Spatholobus — Stelechocarpus. 330 3198 - 3221.
3198. S. litto r a lis Hassk.* Areuj moending
djaloe«), Soend. — Klimplant. Gebr.: Het
sap wordt gedronken eu bij groote vermoeidheid tot
voetwassching gebezigd.
«) Ook Randia longifiora Lain.* en Coinbretum-
soorten (zie 2947).
3199. S p e rg u la a rv e n s is L.* Nat. fam. der
C a ry o p h y lla c e a e . Dama r wadja, O. Jav. ~
Kruid, de spiirrie. Spurrey, spurry, c., spergule, fr.,
Ackcrspark, d.
8200. S p e rm a co c e h isp id aL .* Nat.fam.der
R u b ia c e a e . Boeloe loetoeng, Soend.; Roempoet
soesoer, AIaL — Kruid. Gebr.: Soms als inl.
medicijn.
3201. S. m itra c a rp o id e s Miq.* Saroeneu
walang, Jav. — Kruid.
3202. S. s c a b e rrim a Bl.* Djoekoe t let ah
haj am (zie 2847), Soend.; Roempoe t l idah ajam,
Vulg. AIaL — Kruid.
8203. S p h a e ra n th u s a fric a n u s L.* Nat.
fam. der Composita©. B a d j o g o 1, Soend.; Boenga
roedoepa -doepa , Boeg.; B o e u g a r o c t a Ï b e m h c,
Boeg.; Dj o t a n g hadak, Soend.; Kama n d hi n (zie
464), Aladoer.; P a t a h kemoedi«) , AIaL; Taniha-
t amh ak 0, Bouth.; T i in b o - 1 i ni b o p a d j a, Alakas. —
Kruid. Gebr.: Een afkooksel van dit kruid wordt na
afioop van een koortsaanval gedronken ; ook dient het
kruid wel als veevoeder.
«) Ook Emilia purpurea Cass. (zie 1268).
3204. S p h a e ro s tem m a (— Schizandra*)
p y rifo lium BL Nat.fam.der M ag n o lia c e a e .
Areuj hoenj oe r boeöet (zie 1949), Socnd.; P a t j
e t au, O. Jav.; P a tj et an ojod, O. Jav. — Klimmende
heester.
3205. S p h e n o c le a z e y la n ic a Gaertn.* Nat.
fam. der C am p a n u la c e a e , Gangang karaeng,
Alakas.; Goenda, Jav.,Soend.; Gonda,Balin.; Gonra,
Boeg., Alakas. Varieteit in Balin.: G. djago. —
Waterplant. Gebr.: De jonge hladen worden gegeten.
3206. S p h e n o d e sm a b a rb a ta Sch au er.*
Nat. fam. der V e rb e n a c e a e . Aka r t j ahang
l ima«), Alai. — Klimmende heester.
«) Ook Heptapleurum heterophyllum Secm.*
3207. S; p e n ta n d r a Ja ck .* Aka r soebang,
AIaL; Aka r t a n a k r imaoe, AIaL; Kang aseë,
Atjeh; Tana k r imaoe, AIaL — Klimmende heester.
Gebr.: De bladen worden wel als sambel genuttigd.
3208. S. triflo ra Wig h t.* Aka r bisa, AIaL;
Akar ma l i -ma l i (zie 1724), Alai. — Klimmende
heester.
8209. S p ila n th e s A cm e lla Murr.* Nat.
fam. der Composita©. Djotang, Soend.; G a t ang,
Alinangk.; Getang, AIaL; Kenal , Alf. Alin. T. P.;
L e g e t a n, Jav.; Roemaras , Alf. Alin. T. L. — Kruid,
het A B C-kruid. Abécédaire, fr. Gehr.: De scherp-
aromatischc bladen worden wel hij koorts aangewend.
Dc Ned. naam is door RuiMPHIUS (VI, 145) bedacht,
omdat de speekselafschciding hevoi’derende kuop])en te
kauwen gegeven worden aan scholieren, die moeite
haddeu lispelend de Arabische letters voor S uit tc
sprekcu. Dc var. olerácea (zie 3211) is de eigenlijke Para
cress, waarvan in de apotheek cene kiespijn-tinctuur
(Paraguay-roux) getrokken wordt.
3210. S. c ilia ta H.B.K. Daoen hent ang,
Aladoer. — Kruid.
3211. S. o le rá c e a J a c q . Dj ot a ng gede,
Soend. — Kruid. Para cress, e., cresson de Para, fr.,
Parakresse, d. Gehr.; Aledicinaal, zie 3209.
3212. S. P s e u d o -A cm e lla L. S. Acm
e lla Murr.*). Daoen loedah, Alal.AloL; Djot
an g 1 e m b o e t, Soend.; S a r 0 e n c n «), Jav. — Kruid,
zie 8209.
