Palagulum — Pandanus. 296
2540. P. ( = Dichopsis*) M in ah a ssa e
B u rc k . Belo can l ika, Alf. Min, Tonsaw.; Poo-
do eta n, Alf. AEiii. T. S.; Poeloet an, Alf. Min.
Bent.; T. B., T. L., T. P.; Poe l oe t an r aindang,
Alf. Alin. T. P.; Poe l oe t an sela, Alf. Alin. T. L .—
Boom. Gebr.: liet bout bij huisbouw.
2541 P . ( = Dichopsis*) o b lo n g ifo lium
Bux'Ck. Bal am merah, Alah; Bal am tambaga^)
Sum W. K.; Nj a t oh bai am tembaga, Sum. W.
K.; ISjatoh tembaga. Sum. W. K.; Nj a toll tem i-
jang, Alal. W. Born.; Par t jo, Alinangk.; Per t j a,
Mal.; Taba n, Alah; Taba n me r a h, Alah; T e u b e u n,
Gajo. — Boom. Gebr.: Levert een voortreffelijke soort
van plastische gom (gctah), waarom dc gomnieii van
verwante boomen met den algemeencn naam van getah
pertja^ bestempeld zijn. Om die te verkrijgen wordt de
boom omgekapt en maakt men ringvonnige inkervingen
in den stam, waaruit het sap wordt verzameld en
gekookt. I)e vruchten worden gezegd eethaar te zijn.
§) Omtrent de met balam en njatoh aaugediiide
1 alaquium-soorten heerscht nog veel verwarring.
2542. P . o b o v a tum E n g l. ( = Iso n a n d ra
o b o v a ta Griff.*). Be l i j a n wangi , Alah; Taban
poet ih, Alai. — Boom. Gehr.: Levert een goede
soort getah-pertja.
2543. P .(=D ich o p sis* ) o b s c u rum B u rc k .
Bal am doer i j an, Sum. W. K.; Balom der i jan,
Lamp. — Boom. Gehr.: Levert een soort getah-pertja.
Het hout wordt voor klein bouwmateriaal gehezigd.
2544. P Dichopsis*) o b tu s ifo lium
B u rc k . Antoe, Alal. Alen.; Belo can, Alf Aliu
lonsaw.; Nantoe, Aial. Alen.; Nato, Alf. Alin.Bent •
l at ai iu Alf Min. T. B„ T. S.; Tatal iaan, Alf.’
Miu. T L.; Meloean, Alf. Miu. T. P. — Boom.
Gebr.: Het hout is voor halken en planken geschikt.
Dichopsis*) O tto la n d e ri
K .e t V. Ki hengang(?), Soend.; Woeroe santen,
Jav. — Yrij hooge hoom. Gebr.: Het melksap levert
een korrelige soort getah-pertja, die niet bruikbaar is.
2546. P. (^Dichopsis*) rostratum Burck.
Ba l am t eroeng, Alal.Pal.; Balom t ioeng. Lamp ■
Nj a t oh pi sang, Alah; Nj a t oh t eroeng, Alal —
Boom Gehr.: Het melksap wordt met water geleiachtig
en IS derhalve voor de getah-pertja-hereiding waardeloos
He vruchten wordeu gegeteu.
2547. P . ( = Dickopsis*) S e le n d it B u rc k .
Nj a t oh sal indi t , Snm. W. K. — Boom. Gehr.:
Levert een soort getah-pertja.
2548. P ( = Dichopsis*) T re u b ii B u rc k .
Hedaoe, Mai. — Boom. Gebr.: Het uitvloeiende
melksap wordt als getah dedaoe in den handel gebracht
eu schijnt van goede kwaliteit.
2549. P . ( = Dichopsis*) VerstegiiBurck.
k a t i j a o e Mal. Z. O. Born.; Ket i jaoe, Mai. —
±iym. Gebr.; He bloemen worden gegeten. Uit de
y tten verkrijgt meu een soort planten vet, dat als
braadohe in pbriiik is. Ook levert de boom getah,
welke m den handel wordt gebracht.
2550. P a n a x c o c h le a tum D.C.* Nat. fam.
der A ra lia c e a e . Bohohang, Alf. Alin. Bant.;
Boko oela, Alf. Min. Tonsaw.; Daoen koïn, Alal.
Amb. ;Daoen mangko, Alal. Men.; Daoen mangko
pe r ampoewan, Mai. Men.; Daoen papeda, Mai.
