Galamus. 188 539 - 557.
Ka t j ang kadjoe, Aladocr.; Ka t j an g kajo, Alinangk.;
Ka t j ang kajoe, Alal.; Ka t j an g toeris,
AIaL Tun.; Kekat je, Balin.; Lcboewi , Sas.; Oendis,
Balin.; Toel is, Rotin.; Toer is, AIaL Tim.; Tori ,
Sawoe. Variëteiten iu Vulg. AIaL: K a t j a n g i r is b oer
i k. In Soend.: Ka t j an g hi r i s hodas. In Balin.;
K. poeh of K. poeöeh. - Halfheester, „pigeon pea”(e.).
Gebr.: De boontjes worden als groente gegeten; de hladen
dienen wel als „ohat” . De Baliiieezen noemen den koudstcn
tijd vau het jaar (ongeveer Juli) masan oendis, omdat
alsdan dc vruchten van oendis aan het rijpen zijn.
539. C a lam u s sp . en D a em o n o ro p s sp.
Nat. fam. der P a lm a e . Algem. Benam. §): Adje
woea, Lio; A we, Atjeh; xVwei, Tid. Born.; Emat ,
Sas.; Fis, N. Guin. 4 R.; Gai, Sika; Goewi , Sawoe;
Hoei , Daj. AV. Born.; Hoet ia, Goront.; Hoewi ,
Lamp.; H o t a ng, Bat.; II o t i a, Goront.; Howe, Soend.;
Hwi , Balin.; Iwi , Alf. N. O. Halm., Soemha ; K o t a n g,
Loehoc; Laoero, Alf. Tom., Boeg., Boeton, Saleijer;
Lotan, xVlf. Z. Cer.; Lotno, Kisar; Alandjhal in,
Aladocr. S.; Noe we, Alf. Alin. T. S.; Ocmc, Alf. Tom.;
Oeöc, Kei; Oeri , Tern.; Oewa, Alf. Asil., Boer.,
Har., Hila, Endeh, AVetar; Oewai , Daj. Z.O. Born.,
Simaloer; Oewalo, Alf. N. Laoet, Sap.; Oewe, Alf.
Alin. T. B., T. S., Nias, Rotin., Saleijer, Sangi; Oewei ,
Alf. Alin. Bant.; Oewei , Tim.; Oewi , Lamp., Alal.
Bengk.; Ocwoi , BoL Along.; Owe, Gajo; Pandj a l in,
Jav.; l^andjatos, Jav. Kr.D.; Pa n d j h a l i n , Aladoer.;
P a n dj halen, Kang.; Péndj a l in, Balin. Semh., Jav.,
AIaL PaL; Pcnj a l in, Balin.; Pikat , Alal. Bandj.;
Pis, N. Guin. 4 R.; Poet i , Alf. Z. Cer.; Poudj halen,
Kang.; Pondos, Alf. Alin. T. L., T. P., Tonsaw.; P onde
t, BoL Along.; Raoekai ig, Alakas.; Raoekeng,
Boeg.; Rotan, AIaL, Alinangk.; AValet poet i , Alf.
Z. Cer.; AVe, Daj. Z. 0. Born., Gajo; AAH, Balin.,
Lamp. — Rotansoorton (rotang of rotting, n., cane, e.).
Gebr.: A^'oor het gehruik der rotans in de huishouding
vindt mcn aanwijzingen hij de afzonderlijke soorten. In
het Alaleisch zegt mcn; „Peroet rotan” of „peroet herisi
rotan”, d. i.; „Een huik gevuld met rotan”, van iemand,
die tot niets geschikt is, evenals het binnenste van
rotan. In het Alakasaarsch echter als zìnueheeld van
iets voortreffelijks: „Raoekang taena ino salijana”, d.i.:
„Van rotan is niets te verwerpen (alles tc gebruiken)” .