§) Ook Wcdelia asperrima Benth.* (zie 3500).
3213. S p in if e x s q u a r ro s u sL .* Nat.fam.der
G ram in e a e . Angen- angen, Aladoer.; Dcndc-
dcndc, Boeg., Alakas.; Djoekoe t t i j ara, Soend.;
Rebha angen- angen, Aladocr.; Roekoet in dc-
ges, Alf, Alin. T. P.; Roemp oet an gin, AIaL Batav.;
Roempoe t hoeloe mata, Vulg.AlaL; Roempoe t
l a r i - l ar i , AIaL — Gras, de strand- of steppeulooper.
Ground rottau, e. Dit kustgras heeft groote en lichte
kogelvoi’migo bloeiwijzen, uit stijve aren samengesteld,
die na de vruchtzetting met groote sprongeii längs het
strand worden voortgestuwd cn bij die beweging het
zaad uitstrooien.
3214. S p o n d ia s lu te aL .* Nat. fam. der A n a c
a rd ia c e a e . Kadoengdoeng aren, Aladoer.;
Kadongdong sabrang, Soend. — Boom. Gehr.:
Vrucht eethaar, de varkenspriiim. „Alope” in Suriname.
Golden apple, e., gelbe Alombiupflauine, d.
3215. S. m a n g if e r aW illd .* L iw a s ,Alf.AIin.;
Ol ibas, Alf, Alili. Tonsaw. — Boom. Ilog plum, c.
Gebr.: Het hout wordt bij huisbouw gebezigd.
3216. S. m a n g ife ra W illd .* var. ja v a n ic a
K .e tV . Daoe ket j i , Boeg.; G o r io do, Alf. N. O.
Halm.; I nt j i , Bimau.; Kadoengdoeng, Aladoer.;
Kadondoeéng, Alinangk.; Kadongdong, Balin.,
Soend.; Kadongdong haseum, Soend.; Kadoug-
dong leuweung, Socnd.; Kalont j eng, Aladoer. B.;
Kà roenroeng, Alakas.; K a t j an g, Boeg.; K a t j cm-
t jem«), Balin.; Kèdondong««), AIaL; Kedoug-
dong, Balin., Jav.; Klont j ing, 0 . Jav.; Ngoedoe,
Teru.; Oel i t , Alf. Oel., Z. Cer.; Oer i t , Alf. Oel.,
Z. Cer.; Ont jo, Alf. Tom. Variëteiten in Aladocr.:
K. dhoe rgha ; K. ka t j émp l i ; K. paghar . —
Zeer hooge boom. Gebr.: Het hout wordt soms voor stijlen
gehezigd. De jouge hladen zijn met andere middelen
een medicijn tegen hoest hij kiuderen. Vruchten eethaar.
«) Dit is, in tegenstelliag vau kadongdong, de naam
van den boom, als die nog geen vrucht draagt.
««) A'olgens R id l e y wordt deze naam ook gegeven
aau meerdere soorten van de geslachten Canarium,
Santiria en Trigonochlamys. Overigens gelden al de
opgegeven namen nog voor Spondias dulcis Porst.*
3217. S p o ro b o lu s d ia n d e r Beauv.* Nat.
fam. der G ram in e a e . Djoekoe t nj enj er eai i «),
Soeud.; Koendai , Alf. Alin. T. L.; Lant joeran«) ,
Jav.; Telor bel alau g. Alai. — Kruid. Gehr.: Dient
wel tot veevoeder.
«) Ook Sporobolus indicus Br.*
3218. S .p u lc h e llu s R.Br.*Djoekoet tambaga
gede, Soend.; Tatambagaän gode, Soend.
— Kruid.
3219. S ta c h y ta rp h e ta in d ic a VahL* Nat.
fam. der V e rb e n a c è a e . Dj a r on g lalaki , SoeiuL;
Gadj ihan, Jav.; Ipoes iu t jawok«), Alf.AIin.
T. P.; Ro cm- d j h ar oem, Aladoer.; Selaseh hoetan
««), Alai.; Soeï in soci koeio, Alf. Alin. T. P.
— Kruid. S.c. Brazilian tea, e. Gehr.: Soms voor omheiningen.
De hladen dienen wcl tot paardcnvocder.
«) Ook Entada scandens Benth.* (zie 1278).
««) Ook Hyptis suaveolens Poit.* (zie 1868).
3220. S te g a n th e r a W a rb u rg ii P e rk .* Nat.
fam. der Monimiacea©. Kajoe soko, Bonth.
— Boom.