Amb.; Godang mangkokan, Jav.; Kendem wewene,
Alf. Mm. T. P.; Mamanoekan, Soend.;
Mangko-mangko, Boeg., Makas.; Mangkoe-
2540 - 2558.
d 0 e 11 g, Alf Miu.; M a 1, g k 0 k, Vulg. MaL; M e m au g-
k 0 k a u, MaL; 1 o c r i ii g m a n g k o k, Madoer.; Pohon
mangkok, Vulg. MaL; Raoe par oro. Tern.- Wo-
worau, Alf. Min. T. S. — Heester. Gebr.: Wordt
veel voor onilieining van erven geplant. De hladen
dienen als geneesmiddel.
Vd fru tic o sum L .* Boko oela rise,
AÜ. xUm. lonsaw.; Daoen amhong- amboug Alal
Amh.; Daoen papeda papoewa, Alai. Arnb.j'
Goerabat i , Alf. N. O. Halm., Tern.; Kadoeng-
d 0e n g 1 a 0 1, Aladoer.; Kadoengdoeng pe t edhan
Madoer.; Kadongdong laoet , Soend.; Kadong!
d 0 n g t J 1 n a, Soend.; Kendem, Alf. Min.; Kendem
r i n t e k Alf. Min. T. P.; Kendeng, Alf. Min. Tonsaw.;
Si r iha l a t , Alf. Z. Cer. ■— Heester. Gebr.: Dient
wel voor heggen. De jonge hladen wordeu iu de
Mmahasa gekookt gegeten, ook wel als ini. mediciin
gebruikt.
c Db t u s umB l . * P a n g g a u g t jerme«),
Soend.; f j on g k r ang, Jav. — Heester.
§) Ook Aralia ferox Aliq,* (zie 286).
2553. P . p in n a tum L am . (= A r th r o p h v llum
p in n a tum Maing.*). Daoen papeda
p y iu lja n g , Alal, Amh.; Kendem sela, Alf. Alin.
~ Heester. Gebr.: Dient wel voor levende
heggen. Do hladen zijn een inlandsch geneesmiddel.
2554. p tr ic o c h le a tum Miq. Tapak
lem an, Alinangk.; Tapak so el aim an, Alal. —
Heester.
2555. Pancratium zeylanicum L .* Nut
fam der Amaryllidaceae. Ba b awa n g a n (zie
1394 en lo43), Soend.; Djoekoe t babawangan
(zie 1394 eu 1543), Soeud.; Kaseselan, Balin.;
m t j a s oe r oe an koelo, Alf. Min.
k - t j a s oe roewan koelo, ,\lf.
Mm. r. P. — Kruid. Gebr.: Als sierplant.
2556. Pandanophyllum palustre Hassk.
(— Mapania palustris Villar*). Nat. fam
der Cyperaceae. Ha r a sha s t jaj , Socnd. —
Krmd.
2557. Pandanus sp. div. Nat. fam. der Pandanaceae.
Do latijnscb-inlandscbe namen zijn noe-
zeer onzeker. Algem. benam.: Ekam, Tim.; Panda“
Bmian.; Hena k, Rotin.; H e n d a k. Mal. Tim.; I n i m a'
Enggano; Kawae, Alf. Boer.; Lata, Sawoe; L o 1 o n, Alf
Mm.; L 0 010 n, Alf. Min.; Panda, Soemba; Pandan,
Balm., Bat., Jav., Aladoer., Alal., Soend.; P a n dans,
Makas., Alal. Amb.; Panr eng, Boeg.; Pindang, Sangì;
Po n d an g, Alf. Min., MaL Men.; S e k e, Atjeh; Si n a sa,
mas; 1 heuke, Atjeh. — Lage boomen of boomheesters
de pandanen Screwpine, e., haquois, fr., Schrauben-
baum, d. Gebr.: Van meerdere soorten worden hlad-
reepen, waarin bloemen gestoken zijn, door vrouwen
ais haarversiersel gebezigd; terwijl bij wijze vau offer-
maal vaak in het rijstkooksel jonge bladeu worden
gedaan, dat hierdoor iets groen gekleurd wordt.
2558. P a tro c a rp u s Griff.* A s er, Alf. Alin*
1 onsaw., I .P .; Ba n g k o ewa n g (zie 2532), Bat., Alai'
^lU., Z. ü. Born., Alinangk.; Bengkoewang, Gaio’
Bingkoewang, Minangk.; B oe ngko e wang. Bat*
Dair.; l a n d a dipi , Biman.; Kaoekoed, Alf. Alin*
T. S.; Kaoekoer , Alf. Min. T. B., T. L.; Laïs, MaL
Bill.; Mengkoewang, Mal.; P a n d a n bangkoe-
w an g. Bat.; Pand.an laïs. Mal. Bill.; P a n d a n
t i k a r Vulg. Alal.; Tj angk oe wang, Soend. — Gebr.:
\a n de bladen worden zeilen en matten gevlochten,
waartoe ze eerst in de zon en daarna hoven het vuur
gedroogd en dan met fijngevlochten rotan aan elkaar
genaaid worden. Deze zijn het, die voornamelijk dienen
W
Pandanus — Pangium. 297 2559 - 2575.