§) Deze gelden ook voor verwante geslachten. Vele
soortnamen kunnen door gehrek aan gegevens niet nadcr
worden aangeduid, eu vele der hieronder vermelde
soortnamen met de inlandsche synoniemen zijn twijfelachtig
door de moeilijke determiuatie der rotanplauteu.
540. C. a d sp e rs u s B l. (— D a em o n o ro p s
a d sp e rs u s Bl.*). Howe bogo, Soend. — Rotan-
soort.
541. c. c a e s iu s Bl*. Bl a t oeng §), Balin.;
Howe walat , Soend.; H w i wal atoeng, Balin.;
Latoeng, Jav.; P é n d j a l i n latoeng, Jav.; P e n d-
j a l i n slatoeng, Jav.; P endj al in wela to eng,
Jav.; Rot an bi l atoeng, Alai.; Rot an dandan,
Alinangk.; Slatoeng, Jav.; AA^alat, Soend.; AA^ a la to
eng, Balin.; AV e l a t o e n g, Jav.; Wi w a l a t o en g,
Balin. A^ariëteit in Balin.: Bl a t oe ng l engi s of
elot of lot of oewi -oewi an §§) of wa l a t oeng
lot ; B. wa j ang (de hreedbladigc) of B. woekoe.—
Gebr.: Dient vooral als hindrotting en voor het vlechten
van matten.
§) Ook Euiihorbia neriifolia(?).
§§) Deze naam naar de kindertroinpetjes, die van
dc bladen worden vervaardigd.
542. C. c a s ta n e u s Griff.* At ap t joet joer ,
Alal.; Bashasan, Bat.; II otan g hashasan, Bat.;
Rot an t joet joer , Alal. — Gebr.: De hladen dienen
Avel als dakhedekking.
543. C. Cawa Bl.* Rot an kawan, Alai.
AloL — Gebr.; Is zeer geschikt voor vlcchtwerk.
544. C. Ciliaris Bl.* Howe moeka, Soend.;
Howe pahi t , Soend.; Howe t j a t j ing, Soend.;
Al andjhal in t j at j eng, Aladoer. S.; P a n d j h a l i n
t j at j eug, Aladoer.; P é n d j a l i n t j a t j ing, Jav.;
P e n j a l i n t j a t j ing, Balin. — Gebr.: Levert een fijne
bindrotting. In het Javaansch heeft men ecn raadsel :
„Kgris mangan péndjalin”, d.i.: „Een dolk cet rotan”,
waarvan dc oplossing is „een djalak (soort spreeiiw)
eet wormen”; de keris is de këris djalak (een soort
met recht lemmet) en péndjalin de péndjalin tjatjing.
545. C. d e p re s s iu s c u lu s T .e tB .* Rot an
sikek, Almangk. ~ Gebr.: De hladen dienen in de
Padangsche Bovcnlanden wel tot dakhedekking, wclke
echter weinig duurzaam is.
546. C. d id ym o p h y llu s B e cc . Awe getah,
Atjeh; Awe oedeng, Atjeh; Eoewa, Enggano;
Hot ang oedang, Bat.; Oewi hekoes apoi , Lamp.;
Oewi getah. Lamp.; Rot an gatah, Alinangk.; Rota
n getah, Alal.; Rot an oedang, Alal.; Owe
oedang, Gajo; We oedang, Gajo. — Gebr.: Dient
tot het vlechten van allerlei soort mandwerk. De iiit-
spruitsels worden gegeten. De vruchtschil gceft cen
soort drakenhloed.
547. C. e x ilis Griff.* Pepa, Boeg.; Raoekang
m o n tj o n g, Alakas.; Rot an goenoeng, Alal.
548. C. f a s c ic u la tu s B o x b . ( = C. v i-
m in a lis B einw.*). Rot an gal i t i ëk, Alinangk.
549. C. g la u c e s c e n s B l. ( = C. c a e siu s
Bl.*). Howe per las, Soend. — Gchr.: Is geschikt
voor zweepcn en voor hindwerk onder water.