3221. S te le c h o c a rp u s B u ra h o l H o o k .f.
e t T homs.* Nat. fam. der A n o n a c e a e . Boestellarla
— Sterculia. 331 3222 - 3241.
rahol , Soend.; Kepel«), Jav. — Boom. Gehr.; Dc
vruchten, uit den stam groeiend, worden gegeten.
«) Ook Cynometra ramiflora L.* (zie 973).
3222. S te lla r ia s a x a tilis Bu ch .-Ham.*
Nat. fam. der C a ry o p h y lla c e a e . Tepoeng otot ,
0. Jav. — Kruid, eene soort „sterremuur”. Gebr.: De
bladen dienen als geneesmiddel voor wonden.
3223. S tem o n a tu b e ro s a Lour.* Nat. fam.
der R o x b u rg h ia c e a e . Kemhi l i hoet an, Alai.;
Oebi kemb i l i hoetan, AIaL — Klimplant.
3224. S tem o n u ru s (— L a sian th e ra* ) c e le
b ic u s V a l. Nat. fam. der O la c a c c a e . Sim-
hel an (zie 1425), Xlf. Alin. T. L. — Boom. Gehr.:
Het hout is voor planken en halken geschikt, mits
onder dak gebezigd.
3225. S .s e c u n d iflo ru sB l.(—L a s ia n th e r a
a p ic a lis B e n th . e t Hook.*). Sintok lant -
jaiig, Soeud. — Boom.
3226. S te n o c h la e n a p a lu s tr is B urm.* Nat.
afd. d e rF ilic e s. Lambiding, Atjeh; Lémidang,
Alai.; Lémi dang bet ina, AIaL; Pakoe lémidang,
AIaL; Paoe rara, Bat. Aland. — Varensoort. Gebr.: De
wortels worden als bindsel gebezigd, vooral bij het maken
van fuiken;de jonge spruiten worden als groente genuttigd.
3227. S te p h a n ia c a p ita ta Spreng.* Nat.
fam. der M e n isp e rm a c e a e . Aka r taloer , Sum.
AV. K.; Areuj t j am t j ao eh m i n j ak, Soend.; Ka rokas
sela, Alf. Alin. T. L.; Tj amt j a o e h minj ak,
Soend.; Tongaw iu t imi , Alf. Alin. T. P. — Klimmende
heester. Gehr.: Als ini. geneesmiddel.
3228. S. c o rym b o s a B l. Areuj geur eung
beureum, Soend.; Geur eung beureum, Soend. —
Klimmende heester.
3229. S te r c u lia B lum e i Don.* Nat. fam. der
S te rc u lia c e a e . I l aut ap paraj , Soend. — Boomheester.
3230. S. c h ry so d a sy s Miq.* Ka l oempang
h ahi, Sum. AV. K. — Boom.
8231. S.COCCi n e aRo x b . *Ha u t ap lemhoet ,
Socnd. — Boomheester.
8232. S .c o lo ra ta Roxb.* H a u t a p leuweung,
Soend. — Boom. Gebr.; Het hout wordt voor landbouwgereedschap
gehezigd.
3283. S. c ra s s in e rv ia Miq.* Ka l oempang
h at i no, Aliuangk. — Boom.
8233«. S. c u n e ifo lia Miq.* Gadih hat iëh,
Aliuangk. — Boom.
3234. S. fo e tid a L.* Aloempang, Boeg.;
Alo ep ang, Boeg.; Baroe kapes, Alf. Alin. T. L.;
Boengoro, Alakas.; Dj angkaug, Jav.; Djhang-
kaug, Aladoer.; Ghalompang, Kang.; Haloem-
paug, Bat.; Kaloempang«) , Alakas., Sum. AV. K.;
Kaloepa, Boeg.; Kalompang, Aladoer.; Kapoch
i taloen, Alf. Alin. Tonsaw.; Kapok oetan. Mal.