tot hedekking (kadjang) van vaartuigen, cn als mandjes
cn toetoep sadji of deksels voor spijzen. Als iemand
iu dc Preanger zijn heminde voor eene andere verlaat,
maakt de tcleurgcstelde deze toespeling: „Ngala tjangkoewang
ka lenweung, tjantigi di kali deni; nja poelang
kadjeun ka deueung, soepagi ka koering deni”, met
de beteekenis: „Laat hem maar naar een ander gaan,
als hij later tot mij terugkcert.” Van een armen
drommel, die vermoord is en nii het middclpuut vau
een groote rcchtszaak wordt, zegt dc Batak: „Bagi
bangkoewang, organ patepatcna asa geloehna”, d.i.:
„Als de pandan na zijn dood meer waard dan tijdens
zijn leven.”
2559. P , b ifu r c a tu s R o x b . P a n d a n na
to cube, Bat.; P a n d a n na toiioe, Bat. — Gchr.:
De hladen dienen tot vlechtwerk.
2560. P . c a ric o su s Spreng.* Ha r a sha s
gede, Soend.; P an d a n sar engseng, Soeud.; Sa-
rcngseng, Soend. — Boom. Gehr.; De hladen dienen
tot vlechtwerk.
Alf. N. O. Halm.; Ko'in, Alai. Amb.; Lolon in
tadoen, Alf. Aliu. T. S.; Lolon in taloen, Alf.
Alin.; P a n d a n g goenoeng, Alai. Amh.; Pohon
küin. Alai. Amh,; P on d an g oetan, Mal. Alen.;
T ah al oek o, Alf. N. O. Halm.; Ti joe, Alf. Tom.;
Toeoe, Alf. Tom.; Tojoe, Alf. Tom. — Gebr.: De
wortels dieneu ais bindsel, cn van de bladen vlecht
men matten.
2562. P . f a s c ic u la ris L am . ( = P . o d o ra tis
s im u s L.*). Banga, Boeg., Alakas.; Boero-
hoero, Tern.; La t a hanga, Sawoe; Lolon i lawanan,
Alf. Alin. T. P.; AIengkoewang laoet .
Alai.; P a n d a n doeri , Aladoer., Vulg. Alai.; P an d a n
eri, Jav.; P a n d a n laoet , Alai., Soend.; P an d a n
lawok. Lamp.; P a n d an n o r e, Aladocr.; Pondang,
Alf. Alin.; P on d an g i l awanan, Alf. Alin.; Po n dang
in dawauan, Alf. Alin. T. S.; P on d an g
pante. Alai. Alen. — Gehr. Volgens sommigen zijn
de hladen geschikt voor vlechtwerk, anderen ontkeunen
dit. Op het eiland Bawean zou deze soort zelfs tot
dit düol bepaaldclijk wordeu aangeplant. In het Aladoereesch
heeft men een spreekwijze: „Alartahhat
doorina pandan”, d.i.: „Hij heeft wel iets van pandan-
dorens”, om iemand aan te duiden, die gaarne iets
krijgt, maar zelden iets geeft.
2563. P . b e lic o p u s Kurz.* P a n d a n rasaoe,
Alah; P a n d a n raso, Bat.; Rasaoe, Alah; Raso,
Bat.; Rasoeh, Alal. Pal. — Gebr.: Deze soort vormt
ecn dicht struikgewas längs de oevcrs der rivieren
van Noordoost-Sumatra.
2564. P , H o u lle tii Carr.* Alcngkoewang
hoet an, Mai.
2565. P . h um ilis R um p h .* Bok, Tern.;
Bykocmoe, Alf. N. W. Halm.; Daoen t i k a r (zie
2561), Alai. Mol.; Djakas, AlaL; Harashas , Soend.;
Ha r a s ha s leut ik, Soeud.; Imawo n j o (zie 2561)
Alf. N. Laoet; Kokoa, Alf. N. O. Halm.; Kokoja!
Alal. Amh.; Lawat , N. G. 4 R.; Oha, Alf. Har.;
Ohal , Alf. N. Laoet, Sap.; P a n d a n ket j i l , Vulg.
Alal.; P a n d a n lengis, Balin. Kr.; P a n d a n minjak,
Balin.; Saleper , Banda; Sapat ane, Alf. Asil.,
Hila; Seke t ikar , Atjeh. — Gebr.: De bladen worden
aan elkaar geregen tot grove matten, o. a. om bij
regen iets voor nat worden te behoeden, en zij doen
ook dienst als zeilen op inlandsche vaartuigen.