550. C. g ram in o su s Bl.* Oewa poet i , Alf.
Asil., Har., Hila; Rot an al i ja, Alai. Amh.; Oewalo
poeï l , Alf. N. Laoet; Oewalo poet i l i , Alf.
Sap. — Gebr.: Dient vooral als bindmateriaal.
551. C. h e te ro id e u s B l, ( = C. R e in -
w a rd tii Mart.*). Howe geureung, Soend.
552. C. h e te ro id e u s B l. var. r e f r a c tu s .
Howe sege, Soend.
558. C. h o rre n s Bl.* Rot an galang, Alinangk.;
Rot an gel ang (zie 1017), Alai. — Gebr.:
Wordt vooral tot hindrotting gehezigd.
554. C. in sig n is Griff.* Awe hateë, Atjeh;
Kihi , Enggano; Al andjha l in hato, Aladoer. S.;
P a n d j h a l i n hato, Aladoer.; Rot an hatoe. Alai.—
Gehr.; Is een der hardste rotansoorten ; er worden
manden van vervaardigd.
555. C. ja v e n s is Bl.* Awe l i l in, Atjeh;
Hoewi pant i s . Lamp.; Howe omas, Soend.;
Owe l i len, Gajo; Owe pedeh, Gajo.; Rot an
l i l in, AIaL; Rot an t j a t j ing, Vnlg. AIaL; We
l i len, Gajo; We pedeh, Gajo. — Gebr.: Wordt in
de Alaleische landen op prijs gesteld tot vervaardiging
van matten en stoelzittingen.
556. C. lito r a lis B l. ( ~ C. ’■viminalis
Reinw.*). Rot an aj er §), AIaL Batav.
§) Ook Calamus aquatilis Ridi, (zie 1025).
557. C. M an an Miq.* Awe maneë, Atjeh;
Dekoe, Atjeh; E i je, Enggano; Ho t a n g maldo.
Bat.; Ho t a n g malo, Bat.; Alaldo, Bat.; Alalo,
Bat.; AI an aoe, AIaL, Alinangk.; Alano, Gajo; Oewi
noenggal . Lamp.; Rot an manaoe, Alai.; Rot an
m a n t j i, Alal. Bengk. Variëteiten in Alinangk.: AI a n a-
oe hana; AI. gadang; AI. kat j i je; Al. l ikië;
Galamus — Calophyllum. 189 558 - 580.
AI. siahoe; AL tahoe- taboe. — Gebr.; Is zeer
lang en dient om wegen en rivieren af te sluiten;
op Sumatra ook tot vervaardiging der rotan-hang-
hriiggeu. Deze soort bevat veel water, dat hij inkapping
uitvloeit, de vruchten worden soms gegeten. Daar die
vrucht voor de helft hard en onrijp hlijft, is die hier
en daar als beeid van partijdigheid in gehruik.
558. C. m e la n o lam a Mart.* Howel emes ,
Soend.; Howe l i l in, Soend.; P é n d j a l i n malam,
Jav. — Gebr.: Dient als bindmateriaal.
559. C. m ic r a n th u s Bl.* Awe kcrokrok,
Atjch; Kokrok (zie 1551), Jav.; P é n d j a l i n ko-
krok, Jav.; Rot an sega ajer, AIaL
560. C. o rn a tu s Bl.* Awe saga, Atjeh;
I loewi sesah, Lamp.; Howe toetoel , Soend.;
Oewi sega, Lamp.; Oewi sesah. Lamp.; Oewi
temen, Lamp.; Owe segeu, Gajo; P é n d j a l i n
por ong, Jav.; P é n d j a l i n sego, Alai. Pai.; Rot an
sago, Aliuangk.; Rot an sega. Alai.; Sega, Alai.;
Sego, Alai. Pai; We segeu, Gajo. Variëteiten in
Jav.: P é n d j a l i n t i n g a l of P. hoent al . In Alai.:
Rot an sega haloes; R. sega kasar . — Gebr.:
Is als hindrotting van groote waarde; terwijl het deze
soort is, die in Zuid-Sumatra gespleten dient tot vervaardiging
der z. g. Palembangsche matten, welke
0. m. veel naar Batavia worden uitgevoerd.
