rhaoe koening,
Mal.; Merhaoe koenj i t . Mal.; Merhaoe loengkeh,
Atjeh; Me rhaoe tandoek, Mal. — Boom.
Gebr.: Het hout is hard en moeilijk te hewerken,
maar wordt toch gehezigd voor stijlen, planken en
inlandsche vaartuigen.
70. A. p a lem b a n ic a Bak.* Kide, Enggano;
Marbaoe, Lamp., Mal., W. Born.; Mer baoe, MaL;
Me rbaoe ajer , Mal.; Me rbaoe i jer , Atjeh;
Me rhaoe poet ih, ¡Mal.; Morho, Bat.; Sesepang,
Mal. Pai.; Toeho, Nias. Variëteiten in Midd. Sum.:
Merhaoe ipi l of ipi l §); M. sepang; M. tekoe-
joeng. — Hooge boom. Gebr.: Palemhangsch ijzerhout
levert een van de meest gewilde en fraaiste
houtsoorten op. Het is sterk, wordt in het gehruik
donker van Hem*, niet door wttte mieren aangetast;
Afzella — Aglala. 159 71 ~ 96.
het dient o. a. tot wervaardiging van kisten ter bewaring
van kostbare voorwerpen.
§) Voor het Daj. Z. 0. Born, wordt eveneens een
deugdzarae houtsoort als ipil opgegeven; welke Afzelia,
is onzeker.
71 A. p u b e ru la Miq. P a t a i r imbo (zie
2765), Minangk.; P a t a i t j a t j a n g (zie 2536), Minangk.
— Boom.
72. A g a lm y la a n g u stifo liaM iq .* Nat. fam.
der G e sn e ra c e a e . Si r i ëh r imbo, Minangk. —
Epiphytische heester.
73. Ag an o sm a m a rg in a ta Don.* Nat fam.
der A p o c y n a c e a e . Sekat i l ima, Mal. — Klimmende
heester. Gebr.: De wortels en bladen in de
ini. geneeskunst.
74. Agave c a n tu la R o x b . ( = A. v iv ip a ra
L.*). Nat. fam. der Am a ry llid a c ea© . Lanas
bal andha, Madoer. B., P.; Nana s bal andha,
Madoer. S.; Nana s bélanda, Vulg. Mal.; N an as
koesta, Mal.; N an as sehrang, Vulg. Mal.; P a n dang
djawa, Makas.; P a n r é n g djawa, Boeg.;
Pi s a ng nane laoeï , Minangk. — Kruid, naverwant
aan de z.g. 100-jarige aloë („century plant”). Gebr.:
De vezels worden verkregen door de hladen met een
bamboezen mesje af te schrappen ; van deze wordt touw
vervaardigd. Deze en andere Agave’s worden als vezel-
plant gekweekt; A. rigida geeft sisal-hennep, A.
americana tampico-hennep, A. heteracantha ixtle-vezel.
75. A g e la e a v e s tita Hook.f.* Nat. fam.
der C o n n a ra c e a e . Aka r kat j ang, Mal.; Akar
roesa- roesa, Mal.; Aka r t e l o r boedjok, AIaL —
Klimmende heester.
76. A. W a llic llii Hook.f.* Aka r k a t j a n g
dj ant an, Mol. — Klimmende heester.
77. A g e ra tum co n y zo id e s L.* Nat. fam.
der Composita©. Anekahwa, Enggano; Baba-
dot an beureum, Soend.; Daoen tombak, MaL;
Dawet , Alf. Min. T. S.; Godong wedoesan, Jav.;
L a w et, Alf. Min. T. B., T. L.; AI a w oö e so pi, Alf.
Alin. T. L.; Roekoe bembe, Bonth.; Roekoet
mawooe sopi , Alf. Alin. T. L.; Roekoe t weroe,
Alf. Min. T.P.; R 0 e m p 0 e t s 0 p i, Alai. Alen; Siangik,
Minangk.; Siangi t , Mal.; Sianik, Alinangk.; Tem-
poejak, Balin.; Tombak dj ant an. Mal.; Wedoesan,
Jav. Variëteit in Soend.; Ba badòt an
hedjo. — Kruid. Gebr.: De fijngestampte bladen van
dit onkruid worden in water gedaan en dit tegen
borstaandoeningen te drinken gegeven; ook dienen
deze wel als veevoeder.
78. A g la ia a c id a K. e t V.* Nat. fam. der
M e lia c e a e . Langs a t an, Jav. — Vrij hooge boom.
79. A. a rg e n te a Bl.* var. a n g u s ta ta Miq,
Bhangsol , Aladoer. — Yrij hooge boom.
80. A. a rg e n te a Bl.* var. c o rd u la ta C.
Dec, Do er en an, Jav.; AI a c h i as at, Alf. Alin.
Tonsaw.; Aladansot , Alf. Alin. T. S.; Alahalansa,
Alf. Alin. Bent.; Alahalansot , Alf. Alin. T. B.;
Mahal asot , Alf. Miu. T. B.; Alalansot , Alf. Alin.
T. P.; Alalasot §), Alf, Alin. T. L.; Sclang, Jav.; —
Vrij hooge boom. Gebr.: Het hout heet grof, en weinig
duurzaam; wordt dus zelden gebruikt.