2566. P . im m e rsu s Ridi,* Aleugkocwan^
ajer, Mal. ^ ^ ^
2567. P . in e rm is R o x b . (=: P . la e v is
Lour.*). Djaksi , Soend.; P an d a n podhak,
Aladoer.; P a n d a n poedak, Alal.; P a n d a n g hoen-
ga, Alakas.; P a n d a n g kas toer i , Alai. Amh.; Pa n dang
poeda, Alakas.; P a n r e n g ale, Boeg.; Papaia,
x\lf. N. \y. Halm.; Poedak, Alal., Soend. — Gebr.: In
legendarische verbalen vindt mcn de kuiteu eener
schoone wel vergeleken inet een omgekeerde poedak-
hloem, als dik van boven cn smal uitloopende. Bij
geringere lieden wordt in Zuid-Celebes onder de woning,
ter plaatse, waar de vrouw bevallen moet, een Pandanus
met bladen ueergelegd. Als een aanzienlijke
vrouw zwanger is, zegt de Javaan , „Pandan isi pan-
doga”, d.i.: „Een pandan, met eeu vrucht er in” ;
deze heet in die taal pandoga.
2568. P . la b y r in th ic u s Kurz.* Atoen oc,
Bat. Variëteit (met hollen stam) in Bat.; Atoenoc
dj angkang. — Gebr.: De hladen, die hedekt zijn
met een Avitachtige stof als op de vleugcls van vlinders,
dienen tot vlechtwerk.
2569. P . la e v is Lour.* Bak oug. Bol. Along.;
Bonak, Tim.; Daoen hageja, AIaL Mol.; Daoen
nasi , Banda ; E a n d a m e n g i, Biman.; H e n a k s i n a,
Rotin.; KaAvaë, Alf. Boer.; Lat a mengi , SaAvoc;
P a n d a n aroem, Baliu.; P a n d a n behaoe, Vulg.
AlaL; P a n d a n dj aoe,Bat . ;Pandan haroem,Alidd.
Sum.; P a n d a n oug, Balin.; P an d an r am p e ,Soend.;
P a n d a n rem pai , AIaL; P a n d a n roüin, Aladoer.;
P an d a n t i jang, Jav. Kr.; P a n d a n wangi , AIaL
Batav. ;Pandan wong, Balin., Jav. Ng.; P an d a n g
haoe, Alakas.; P a n dang r am pc, Alakas.; P a n r e n g
haoe, Boeg.; Re in pai, AIaL; Seke poeloet , Atjeh.
Varieteiten in Soeud.: P a n d a n g r ampe gede; P.
r ampe leut ik. — Gebr.: De afgesneden hladen ver-
spreidcn na körten tijd een Avelriekenden geur en
dienen veel om spijzen een aangenamen reuk te geven,
tot welk einde ze o.a. ook tusschen kleederen worden
gelegd. Alen gebruikt ze om er rijst in te koken hij
wijze van oiierinaal om zieh hijv. bij het op reis gaan
voor ongelukken te behoeden. Er zou vroeger wcl op
geschreven zijn. Ook maken zij, lijn gekorven, op Java
een hestanddeel uit van kemhang ramping. In het
vocht, waarin garens voor het weven gedoopt worden,
doet men een vrucht van deze pandan-soort, teneinde
die aldus meerdere stevigheid te geven.
2570. P . litto r a lis J u n g h . P . o d o ra tis sim
u s L.f,*?). P a n d a n laoet leut ik, Soend.;
P a n d a n pasi r , O. Jav.; P a n d a n samak laoet ,
Socnd, — Gebr.: De in reepen gesneden hladen worden
afgeschraapt, daarna in water gekookt, en dienen dan,
na gedroogd te zijn, tot het vlechten van fijne matten.
2571. P .m o n ta n u s M iq. ( = P . a tro c a rp u s
Griff,*). P a n d a n goenoeng, MaL Amh.
2572. P .o rn a tu s Kurz.* P a n d an t ikoes, AIaL
2573. P . sp u riu s R um p h . P a n d a n laoet
gede, Soend. — Gebr.: De bladen dieneu wel tot
vlechtwerk.
2574. P .s y lv e s tr is R um p h , P an da n oetan,
AIaL Amh.
2575. P a n g ium e d u le Reinw.* Nat. fam.
der B ix a c e a e . Hapcsong, Bat.; Kapaj ang,
Alinaugk.; Kap e n t j ocë ng, Alinangk.; Kap e t j o ng,
Alinangk.; Kepajang, AIaL; Ngafoe, Tenimhar;
Pakem, Aladoer., 0. Jav .;P an g e , Bat.; Pangi , Alf.