561. C. O x le y a n u s T .e tB .* Rot an kiki r ,
Mal.
562. G.rh om b o id eu s Bl.* Howe sampang,
Soend.; Sampang, Soend.
563. c. S c ip io n um Lour.* Hoei samaboe,
Daj. W. Born.; Hoewi sema m ho e, Lamp.; Hot
ang samamboe, Bat.; Oewi semamhoe. Lamp.;
Poak-poak, Enggano; Rot an radja. Alai.; Rota
n s emamhoe §), Mal.; Rot an si m amb oe, Sum.
W. K.; Samamboe, Bat.; Semamhoe, Mal.; Siili
am ho e, Sum. W. K.; Wi samamboe, Lamp.
— Gebr.: Deze dient tot wandelstokken en ook voor
omheiningcn. In de Lampong wordt ze gesneden ter
lengte van IY2 vadem, dan rechtstandig in den wind
gedroogd en vervolgens in den rook opgehangen ; als
ze voldoende hruin is, wrijft men ze in met olie, en
voert ze aldus uit. De Dajaks meenen hij dit riet
doffe toonen te hooren, die zij aan dc aanwezigheid
van geesten toeschrijveii, zoodat zij het alleen snijden
als die toonen uitgerekt zijn, hetgeen wellicht met
de rijpheid verband houdt.
§) Ook Daemonorops grandis Alart.*
564. C. s to lo n ife ru s T .e tB . C. h o rre n s
Bl.*). Oewi pamoe r angan, Lamp. — Gebr.:
Er worden matten en meubels van gemaakt.
565. C. v im in a lis Reinw.* Howe ko rod,
Soend.; Owa weria, Alf. Har.; Rot an djawa,
MaL Mol.
566. C. Sp. Iw i denga, Alf. N.O. Halm.; Noe we
r int ek, Alf. Min. T. S.; Oewe r int ek, Alf. Alin.
T. B.; Oewei sahisi , Alf. Min. Bant.; Poi idos
r i n t e k, Alf. Alin. T. P.; Rot an aloes. Alai. Alen. —
Gebr.: Wordt soms als hindmiddel gebezigd en is
overigens een der weinige rotansoorten in dc Alinahasa,
geschikt tot het vlechten van stoelzittingen.
567. C. sp . Anga, Alf.Alin.T.L.,T.S.; Kalekes,
Alf. Alin. T. P. — Gebr.; De bladen dienen tot dakhedekking.
568. C. sp . Alapai t , Alf.AIin. T. L., T. S.; Ala-
p e 1110 e, Alf. Alin. T. P.; P a p e 1110 c, Alf. Min. T. P.
569. C a la n th e ru b e n s Ridi.* Nat. fam. der
O rc h id a c e a e . Ha l i j a cnggang, AIaL — Gebr.:
De schijn-knollen zijn in de ini. geueeskunde in gebruik.
570. C .v e ra trifo liaR .B r.* Anggr ek popo-
t jongan, Soend.; Boenga t iga lapis, AIaL Amh.
571. C. sp . Koeni in taloen^) , Alf.AIin.T.P.
§) Ook Coelogyne sp.
572. C a llic a rp a a rb o r e a Roxb.* Nat. fam.
V e rb e n a c e a e . Amhoeng- amhoeng poet ih,
AIaL; Alatalo, Bonth.; Si t apoeëng, Alinangk.;
Tindjaoe, Mal. — Boom.