§) De Alf, Alin.-namen gelden voor meerdei’e Aglaia-
soorten (zie ook 99, 213 en 2960).
81. A. a rg e n te a Bl.* var. m u ltiju g a K.
e t V. Bhangsol , Aladoer.; Doer enan, Jav.;
Ma ha l a ns a mahamoe, Alf. Min. Bent.; AI a l as ot
sela, Alf. Aliu. T. L.; Wole sela, Alf. Min. T. L.,
T. P. ■— Boom. Gebr.: Hout wordt voor huisbouw
gehezigd.
82. A. a rg e n te a Bl.* var. sp le n d e n s K.
e t V. Ta n gl a r goenoeng, Soend. — Boom.
83. A. a sp e ra T. etB.* Ta n g l a r peut j ang,
Soend. — Vrij hooge boom.
84. A, b a rb a tu la K. e t V.* Si loewar ,
Soend. — Vrij hooge boom. Gebr.: Het hout zou sterk
en duurzaam zijn; wordt weinig gehezigd, omdat de
boom zelden voorkomt.
85. A, c a n a riifo lia Koord.* Pi s ek tana,
Alf. Min T. B. — Boom. Gebr.: Hout hruikbaar voor
huishouw.
86. A. caulifLora Koord.* Sapoet an, Alf.
Miu. T. B., T. L.; S 0 p 0 e t a u, Alf. Min. T. P. — Boom.
87. A. d y so x y lifo lia Koord.* Wole §), Alf.
Alili. T.L., T.P.,T.S.;W 01 e m e a, Alf. Alin.T.L. — Boom.
§) Ook Gironniera parvifolia Planck* (zie 1634).
88. A. e d u lis A. Gray.* Alamoeara disik,
Alf. Alin. Tonsaw. — Boom. Gebr.: Hout bij huisbouw;
vruchten eethaar.
89. A. ©laeagnoidea Benth.* P a n t j a l
k i da ng (zie 97), Jav.; P a t j a r goenoeng, Jav .—
Lage boom. Gebr.; Het hout dient tot vervaardiging van
padie-stampers; de hloemen zijn wegens haar geur gezocht.
90. A. E u s id e ro x y lo n K. etV.* Langs a t
loe toeng §), Baliu., Jav.; Lotong, Madoer.; S a t
1010ng, Aladoer. Variëteit in Madoer.: Lot ong potè
of S. 1. jio te . — Zware boom, woudreus. Gebr.: Eene
soort ijzerhout. Het is gezocht voor huis- en hruggen-
bouw; vooral voor balken, als het op sterkte en duurzaamheid
aankomt. Van alle Aglaia-soorten moet deze
het deugdzaamste hout opleveren; is voor Oost-Java,
wat rasamala in West-Java is.
§) Ook Aglaia heptandi*a K. et V.*
91. A, F o r s te n ii Miq.* Alahawooe l ansoena
(zie 1188), Alf. Alin. T. B.; Pi sek r int ék,
Alf. Alin. T. L.; Wole r i n t é k §), Alf. Alin. T. L.,
T. P. — Boom. Gebr.: Hout hij huishouw,
§) Dezelfder Alf. Min.-namen gelden ook voor Aglaia
uuifoliolata Koord.*
92. A. g la b riflo ra Hiern.* Pa s ak beras-
beras. Alai.; Pas ak merah, Mal. — Boom. Gebr.:
Levert goed timmerhout.
93. A. GrifiatMi Kurz.* Pi s ek sela, Alf.
Min. T. L. — Boom. Gebr.: Hout hij huisbouw.
94. A. ja v a n ic a K. etV.* Alawowis r int ék,
Alf. Alin. T. L. — Boom.
95. a . A. M en ad o n en sis Koord.* A.
M in ah a ssa e Koord.* Pi sek, Alf. Alin. —
Boomen. Gebr.: Het hout van ò. is voor hruggen en
huishouw gezocht.
96. A. o d o ra ta Lour.* B h a n g t j a r t jena,
Aladoer.; Boenga p a t j a r a t j ina, Alakas.; Boenga
t joel ang, Alakas., AIaL AIoL; Boengong ker tas,
Atjeh; Kamp an t j a t j ina, Biman; Kembang
t joelan, AIaL Batav.; Ker tas, Atjeh ; Kemo e n i ng
t j ina, Vulg. Alai.; Ki joelan, Sas.; P an t j a r tj ina,
Sas.; P a t j a r j)i*entil, Jav.; P a t j a r t j ina, Balin.,
Mal. Batav.; P a t j a r t jena, Aladoer.; P a t j a r t joelam,
Jav.; P a t j a r t joelan, Soend.; Tj aoelan,
MaL; Tj a r t jena, Madoer.; Tjoelan, Soend.;
Tjoelang, Boeg., Alakas., AIaL Alen.; Tjolan, Mal.
Variëteiten in Soend.: P a t j a r t j o e l an beur eum;
P. tj. bodas of tj. bodas of tj. beureum. •—
Boomheester. Gebr.: Is in N.-Ind. uit China ingevoerd
en als sierplant in tuinen vrij algemeen. De kleine
welriekende hloemen, in China als thee-parfum ge-
111 '■