Alen.; Kckepahau, Balin.; Keloempang, AiaL,
Kélompang, AiaL; Kepah, Balin.; Kepoeh, Balin.;
Jav.; Kepoh, Jav., Soend.; Kole angka, Socnd.;
AI aroe kapes, Alf. Alin. T. L.; T. P.; Alorooka,
Teru.; Alorooka nonaoe, Tern.; Ni tas, Mal. Tim.;
P oep oc, Boeg.; Poh, Jav. — Hooge hoom. Arbre
puant, fr., Stinkhaum, d. Gehr.: Het hout, wegens
de geringe sterkte alleen voor prauwen gehezigd,
wordt spoedig door insekten aangetast. Een koud aftreksel
van den hast is als abortivum in gebruik. De zaden
bezigt men rauw of geroosterd wel als spijs en geneesiniddel;
in rauwen toestaud zouden zij bedwelmend
zijn. Alet de daaruit verkregen olie wrijft men bij
gebrek aan kokosolie kiuderen van in het hosch ver-
toevendeu in en dc asch der gebrande schil is met water
vermengd een middel tegen gonorrhoea, terwijl die
hovendien wordt gebezigd bij de bereiding van verfstof uit
Carthamus tiuctorius. Daar de bloesem zeer kwalijk
riekt, hoort men menigmaal overdrachtelijk de uitdrukking:
„Ik houd van u zooveel als van Sterculia-
bloemen !” Daar de vrucht iets van een halve maan
heeft, noemt men in het Javaansch al wat daarop
gelijkt: „Djangkaugen” . Iemand, die ruw van zeden
is, wordt in die taal aangeduid met: „Kaja di dadah
lengah kepoh”, d. i.: „Als het ware ingewreven met
kepoh-olie”, hetgeen kiuderen in het hosch worden
gedaan. AVanneer hij verloofden, voor de voltrekking
van het huwelijk, de bruidegom sterft, dan neemt de
bruid in Zuid-Celebes een vrucht van Sterculia, die
wel eenige overeenkomst heeft inet het pudendum
muliebre, legt die op den grond en stapt er driemaal
over been; het ongeluk zou aldus van haar overgaau
op die vrucht, welke bij het lijk van den overledene
wordt begraven. Daar de zaden l)ij het openmaken
gewoonlijk dadelijk uit de vrucht vallen, zegt de
Boeginees van een tandelooze: „Alakaloepang ni han-
gina”, d. i.: „Zijn kaak is als een geopende aloepang-
vrucht” ; en omdat de schil der vrucht er van huiten
zwart uitziet, noemt de Alakassaar een gering eu ellendig
persoon: „Rapo nai hoengorona”, d.i.: „Een noot, die
zwart is geworden”. In het Bataksch heeft men eeu
raadsel: „Rara bikhik lomlom”, d.i.; „Het is rood,
van rijpheid opengeharsten is het zwart”, waarvan de
vrucht vau haloempang de oplossing heet (?). En
ugron-ngron poh, d. i.: „Ongeveer als het hlad vau een
kepoh-boom”, dient in het Javaansch ter aanduiding
vau iets, dat evenredig is van lengte en brecdte.
«) Ook S. hyposticta Aliq.*
3235. S. g ra n d ifo lia R.Br.* H a nt a p hejas,
Soend. — Boom.
3286. S. ja v a n ic a R.Br.* Ha n t a p badak,
Soend.; H a nt a p beureum, Soend.; Ha n t a p dapoeng,
Soend.; Ha n t a p gede, Soend.; Kendoeng,
Balin.; Kepoh ketek, Jav. — Hooge boom. Gebr.:
Het grove hout wordt soms voor kano’s gebruikt. De
zaden, als onechte of zoete pranadjiwa bekend, zijn
als die van andere Sterculia-soorten, tegen horstkwalen
iu gehruik, maar volgens velen zonder succes; ze zijn
door den zoeten smaak gemakkelijk van de „echte”
(afkomstig van Euchresta Horsfieldii Benn.) (zie 1812)
te onderscheiden.
3237. S . la e v is W a ll.* H a n t a p h a t o e, Soend.;
Tj empaka dj anggi , AIaL — Boomheester.
8238. S. m a c ro p h y lla Vent.* Bangi l an,
Alf. Alin. T. B., T. L.; Ba n g i l a n sela, Alf. Alin.
T. L.; Dok, Jav.; Ha n t a p heul ang, Soend.; Kalongan,
Jav.; Klo wang, Madoer.; Wangi l ar , Alf.
Alin. Bent. — Hooge boom. Gebr.: A''oor sierhoom
geschikt. Het hout wordt soms voor prauwen gebezigd.
3289, S. M in ah a ssa e Koord.* Bangi l an
koelo, Alf. Alin. T. B.; Ba n g i l a n poet i , Alf. Alin.
T. L.; Lenoe, Alf. Alin. T. L.; Alapangi , Alf. Alin.
T. L.; Tal ioe, Alf. Alin. T. P. — Boom.
3240. S .n o b ilisSm .*H a u tap pasang,Soeud.
— Boomheester. Gebr.; Vau de fraai vermiljoenroode
vruchten worden de zadeu wel gegeten.
3241. S. o b lo n g a ta R.Br.* Bangi l an, Alf.
Alin. T. B., T. L.; Lomos, Alf. Alin. Bent.;AIawa-
risa, Alf. Aliu. T. S.; Alaweweka«), Alf. Alin. T.
L., T. S.; Tal ioe, Alf. Alin. T. P. — Boom. Gebr.:
Het hout wordt wel bij huisbouw gebezigd.
«) Ook Pitbecolobium Alinahassae T. et B.* (zie 2762).