573. C. c an aL .* Amhoeng- amhoeng, Balin.;
Apoe-apoe, Soend.; Daoen t a mp a l hesi§), Mal.;
Goro-goro oetan. Mal. Alen.; Ka t o emp a n g badale
(zie 575), Soend.; Ki k a t o emp an g badak,
Soend.; l^oel t ak-poel t ak, Bat.; Tampa basi,
Alinangk.; Tampa l besi§), AIaL; Tamp o n g hesi
poet ih, AIaL — Boomheester. Gebr.: De hladen
geneeskrachtig.
5) Ook Aleliosma confusa BL* (zie 2230).
574. C. lo n g ifo lia Lam.* Ka t o emp a n g §),
Soend.; Ki ka t oempang, Soend.; Songka, Jav.;
Tama, Alf. Alin. T. P., Sangi ; Tampong hesi, Mal.;
Tamp o n g hesoi , Atjeh. — Boomheester. Gebr.:
De hladen worden fijngestampt en dienen op Sangi
om visschen te hedwelmen ; elders zijn ze in iiiedi-
cinaal gehruik.
§) Ook Viburnum coriaceum BL* (zie 3451).
575. C. p e d u n c u la ta Br.* Ba l ik angin
laoet , AIaL; Ka t o emp a n g badak, Soend.; Ki
k a t o emp a n g badak, Soend. — Boomheester.
576. C a lo n y c tio nB o n a -n o xB o j. ( = Ip o m
o e a B o n a -n o x L.*). Nat. fam. der Con-
v o lv u la c e a e . Areuj koet joeboeng, Soend.—
Klimplant.
577. C a lo p h y llum b a n c a n um Miq. (=
C. p u lc h e r r im um Wall.*). Nat. fam. der
G u ttife ra e . Bi n t a n g o e r tandoek, AIaL; Alen-
t a ngoe r tandoek, AIaL — Boom.
578. C. c an um H o o k .f.* Bi n t an g o e ë hoen-
go, Minangk.; B i n t a n g o e r boenga, AIaL; Aleuta
11 goer boenga, Alai. — Boom. Gebr.: Hout gehezigd
voor masten van vaartuigen.
579. C. H a s s k a r lii T .e tB .* Boede, Alakas.;
Ki ki s an sela, Alf. Alin. T.L.; Ki ski s an sela,
Alf. Min. T. B.; Salat r i , Soend.; Soelast r i , Jav.;
Soelat r i , Soend. — Boom. Gebr.: Het hout is gezocht
voor den huishouw; de bloemen als geneesmiddel.
580. C. In o p h y llum L.* Bal i tako, Alf. Al.
O. Halm.; Benaga, Mal.; Betao, Boeg.; B i n t a n goer
laoet , Alal.; B i n t a n g o e r penaga, AIaL;
Bi t aoe woi jo, Gorom; Di ngka r an, Alf. Alin.
T. S.; Fi tako, Torn.; Hataoe, Alf. Asil., Hila;
Hat aoel e, Alf. Cer-.; Kajoe naga, Mal. W. Born.;
Kanaga, Daj. Z. 0. Born.; Kapoer at j a, AIaL AIoL;
Li ngka r an, Alf. Min. T. B., T. L.; Li nt j a r a n,
Alf. Aliu. T. P.; Alandara, Balin. Kr.; AI an taoe,
Biman.; Al ent angoer laoet , Alal.; Al ent angoer
penaga, Alal.; Naga, Alal.W.Born.; Ngoefaär , Kei;
Nj amploeng, Jav., Soend.,Alal.Batav.; Nj amplong,
Madoer.; Panaga, Daj. Z. 0. Born.; Penaga, AIaL;
P e n ago. Lamp.; Poede, Boeg.; Poenaga, Baliu.,
Bat., Alakas.; l^oenago§), Alinangk.; Tj amploeng,
Balin.; T j am p 1011 g, Aladoer. — Boom, de „schoonblad-
boom”, „Alexandrian laurel” e. Gebr.: Het hout is fijn,
geclrood cn fraai gcvlamd eu dient tot meuhelhout eu
I'i'
jJ;
IM